ဇာနီၾကီး - ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ တရားမွ်တေရး
(မိုုးမခ) ေအာက္တိုုဘာ ၁၂၊ ၂၀၁၅
ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ား (မဲရံုတိုင္းတြင္ရွိမည္)။
ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေကာင္းမြန္သန္႕ရွင္းေသာ အစိုးရျဖစ္ဖို႕ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကို ျမန္မာလူထုနဲ႕မိတ္ေဆြႏိုင္ငံမ်ားစြာက လိုလားၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံမ်ား၊ တရုပ္၊ အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္ ..စသျဖင့္ မိတ္ေဆြႏိုင္ငံမ်ားရွိပါတယ္။ သူတို႕ႏိုင္ငံမ်ားက ေပၚလစီအရ ျမန္မာႏိုင္ငံကို သူတို႕ရဲ့မဟာမိတ္ျဖစ္ေစလိုပါတယ္။
ကမၻာသိ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္တဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ (အင္အယ္ဒီပါတီ)၊ လက္ရွိသမၼတဦးသိန္းစိန္ (စစ္တပ္နဲ႕ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီ) နဲ႕ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား ျပိဳင္ဆိုင္မႈ စတင္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူမ်ား မွတ္ခ်က္အရ၊ ၂၅% လႊတ္ေတာ္အမတ္ေနရာမ်ားကို စစ္တပ္က ရယူထားျပီးျဖစ္လို႕ ေနာက္တက္မဲ့အစိုးရက စစ္တပ္နဲ႕အဆင္ေျပဖို႕လုပ္ရပါမယ္။ စစ္တပ္က လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု ဥပေဒကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မယ္လို႕ ေၾကျငာထားပါတယ္။ အဲဒီ ဥပေဒမွာ စစ္တပ္အၾကီးအကဲမ်ားက အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ (ကာ/လံု) အဖြဲ႕ဝင္ ၁၁ဦးမွာ ၆ဦးဟာ စစ္တပ္အၾကီးအကဲေအာက္မွာပဲ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္တက္မဲ့အစိုးရဟာ စစ္တပ္နဲ႕အဆင္ေျပဖို႕ အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားလည္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားနဲ႕ ေဆြးေႏြးေနတာ အပစ္ခတ္ရပ္ဆဲေရးစာခ်ဳပ္ ၾကိဳးစားေနပါတယ္။
ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ - ၃၃၀ (စစ္တပ္မွာ ၁၁၀ ေနရာယူထားျပီး)
အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ - ၁၆၈ (စစ္တပ္မွ ၅၈ ေနရာယူထားျပီး)
ျမန္မာအစိုးရဖြဲ႕စည္းေပးထားတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေဟာင္းတစ္ဦး ဦးတင္ေအး ေခါင္းေဆာင္ပါတယ္။ ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၃၀၀ေက်ာ္ ေရြးေကာက္ပြဲၾကီးၾကပ္သူမ်ား အားလံုးကလဲ အသက္၃၀ အရြယ္ စစ္အရာရွိငယ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲက ိုအတိုက္ခံပါတီၾကီး အင္အယ္ဒီ မပါခဲ့ပါ။ ဒီေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ပဲ ၾကီးၾကပ္ခဲ့ျပီး စစ္တပ္အရာရွိေဟာင္းမ်ားရဲ့ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီက အျပက္အသတ္အႏိုင္ရရွိခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ အင္အယ္ဒီပါဝင္ခဲ့ျပီး ၄၄ေနရာမွာ ၄၃ေနရာကို အျပက္အသတ္အႏိုင္ရခဲ့ပါတယ္။
အာဏာရပါတီအုပ္စုက ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အနဲဆံုး ၃၀% လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ရရွိေရးအတြက္ ပီအာစနစ္ကို က်င့္သံုးဖို႕ အၾကိတ္အနယ္ၾကိဳးစားခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာ လႊတ္ေတာ္သေဘာတူခ်က္ မရခဲ့ပါဘူး။
ဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ယခင္ႏွစ္ၾကိမ္အတိုင္းပဲ အႏိုင္ရသူက အစိုးရဖြဲ႕ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ တရားမွ်တစြာ က်င္းပျပီးစီးေရးအတြက္ ျပည္သူလူထုနဲ႕တကမၻာလံုးက ေမွ်ာ္လင့္ၾကပါတယ္။
စစ္တပ္အရာရွိငယ္မ်ား ဦးစီးတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ဘယ္ေလာက္ထိလုပ္ေပးႏိုင္မလဲဆိုတာ အဓိကျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိအာဏာရွိေနတဲ့ ရပ္ကြက္၊ေက်းရြာ အာဏာပိုင္မ်ားကေတာ့ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီဝင္အမ်ားစု ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ သူတို႕အာဏာတည္ျမဲေရးအတြက္ ဘက္လိုက္မႈ၊ တနည္းအားျဖင့္ တရားဝင္၊ တရားမဝင္နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ မဲဆြယ္ၾကမွာပါ။
လုပ္ေနၾကပံုစံအတုိင္း ျပည္သူလူထုရဲ့ အားနာမႈ၊ ေၾကာက္ရြံ႕မႈကို အခြင့္ေကာင္းယူျပီး ေနာက္ဆံုးမဲေပးမဲ့ ေန႕အထိေအာင္ မဲရံုအေပါက္ဝထိေအာင္ သူတို႕ပါတီကို မဲထည့္ဖို႕ဆြဲေဆာင္ၾကပါမယ္။
မဲေရတြက္တဲ့ေနရာမွာလည္း အတိုက္ခံပါတီမ်ားရဲ့ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ မီဒီယာသတင္းေထာက္မ်ား၊ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ား ရွိေနၾကမွာပါ။
ေရတြက္လို႕ရတဲ့ ရလဒ္ကို မဲရံုေပါင္း ၄၇၀၀၀ (ေလးေသာင္းခုႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္) ေၾကျငာခ်က္မ်ားကို ႏိုဝင္ဘာ (၈)ရက္ေနာက္ပိုင္းမွာ အဆက္မျပက္ေၾကျငာၾကပါတယ္။ အစိုးရေၾကျငာတဲ့ ရလဒ္မတိုင္မီ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ားရဲ့ ရလဒ္မ်ားက ဦးစြာအရင္ထြက္လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကပဲ အတည္ျဖစ္မွာပါ။
ျပီးခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ၂၀၁၀၊ ၂၀၁၂ ႏွစ္ၾကိမ္အခ်က္လက္မ်ားကို မွန္ကန္တယ္လို႕ မွတ္ယူရင္ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူရဲ့ ၇၀%ေလာက္ မဲေပးၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူရဲ့ ၁၅%ေလာက္ ျပည္ပမွာအလုပ္လုပ္ေနသူမ်ားျဖစ္လို႕ အဲဒီလူေတြ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရဖို႕ မလြယ္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႕ ၾကိဳတင္မဲေပးသူမ်ားကလည္း သူတို႕မဲေတြ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီဆီ ေရာက္သြားမွာ စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။ မယံုလို႕ ၾကိဳတင္မဲမေပးၾကပါဘူး။
တကယ္ေတာ့ ၾကိဳတင္မဲေပးသူက ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့ပါတီကို အမွန္ျခစ္ျပီးအိတ္ပိတ္ရပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာမဲဆႏၵနယ္ မဲရံုမွာ ၾကိဳတင္မဲေတြကို ေဖာက္ဖြင့္ျပီးေရတြက္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၾကိဳတင္မဲအေရတြက္က မသမာမႈလုပ္ႏိုင္လို႕ ၂၀၁၀ တုန္းက ဆိုးဝါးစြာလုပ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ ကယားျပည္နယ္၊ လြိဳင္ေကာ္၊ ဒီေမာဆိုး ေဒသေတြဆို ၾကိဳတင္မဲက ၅၀%ရွိေနပါတယ္။ ရွားေတာမွာဆို မဲေပးသူ ၆၉ေယာက္ပဲ ရွိျပီး၊ ၾကိဳတင္မဲက ၁၇၅၂ ျဖစ္ပါတယ္။ မဲေပးသူကလဲ ရာႏႈန္းျပည့္ ၁၀၀% ၾကံခိုင္ေရးပဲ အျပက္အသတ္ႏိုင္သြားပါတယ္။
ပယ္မဲ
မဲရံုတာဝန္ရွိသူမ်ားက ရွင္းျပေပးမွာမို႕ ပယ္မဲကေတာ့ နည္းပါတယ္။ ရာႏႈန္းအားျဖင့္ ၀.၁% ေတာင္မရွိပါဘူး။
ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ ေခတ္စနစ္မွာ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းတခုရဲ့ အခ်က္အလက္မ်ားကို၊ အင္တာနက္ေပၚတင္ေပးထားျခင္း နည္းလမ္းကသာ အမွန္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရအဖြဲ႕၊ လႊတ္ေတာ္၊ ဝန္ၾကီးဌာန ဝက္ဆိုဒ္မ်ား ေပၚေပါက္လာျပီး အခ်က္လက္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ာ အလြယ္တကူၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ေလထဲမွာေပ်ာက္သြားတဲ့ ေရဒီယို၊ ရုပ္ျမင္သံၾကားေၾကျငာရံုမကပါဘူ။ သတင္းစာဂ်ာနယ္မွာဆိုရင္လဲ ျပန္ရွာဖို႕မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံမ်ားမွာ အင္တာနက္ဝက္ဆိုဒ္မွာပဲ ပြင့္လင္းစြာတင္ျပပါတယ္။ အဂတိလိုက္စားတဲ့အမႈေတြ၊ အစိုးရအရာရွိၾကီးေတြ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကိုလည္း ယံုၾကည္ရတဲ့ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ားက အင္တာနက္ေပၚ တင္ေပးထားၾကပါတယ္။
ျမန္မာအစိုးရ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ဝက္ဆိုဒ္
http://www.uecmyanmar.org/
ပါတီၾကီးႏွစ္ခု ၾကံ့ခိုင္ေရးနဲ႕အင္အယ္ဒီ တို႕က ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲရံုမႈးမ်ားက ၾကားေနရမယ္ ဆိုေပမဲ့ အာဏာရပါတီၾကီး ၾကံခိုင္ေရးပါတီက အႏိုင္ရရွိေရးအတြက္ နည္းလမ္းကုန္အသံုးျပဳရာမွာ အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ မဲေပးတဲ့ေန႕၊ မဲေပးလာသူမ်ား နဲ႕ မဲေရတြက္မႈျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ မဲဆြယ္ပြဲေတြမွာေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း အာဏာ၊ ေငြ၊ လက္ေဆာင္မ်ားနဲ႕ မဲဆြယ္ျခင္း၊ ျပိဳင္ဖက္မ်ားကို ပုဂၢိဳလ္ေရးတိုက္ခိုက္ျခင္း၊ ဘာသာေရးနဲ႕ဆြဲေဆာင္ျခင္း၊ စီးပြားေရးလုပ္ပိုင္ခြင့္၊ အလုပ္ကိုင္အခြင့္လမ္း ..စတဲ့တရားမဝင္နည္းလမ္းမ်ားနဲ႕လည္း မဲဆြယ္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္စားလွယ္တစ္ဦး ေငြသိန္း၁၀၀ထက္ ပိုမသံုးရ ဆိုေပမဲ့ စာရင္းစစ္မရွိပါ။
၁။ ဥေရာပသမဂၢ European Union Electoral Support Team
https://www.facebook.com/EUinMyanmar
၂။ ႏိုင္ငံတကာဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပြဲ IDEA International Institute for Democracy and Electoral Assistance.
http://www.idea.int/asia_pacific/myanmar
၃။ International Foundation for Electoral System (IFES)
http://www.ifes.org/publications/myanmar-2015-general-elections-fact-sheet
ေစာင့္ၾကည့္မယ္ျဖစ္ပါတယ္။
(၃)ဦး ခြင့္ျပဳမယ္ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေက်းလက္ေဒသ မဲရံုမ်ားမွာ တရားမွ်တစြာ မဲေပးခြင့္ရေရးအတြက္ လူထု၊ မီဒီယာနဲ႕ ပါတီကိုယ္စားလွယ္မ်ားေပၚ မူတည္ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ တရားမွ်တဲ့ လက္ခံႏိုင္တဲ့ ရလဒ္ထြက္ပါေစ။
၂၀၁၅ ႏိုဝင္ဘာလ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ
လက္ရွိ သမၼတဦးသိန္းစိန္ (၅)ႏွစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ျပီး၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႕အစိုးရ အာဏာမွ်ေဝသံုစြဲဖို႕ၾကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး လႊတ္ေတာ္က စစ္တပ္ရဲ့အခန္းက႑ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕ၾကိဳးစားလာခ်ိန္မွာပဲ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲအခ်ိန္ ေရာက္ရွိလာပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေျမာက္ေရး နဲ႔ တရားမွ်တတဲ့ေရြးေကာက္ပြဲ (2010 / 2012)
ၾကိဳတင္မဲ (ျပည္တြင္း၊ျပည္ပ) မဲဆႏၵရွင္မ်ား
၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲကေတာ့ ၾကိဳတင္မဲမ်ားကိုလည္း အမွန္အကန္ေကာက္ခံလို႕ ၾကိဳတင္မဲ ၂% ကေန ၅% ေလာက္ပဲရွိတယ္။ အတိုက္ခံပါတီနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ား၊ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ၾကားေနခဲ့ပါတယ္။ အားနာမႈ၊ ေၾကာက္ရြံ႕မႈေတြ နည္းပါးစြာနဲ႕ မဲေပးၾကေတာ့ အင္အယ္ဒီပါတီအမတ္အားလံုးနီးပါး မဲအားလံုးရဲ့ ၆၅ရာႏႈန္းအထက္ ရရွိျပီး ေရြးခ်ယ္ခံရပါတယ္။ ရွမ္းျပည္နယ္တစ္ေနရာကိုေတာ့ တိုင္းရင္းသားပါတီကို ရံႈးခဲ့ပါတယ္။ ၾကိဳတင္မဲ ျပသနာမရွိပါ။
အင္တာနက္ အခ်က္အလက္မ်ား
၂၀၁၀၊ ၂၀၁၂ ေရြးေကာက္ပြဲ အႏိုင္ရရွိမႈ မဲရရွိမႈ၊ ၾကိဳတင္မဲ၊ ပယ္မဲ၊ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ စာရင္းအားလံုးကို ျမန္မာႏိုင္ငံေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ဝက္ဆိုဒ္မွာ အလြယ္တကူၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို အင္တာနက္မွာတင္ျပထားျခင္းကို ၂၀၁၂ တုန္းက မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ အတိုက္အခံမ်ားက ဒီအခ်က္အလက္ကို ၾကည့္ျပီး လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အႏိုင္ရရွိဖို႕ ျပည္နယ္မ်ား ဥပမာ ကယားျပည္နယ္လိုေနရာမ်ိဳးကို ေရြးခံရဖို႕ပိုျပီးအခြင့္သာတဲ့အတြက္ မဲဆြယ္မႈပိုမိုလုပ္ၾကပါတယ္။
၂၀၁၅ အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ားအေျခအေန
ဒါေၾကာင့္ အဓိကအက်ဆံုး မဲေပးမဲ့ေန႕ရက္ျဖစ္ပါတယ္။ မဲရံုေတြမွာ ပါတီတာဝန္ရွိသူမ်ား ေစာင့္ၾကည့္ခ်ိန္ တရားမွ်တစြာ မဲေပးခြင့္၊ မဲေရတြက္ခြင့္မ်ားအတြက္ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ားက ၂၀၁၂ ေရြးေကာက္ပြဲလိုျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားမယ္ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဝက္ဆိုဒ္မွာေတာ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕(၃)ဖြဲ႕ကို ျပထားပါတယ္။
႕ျမန္မာျပည္လာၾကည့္မဲ့ EU အဖြဲ႕မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ စိစစ္သံုးသပ္သူ ပညာရွင္ ၉ ဦး၊ ရက္တို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမယ့္သူ ၆၂ ဦး၊ ရက္ရွည္ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမယ့္သူ ၃၀ ပါ၀င္မယ္လို႔ EU ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖၚျပထားပါတယ္
ဒီအဖြဲ႕အစည္း (၃) ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးေနတာကို ေရြေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ဝက္ဆိုဒ္မွာ ေရးသားတင္ျပထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို ျပည္ပသို႕ေစလႊတ္ျပီး ေလ့လာေစပါတယ္။ ျပည္တြင္းမွာလည္း ပါတီမ်ား၊ ေရြးခ်ယ္ခံကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္း (CSO) မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ဆံုျခင္း၊ သင္တန္းမ်ား၊ ပညာေပးျခင္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။
အေမရိကန္အေျခစိုက္ ကာတာစင္တာ ကိုလည္းေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၂၅ရက္ အစီရင္ခံစာမွာ စစ္အေျခစိုက္ေဒသေတြမွာ ၾကိဳတင္မဲနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ကာတာစင္ကာ အေနနဲ႕စိုးရိမ္ေၾကာင္း တင္ျပထားပါတယ္။
(၇၀) ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံ ွ ျမန္မာ့အေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ မဟာမိတ္အဖြဲ႕မွ ျမန္မာ့အေရး တံခါးပိတ္ ေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပခဲ့ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေဆြးေႏြး ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ အမ်ားလက္ခံႏိုင္ဖို႕ အေရးၾကီးေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ေၾကာင္း Ms.Eri Kaneko က ေျပာပါတယ္။
စစ္တပ္အေျခစိုက္ေဒသမ်ားတြင္ ႀကဳိတင္မဲႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စုိးရိမ္စရာရိွေၾကာင္း ေရြးေကာက္ပဲြေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာခြင့္ရထားတဲ့ အေမရိကန္အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ ကာတာစင္တာရဲ့ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ပါတီမ်ားရဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ားအျပင္ လြတ္လပ္တဲ့သီးျခားေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕မ်ားလည္း ရွိပါတယ္။ www.PeaceMyanmar.org ယံုၾကည္ရေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ေပၚေပါက္ေရး ျပည္သူမ်ား ပူးေပါင္းလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ ကို အရပ္ဖက္အဖြဲ႕စည္း သံုးခုနဲ႕တည္ေထာင္ခဲ့ျပီး၊ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္လာပါတယ္။ အခ်က္အလက္မွတ္တမ္းတင္ဖို႕ လုပ္အားေပးမ်ားကိုေခၚယူျခင္း၊ Network Coordinator လခစားအလုပ္မ်ားလည္း ေခၚယူျခင္းမ်ား လုပ္ကိုင္ေနပါတယ္။
ကနဦးအစီရင္ခံစာ စက္တင္ဘာ(၁၄-၂၀) ထြက္လာပါတယ္။ ေနရာေပါင္း ၄၂၁ ေနရာကို လူ ၁၁၀ ကို ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၁၁၀ ေစလႊတ္ျပီး အခ်က္လက္ေကာက္ယူ၊ ေစာင့္ၾကည့္ျပီးမွ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ျခိမ္းေခ်ာက္ဝင္ေရာက္ ေႏွာက္ယွက္မႈေတြ မေတြ႕ရဘူး လို႕ဆိုပါတယ္။ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနတာကေတာ့ မဲစာရင္းေၾကျငာျခင္း၊ မဲဆြယ္ျခင္း (၂)ခူကို ေစာင့္ၾကည့္ေနပါတယ္။ ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၁၁၀ေက်ာ္မွာ ေစာင့္ၾကည့္မယ္ျဖစ္ျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲေန႕မွာ လုပ္အားေပး ၂၀၀၀ အင္အားနဲ႕ေစာင့္ၾကည့္မယ္ျဖစ္ပါတယ္။
MERIN Myanmar Electoral Resource and Information Network ရန္ကုန္အဖြဲ႕ကလည္း ေရြးေကာက္ပြဲအခ်က္အလက္မ်ားစုေဆာင္း၊ တင္ျပလ်က္ရွိပါတယ္။
အလားတူ လြတ္လပ္တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ား တဖြဲဖြဲ႕ ဖန္တီးအိမ္အဖြဲ႔လို ကိုယ္ရပ္ရြာေတြမွာ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ားစြာရွိေနပါတယ္။ သတင္းစာအသီးသီးကလည္း မိမိတို႕သတင္းအဖြဲ႕မ်ားနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေနမွာျဖစ္ပါတယ္။
၂ေ၀၁၅ ရြးေကာက္ပြဲ တရားမွ်တဖို႕
အစိုးရလုပ္ႏိုင္သမွ် လုပ္ေပးျပီးပါျပီ။ ျပည္သူလူထုနဲ႕မီဒီယာက အတိုက္ခံပါတီမ်ားနဲ႕ေပါင္းျပီး တရာမွ်တမႈ ျဖစ္ႏိုင္သမွ်ကူညီေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မယ္။
အထူးသျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္တဲ့ တာဝန္သိျပည္သူလူထုအဖြဲ႕မ်ား ျမန္မာျပည္တဝွမ္း မဲရံုေပါင္း ေလးေသာင္းခုႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္မွာ ေပၚေပါက္လာျပီး တရားမွ်တစြာမဲေပးျခင္း၊ မဲေရတြက္ျခင္းမ်ားကို ပံ့ပိုးကူညီၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
မဲရံုေစာင့္မ်ား လုပ္ေလ့ရွိတဲ့ မသမာမႈကေတာ့ မဲလာေပးသူကို သူတို႕ပါတီ အမွန္ျခစ္ျပီးသားမဲကိုေပးလိုက္ျပီး မဲပံုးထဲသြားထည့္ခိုင္းလိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မဲရံုမႈးနဲ႕ဝန္ထမ္းမ်ားကို ၃ရက္လုပ္အားေပးအတြက္ က်ပ္၅ေသာင္းစီ အကုန္က်ခံထားတာ အာဏာရပါတီရဲ့ေငြမဟုတ္၊ ျပည္သူလူထုရဲ့ေငြျဖစ္လို႕ တရားမွ်တစြာလုပ္ေပးဖို႕ မဲရံုဝန္ထမ္းမ်ားက အားမနာတမ္း၊ မေၾကာက္တမ္း တာဝန္ယူရပါမယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲအရမ္းနီးေနခ်ိန္မွာ အာဏာရပါတီရဲ့ ေက်ာသပ္၊ေပးကမ္းနည္း၊ ျခိမ္းေျခာက္နည္းေတြ အစြမ္းကုန္သံုးပါလိမ့္မယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕မ်ား အင္အားေကာင္းေပမဲ့၊ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမႈ ဆိုတာ လက္ရွိအာဏာရအစိုးရအေပၚ အမ်ားၾကီးမူတည္ပါတယ္။ အာဏာရအစိုးရက ၾကားေနေပးဖို႕ဆိုတာ အေျပာလြယ္သေလာက္ လက္ေတြ႕မွာ ခဲယဥ္းပါတယ္။
၂၀၁၅ သီရိလကၤာေရြးေကာက္ပြဲမွာ အတိုက္ခံပါတီမ်ားက အစိုးရပါတီကို အႏိုင္ရရွိျပီး၊ အာဏာလႊဲမႈ ေခ်ာေမြ႕စြာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၄ အင္ဒိုနီးရွားသမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း အရပ္သားသမၼတ ဂ်ိဳကိုဝီ ၅၃%နဲ႕အႏိုင္ရရွိပါတယ္။ အာဏာလႊဲမႈ ေခ်ာေမြ႕ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အစိုးရက အာဏာရပါတီဘက္လိုက္တ ျပီးသြားတဲ့ ကေမၻာဒီယား၊ မေလးရွား ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ရွိသလို၊ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းရတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမွာ ေကာင္းမြန္၊သန္႕ရွင္းတဲ့ အစိုးရျဖစ္ဖို႕ လက္ရွိသမၼတဦးသိန္းစိန္၊ လက္ရွိကာခ်ဳပ္ ဗိုလ္မင္းေအာင္လိႈင္ (အစိုးရနဲ႕စစ္တပ္) အေပၚ မူတည္ေနပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီပါတီက ဦးသုေဝကေတာ့ အနားယူသြားတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ေဟာင္း ဦးသန္းေရႊလည္း ၾသဇာရွိေနဦးမယ္လို႕ ေျပာဆိုပါတယ္။
ျပည္သူလူထုကေတာ့ စစ္အာဏာရွင္မ်ား နဲ႕ အတိုက္ခံပါတီတို႕ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ ကမၻာ့အာဏာလႊဲမႈ အခ်က္လက္မ်ားအရ အာဏာရပါတီက လႊတ္ေတာ္မွာ ၃၀% အနည္းဆံုးပါဝင္ရင္ အာဏာလႊဲေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ စစ္တပ္က ၂၅% ေနရာယူထားျပီးျဖစ္လို႕ အတိုက္ခံအင္အယ္ဒီပါတီအတြက္ အစိုးရဖြဲ႕ခြင့္အတြက္ အလားအလာရွိပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ အာဏာလႊဲေျပာင္းေရးထက္ ေရြးေကာက္ပြဲမွ အႏိုင္ရရွိဖို႕ပဲ ပါတီအသီးသီးက ၾကိဳးစား၊ မဲဆြယ္လ်က္ရွိေနပါတယ္။
ကိုယ္လုပ္မွကိုယ္စားရမွာ ဆိုျပီး ေရြးေကာက္ပြဲစိတ္မဝင္စားသူ ၃၀% ျမန္မာျပည္မွာရွိပါတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၁၊ ၂၀၁၂ ေရြးေကာက္ပြဲအခ်က္အလက္မ်ားအရ ၇၀%ပဲ မဲလာေပးၾကပါတယ္။ မဲေပးဖို႕၊ ပယ္မဲမျဖစ္ဖို႕ ၾကိဳးစားပညာေပးရပါမယ္။
ဒါေၾကာင့္ အခုေရြးေကာက္ပြဲမွာ ျမိဳ႕ေပၚေနသူ ၃၀% မဲေတြကေတာ့ တရားမွ်တမႈ ရွိမယ္လို႕ ယူဆရပါတယ္။
ေက်းရြာမ်ားမွာေနတဲ့ လူဦးေရက ၇၀% ရွိပါတယ္။ မဲရံုအမ်ားစုကလဲ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေက်းလက္ေဒသမ်ားက အဆံုးအျဖတ္ မဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနရာေတြကို အာဏာရပါတီက အႏိုင္ရေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ၾကိဳးစားမွာ သဘာဝက်ပါတယ္။ အာဏာထိုင္ခံုက အလြန္မက္ေမာစရာၾကီး မဟုတ္ပါလား။