ဇာဝါရီ - ပူပန္ေသာက ရင္တမမနဲ႔ အေမရိကန္မ်ား
(မိုးမခ) ႏို၀င္ဘာ ၂၄၊ ၂၀၁၆
ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္အေနနဲ႔ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရွိ ခ်ားလီ အပ္ဒိုး (Charlie Hebdo) အပတ္စဥ္မဂၢဇင္းကို ၂၀၁၅ ဇန္နဝါရီလ (၇) ရက္ေန႔ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ အနည္းနဲ႔အမ်ား သိရိွၾကမွာပါ။ ၁၉၇၀ (၁၉၈၁ မွာ ရပ္နားၿပီး၊ ၁၉၉၂ မွာ ျပန္လည္ထုတ္ေဝ) ႏွစ္က စတင္ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ အပတ္စဥ္မဂၢဇင္းကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ အထူးသျဖင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ လက္ယာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ ဘာသာေရး မ်က္ကန္းမ်ဳိးခ်စ္ေတြက မႏွစ္သက္ပါဘူး။ မဂၢဇင္းရဲ ႔ အျငင္းပြားစရာ ကာတြန္း၊ သေရာ္စာေတြေၾကာင့္လည္း မၾကာခဏ ျပႆနာတက္ တရားစြဲဆို၊ တိုက္ခိုက္မႈေတြ ခံရတယ္ (ျမန္မာႏိုင္ငံမွာဆို ၆၆(ဃ) နဲ႔ တအုပ္စုလံုး အေရးယူခံရမွာ ေသခ်ာတယ္)။
အဆိုးဆံုးျဖစ္ရပ္က ရုပ္ပံုရုပ္ထု ကိုးကြယ္ျခင္းမရွိ၊ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြ အထြဋ္အျမတ္ထားတဲ့ သူတုိ႔ရဲ ႔ သူေတာ္စင္ တမန္ေတာ္ မိုဟာမက္ နဲ႔ အလာလ္ရွင္ျမတ္တုိ႔ကို ေလွာင္ေျပာင္ေရးဆြဲထားတဲ့ မ်က္ႏွာဖံုးကာတြန္းေၾကာင့္ ပဲရစ္ၿမိဳ ႔ေပၚရွိ တဲ့ ခ်ားလီ အပ္ဒိုး မဂၢဇင္းတိုက္ကို ၂၀၁၁ ႏိုဝင္ဘာလမွာတႀကိမ္၊ ၂၀၁၅ ဇန္နဝါရီလ (၇) ရက္ေန႔မွာ ဒုတိယႀကိမ္ အစၥလာမ္အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္အုပ္စုေတြက အစၥလာမ္ဘာသာကို ေစာ္ကားလို႔ဆိုၿပီး ရံုးအဖြဲ႔ဝင္ (၁၂) ဦးကို ပစ္သတ္ျပစ္တယ္။ (၁၁) ေယာက္ ဒဏ္ရာ အျပင္းအထန္ ရရွိသြားခဲ့ၾကတယ္။
ဒီတႀကိမ္ ႏိုဝင္ဘာလ (၉) ရက္ေန႔ထုတ္ မဂၢဇင္း မ်က္ႏွာဖံုးမွာေတာ့ လူေျပာအမ်ားဆံုး ကမာၻႀကီးနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားေတြ (အထူးသျဖင့္ ၿမိဳ ႔ေပၚေန ဒီမိုကရက္ ပညာတတ္ေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ားနဲ႔ ဟီလာရီ ကလင္တန္ ကို ေထာက္ခံအားေပးသူေတြ) ကို အရွက္တကြဲ၊ အံ့ၾသတုန္လႈပ္သြားခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ေလွာင္ေျပာင္ထားတဲ့ ကာတြန္း (ေဖာ္ျပပါပံုကို ၾကည့္ - Credit Charlie Hebdo - charliehebdo.fr အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမွ)။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံအတြင္း ဒီႏွစ္ပိုင္းအတြင္း ႀကီးထြားလာတဲ့ လူမ်ဳိးေရး (လူျဖဴ - လူမည္း/လူနည္းစု) ျပႆနာကို မီးရႈိ ႔ယပ္ေတာင္ခပ္၊ လူမည္းအိုဘားမား သမၼတ ျဖစ္လာတဲ့အေပၚ မခ်ိတင္ကဲ ျဖစ္ခဲ့ၾကတဲ့ လူျဖဴအစြန္းေရာက္ေတြ (KKK, Nero Nazi, Skinhead, White Supremacist) ကို ေျမွာက္ထိုးပင့္ေကာ္၊ လူမ်ဳိးေရးေသြးခြဲစကားေတြ၊ ညစ္ပက္ၾကမ္းၾကဳတ္ လိမ္ညာၿဖီးလံုးေတြနဲ႔ (ကလင္တန္ မုန္းတီးသူမ်ားရဲ ႔ ေထာက္ခံမႈနဲ႔) အမ်ားမေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ေဒၚနယ္ထရမ့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ ႔ (၄၅) ေယာက္ေျမာက္ သမၼတ ျဖစ္လာတာေၾကာင့္ ျပည္သူအမ်ားစု အိပ္မက္ဆိုးမက္၊ အထိတ္တလန္႔ျဖစ္ကာ
ဒီလို သမၼတအုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ မေနေတာ့ဘူး ေျပာဆိုသူေတြ၊ စိုးရိမ္ပူပန္သူမ်ားအတြက္ ခ်ားလီ အပ္ဒိုး မ်က္နွာဖံုကာတြန္းက “Obama de nouveau citoyen comme les autres -- Obama, once again a regular citizen, like the rest of us - အိုဘားမားလည္း အခုေတာ့ ဒို႔ေတြလိုပဲ သာမန္ျပည္သူ ျပန္ျဖစ္ၿပီ” စာတန္းနဲ႔ လူျဖဴ ရဲႏွစ္ေယာက္ ပစ္ခတ္လို႔ ေဇာေခၽြးတလိပ္လိပ္၊ ျပဴးတူးၿပဲတဲ အသက္လုေျပးေနတဲ့ အိုဘားမား ရုပ္ေျပာင္ပံုက လက္ရွိ လူျဖဴရဲ နဲ႔ လူမည္းေတြၾကား ျဖစ္ေနတဲ့ ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္မႈ၊ လူမ်ဳိးေရးပဋိပကၡေတြကို ထိထိမိမိ သရုပ္ေဖာ္လိုက္တယ္။
ေျပာလဲေျပာစရာ
ဒီႏွစ္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ လူရွစ္ရာေက်ာ္ (အမ်ားစု လူမည္း နဲ႔ လက္တင္ႏိုင္ငံသား) လူျဖဴ ရဲေတြရဲ ႔ ပစ္ခတ္မႈ၊ ရိုက္ႏွက္မႈ၊ ေထာင္တြင္းညွဥ္းပန္းႏိွပ္စက္မႈေတြနဲ႔ ေသဆံုးခဲ့တယ္။ လူျဖဴ ရဲေတြရဲ ႔ လက္ျမန္ေျချမန္ (Trigger --) ပစ္ခတ္မႈနဲ႔ ေသဆံုးသူေတြအတြက္ လူမည္းေတြက တရားဥပေဒနဲ႔အညီ (ရဲေတြကို) အေရးယူဖို႔ ေတာင္းဆိုေနခ်ိန္မွာ လူမည္းေတြရဲ ႔ ေတာင္းဆိုမႈ (Black Lives Matter) ကို ေလွာင္ေျပာင္ ျပစ္တင္ေဝဖန္ရႈတ္ခ်၊ လူျဖဴရဲေတြရဲ ႔ လုပ္ရပ္ကို ခ်ီးက်ဴး (လက္လြတ္စပယ္) ေျပာဆိုမႈေတြေၾကာင့္ ေရွ ႔မွာ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ မိမိတို႔ အခြင့္ျပန္သာၿပီ အထင္နဲ႔ လူျဖဴအစြန္းေရာက္ေတြက ဘာသာမတူ၊ လူမ်ဳိးကြဲျပား လူနည္းစုေတြအေပၚ တရားမဲ့ က်ဴးလြန္မႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တာကို အမ်ားစု စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကတယ္။ တခ်ဳိ ႔ၿမိဳ ႔ရြာေတြမွာ ဒီရက္အတြင္း လူမ်ဳိးစုလူနည္းစုေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ေျပာဆုိမႈ သတင္းေတြကို ေတြ႔ျမင္ၾကားေနရတယ္ (အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ အရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္လွတဲ့ လူျဖဴေတြ ႀကီးစိုးတဲ့ ေက်းကၽြန္စနစ္၊ လူမ်ဳိးေရး (ဘာသာေရး) ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီ တည္ရွိခဲ့ၿပီး လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၉၇၀ အေစာပိုင္းကာလမွ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့တယ္)။
အခုေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရး ဂငယ္ေကြ႔ (U-turn) ေျပာင္းလဲမႈက မယံုႏိုင္စရာ … အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ ႔ ပထမဦးဆံုး လူမည္းသမၼတ ျဖစ္လာခဲ့တဲ့ ဘာရက္ အိုဘားမားကို မေက်နပ္ သေဘာမက်ခဲ့တဲ့ အစြန္းေရာက္ လူျဖဴႀကီးစိုးေရး အုပ္စုေတြ အလိုက် ဘာရက္ ဟူစိန္ အိုဘားမား (Barack Hussein Obama) က အေမရိကန္မွာ ေမြးဖြားသူမဟုတ္ (အာဖရိကန္ ကင္ညာသား)၊ မူစလင္ဘာသာဝင္၊ တရားမဝင္ ခိုးဝင္လာတဲ့ မက္ဆီကန္ နဲ႔ ေတာင္အေမရိကတိုက္သားေတြကို မတားျမစ္ႏိုင္သူ၊ အစၥလာမ္ အၾကမ္းဖက္မ်ားကို ျပတ္ျပတ္သားသား မေခ်မႈန္းႏိုင္သူ၊ လူျဖဴေတြရဲ ႔ လုပ္အားခဝင္ေငြေတြနဲ႔ တရားမဝင္ ခိုးဝင္လာသူေတြ နဲ႔ လူမည္းမ်ားအတြက္ ေစ်းႏႈန္းခ်ဳိ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈ ေဆာင္ရြက္ေပးသူ၊ ရုရွား တရုတ္တို႔ကို ေၾကာက္ရြံၾသဇာခံသူ၊ အေမရိကန္ၾသဇာကို ကမာၻမျဖန္႔ႏိုင္တဲ့ အေမရိကန္သမိုင္းမွာ အညံ့ဆံုး၊ အေခ်ာ္ဆံုး ေခါင္းေဆာင္ စတဲ့ အေျခအျမစ္မရွိ စြပ္စြဲခ်က္ ေသာင္းေျခာက္ေထာင္နဲ႔ အမ်ဳိးသမီး၊ ဘာသာမတူ၊ လူမ်ဳိးကြဲေတြကို မိႈခ်ဳိးမွ်စ္ခ်ဳိး ေျပာဆိုတဲ့ပုဂၢိဳလ္ သမၼတျဖစ္လာေတာ့ အရွက္တကြဲ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔ ကမာၻႀကီး အထိတ္တလန္႔၊ ရင္တမမနဲ႔ စိုးရိမ္ပူပန္ေၾကာင့္ၾကၾကတာ မဆန္းေပ။
ေနာက္ဆံုး အေမရိကန္ႏုိင္ငံသူ/သားေတြ ဆုေတာင္းေနၾကတာက မစၥတာထရမ့္ မဲရဖို႔အတြက္ ၿဖီးဖ်န္းေျပာခဲ့သလို (သမၼတသက္တမ္းမွာ) မရမ္းကားရင္ ကမာၻႀကီး ၿငိမ္းခ်မ္း၊ အေမရိကန္ျပည္သူေတြ ေကာင္းစြာအိပ္စက္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
ခ်ားလီ အပ္ဒိုး (Charlie Hebdo) မဂၢဇင္းကို အပတ္စဥ္ ဗုဒၶဟူးေန႔တိုင္း ထုတ္ေဝသည္။