ယာကု (ဘ္) ယာဒလီ ● ဘယ္သူမွ စစ္ကို မႀကိဳက္ၾကဘူး ဒါေပမဲ့ …
(ဘာသာျပန္ ပန္ဒိုရာ)
(မိုးမခ) ဧၿပီ ၁၁၊ ၂၀၁၇
(မိုးမခမဂၢဇင္း အတြဲ ၄၊ အမွတ္ ၄၊ ၂၀၁၇ ဧၿပီတြင္ မူလ ပံုႏွိပ္ခဲ့သည္။)
(ဘာသာျပန္ ပန္ဒိုရာ)
(မိုးမခ) ဧၿပီ ၁၁၊ ၂၀၁၇
(မိုးမခမဂၢဇင္း အတြဲ ၄၊ အမွတ္ ၄၊ ၂၀၁၇ ဧၿပီတြင္ မူလ ပံုႏွိပ္ခဲ့သည္။)
အီရန္ႏိုင္ငံက စာေရးဆရာ ယာကု(ဘ္) ယာဒလီ (Yaghoub Yadali) ရဲ႕ စာတမ္းငယ္ကို ဘာသာျပန္ တင္ဆက္လုိက္ပါတယ္။ အဲဒီစာတမ္းကို University of Iowa, International Writing Program Fall 2012 ရဲ႕ “စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏုိင္ငံမွာ စာေရးသားျခင္း Writing in a Country at War” ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ယာကု(ဘ္)က ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။
အီရန္စာေရးဆရာ ယာကု(ဘ္)ယာဒလီ (Yaghoub Yadali) ဟာ ရုပ္ျမင္သံၾကားမွာ ဒါရိုက္တာတဦးလည္း ျဖစ္သလို Roshd မဂၢဇင္းရဲ႕ ရုပ္ရွင္အယ္ဒီတာ တေယာက္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ Sketches in the Garden ဆိုတဲ့ ဝတၳဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ကို ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ သူေရးခဲ့တဲ့ Rituals of Restlessness ဆိုတဲ့ ဝတၳဳရွည္ဟာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္အတြက္ Golshiri’s Foundation Award ကို ခ်ီးျမွင့္ခံခဲ့ရပါတယ္။ သူေရးသားခဲ့တဲ့ ေနာက္ထပ္ ဝတၳဳရွည္တအုပ္ကေတာ့ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ Probability of Merriment and Mooning ပါ။ လက္တေလာ ေရးသားထားတဲ့ The World ဆိုတဲ့ ဝတၳဳရွည္တအုပ္ကေတာ့ ထုတ္ေဝဖို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ရာရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ေစာင့္ေနပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ဝတၳဳတို၊ ေဆာင္းပါး၊ အက္ေဆး၊ ဘာသာျပန္ စာေပေတြကို အီရန္ႏိုင္ငံနဲ႔ တူရကီႏိုင္ငံေတြမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
Rituals of Restlessness ဝတၳဳရွည္ဟာ သူ႔ကိုေထာင္ႏႈတ္ခမ္းကို ပို႔ခဲ့တဲ့ ဝတၳဳပါ။ ဒီ link ေတြမွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။
http://pen.org/viewmedia.php/prmMID/1687/prmID/172
http://www.iran-pen.org/english/Iran_Yadali.pdf
အဲဒီအေၾကာင္းကို သူ႕ကို ေမးျမန္းၾကည့္တဲ့အခါ သူက အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
“မၿငိမ္သက္မႈ၏ ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ား (Rituals of Restlessness)” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဝတၳဳရွည္တပုဒ္ကို ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ေရးခဲ့ပါတယ္။ အီရန္ႏိုင္ငံ ယဥ္ေက်းမႈ ဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ အစၥလမ္ဘာသာေရးလမ္းညႊန္မႈ ခြင့္ျပဳခ်က္အရ ထုတ္ေဝခဲ့ပါ တယ္။ (အီရန္ႏိုင္ငံမွာ စာအုပ္ထုတ္ေဝခြင့္အတြက္ စာေရးဆရာေတြဟာ စာအုပ္ေတြကို ယဥ္ေက်းမႈဝန္ႀကီးဌာနကို တင္ရပါ တယ္။)
ေနာက္ ၃ ႏွစ္အၾကာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ့္ကို အီရန္ရဲ႕ လူနည္းစု မ်ိဳးႏြယ္တခုကို ေစာ္ကားတယ္ဆိုၿပီး စြပ္စြဲခံရပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ ဝတၳဳရဲ႕ အဓိက ဇာတ္လိုက္ အမ်ိဳးသားက အဲဒီလူမ်ိဳးစုႏြယ္ဝင္ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္နဲ႔ ခ်စ္ႀကိဳက္ၾကတယ္လို႔ ေရးမိလို႔ပါ။ ကြၽန္ေတာ္ အဖမ္းခံရၿပီး ၄၁ ရက္ အခ်ဳပ္ခံရပါတယ္။ စာေရးဆရာေတြရဲ႕ ဆႏၵျပမႈနဲ႔ လူထုရဲ႕ ဖိအားေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ့္ကို တရားရုံးမထုတ္ခင္အထိ အာမခံနဲ႔ ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ လအနည္းငယ္ၾကာ ေတာ့ တရားရုံးက ကြၽန္ေတာ့္ကို ေထာင္တႏွစ္ခ်ၿပီး အဲဒီလူမ်ိဳးစုနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေကာင္းေၾကာင္းေတြကို ေဆာင္းပါး ၄ ခု ေရးခိုင္းပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ဒီလို ထူးဆန္းတဲ့ စီရင္ခ်က္အတြက္ စာေရးဆရာေတြက ဆႏၵျပၾကျပန္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္က စီရင္ခ်က္ကိုဆိုင္းငံ့ၿပီး ကြၽန္ေတာ့္အမႈကို တျခားတရားရုံးကို လႊဲေပးပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ေလးႏွစ္ၾကာ ေအာင္ တရားဆုိင္ၿပီးတဲ့ေနာက္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဟာ စြပ္စြဲခ်က္ေတြအားလံုးကေန အျပစ္မရွိေၾကာင္းနဲ႔ လြတ္ေျမာက္သြားခဲ့ပါ တယ္။
အီရန္ႏုိင္ငံမွာ စာေရးရတာ သိပ္ကိုခက္ခဲပါတယ္။ ရသနဲ႔ မဆိုင္တာေတြ အမ်ားႀကီးကို ထည့္တြက္ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။ ဖရန္႔ဇ္ ကက္ဖကာရဲ႕ မက္တာမိုဖိုဆစ္ ဝတၳဳထဲက ဇာတ္ေကာင္ ဂရီဂြာ ဆမ္ဆလိုပါပဲ။ အီရန္မွာေနတဲ့ စာေရးဆရာဟာ ေနာက္တေန႔ မနက္မွာ အိပ္ရာက ႏိုးတဲ့အခါ သူ႔ကိုယ္သူ ဘာျဖစ္သြားမယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာ မသိႏိုင္ပါဘူး။ ဂရီဂြာကေတာ့ ပိုးမႊားေကာင္ ႀကီးအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းသြားတယ္တဲ့။ အီရန္က စာေရးဆရာကေတာ့ ဘာနဲ႕ ရင္ဆိုင္ရမယ္ဆိုတာကို ဘယ္လိုမွ မသိႏုိင္ပါဘူး။”
ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္ေတြကို ဘာမ်ားေျပာခ်င္သလဲလို႔ ေမးတဲ့အခါ ယာကု(ဘ္) က အခုလို အမွာစကား ပါးလိုက္ပါတယ္။
“ျမန္မာ လို႔ ေျပာလိုက္ရင္ လူေတြက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရင္းႏွီးခဲ့ၾကတာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရယ္၊ စစ္အစိုးရ ရယ္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြရယ္ပါ။ ကံမေကာင္းစြာပဲ ကြၽန္ေတာ္သိသမွ်ဟာလည္း ဒါေတြပဲ။ ဒီ့ထက္ပိုၿပီး မသိခဲ့ဘူး။ ပန္ဒိုရာနဲ႔ ေန ဘုန္းလတ္ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အိုင္အိုဝါက International Writing Program မွာေတြ႔ေတာ့မွပဲ ျမန္မာအေၾကာင္းကို ပိုေလ့လာႏိုင္ခဲ့ေတာ့တယ္။ အိုင္အိုဝါတကၠသိုလ္က ယေန႔ႏိုင္ငံတကာကာစာေပဆိုတဲ့ စာသင္ခန္းေဆြးေႏြးပြဲတခုမွာ ပန္ဒို ရာက ျမန္မာစာေပအေၾကာင္း ေျပာျပေတာ့မွ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ စာေပကို အတုိင္းအတာတခုအထိ ကြၽန္ေတာ္ ရင္းႏွီးကြၽမ္းဝင္ လာခဲ့ရပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္ဆိုတာရယ္၊ ထူးခၽြန္ေျပာင္ေျမာက္တဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြ စာေရးဆရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္ဆိုတာရယ္၊ ႏွစ္ေပါင္းရွည္ၾကာခဲ့တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေနာက္ခံသမိုင္း ရွိတယ္ဆိုတာရယ္ကို အခုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ သိခဲ့ပါၿပီ။ ခင္ဗ်ားတို႔ႏိုင္ငံက ျပည္တြင္းစစ္ေတြအေၾကာင္းကို ဖတ္မိတဲ့အခါမွာ ကြၽန္ေတာ္ အရမ္းကို စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိပါတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့စြာပဲ ကြၽန္ေတာ္က ဆုေတာင္းခ်င္ပါေသးတယ္။ စာေပဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အားလံုး အတူတူ ခံစားေနရတဲ့ နာက်င္မႈေတြကို ေလ်ာ့ပါးသက္သာပါေစ.. လို႔။
ကံမေကာင္းစြာပဲ ကြၽန္ေတာ္ သိမိသေလာက္ေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ ျမန္မာစာေပေေတြကို အီရန္ဘာသာစကားျဖစ္တဲ့ ပါရွန္း ဘာသာကို ျပန္ဆိုထားတာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ကြၽန္ေတာ္သာ မမွားခဲ့ဘူးဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အီရန္စာေပေတြကိုလည္း ခင္ဗ်ား တို႔ ျမန္မာဘာသာကို ျပန္ဆိုတာ မရွိေသးဘူး ထင္ပါတယ္။။ တေန႔ေန႔မွာေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ဝတၳဳေတြ ကဗ်ာေတြက တဆင့္ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ပိုၿပီးသိကြၽမ္းလာၾကလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ မတူညီသူ ေတြကလည္း လူသားေတြအခ်င္းခ်င္းပဲဆိုတာကို ပိုနားလည္လာၾကၿပီး အတူတကြ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေနႏိုင္ၾက မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။”
■■■■■■
ဘယ္သူမွ စစ္ကို မႀကိဳက္ၾကဘူး ဒါေပမဲ့….
ဘယ္သူမွ စစ္ကို မႀကိဳက္ၾကဘူး ဒါေပမဲ့… ကြၽန္ေတာ္ ဆယ့္ေျခာက္ႏွစ္အရြယ္မွာေတာ့ အီရန္-အီရတ္ စစ္ပြဲထဲမွာ ဝင္တိုက္ ခ်င္ခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ျမင့္ျမတ္တဲ့စစ္ပြဲလို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ေက်ာင္းမွာသင္ၾကတယ္။ တိုက္ပြဲမွာ ဝင္ဆင္ႏႊဲၿပီး က်ဆံုးတဲ့ ဘယ္ သူမဆို ေကာင္းကင္ဘံုကို ေရာက္မွာတဲ့။ ဆယ့္ေျခာက္ႏွစ္သား အတြက္ေတာ့ ေကာင္းကင္ဘံုဆိုတာ သိပ္ကိုေကာင္း တာေပါ့။ ျမင့္ျမတ္တဲ့စစ္ပြဲမွာ က်ဆံုးျခင္းဟာ ေကာင္းကင္ဘံုကို တိုက္ရိုက္ေရာက္မယ့္ လမ္းေၾကာင္းပဲ လို႔ ဘာေၾကာင့္ မ်ား က်ိန္းေသအာမခံႏိုင္ၾကတာလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေမးခြန္းမထုတ္မိခဲ့ဘူး။ ရန္သူ႔စစ္သားေတြက်ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ငရဲကိုသြားရသလဲ ဆိုတာကိုလည္း မစဥ္းစားမိခဲ့ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔နဲ႕ အီရတ္လူမ်ိဳးေတြ ဘာမ်ားကြာပါလိမ့္၊ သူတို႔ေတြလည္း မူဆလင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔လည္း မူဆလင္၊ သူတို႔လည္း လူသားေတြ ကြၽန္ေတာ္တို႔လည္း လူသားေတြ၊ ဘာေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွပဲ ေကာင္းကင္ဘံုကို သြားရမွာလဲ ဆိုတာကိုလည္း မေတြးမိခဲ့ဘူး။
ဘယ္သူမွ စစ္ကို မႀကိဳက္ၾကဘူး ဒါေပမဲ့… ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံက ၿမိဳ႕ေတြေပၚကို ဗံုးႀကဲခ်တဲ့ အီရတ္ စစ္ေလယာဥ္ေတြကို သေဘာက်ခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ အဓိကပစ္မွတ္မဟုတ္တဲ့ ၿမိဳ႕ေသးေသးေလးမွာ ေနေတာ့ ဗံုးႀကဲမခံရပဲကိုး။ ၿမိဳ႕ကို စစ္ေလယာဥ္ေတြ ျဖတ္သြားရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ေခါင္မိုးေတြေပၚကို တက္ၾကည့္ၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ ဆယ့္ႏွစ္ႏွစ္သားအရြယ္က စစ္ေလယာဥ္ေတြ သိပ္ႀကိဳက္ခဲ့တယ္။ စစ္ကိုလည္း ႀကိဳက္ခဲ့တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ စစ္ေလယာဥ္ေတြ ပါလို႔ေလ။
ဘယ္သူမွ စစ္ကို မႀကိဳက္ၾကဘူး ဒါေပမဲ့… စစ္ၿပီးသြားရင္ လူတိုင္းေပ်ာ္ၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္အေမက လြဲလို႔ေပါ့။ အနည္းဆံုး ေတာ့ ေန႔အခ်ိန္ေတြမွာဆိုရင္ အေမက မေပ်ာ္ဘူး။ စစ္ပြဲၿပီးဆံုးသြားေတာ့ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္အထိ ကြၽန္ေတာ့္အစ္ကိုရဲ႕ အလုပ္က ေရွ႕တန္းစစ္ေျမျပင္ေနရာကို မနက္တိုင္းသြားရတယ္။ အဲဒီက မုိင္းကြင္းကို သြားၿပီး က်န္ေနတဲ့ ေျမျမဳပ္မိုင္းေတြကို ရွင္းေပးရတယ္။ ညေနေစာင္းမွ အိမ္ကို ျပန္လာရတယ္။ အဲဒီ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္းမွာေတာ့ မနက္ဆိုရင္ အေမက စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြနဲ႔ အိပ္ရာက ထတယ္။ အစ္ကို႔အတြက္ တစ္ေန႔လံုး ဆုေတာင္းေပးတယ္။ ညေနေတြေရာက္လာတိုင္း ကြၽန္ေတာ့္အစ္ကို အသက္ရွင္ေသးရဲ႕လားဆိုတာ စစ္ေျမျပင္ကို ဖုန္းဆက္ေမးတယ္။ ညေနခင္းေတြနဲ႔ ညဘက္ေတြမွာပဲ ကြၽန္ေတာ့္အေမက ေပ်ာ္ႏုိင္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ေတြမွာမွ သူ႕သားက ေနာက္ေန႔မနက္အထိ ေဘးကင္းတာကိုး။
ဘယ္သူမွ စစ္ကို မႀကိဳက္ၾကဘူး ဒါေပမဲ့… စာေရးဆရာေတြကေတာ့ ႀကိဳက္မယ္။ စစ္ဆိုတာ ပံုမွန္ ေန႔စဥ္ဘဝထဲက ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ေတြမဟုတ္တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ အေတြ႔အႀကံဳေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ေနတာကိုး။ စာေရးဆရာေတြအတြက္ေတာ့ ဒါဟာ စာသစ္ေတြေရးဖို႔ ကုုန္ၾကမ္းေတြအျပည့္ ျဖစ္ေနမယ္။ ေအာ္ရီဂ်င္နယ္ စာအသစ္ေတြ အတြက္ အေၾကာင္းအရာအသစ္ ျဖစ္ေနမယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအေၾကာင္းျပခ်က္က လံုေလာက္လို႔လား။ ဝတၳဳတစ္ပုဒ္ဆိုတာ လူ႕ဘဝနဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဘယ္ေလာက္ တန္ဖိုးရွိပါသလဲ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ စာေရးဆရာေတြက လိုခ်င္တယ္ျဖစ္ေစ မလုိခ်င္တယ္ျဖစ္ေစ စစ္ပြဲေတြကေတာ့ မလႊဲမေရွာင္သာ ရွိေနဦးမွာပဲ။ ဒီေတာ့ စစ္ကာလအတြင္းမွာ စာေရးဆရာရဲ႕ တာဝန္က ဘာျဖစ္မလဲ။ စစ္ထဲ ဝင္တိုက္မွာလား မတိုက္ဘူးလား။ တကယ္လို႔ ေတာ္လစတြိဳင္းသာ ခရီမီယန္စစ္ပြဲ ထဲမွာ ေသသြားခဲ့ရင္ စစ္နဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရး စာအုပ္ ေရးခဲ့ရမွာမဟုတ္ဘူး။ တကယ္လို႔ သူသာ စစ္ထဲ ဝင္ၿပီး မတိုက္ခဲ့ရင္လည္း စစ္နဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုတဲ့ စာအုပ္ဟာ ေရးစရာျဖစ္လာခဲ့မွာမဟုတ္ဘူး။
ဘယ္သူမွ စစ္ကို မႀကိဳက္ၾကဘူး ဒါေပမဲ့… ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ အီရန္ႏိုင္ငံကလူေတြကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားတဲ့ အိမ္ေတြ၊ ပန္းၿခံေတြ၊ သစ္ေတာေတြ ကို ျပန္တည္ေဆာက္ေနလို႔ေတာင္ လက္စမသတ္ေသးခင္မွာပဲ ေနာက္ထပ္ စစ္ပြဲတစ္ပြဲ အခ်ိန္မေရြး ျဖစ္လာဦးမလားလို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကရတယ္။ ဓာတုဗံုးေတြေၾကာင့္ ဒဏ္ရာရသူေတြလည္း ကုသခံေနရတုန္း၊ ေဆးရုံတက္ေနၾကရတုန္းပဲ။ တစ္ခါတေလဆိုရင္ သတင္းစာထဲမွာ သူတုိ႔ထဲ တစ္ေယာက္ေယာက္ ေသတယ္ဆိုတာလည္း ဖတ္ေနရတုန္းပဲ။ အဲဒါေတြ ဘယ္လုိပဲရွိေနေန ကြၽန္ေတာ္တို႔ေပၚမွာ စစ္ေငြ႔ေတြက လႊမ္းၿခံဳထားတုန္းပဲ။ ေနာက္ထပ္စစ္ပြဲေတြကို ဘယ္သူက ဘာေၾကာင့္ စတင္ မွာလဲဆိုတာက အေရးမႀကီးေတာ့ဘူး။ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအားလံုးကလည္း ေဆာင္ပုဒ္ လွလွပပေတြကို ဟစ္ေၾကြးၿပီးေတာ့ လူ႔အသက္ေတြကို တန္ဖိုးထားပါတယ္လို႔ ဟန္ေဆာင္ပန္ေဆာင္ လုပ္ေနၾကတုန္းပါပဲ။
စာေရးဆရာတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ စစ္ထဲမွာ ဝင္မပါခ်င္ပါဘူး။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ကြၽန္ေတာ္ဟာ စစ္ပြဲေတြ ဘယ္ေတာ့မွ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ တားျမစ္ခ်င္ပါတယ္။ စစ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ တစ္ခုတည္းေသာ ခိုင္လံုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္က က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခုိက္လာရင္ ခုခံဖို႔ ပါ။ ဒါေပမဲ့ ကံမေကာင္းစြာပဲ တကမၻာလံုးမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ စစ္ဘုရင္ေတြက သူတုိ စစ္ပြဲကို စရျခင္း အေၾကာင္းျပခ်က္ဟာ အၿမဲခုိင္လံုတယ္လို႔ ထင္မွတ္ေနၾကပါတယ္။ ဆဒန္ဟူစိန္ဆိုတဲ့ အရူးတစ္ေယာက္ဟာ သူ႔ကိုယ္သူ အာရပ္ကမၻာရဲ႕ အရွင္သခင္လို႔ ထင္ေနခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ အီရန္ေတာင္ပိုင္းမွာ ေနထုိင္တဲ့ အာရပ္ေတြကို လြတ္ေျမာက္ေစဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ အီရန္ကို က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ သူ တိုက္ခုိက္ရျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းျပခ်က္လို႔ ဆိုေပမယ့္လည္း တကယ့္ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ အီရန္ရဲ႕ ေလာင္စာဆီအရင္းအျမစ္ေတြကို သိမ္းပိုက္ခ်င္လို႔ပါ။
အေမရိကန္နဲ႔ တိုက္တဲ့ စစ္ပြဲမွာဆိုရင္လည္း ဆဒန္ဟူစိန္ဟာ သူ႕ကိုသူ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြကို ဦးေဆာင္တဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာကို ကာကြယ္သူ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္လို႔ ထင္မွတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ့္ျပည္သူေတြကိုေတာင္ ဓာတုဗံုးေတြနဲ႔ တိုက္ခိုက္တဲ့လူ၊ အိမ္နီးနားခ်င္း ႏိုင္ငံႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ အီရန္နဲ႕ ကူဝိတ္ကိုလည္း က်ဴးေက်ာ္ခဲ့တဲ့ လူတစ္ေယာက္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘယ္လိုယံုၾကည္ရမွာလဲ။
စာေရးဆရာတစ္ေယာက္အေနနဲ႕ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ရွစ္ႏွစ္ၾကာ စစ္ပြဲထဲမွာ အပ်က္အစီး၊ နာက်င္မႈနဲ႕ ကပ္ေဘးဒုကၡကိုပဲ ေနာက္ဆံုးရလာဒ္အျဖစ္ ကြၽန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ ဆယ္ႏွစ္သား ခ်ာတိတ္အရြယ္ကတည္းက အဲဒီစစ္ပြဲ စတင္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ အသက္ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္ လူလားေျမာက္ၿပီး အထက္တန္းေက်ာင္းေအာင္တဲ့ အခ်ိန္ေရာက္မွ အဲဒီစစ္ပြဲ ၿပီးဆံုးပါတယ္။ စစ္သား ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ေလးေတြဟာ စိတ္အားထက္သန္ေနတဲ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ ႏႈတ္ဆက္မႈကို ခံယူၿပီး စစ္တိုက္ထြက္သြားၾကတာကို ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ သိပ္မၾကာပါဘူး ဓာတ္ပံုေတြထဲမွာ အဲဒီ စိတ္အားထက္သန္တဲ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ ႏႈတ္ဆက္မႈနဲ႕ပဲ အဲဒီ စစ္သားငယ္ေလးေတြကို ထည့္ထားတဲ့ အေခါင္းေတြကို သခ်ၤိဳင္းကုန္းကို လိုက္ပို႔ၾကျပန္တာကို ေတြ႔ရပါေတာ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ စစ္အတြင္းမွာ တျခားစစ္ေတြနည္းတူပဲ အစားအစာ အရမ္းရွားပါးပါတယ္။ ေမွာင္ခုိေစ်းကြက္ေတြ ထြန္းကားလာတယ္။ အစားအေသာက္ ေဝစုရဖို႔ တန္းစီေနၾကတဲ့ ကီလိုမီတာေပါင္းမ်ားစြာ တေမွ်ာ္တေခၚ လူတန္းရွည္ႀကီးေတြဟာ ေနရာတကာမွာရွိေနတယ္။ လွ်ပ္စစ္၊ ဓာတ္ေငြ႔၊ ေလာင္စာဆီေတြ အကုန္ ျပတ္လပ္ကုန္ပါတယ္။
အဲဒီလိုနဲ႔ ရွစ္ႏွစ္ၾကာသြားတဲ့အခါ ဘာရလာဒ္ေတြမ်ား ထြက္လာလို႔လဲ။ အီရန္လူမ်ိဳးေတြ ဒါမွမဟုတ္ အီရတ္လူမ်ိဳးေတြဟာ ဘာေတြမ်ား အႏုိင္ရလိုက္ပါသလဲ။ စစ္ဆိုတာ ႏိုင္သူ မရွိဘူး။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ လူဦးေရသန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ေသေၾကဒဏ္ရာရသူေတြ ေငြကုေဋေပါင္းမ်ားစြာ တန္တဲ့ အပ်က္အစီးေတြကိုပဲ က်န္ရစ္ေစတာပါ။ အဲဒီအျပင္ ကိုင္တြယ္လို႔မရတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္ဆံုးရႈံးမႈေတြကိုလည္း ဘယ္သူမွ တိုင္းတာတြက္ခ်က္လို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။
စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ေနနဲ႔ ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ စစ္ပြဲရဲ႕ရလာဒ္ဟာ ဝတၳဳတို သံုးပုဒ္ ေရးျဖစ္ေစပါတယ္။ စစ္အေၾကာင္းကို တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေစ သြယ္ဝိုက္ျဖစ္ေစ ေရးထားတဲ့ ဝတၳဳေတြပဲေပါ့။ အဲဒီလို စစ္ပြဲအေၾကာင္း ေရးထားတဲ့ ကြၽန္ေတာ့္ ဝတၳဳတိုေတြထဲက ႏွစ္ပုဒ္ဟာ အီရန္မွာ ဆုေတြ အမ်ားႀကီးရခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ ဒါကို ေပ်ာ္ရႊင္ရမွာ ဂုဏ္ယူရမွာ ခက္ခဲလွပါတယ္။ တစ္ဖက္မွာ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေသေၾကဒဏ္ရာရသူေတြ၊ တစ္ဖက္ကေတာ့ စကားလံုးေတြ နည္းနည္းပါးပါး ပါတဲ့ ဝတၳဳတိုေလး ႏွစ္ပုဒ္။ ဒါဟာ ဘယ္လိုမွ မတရားပါဘူး။
ေနာက္ဆံုးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဟာ ဘယ္လိုစစ္ပြဲမ်ိဳးမွ ေနာက္ထပ္ မျဖစ္ေစခ်င္ေတာ့သလို အဲဒီစစ္ပြဲေတြကို အေျခခံၿပီး ေရးမယ့္ ဝတၳဳေတြလည္း ေနာက္ထပ္ မေပၚေစခ်င္ေတာ့ပါဘူး။
ယာကု (ဘ္) ယာဒလီ
(အီရန္စာေရးဆရာ Yaghoub Yadali ၏ Nobody Likes War, but… စာတမ္းငယ္ကို ပန္ဒိုရာက အဂၤလိပ္ဘာသာကေန ျမန္မာဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုပါသည္။)
(မိုးမခ မဂၢဇင္း အတြဲ ၄၊ အမွတ္ ၄၊ ၂၀၁၇ ဧၿပီ တြင္ မူလ ပံုႏွိပ္ခဲ့သည္။)
