စိန္ဝင္း ● ႐ုပ္သံလိုင္းသစ္ေတြရဲ႕ စိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ ျမန္မာ့မီဒီယာအခင္းအက်င္းသစ္
(မုိးမခ) ဧၿပီ ၁၉၊ ၂ဝ၁၇
(မုိးမခ) ဧၿပီ ၁၉၊ ၂ဝ၁၇
နည္းနာအရေျပာရရင္ အခုစာေမးပြဲေအာင္တဲ့ ငါးဖြဲ႔ဟာ ျပန္ၾကားေရးဝန္ၾကီးဌာနေအာက္႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္း ဒစ္ဂ်စ္တယ္စနစ္အခမဲ့ၾကည့္ရႈ႔ခြင့္ေအာက္မွာ သတင္း၊ အင္ေဖာ္ေမးရွင္းနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖေရးေတြ ထုတ္လုပ္ေပးပို႔ခြင့္ရွိသူ Content Providers ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေရရွည္အတြက္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈအပါအဝင္ ဘယ္လိုသတင္းအေၾကာင္းအရာ အစီအစဥ္ေတြထုတ္လုပ္မယ္ ဆိုတဲ့ စီမံကိန္းခ်ထားမႈ၊ သတင္းခန္းဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္မႈ၊ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ၊ စီးပြားေရးအရေမွ်ာ္မွန္းစီမံထားမႈနဲ႔ စက္ပိုင္းဆိုင္ရာအတြက္ စီမံကိန္းေတြကို တင္ျပအဆိုျပဳၾကျပီး အခြန္ေၾကမႈေတြကိုလည္း ထဲ့သြင္းဆံုးျဖတ္တယ္လို႔ အၾကမ္း မ်ဥ္းနားလည္ထားပါတယ္။
ပံုႏွိပ္မီဒီယာမွာ ထိပ္တန္းတစ္ခုျဖစ္ျပီး႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဝန္ထမ္းျဖည့္တင္းမႈနဲ႔ ျပင္ဆင္မႈေတြလုပ္ေနခဲ့တဲ့ အလဲဗင္းမီဒီယာမပါတဲ့အတြက္ သတင္းေလာကထဲ ေမးခြန္းေတြေတာ့ရွိေနပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႔ ေနာက္ဆံုးအဆင့္မွာ ဘယ္လိုမူဝါဒေတြနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ခဲ့တယ္ဆုိတာ မေၾကညာပါဘူး။ အဲဒီေတာ့တြဲပါလာတဲ့ထင္ေၾကးေပးေကာက္ခ်က္ခ်မႈေတြက ရန္ကုန္တုိင္းဝန္ၾကီးခ်ဳပ္နဲ႔ျဖစ္တဲ့အမႈနဲ႔ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္တယ္ဆိုတာမ်ဳိးေပါ့။ ထားေတာ့။ ဒီမွာအဓိကေျပာခ်င္တာကေတာ့ မီဒီယာအခင္းအက်င္း၊ ဝင္ေငြလမ္းေၾကာင္းေတြျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ရဲ႔႐ုပ္သံၾကည့္ရႈ႔သူအေရအတြက္က အခုဆိုရ ၂၂ သန္းခြဲ ေလာက္ရွိမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရပါတယ္။ MRTV ကို ၾကည့္ တဲ့သူက ၁၄ သန္းခြဲေလာက္ရွိမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရပါတယ္။ တီဗီၾကည့္တဲ့သူအေရအတြက္တိုးမႈက အားေကာင္းေနတံုးပါပဲ။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း မီဒီယာေတြအားလံုးမွာ ေၾကာ္ျငာအသံုးျပဳမႈက တက္လာခဲ့ေနတာပါ။႐ုပ္သံခ်ည္းသက္သက္ ေၾကာ္ျငာအားက တစ္ႏွစ္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၃၅ သန္းေလာက္ရွိပါတယ္။ တီဗီ ၾကည့္သူအေရအတြက္နဲ႔ ေၾကာ္ျငာနဲ႔ ေယဘုယတိုက္ရိုက္အခ်ဳိးၾကေတာ့ ေၾကာ္ျငာအားလည္း တိုးမယ္ဆိုတဲ့သေဘာေပါ့။
ဒါေပမယ့္ နဂိုရွိရင္းစြဲ စကိုင္းနက္၊ ေဖာ္အဲဗား၊ MRTV၊ ျမဝတီတို႔နဲ႔ ေၾကာ္ျငာကို ဝင္ျပိဳင္ၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ နာပါ။ စကိုင္းနက္နဲ႔ ေဖာ္အဲဗားက ေငြေပးၾကည့္ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အခု ငါးလုိင္းက ဒစ္ဂ်ယ္တစ္စနစ္ Digital Video Broadcasting (DVB-T2) ဖမ္းယူစက္နဲ႔ ၾကည့္ရႈ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ (မွတ္ခ်က္။ ။ Democratic Voice of Burma ရဲ႔ အတိုေကာက္ DVB နဲ႔ မေရာေထြးဖို႔လိုပါတယ္)။ ဒီဖမ္းစက္နဲ႔ တီဗီနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ဖမ္းယူရင္ လက္ရွိမွာ လိုင္း ၂ဝ ေလာက္မိပါတယ္။
အားသာခ်က္ကေတာ့ အခမဲ့ၾကည့္တဲ့လိုင္းျဖစ္တာ။ စိန္ေခၚမႈက႐ုပ္သံလူၾကည့္မ်ားခ်ိန္ Prime Time မွာ ပရိတ္သတ္လူ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္စနစ္ေအာက္ၾကည့္တာကလည္း ၂ သန္းဝန္းက်င္ပဲျဖစ္ပါတယ္။
တဘက္မွာလည္း႐ုပ္သံမွာေငြရွာေပးတာအားအေကာင္းဆံုးက ေဖ်ာ္ေျဖေရးပါ။ သတင္းက တာဝန္လည္းၾကီးေသး၊ ေငြသံုးတဲ့က႑လည္းျဖစ္ေသးပါ။ ဒါေပမယ့္ သတင္းအခ်က္အလက္က တုိင္းျပည္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ မရွိမျဖစ္ အဖိုးထိုက္တန္တဲ့ ရတနာပါ။ အဲဒီေတာ့ ေဖ်ာ္ေျဖေရးပရိုဂရမ္ေကာင္းေကာင္းေတြ ဒီဇီုင္းဆြဲနိုင္တဲ့သူေတြ စားျပီး မေပါက္တဲ့ သူေတြ အရႈံးေပၚပါလိမ့္မယ္။ မွတ္တမ္းေတြအရ ေျပာရရင္ မဇၩိမက ဗ်ဴဟာအရ ရွယ္ယာပါတနာေရြးခ်ယ္မႈသာတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လည္းဆိုေတာ့ Fox က အေမရိကန္မွာ ထိပ္တန္း ေၾကာ္ျငာအရအဆံုး မီဒီယာကုမၸဏီအေနနဲ႔ ဆက္ လက္ဗိုလ္စြဲေနလို႔ပါပဲ။ ေကာင္းျမန္မာေအာင္လို ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားမ်ား ပံုေအာမယ့္သူေတြၾကေတာ့လည္း အသာရမႈတစ္ မ်ဳိးေပါ့။ ဒါ့အျပင္ တစ္ျခား႐ုပ္သံထုတ္လုပ္ေရးအေတြ႔အၾကံဳရွိထားျပီးျဖစ္တဲ့ DVB တို႔၊ MCN နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ Fortune တို႔လည္း အေတြ႔အၾကံဳရဲ႔ အားသာခ်က္ေတြရွိပါတယ္။
လက္ရွိ ျမန္မာျပည္ရဲ႔ မီဒီယာအခင္းအက်င္းနဲ႔ ေစ်းကြက္ကိုၾကည့္တဲ့အခါ ကမၻာ့ေရစီးေၾကာင္းနဲ႔ မတူတာေတြလည္းရွိတယ္။ ကမၻာမွာက အမ်ားအားျဖင့္ သတင္းစာ၊႐ုပ္သံေတြမွာ ေၾကာ္ျငာေတြက်ဆင္းလာျပီး အြန္လိုင္းဘက္ကို ေရႊ႔ေနတာပါ။ ေရရွည္မွာေတာ့ ျမန္မာ့မီဒီယာေစ်းကြက္လည္း ကမၻာ့ေရစီေၾကာင္းလိုၾကံဳရနုိင္ပါတယ္။ ေရရွည္အတြက္ ျပင္ဆင္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။
ေသခ်ာေပါက္ေျပာႏိုင္တာကေတာ့ အြန္လိုင္းကုိ ခ်ိတ္ဆက္မွသာပိုအက်ဳိးေက်းဇူးခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ မဲလ္ဘုန္းတကၠသို္က Center for Advanced Journalism ရဲ႔ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Margaret Simos ေရးတဲ့ ဂါးဒီးယန္းသတင္းစာပါ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္အရဆိုရင္ ကမၻာမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ဟာ အၾကပ္အတည္းအသစ္တခုတစ္ခုကို ၾကံဳေနရပါျပီတဲ့။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြ အေမွာင္ေခတ္ကို ဝင္ေရာက္ႏိုင္ေျခရွိတယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။ စိတ္ဝင္စားစရာပါ။
သူ႔အဆိုအရ အင္တာနက္ေခတ္ေရာက္လာတဲ့အခါ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ရဲ႔ မူလဘူတက က်ဳံဝင္သြားတယ္။ ရိုးရာအတုိင္းဆိုရင္ သတင္းအေၾကာင္းအရာေတြကိုေပးျပီး ပရိတ္သတ္ကိုေခၚ၊ ေၾကာ္ျငာေတြထဲ့ျပၾကတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ကမၻာ့ ေရစီးေၾကာင္းက မိသားစုလိုက္ တီဗီၾကည့္တယ္ဆိုတာ နည္းလာတယ္။ ဖုန္းပြတ္ၾကတယ္၊ လက္ပ္ေတာ့မွာၾကည့္ၾကတယ္။ မိသားစုလိုက္ တီဗီၾကည့္တယ္ဆိုတာ ရွားလာျပီတဲ့။
အရင္က သတင္းစာမွာ၊႐ုပ္သံမွာ သတင္း၊ ေဆာင္းပါးေတြနဲ႔ ေၾကာ္ျငာေတြရယ္တြဲပါတယ္။ ခြဲလိုခ်င္လို႔မရဘူး။ အခု အြန္လိုင္းမွာၾကေတာ့ ေၾကာ္ျငာေတြသီးျခားစီျဖစ္သြားျပီ။ ကာယေလ့က်င့္ရံုလား၊ ကားေရာင္းတာလား၊ ေက်ာက္မ်က္လား၊ သီခ်င္းေခြလား၊ အိမ္ျခံေျမလား၊ သီးျခားေတြျဖစ္ကုန္တယ္။ သတင္းအတြက္ပိုက္ဆံေပးမွ ေၾကာ္ျငာဖတ္ရမွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။
အြန္လိုင္းေၾကာ္ျငာခေတြကလည္း သက္သာေတာ့ သတင္းစာေတြ၊ တီဗီေတြဆီကေန အြန္လုိင္းဘက္ကို ေရႊ႔လာၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအတြက္ ထုတ္ေဝသူတို႔၊ သတင္းတိုက္ပိုင္ရွင္တို႔ေတြရတဲ့ပိုက္ဆံဟာ သတင္းစာ၊ တီဗီတို႔မွာရတာနဲ႔စာရင္ ပိစိေကြးေလးပဲျဖစ္တယ္။
ဒီမွာေကာင္းစားသြားေစတာကေတာ့ ဂူဂဲလ္တို႔၊ ေဖ့စ္ဘြတ္တို႔ပဲျဖစ္တယ္။ အင္တာနက္ဆိုတာနဲ႔ သူတုိ႔နဲ႔ မလြတ္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီကုမၸဏီေတြ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကို အလုပ္ေပးတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ပရိတ္သတ္ဟာ ဘယ္သတင္းေတြ၊ ဘယ္ေၾကာ္ျငာေတြစိတ္ဝင္စားမယ္ဆိုတာကို သူတို႔မွာ algorithm မွတ္တမ္းေတြရွိေနျပီ။ အေနာက္ကမၻာမွာေတာ့ ေၾကာ္ျငာအတြက္ တစ္ေဒၚလာသံုးတုိင္း ၉ဝ ဆင့္က ဂူဂဲလ္နဲ႔ ေဖ့စ္ဘြတ္တို႔ရဲ႔ အိတ္ေထာင္ထဲေရာက္ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အင္တာနက္မွာ အေႏွာက္အယွက္ေတြကလည္း ပိုတိုးလာတယ္။ သတင္းအတုေတြေပါ့။ ဥပမာ- အေမရိကန္နဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားေတြေတာင္ မသိလိုက္ဘူး၊ ျမန္မာျပည္္ ေဖ့စ္ဘြတ္ေလာကမွာေ တတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ဖို႔ ၇၂ နာရီပဲလိုေတာ့တယ္ဆိုတာ လႊမ္းျခံဳေနျပီ။
ျမန္မာျပည္မွာ ဂ်ာနယ္လစ္ေပါင္းဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ဆုိတာကို အတိအက်စာရင္းမရွိဘူး။ လူေျပာမ်ားတဲ့ခန္႔မွန္းစကားက ေတာ့ ၄ဝဝဝ ေက်ာ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ျပီးခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္အတြင္းမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ အလုပ္ေျပာင္းသြားတယ္ဆုိတာလည္း ေျပာဖို႔ခက္ျပန္တယ္။ သတင္းတုိက္ေတြ ဖြင့္လိုက္ၾက၊ ျပီးေတာ့ အလွ်ဳိလွ်ဳိျပန္ပိတ္လိုက္ၾကျဖစ္တာေၾကာင့္အျပင္ အလုပ္သေဘာကလည္း ေျပာင္းသြားတယ္။ အြန္လိုင္း ဝက္ဘ္ဆိုက္အသစ္ေတြေပၚလာတယ္။ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ လိုင္မႈကိစၥ၊ ေဗဒင္၊ ဖက္ရွင္ စသျဖင့္ အစံုအစံုပါပဲ။ အဲထဲမွာမွ အမ်ားအားျဖင့္က သတင္းထြက္လိုက္တာမဟုတ္ဘဲ စားပြဲေပၚ ကေန ေရးသားေနၾကတာလည္းျဖစ္ျပန္တယ္။ သူတို႔ကုိ သတင္းေထာက္ေတြရယ္လို႔ သိရွိကြဲျပားမႈ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိေတာ့ဘူး။
ၾသစေၾတးလ်မွာေတာ့ ငါးႏွစ္အတြင္း ဂ်ာနယ္လစ္ ၃ဝဝဝ ေက်ာ္ အလုပ္ျပဳတ္သြားခဲ့တယ္လို႔ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္တံုးက ခန္႔မွန္း ခဲ့ၾကတယ္။ အေမရိကန္မွာေတာ့ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ကေန ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္အတြင္း ဂ်ာနယ္လစ္ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ေပ်ာက္သြားခဲ့တယ္လို႔ဆုိတယ္။ ဆက္ျပီးေတာ့လည္း လူေလွ်ာ့တာေတြဆက္ျဖစ္ေနတံုးပါပဲ။
တိုးလာတာကေတာ့ ကမၻာတဝွမ္းလံုး အြန္လိုင္းေတြပါပဲ။ ေဒသႏၱရအလုိက္၊ က႑ေတြအလိုက္ေပၚထြက္လာတာ။ အြန္ လိုင္းျဖစ္ေတာ့ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံရတဲ့ပမာဏ၊ လည္ပတ္တဲ့ေငြပမာဏက နည္းတယ္မဟုတ္လား။ အရင္က သမရိုးက် ပံုႏွိပ္၊ တီဗီ၊ ေရဒီယို စသျဖင့္ လုပ္ေနတဲ့သတင္းတိုက္ၾကီးေတြကလည္း အြန္လိုင္းဘက္ကိုျဖန္႔ခ်ိတ္ဆက္လုပ္လာၾကတယ္။ အ ေျပာင္းအလဲဆိုေႏွာင့္ေႏွးတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီက ျပန္ၾကားေရးဝန္ၾကီးဌာနေအာက္က ထုတ္လုပ္မႈေတာင္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ေျပာင္းေရးဆိုျပီး မၾကာခင္က တြန္းလာခဲ့တာၾကည့္ေလ။
ေရွ႔အလားအလာမွာေတာ့ သတင္းတိုက္အေသးေတြပိုေပါလာမယ္၊ သတင္းရယ္၊ ေၾကာ္ျငာရယ္၊ ေၾကာ္ျငာသတင္းရယ္ မကြဲတာ ပိုမ်ားလာပါလိမ့္မယ္လို႔ Margaret Simons က ေဟာကိန္းထုတ္ပါတယ္။
ဆိုရွယ္မီဒီယာကုမၸဏီေတြ သတင္းအရည္အေသြးေကာင္းဖို႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြလုပ္လာလိမ့္မယ္လို႔လည္း သူက ဆိုပါတယ္။ သူက တရုတ္ျပည္က WeChat ကို ဥပမာေပးပါတယ္။ အရင္တံုးက တရုတ္မွာ သတင္းလုပ္လို႔ ေထာင္က်တန္းက်တဲ့ သူေတြေတာင္ Tencent မွာဝင္လုပ္ေနၾကလို႔ ဝင္ေငြေတြေကာင္းကုန္ျပီလို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
အခင္းအက်င္းေတြေျပာင္းတိုင္း အကုန္လံုးဆံုးရႈံးမႈေတြျဖစ္တာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အခင္းအက်င္းအသစ္နဲ႔ကိုက္ညီေအာင္ အေကာင္းဆံုးေျပာင္းႏိုင္တဲ့သူေတြ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ဆြတ္ခူးသြားၾကတာမဟုတ္လား။
ျမန္မာ့မီဒီယာေလာက ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ပါေစ။
SW- April 19, 2017
မွတ္ခ်က္။
ကုိစိန္ဝင္း လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာေပၚမွ ျပန္လည္ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။