ေမာင္စြမ္းရည္ - “ အေမရိကားမွာ ျမန္မာစာသင္ၿပီ”
(မိုးမခ) ေမ ၂၅၊ ၂၀၁၇
အေမရိကားလုိ ႏုိင္ငံႀကီးမွာ ျမန္မာစာသင္ၿပီဆုိတာ ၾကားရေတာ့ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိင္း ဝမ္းသာၾကမွာပဲ၊ ဒုိ႔ဗမာစာ ဗမာစကားဟာ ကမၻာမွာဝင္ဆ့့ံလာၿပီဆုိၿပီး ဝမ္းသာၾကမွာေပါ့၊ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ဝမ္းသာစရာတျခား အေၾကာင္းတခ်က္တခုကုိလဲ တစိမ့္စိမ့္ေတြးေနမိပါတယ္၊
ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ျမန္မာစာဟာ ကုိလုိနီေခတ္မွာတုန္းက ဗမာျပည္တြင္းမွာကုိပဲ မ်က္ႏွာငယ္ခဲ့ဖူးတာကုိ ဒီေခတ္လူငယ္မ်ား သိေကာင္းမွသိပါေတာ့မယ္၊ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ေပၚေပါက္စမွာပဲ တကၠသုိလ္မွာ ျမန္မာစာသင္ၾကားခြင့္ရရွိေရးကုိ ဆရာႀကီးဦးေဖေမာင္တင္က ဦးေဆာင္ႀကိဳးစားခဲ့ရပါတယ္၊ သူငယ္တန္းကေန မဟာဝိဇာတန္းအထိဖတ္စရာ မနည္း စာအုပ္ေတြကုိလဲ ဒီဆရာႀကီးကပဲ ဦးေဆာင္အားထုတ္ခဲ့တာပါ၊
ခုအခါ ျမန္္မာစာဟာ ကမာၻတခြင္ကုိ တုိးဝင္စျပဳေနပါၿပီ၊ အဂၤလန္၊ ဂ်ာမနီ၊ ခ်က္ကုိစလုိဗက္ကီးယား၊ ဂ်ပန္၊ တရုတ္၊ ရုရွားစတဲ့ ႏုိ္င္ငံႀကီးေတြက တကၠသုိလ္ေတြမွာလဲ ျမန္မာစာ ျမန္မာစကားကုိ ေလ့လာေနၾကပါၿပီ၊ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာစာဟာ ျမန္မာျပည္မွာေတာင္ မ်က္ႏွာငယ္ၿပီး ေအာက္တန္းေနာက္တန္းမွာပဲ ရွိေသးတာကုိ ဝမ္းနည္းစရာ သတိျပဳမိပါတယ္၊ ျမန္မာစာဆုိတာ တကၠသုိလ္ဝင္တန္းမွာ အမွတ္အနည္းဆုံးရရွိသူေတြ ယူတဲ့ဘာသာတဲ့၊ ဒီေတာ့ ျမန္မာဌာနဟာ အညံ့ေတြစုၿပီး အပုိ႔ခံရတဲ့ ေနရာလုိ ျဖစ္ေနပါေသးတယ္၊
တကၠသုိလ္မွာ ဘာသာတဲြေတြကုိ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေရြးခ်ယ္သင္ယူခြင့္ရရွိတယ္ထားဦးေတာ့ ျမန္မာစာသင္ၾကားမႈဟာ အလုိလို အဆင့္အတန္းျမင့္လာမွာမဟုတ္ပါ၊ တကၠသုိလ္ ျမန္မာစာမွာ အရင္ကေတာ့ ပ်ိဳ႕၊ ေမာ္ကြန္း၊ ဧခ်င္းတုိ႔လုိ ေရွးစာေတြပဲ ဦးစားေပးခဲ့ရာက ခုအခါ ေခတ္စာေတြပါ ျပဌာန္းလာတာကေတာ့ တုိုးတက္မႈ တခုပါပဲ၊ ဒါေပမဲ့ ဘာသာေဗဒ၊ ဘာသာသိပၸံ သင္ၾကားပုိ႔ခ်မႈကေတာ့ အားနည္းေနဆဲပဲရွိတယ္လုိ႔ထင္ပါတယ္၊ သဒၵေဗဒကုိ ပုိ႔ခ်တာေတာင္ မၾကားေသးပါဘူး၊ ဘာသာသိပၸံပုိ႔ခ်ႏုိင္သူ ဆရာေတြအလုံအေလာက္မရွိေသးတာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္၊ တကၠသုိလ္ျမန္မာစာသင္ၾကားမႈ တုိးတက္လာရင္ အေျခခံပညာမွာလဲ ျမန္မာစာသင္ၾကားမႈတုိးတက္လာမွာပါ၊ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္ရဲ႕ တပည့္တြျဖစ္ၾကတဲ့ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၊ ဆရာမင္းသုဝဏ္တုိ႔က အေျခခံပညာေက်ာင္းသုံးစာအုပ္ ျပဌာန္းေရးေတြမွာ ခဏတျဖဳတ္ပါဝင္ခြင့္ရခဲ့ဖူးပါတယ္၊ အဲဒီကာမွာ အတန္အသင့္ ေျပာင္းလဲတုိးတက္မႈရွိခဲ့ဖူးပါတယ္၊
စပ္မိလုိ႔ေျပာပါရေစ။ ဒီေခတ္မွာ ဆရာႀကီးမင္းသုဝဏ္ေလာက္ ျမန္မာစာ ျမန္မာမႈကုိ စနစ္တက် တတ္သိ နာလည္းသူ တေယာက္မွ မေပၚထြန္းခဲ့ေသးဘူးလုိ႔ ကြ်န္ေတာ္ေျပာရဲပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဗုိလ္ေနဝင္းက (ခရစ္ယာန္ႀကီး (ဦးေဖေေမာင္တင္)ရဲ႕ တပည့္၊ မက်က္တက်က္ေပါင္မုန္႔)လုိ႔ စြပ္စဲြရႈတ္ခ်ပယ္ရွားခဲ့ဖူးပါတယ္၊ “မညက္တညက္ ဆန္မႈန္႔” က ခုလုိေျပာရဲတာ အံ့ပါရဲ႕။ ဆရာႀကီးမင္းသုဝဏ္ရဲ႕ “ကႀကီး-ကစြန္းပင္ ေရမွာရႊင္” အစရွိတဲ့ ဗ်ည္းလကၤာ ကားခ်ပ္ကေလးေတြကုိ ေက်ာင္းေတြမွာ သုံးေတာ့ “စီးပြားရွာတာ” “အျမတ္ထုတ္တာ” လုိ႔ စြပ္စြဲၿပီး တျခားပုဂိဳလ္ ( ျမန္မာစာပါေမာကၡတဦး) ကုိ အသစ္ေရးခုိင္းခဲ့ပါတယ္၊ “ကႀကီးကညစ္၊ ေပမွာျခစ္” လုိ႔ ေရးေတာ့ “ေပ” နဲ႔ “ကညစ္” ဆုိတာ ကေလးမေျပာနဲ႔ လူႀကီးေတြနဲ႔ဆရာေတြတခ်ိဳ႕ေတာင္ မျမင္ဖူးၾကဘူးေလ၊ ဗ်ည္းလကၤာဆုိတာ ကေလးေတြဆုိလုိ႔ ေကာင္းေအာင္ အသံစည္းဝါးလဲ ေျပျပစ္ရတယ္၊ ဒါမ်ိဳးမွာ ဆရာႀကီးမင္္းသုဝဏ္လုိ ပုဂိၢဳလ္မ်ိဳးရဲ႕ လက္ရာကုိ ေျခဖ်ားမွီဖုိ႔ေတာင္ မလြယ္ဘူးမဟုတ္လား၊ အဲဒီလုိ စာမတတ္ေပမတတ္ေတြက ကုိယ့္ေနရာကုိယ္မေနခဲ့ေတာ့ ျမန္မာစာသင္ၾကာားေရးလဲ ဘယ္မွာ တုိးတက္မွာလဲ၊ “ေသရွာရွင္စာ” ဖတ္တတ္ရုံတတ္တာကုိ စာတတ္တယ္မေခၚခ်င္ဘူး၊
ကဲ- ခုေတာ့ ဘယ္လုိလုပ္ၾကမွာလဲ၊ ျမန္မာစာဆရာေတြကုိ ဘာသာစကားေလ့လာေရးပညာ( ဘာသာသိပၸံ၊ ဘာသာေဗဒ) စသည္ ေလ့လာဖုိ႔ ႏုိင္ငံျခားကုိ လႊတ္ရအုံးမွာပဲ၊ ဗမာျပည္မွာက မြန္၊ ကရင္၊ ကယား၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ရွမ္း၊ ဝ၊ ရဝမ္၊ သက္၊ ရခုိင္ စတဲ့ ဘာသာစကားေတြကုိ ေလ့လာ စိစစ္ဖုိ႔ လုပ္ၾကရမွာ ေတြကလဲ အမ်ားႀကီးက်န္ပါေသးတယ္၊ (ႏုိင္ငံျခားကေတာ့ လာေရာက္ေလ့လာဖူးၾကပါရဲ႕) ျမန္မာစာဌာနက ဆရာေတြက ဒီဘာသာစကားေတြအားလုံးကုိ သုေတသန လုပ္ၾကရာမွာ ေခတ္မွီတဲ့ ဘာသာစကားေလ့လာနည္းပညာေတြ မသိမတတ္ရင္ ဘယ္မွာျဖစ္မွာလဲ၊ ဗမာျပည္မွာ ႏုိင္ငံျခားဘာသာသင္တကၠသုိလ္ရွိေနပါတယ္၊ ျမန္မာစာကလဲြလုိ႔ အဂၤလိပ္စာ၊ ျပင္သစ္စာ၊ ဂ်ာမန္စာ၊ တရုတ္စာ၊ ဂ်ပန္စာစတဲ့ ႏုိင္ငံျခားဘာသာသင္ဆရာေတြက ေခတ္မီ၊ စနစ္မီ ေပမီေဒါက္မီ ရွိၾကေပမဲ့ ျမန္မာစာဆရာမ်ားက သူတုိ႔ကုိေတာ့ မီမယ္မထင္ပါ၊
ခုအခါ အေမရိကားမွာ ျမန္မာစာဆရာေတြ လုိအပ္ေနၿပီ၊ ဗမာျပည္ကုိ လွမ္းေတာင္းၾကရေတာ့မွာပဲ၊ အနည္းဆုံးအေတြ႔အႀကံဳကေတာ ႏုိင္ငံျခားဘာသာသင္တကၠသုိလ္မွာ ျမန္မာစာျပဖူးမွ သင့္ေတာ္မွာျဖစ္ပါတယ္၊ စာသင္ေပးခဲ့ဖူးသူေတြက အၿငိ္မ္းစာယူကုန္ၾကၿပီ၊ ဒါေပမဲ့ ခုအခါ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ေျမာက္အီလီႏိႈက္တကၠသုိလ္မွာ ျမန္မာစာဌာနရွိေနပါတယ္၊ ျမန္မာစာဆရာမတေယာက္ စာျပေနပါတယ္၊ ဦးေစာထြန္းလုိ အေတြ႔အႀကံဳရွိတဲ့ ဆရာႀကီးလဲရွိေနေတာ့ သူတုိ႔ဆီမွာ သင္တန္းတက္ဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ ေႏြရာသီမွာ ဆရာႀကီးမ်ားကုိ ပင့္ဖိတ္ၿပီး သင္တန္းေပးဖုိ႔ စသျဖင့္ စီစဥ္ႏုိင္ပါတယ္၊
မင္းက ဘာေကာင္မုိ႔ဒါေတြဝင္ၿပီး ပူပန္ေနရသလဲလုိ႔ ေမးႏုိင္ပါတယ္၊ ကြ်န္ေတာ္ဟာ ႏုိင္ငံျခားသားေတြကုိ ကုိယ္တုိင္ ျမန္မာစာသင္ေပးဖူးတဲ့ အျပင္ ဦးသာႏိုး၊ ဦးေစာထြန္းတုိ႔လုိ ပုဂိဳလ္မ်ား သင္ၾကားပုိ႔ခ်ပုံကုိလဲ အနီးကပ္ေလ့လာပါတယ္၊ မလြယ္ပါ၊ ဥပမာ- Voicing Rule ေခၚ အသံထြက္နည္းစနစ္တခုတည္းကုိပဲ ကြ်မ္းက်င္ပါရဲ႕လားလုိ႔ ျပန္ေမးခ်င္ပါတယ္၊ “ေရးေတာ့ အမွန္၊ ဖတ္ေတာ့အသံတဲ့၊ ဒါကုိ လူတုိင္း (ျမန္မာတုိင္း) ၾကားဖူးမွာပါ၊ ေကာင္းတယ္ကုိ ေကာင္းဒယ္၊ ေစာင္းတန္းကုိ ေစာင္းဒန္း၊ ေတာင္တန္းကုိ ေတာင္ဒန္း၊ ရန္္ကုန္ကုိ ရန္ဂုန္၊ မႏၱေလးကုိ မႏၵေလး၊ ျပည္ေတာ္သာကုိ ျပည္ေဒၚသာ(ဒါ)၊ တန္းခူးကုိ ဒဂူး။ တဲ့ ဘယ္လုိအသံေျပာင္းသြားသလဲ၊ ဒါေတြကုိ စည္းခ်၊ နည္းခ်ေပးရမွာပါ၊
ေနာက္ၿပီးအဂၤလိပ္စာသင္တဲ့အခါ-
I go to school ဆုိရင္ ၿပီးၿပီ၊ ျမန္မာလုိဆုိရင္
(၁) ကြ်န္ေတာ္သည္ ေက်ာင္းသုိ႔ သြားသည္။ (စာေရးနည္း)
(၂) ကြ်န္ေတာ္ ေက်ာင္းကုိ သြားတယ္၊ (ေျပာရင္)
(၃) ကြ်န္ေတာ္ ေက်ာင္းကုိ သြားဒယ္၊ (အသံထြက္)
ကဲ- အဲဒါကုိ သင္ဖုိ႔က လြယ္မယ္ထင္သလား၊ ကြ်န္ေတာ္က မိတ္ေဆြတုိင္းရင္းသာား နာဂလူမ်ိဳး၊ ခ်င္းလူမ်ိဳး၊ တေယာက္ႏွစ္ေယာက္နဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကည့္ဖူးရုံပါ၊ ဒါနဲ႔ပဲ ၿပီးၿပီလား။ မဟုတ္ေသးဘူးဗ်ိဳ႕။
ႀကိယာေထာက္ေတြရွိေသးတယ္၊
ေကာင္္းသည္။ ေကာင္းတယ္။ ေကာင္းပါတယ္။ ေကာင္းတာေပါ့။ ေကာင္းေတာ့ေကာင္းပါရဲ႕။ ေကာင္းမွာေပါ့။ ေကာင္းခ်င္ေကာင္းမွာေပါ့။ ေကာင္းမွေကာင္း။ ေကာင္းခ်င္မွလဲေကာင္းမယ္။ ေကာင္းၿပီ။ ေကာင္းၿပီ၊ ေကာင္းလ်က္ႏွင့္(ေကာင္းရက္နဲ႔) ေကာင္းလွ၏။ ေကာင္းလွေပ၏။ ေကာင္းေကာင္း မေကာင္းေကာင္း။ ေကာင္းေသာ္ရွိ မေကာင္းေသာ္ရွိ၊ ကဲ ေကာင္းေရာ။ ေကာင္းပါေလေရာ။ ကဲ- ဒါေတာင္ ကြ်န္ေတာ္ လက္တန္းခ်ေရးလုိက္တာ။ ေလယူေလသိမ္းကလဲ ရွိေသးတယ္။ အေဝးႀကီး။ ဟုိ- အေဝးႀကီး၊ ဟုိ- ဟုိ႔( ဟုတ္) အေဝးႀကီး…။ အဲဒါမ်ိဳးေတြရွိပါေသးတယ္၊
ကြ်န္ေတာ္တတ္လုိ႔ေရးတာမဟုတ္ပါ၊ ဦးသာႏိုး၊ ဦးေစာထြန္းတုိ႔နဲ႔ လက္ပြန္းတတည္းေနဖူးေတာ့ “ေဗ်ာသံၾကားနဲ႔ တရားနာ” ဆုိသလုိပါ။ ကုိယ္ေတြ႔ အခက္အခဲေတြလဲ ႀကံဳဖူးလုိ႔ပါ၊ အေမရိကားမွာ ျမန္မာစာသင္ေတာ့မယ္ဆုိေတာ့ ဝမ္းသာလုိ႔ ထေရးုလုိက္တာပါ၊ မႀကိဳက္ရင္လဲ သည္းခံပါ၊ ကြ်န္ေတာ္ေမာင္စြမး္ရည္ပါ။
ေမာင္စြမ္းရည္
၂၀၁၇၊ ဧၿပီ ၂၉