မိုးမခနဲႚ စကားလက္ဆုံ - ကၾမ္းဴခံကုန္းက အဴပန္

မိုးမခနဲ႔ စကားလက္ဆုံ - ကြမ္းျခံကုန္းက အျပန္
(ဒုကၡေတာထဲက သနပ္ခါးအေဖြးသားနဲ႔ ကေလးေတြရဲ႔ အျပဳံးမွာ၊ ျပန္ရသူ မ်က္ရည္စေတြနဲ႔)
မိုးမခ
ေမ ၂၈၊ ၂၀၀၈

ေမး - စကၤာပူကို ျပန္ေရာက္ျပီလား ညီမေလး။

ေျဖ - ျပန္ေရာက္ျပီ အမေရ။ အစကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြနဲ႔ အတူသြားဖို႔၊ ေနာက္ေတာ့ သူတို႔ေတြကို ဗီဇာ မေပးေတာ့ က်မတို႔ ျမန္မာေတြပဲ အရင္ သြားၾကတယ္။ ရသမွ် အလွဴခံရသမွ်ေတြ စုျပီးေတာ့ေပါ့။

ေမး - ဟိုက ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႔ၾကီးက စီစဥ္ေပးတဲ့အတိုင္း ခရီးစဥ္ကို သြားျဖစ္သလား။

ေျဖ - သြားျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔က ဒုကၡသည္ေတြ ကူညီေရးအတြက္ အေတြ႔အၾကဳံေတြ လိုအပ္ေနတယ္။ သူတို႔မွာက ေစတနာရွင္လုပ္အားေပးေတြ လုိအပ္တယ္။ သူတို႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြ အင္အားနည္းေနခ်ိန္မွာ က်မတို႔တို႔ ေရာက္လာေတာ့ တအားေပါ့ေနာ္။

ေမး - ဘယ္ေနရာေတြ ေရာက္ခဲ့သလဲ။ ဘာေတြ ေတြ႔ခဲ့ရသလဲ။

ေျဖ - ေရာက္ ေရာက္ခ်င္း ပထမဦးဆုံး ၂ ရက္မွာ ကြမ္းျခံကုန္း၊ ေကာ့မွဴးကို သြားရပါတယ္။ ေလေဘး ဒုကၡသည္ေတြ အမ်ားၾကီးကို မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ ေတြ႔ရတာ။ ရင္ထဲမွာ ဆို႔သြားတယ္။ က်မတို႔ ျမန္မာေတြ … ဒုကၡေရာက္ေနတာ … စားရမဲ့၊ ေသာက္ရမဲ့၊ ေနရာမဲ့။ အမ်ားၾကီးပဲ။

ေမး - သူတို႔ေတြ ဘယ္မွာ ေန ေနၾကတာကို ပထမဦးဆုံးေတြ႔႕ရတာလဲ။

ေျဖ - ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းေတြမွာပါ။ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေတြရဲ႔ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈေအာက္မွာ အားကိုးတၾကီးနဲ႔ တိုးေ၀ွ႔ခုိလႈံေနၾကရတဲ့ က်မတို႔ ျမန္မာေတြ။ မ်က္ရည္ေတြ မစဲေသးဘူး။ သူတို႔ေတြ …

ေမး - ဆရာေတာ္ေတြရဲ႔ ေက်ာင္းေတြမွာ လွဴခဲ့ၾကသလား

ေျဖ - ဘုန္းဘုန္းေတြက ဒီ့ထက္ အေရာက္အေပါက္နည္းတဲ့ ေက်းရြာေတြဆီ သြားျပီး ကူညီဖို႔ မိန္႔ၾကားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစားအေသာက္၊ အ၀တ္အစားနဲ႔ ေဆး၀ါးတခ်ဳိ႔ကို ဆရာေတာ္ဆီမွာ ကပ္ျပီး ခရီးဆက္ႏိုင္သေလာက္ ဆက္ခဲ့ရပါတယ္။

ေမး - ဘယ္က အကူအညီေတြနဲ႔ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြ အသက္ဆက္ၾကရတာလဲ။

ေျဖ - ျပည္ပက အကူအညီေတြက ခ်က္ျခင္းၾကီး မေရာက္ေသးပါဘူး။ ျမန္မာျပည္သူေတြ အခ်င္းခ်င္း လက္ဆင့္ကမ္းတဲ့၊ ရိုင္းပင္းတဲ့ ကိုယ္ခ်င္းစာျပီး တႏိုင္ကူၾကတဲ့ အလွဴေတြပါ။ ခပ္က်ဲက်ဲပဲ ေရာက္ပါေသးတယ္။

ေမး - ဆိုးဆိုးရြားရြား ေသေက်ပ်က္စီးေနတာေတြကို ေတြ႔ၾကရျပီလား။

ေျဖ - ပထမ စစခ်င္းမွာ ေသဆုံးပ်က္စီးေနတာေတြ မေတြ႔ရေသးေပမယ့္၊ က်မတို႔ ျမန္မာေတြရဲ႔ မ်က္ႏွာေတြမွာ ခါးစီးခံထားရတဲ့ ဒုကၡေတြက က်မတို႔ဆီကို ကူးစက္ေနပါျပီ။

ေမး - လမ္းမွာ ဘာေတြ ေတြ႔ရေသးသလဲ

ေျဖ - လမ္းတျဖတ္မွာ ကယ္ဆယ္ေရး တဲ အသစ္ ၃၀ ေလာက္ ထိုးထားတာ ေတြ႔ရတယ္။ တဲ တတဲ အိမ္ေထာင္စု ၃ စု ထားမယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ တဲနားကို ဘယ္ဒုကၡသည္မွ မသီႏိုင္ပါဘူး။ တဲတလုံးမွာ ဆက္သြယ္ေရးစက္ေတြ၊ စစ္သားေတြကို ေတြ႔ရတယ္။ ဒါကလြဲလို႔ ဘယ္ ၾကံ့ဖြတ္ေတြ၊ ဘယ္စစ္သားေတြကမွ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြကို ကူညီေနတာ မေတြ႔ခဲ့ရဘူး။ အထက္က အမိန္႔ကို ေစာင့္ေနတဲ့ ပုံနဲ႔ စစ္သားေတြ …

ေမး - တျခား ဘယ္ေတြကို ေရာက္ခဲ့သလဲ

ေျဖ - ေျမာင္းျမနဲ႔ ဖ်ာပုံဘက္ကိုလည္း သြားျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလမ္းတေလ်ာက္ ေခ်ာင္ေဘး၊ ျမစ္ေဘးမွာ လူေသေတြ၊ ႏြားေသေတြဟာ ျမင္ကြင္းထဲမွာ အျပည့္ပါပဲ။ လူေသ အေလာင္းေတြ ဆိုတာ အစုလိုက္၊ အစုလိုက္ေနာ္။ အေလာင္းေတြက ပုပ္ပြေနပါျပီ။

ေမး - ဒုကၡသည္စခန္းေတြ ဆိုတာ ဘာလဲ

ေျဖ - က်မတို႔ ျမန္မာေတြရဲ႔ ခိုကိုးရာ ဒုကၡသည္စခန္းဆိုတာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းေတြနဲ႔ စာသင္ေက်ာင္းေတြပါ။ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေတြက သူတို႔ေတြ လုပ္ေနတဲ့ ကယ္ဆယ္ေရး အလုပ္ေတြကို ေျပာျပၾကတယ္။

ေမး - သူတို႔က ဘာေတြ လုပ္ခဲ့ၾကျပီးျပီလဲ

ေျဖ - လပၸတၱာအထိ ဘုန္းဘုန္းေတြက ဆင္းျပီး လိုက္ကယ္ၾကတယ္တဲ့။ သူတို႔ ေတြ႔သေလာက္ ေခၚလာခဲ့တာက အမ်ဳိးသားၾကီးေတြ အမ်ားစုပဲ။ အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ ကေလးေတြကေတာ့ မုန္တိုင္းေအာက္မွာ ပ်က္စီးကုန္ၾကျပီတဲ့။ မိန္းမေတြ၊ ကေလး သူငယ္ေတြကိုလည္း ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းေတြမွာ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ အမ်ားစုက အမ်ဳိးသားေတြ မ်ားပါတယ္။

ေမး - သူတို႔ေတြ ဘယ္လိုမ်ား ရင္ဆိုင္ၾကပါလိမ့္။

ေျဖ - သူတို႔မွာ ဘာမွ မရွိေတာ့ဘူးေလ။ မိသားစုေတြ မရွိေတာ့ဘူး။ လယ္ေတြ၊ ေျမေတြ၊ ပစၥည္းဥစၥာေတြ၊ ဘာမွ မက်န္ရစ္ေတာ့တဲ့ က်မတို႔ ျမန္မာေတြပါ။ သူတို႔ေတြမွာ တစိမ္းေတြနဲ႔ အတူ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းေတြမွာ၊ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ အတူ စုေ၀းေနၾကရတယ္။ အဲဒီမွာ ဆုံးရႈံးရသူေတြ အခ်င္းခ်င္း အားေပးလို႔၊ အားတင္းလို႔ ေန႔စဥ္ ေနထိုင္ အသက္ရႈေနၾကရတယ္။

ေမး - သူတို႔ေတြကို ညီမေလးတို႔တေတြက အားေပးရတာေပါ့ေနာ္။ ညီမတို႔ကိုေတြ႔ေတာ့ သူတို႔ ၀မ္းသာၾကမွာေပါ့။

ေျဖ - က်မတို႔တေတြက ဆို႔နင့္ေက်ကြဲ ၀မ္းနည္းရသူေတြပါ။ သူတို႔ေတြ မုန္တိုင္းခံတြင္း၀က ေသကံမေရာက္ က်န္ရစ္ခဲ့ေပမဲ့၊ အစစ ဆုံးရႈံးထားသူေတြကို ၾကည့္ျပီး က်မတို႔က ငိုၾကရသူေတြ ျဖစ္ေနတယ္၊ ဘာမွ မရွိေတာ့တဲ့ ျမန္မာေတြက က်မတို႔တေတြကို ျပန္ျပီးေတာ့ ေျဖသိမ့္ၾကတယ္။ သူတို႔တေတြက သူတို႔ခ်စ္တဲ့ ဧရာ၀တီ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚကို ေထြးေပြ႕ထားျပီးေတာ့ အဲဒီမွာ ရွိသမွ်၊ က်န္ရစ္သမွ် အင္အားေတြ စုစည္း ရပ္တည္ၾကျပီးေတာ့၊ က်မတို႔ ဧည့္သည္ေတြကို ျပန္အားေပးေနၾကတယ္။ မနက္လင္းလို႔ရွိရင္ က်မေလ အမကို ျမင္ေစ့ခ်င္တယ္။ ကေလးေတြ၊ ကေလးေတြေလ …။ သူတို႔ေတြကိုေလ သူတို႔ကို ေစာင့္ေရွာက္ေနတဲ့ လူၾကီးေတြက သနပ္ခါးေတြ ေဖြးေနေအာင္ လိမ္းေပးထားၾကတယ္။ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းေတြ၊ စာသင္ေက်ာင္းေတြကို အိမ္လုပ္ျပီး ခိုေနရတဲ့ ကေလးေတြေလ … သနပ္ခါးေတြ ေဖြးလို႔ က်မတို႔ဆီမွာ တန္းစီျပီး စားစရာကို ေစာင့္ေနၾကတယ္။ က်မတို႔က မ်က္ရည္ေတြနဲ႔ပါ အမရယ္။ က်မတို႔ ဧည့္သည္ေတြက မ်က္ရည္ေတြနဲ႔ …

ေမး - ညီမတို႔ အကူအညီေတြက ေက်နပ္စရာပါပဲ မဟုတ္ဘူးလား။ လိုအပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သူတို႔ဆီကို ညီမတို႔ အေရာက္သြားခဲ့တယ္ေလ။

ေျဖ - ဆင့္ပါးစပ္ ႏွမ္းပက္သလိုပါပဲ အမရယ္။ ဒါေပမဲ့ က်မတို႔ အတတ္ႏိုင္ဆုံးကို လုပ္ခဲ့တာပဲ။ ဆက္လုပ္ရဦးမွာပဲ။ ႏွမ္းေစ့ေလးေတြ တေစ့ခ်င္း ဆင့္ပါးစပ္ထဲေရာက္ေအာင္ က်မတို႔ ၾကိဳးစားတယ္။ ဆက္ၾကိဳးစားၾကရဦးမယ္။

ေမး - အျခား အလွဴရွင္ေတြ၊ အကူအညီေတြေကာ ေတြ႔ခဲ့ေသးသလား

ေျဖ - ဖ်ာပုံက ကုန္သည္တခ်ဳိ႔က မိုးစိုစပါးေတြ၊ မိုးစုိ ၾကက္သြန္ေတြကို ေက်ာင္းေတြမွာ လာခ်ေပးသြားတာေတြ႔႔ရတယ္။ စစ္ရဟတ္ယာဥ္ေတြက ေရသန္႔ေတြနဲ႔ ဆန္အိတ္ ၁၀ အိတ္ကို ေလေပၚက ပစ္ခ်သြားတယ္။ သူတို႔ လုံျခဳံေရးကို စုိးရိမ္တယ္နဲ႔ တူပါရဲ႔။ အဲဒီလိုအလွဴေတြကို တသက္စာ စြန္႔လႊတ္စြန္႔စားျပီး လွဴျပီးျပီလို႔ ထင္သြားျပီနဲ႔ တူရဲ႔။ ေနာက္ မေတြ႔ေတာ့ဘူး အမေရ။

ေမး - သူတို႔ေတြကို ညီမတို႔ ျပန္ေတြ႔ၾကအုံးမွာလား

ေျဖ - က်မတို႔ ျမန္မာေတြ ျပန္ေတြ႔ၾကအုံးမယ္။ ျပန္ေတြ႔ၾကအုံးမယ္။ ေကာလဟာလ မ်ဳိးစုံၾကားထဲမွာ၊ မေသခ်ာ မေရရာမႈေတြ အမ်ားၾကီးထဲမွာ က်မတို႔ သူတို႔ကို ထားခဲ့ရတာ။ စစ္အစိုးရက အလွဴေငြေတြ၊ အလွဴပစၥည္းေတြနဲ႔ သူတို႔လူေတြကို ကယ္ဆယ္တည္ေဆာက္ ေပးကမ္းဖို႔ သိမ္းထားမွာ တဲ့။ သူတို႔ ကုမၼဏီေတြကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ကြက္ေတြ ခ်ေပးျပီး လုပ္စားဦးမွာတဲ့။ မိဘမဲ့ကေလးေတြကို သူတို႔က စစ္သားစုေဆာင္းေရးကေန ေခၚျပီး သုံးမွာတဲ့။ လယ္ယာမဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသားေတြကို သူတို႔လုပ္အားေပး စခန္းေတြမွာ ေခၚျပီး ခိုင္းစားမွာတဲ့။ ျပီးေတာ့ ပင္လယ္ေရ ၀င္ထားတဲ့ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚကို သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ ေရာင္းစားသလို အကြက္ရိုက္ျပီး ထိုင္းတို႔၊ အာဆီယံတို႔က စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြကို ကန္ထရိုက္ေပးျပီး ေရာင္းစားအုံးမွာတဲ့။ အဲဒီလို မေသခ်ာမႈေတြၾကားထဲမွာ က်မတို႔ ျမန္မာေတြကို က်မတို႔ ထားခဲ့ရတယ္။

ေမး - က်မတို႔ ဘာေတြ ၀ိုင္းလုပ္ၾကမလဲ ညီမရယ္။

ေျဖ - အစိုးရ မရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ပါ အမရယ္။ အစိုးရ မရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ပါ။ က်မတို႔ တိုင္းျပည္ကို က်မတို႔ သူတို႔လက္ထဲက မရ ရတဲ့နည္းနဲ႔ ျပန္ယူရမယ္။ မဟုတ္ရင္ က်မတို႔ ျမန္မာေတြကို ျပန္ေတြ႔ရေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ သနပ္ခါးအေဖြးသားနဲ႔ ျပဳံးေနတဲ့ က်မတိ္ု႔ ကေလးေတြ …

(Photo – A Child at Dedaye camp, Delta Region, by MoeMaKa)