Journallist on the road - Rangoon View, last week of October

ရန္ကုန္ရႈခင္း - ေအာက္တိုဘာ စတုတၳပတ္
လမ္းေလွ်ာက္ဂ်ာနယ္လစ္၊ ရန္ကုန္
ေအာက္တိုဘာ ၂၉၊ ၂၀၀၉

ယာဥ္စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းေရး၊ ေငြနဲ႔ အေပါက္ခံရတဲ့ ရန္ကုန္ ယာဥ္ထိန္းရဲမ်ား
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္းမွာ ေျပးဆြဲေနတဲ့ ၄၃ လိုင္းထဲက ကားဒရိုင္ဘာျဖစ္သူက ၾကားေတာရလမ္းနဲ႔ ကမၻာေအး ဘုရားလမ္း မီးပြိဳင့္မေရာက္ခင္မွာ စပယ္ယာဆီက ႏွစ္ရာက်ပ္တန္ တရြက္ ေတာင္းလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ႏြမ္းေနတဲ့ ႏွစ္ရာတန္ကို ၆ ေခါက္၊ ၈ ေခါက္ေလာက္ ေခါက္ခ်ဳိးၿပီး ညာဘက္လက္မွာ အသင့္ ကိုင္ထားလုိက္တယ္။ အခ်ိန္က ညေမွာင္ခါစ ၇ နာရီ သာသာပါ။ မီးပြိဳင့္မွာ မီးနီေစာင့္ရင္း ကားေရွ႕ မီးႀကီးကို တခ်က္ ဖြင့္ပိတ္လုပ္ၿပီး ယာဥ္ထိန္းရဲ ရံုေလးေဘးမွာ ထိုင္ေနတဲ့ ယာဥ္ထိန္းရဲကို အခ်က္ေပးလိုက္ပါတယ္။


ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း ေျပးဆြဲေနသည့္ ဘတ္စကားတစီး (ဓာတ္ပုံ-မုိးမခ)

စကၠန္႔အနည္းငယ္အၾကာ မီးပြိဳင့္လည္း စိမ္းတာနဲ႔ ကားကိုျဖည္းျဖည္း လွိမ့္ထြက္ရင္း ရဲေရွ႕အေရာက္မွာ ၂ရာတန္ ေခါက္ကို ရဲဆီ ပစ္ေပါက္လုိက္ပါတယ္။ ရဲက မသိသလို မ်က္ႏွာေပးနဲ႔ လက္ကို ေနာက္ျပန္ဆန္႔ရင္း ေခါင္းကို အနည္းငယ္ ဆတ္ျပၿပီး လိုက္ပါတယ္။ ဘတ္စ္ကား ေက်ာ္သြားၿပီးမွ ပလက္ေဖာင္းေပၚ က်ေနတဲ့ ၂ရာတန္အေခါက္ကို ေကာက္ယူလိုက္တာကို ကားေနာက္မွန္ကေန ျမင္လိုက္ရပါတယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း ေျပးဆြဲေနတဲ့ ဘတ္စ္ကားေတြက ယာဥ္ထိန္းရဲေတြကို အခုလို တစ္ရာ၊ ႏွစ္ရာ ဘာေၾကာင့္ ေပးေနၾကတာလဲ လို႔ေမးစရာ ရွိပါလိမ့္မယ္။ ဘတ္စ္ကားေတြဟာ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္းေတြ မလိုက္နာခ်င္ေတာ့ ေန႔စဥ္လိုလို မီးပြိဳင့္မွာေစာင့္တဲ့ ယာဥ္ထိန္းရဲေတြကို ဆက္ေၾကးေပးၿပီး ယာဥ္စည္းကမ္း ခ်ိဳးေဖာက္ေနၾကရတဲ့ သေဘာပါ။ လိုင္းကား တစီးနဲ႔တစီး ခရီးသည္ လုၾကရင္း ၿပိဳင္ေမာင္းၾကၿပီ ဆိုရင္ မီးပြိဳင့္မွာ မီး၀ါေနစဥ္ ျဖတ္ခ်င္ျဖတ္မယ္။ တခါတရံ နီေနတုန္းလည္း ျဖတ္ခ်င္ျဖတ္မယ္။ ဘတ္စ္ကားေတြ ပြိဳင့္ကို၀င္ရင္ ညာဘက္ဆံုး ယာဥ္ေၾကာကသာ ၀င္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကားတန္းရွည္ေနလို႔ တန္းမစီခ်င္ရင္ ဘယ္ဘက္ဆံုးကေန ေက်ာ္တက္ၿပီး ညာဘက္ကို အတင္း၀င္မယ္၊ ေနာက္က ကားေတြကို မညွာဘဲ ၾကားျဖတ္၀င္မယ္၊ မီးပြိဳင့္မွာ ေစာင့္ေနစဥ္ ခရီးသည္ေတြကို ႀကိဳဆင္းေစမယ္၊ လိုက္မယ့္ ခရီးသည္ကို တင္မယ္ စတဲ့ စတဲ့ အခ်က္ေတြကို အဖမ္းအဆီးမရွိ လုပ္ႏုိင္ဖို႔ ရဲေတြကို ေငြနဲ႔ေပါက္ရတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ရန္ကုန္တိုင္းကို တာ၀န္ယူထားတဲ့ စစ္တုိင္းမွဴး နဲ႔ ကစထမွဴးလို႔ေခၚတဲ့ ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ျမင့္ေဆြတို႔ဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ဘတ္စ္ကား ေမာင္းသူနဲ႔ ယာဥ္ေနာက္လိုက္ေတြ ယဥ္ေက်းပ်ဴငွာရွိေရး၊ ယာဥ္စည္းကမ္း မေဖာက္ဖ်က္ေရးတုိ႔ သြန္သင္ဖို႔ တာ၀န္ယူထားသူေတြပါ၊ ၿပီးခဲ့တဲ့ စေနေန႔ကေတာင္မွ ရန္ကုန္တိုင္း ယာဥ္စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းေရး ႀကီးၾကပ္မႈေကာ္မတီ (မ ထ သ) ႏွစ္ ၂၀ျပည့္ ပြဲကို အမ်ိဳးသား ျပဇာတ္ရံုမွာ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒုတိယ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ျမင့္ေဆြနဲ႔ ရန္ကုန္ စစ္တုိင္းမွဴးတို႔ တက္ေရာက္ၾကပါတယ္။

ရန္ကုန္တိုင္း မထသရဲ႕ စည္းေ၀းပဲြတုိင္းမွလည္း ရန္ကုန္တုိင္းမွဴး တက္ေရာက္ေလ့ရွိၿပီး ကားေမာင္းသူ၊ ယာဥ္ေနာက္လိုက္ေတြ စည္းကမ္းရွိေရး၊ ခရီးသည္မ်ားကို ယဥ္ေက်းစြာ ဆက္ဆံေရးတို႔ကို အျမဲညႊန္ၾကားေလ့ ရွိပါတယ္။ စည္းကမ္းခ်ိဳးေဖါက္တဲ့သူေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အေရးယူမယ္ ဆိုတာမ်ိဳးလည္း အစဥ္အျမဲ ေျပာပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ယာဥ္ေမာင္းနဲ႔ ယာဥ္ေနာက္လိုက္ေတြဟာ ဘယ္ေနရာမွာ ဘယ္ခလုပ္ ႏွိပ္ရမယ္ ဆိုတာကို သိၿပီးသားပါ။

ဘယ္လမ္းဆံုမွာ ဘယ္ရဲကို ဘယ္ေလာက္တန္ ေငြစကၠနဲ႔ေခါက္ၿပီး ေပါက္ရမလဲ။ ပစ္ခ်ခဲ့ရမလဲ ဆိုတာကို ေကာင္းေကာင္း သိေနတဲ့ အတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ယာဥ္စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းေရး ဆိုတာ စာရြက္ေပၚမွာပဲ ရွိေနေတာ့မွာပါ။

ယာဥ္ထိန္းရဲ မဟုတ္ဘဲ အျခားေသာ ၀န္ႀကီး၊ ဌာနဆိုင္ရာအရာရွိေတြ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြကိုလည္း ေစာေစာကလို မီးနီ၊ မီး၀ါ ျဖတ္လိုရင္ ၊ မီးပြိဳင့္မွာ သူမ်ားလုပ္လို႔ မရတာ ကိုယ္လုပ္ခ်င္ရင္ ေငြနဲ႔ေပါက္ၿပီး ျဖတ္လို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘတ္စ္ကား ယာဥ္ေမာင္း၊ ယာဥ္ေနာက္လိုက္ေတြ လိုေတာ့ ၂ရာတန္နဲ႔ သြားမေပါက္နဲ႔ေပါ့၊ အဲဒီေနရာက်ရင္ သိန္း၊ သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ေငြတို႔ ေရႊတို႔၊ ကားတို႔နဲ႔ ေပါက္ၾကမွ ျဖတ္ခြင့္ရမွာပါ။ ယာဥ္စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းေရး ညႊန္ၾကားေနတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြကို သိန္း၊သန္း နဲ႔ ခ်ီၿပီး မေပါက္ဘဲ ႏွစ္ရာတန္နဲ႔ သြားေပါက္လို႔ကေတာ့ အဖမ္းခံရရံု ရွိမွာပါ။

အ၀ီစိေရလား၊ ႀကံ႕ဖြံ႕ရဲ႕ စည္းရံုးေရးလား

ကုန္လြန္ခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္က လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား မလံုေလာက္လို႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေသာက္သံုးေရ ေလးငါးရက္ၾကာ ျပတ္ေတာက္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီ အျဖစ္အပ်က္ ျဖစ္ပ်က္ၿပီးသည္ အထိ သက္ဆုိင္ရာ တာ၀န္ရွိသူေတြက ဘာျဖစ္တယ္လို႔လဲ အသိေပး ေၾကညာခဲ့ျခင္းမရွိပါဘူး။ ခါတိုင္း မီဒီယာကို အပတ္စဥ္ ဖိတ္ေခၚၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ စည္ပင္သာယာေရး ေကာ္မတီရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ေျပာေနတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္လည္း ယခုကိစၥမွာ မီဒီယာကို ဘာမွ ထုတ္ေဖၚေျပာဆိုျခင္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ ၿမိဳ႕ေနထုိင္သူေတြဟာ ဘာသတင္း အခ်က္အလက္မွ မရဘဲ တေန႔လာႏိုး၊ တေန႔လာႏိုး ေစာင့္ရင္း ငါးရက္မွ် ၾကာခဲ့ရပါတယ္။ ဂက္စ္ပိုက္ ေပါက္လို႔ ဓာတ္အားမရ၊ ဓာတ္အားမရလို႔ ေရတြန္းစက္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ ဆုိတဲ့ အျဖစ္ကို ၿမိဳ႕ေနသူေတြကို အသိ မေပးခဲ့ပါဘူး။ သက္ဆိုင္ရာ ဌာနေတြဟာ လူထုကို ဂရုမစိုက္ဘဲ ေျပာခြင့္ရွိမရွိ မသိဘဲ ေျပာမိလို႔ အထက္လူႀကီးက အလုပ္ျဖဳတ္မွာကို ပိုမို စိုးရိမ္ ေၾကာင့္ၾက တာေၾကာင့္ လူထုခမ်ာ ဘာျဖစ္မွန္း မသဘပဲ ဒုကၡရက္ရွည္ ခံစားၾကရတာပါ။


ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္ တေနရာတြင္ လူအားျဖင့္ စက္ေရတြင္း တူးေနပုံ (ဓာတ္ပုံ-မုိးမခ)

အဲဒီလို ေရျပတ္ခဲ့ရၿပီး ရက္ပိုင္း အၾကာမွာ ၿမိဳ႕လယ္ ရပ္ကြက္ေတြရဲ႕ ရ၀တ သို႔မဟုတ္ ဓမၼာရံုေရွ႕မွာ အ၀ီစိ (စက္ေရတြင္း) တြင္း တူး ေနတာကို ေတြ႕ျမင္ရပါေတာ့တယ္။ ေက်ာက္တံတား ၿမိဳ႕နယ္ထဲက တြင္းတူးေနတဲ့ အဖြဲ႕တဖြဲ႕ကို ေမးျမန္းၾကည့္တဲ့ အခါမွာ ၿမိဳ႕ေတာ္ စည္ပင္က စီမံခ်က္နဲ႔ လုပ္တာ၊ ရပ္ကြက္ေတြ ေရမလာရင္ ေရေပးေ၀ဖုိ႔၊ အခု ၅ ဖြဲ႕ေလာက္ တၿပိဳင္တည္း တူးေနတာ လုိ႔ဆိုပါတယ္။ စက္ေရတြင္းကို လက္နဲ႔ တူးတာပါ။ သံုးေခ်ာင္းေထာက္စင္ ေပၚမွာ ပိုက္ထိန္းမယ့္သူ ႏွစ္ေယာက္ေလာက္က တက္ေနၿပီး ေအာက္မွာ သံပိုက္ကို လူငယ္ႏွစ္ေယာက္က ေရပိုက္ ျဖဳတ္ တပ္ လုပ္တဲ့ ဂြရွင္နဲ႔ ညွပ္ၿပီး ႏြားမ်ား ဆီဆံု လွည့္သလို တပတ္ၿပီး တပတ္ လွည့္ကာ စက္ေရတြင္းတူးၾကတာပါ။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာေတြ႕ရသလို စက္အားနဲ႔ တဂ်ိဳင္းဂ်ိဳင္း ေဆာင့္ကာ တူးတဲ့ စက္ေရတြင္း မဟုတ္ဘဲ လူအားနဲ႔ တူးတာမို႔လို႔ ေပ ၁၅၀ ၀န္းက်င္မွာပဲ ရပ္တန္႔လိုက္ၾကပါတယ္။

စက္ေရတြင္း အခစား တူးသူ တဦးကေတာ့ “လတ္တေလာ ၿမိဳ႕လယ္ ၿမိဳ႕နယ္ ၃ခု ျဖစ္တဲ့ ပုဇြန္ေတာင္၊ ဗိုလ္တေထာင္၊ ေက်ာက္တံတား တုိ႔မွာ တြင္းေပါင္း ၂၅တြင္း တူးဖို႔ လ်ာထားတယ္၊ တြင္းေတြရဲ႕ အနက္က ေပ ၁၅၀ နဲ႔ ၂၅၀ အၾကားပဲ” လု႔ိ ေျပာျပပါတယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ေပးေ၀ေနတဲ့ ငမိုးရိပ္ ၊ ဂ်ိဳးျဖဴ၊ ေလွာ္ကား စတဲ့ ေရေလွာင္ကန္ႀကီးေတြက တေန႔ကို ေရဂါလံ သန္းေပါင္း ၁၃၀၊ ၁၄၀ ေက်ာ္ ရၿပီလို႔ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ဆိုၿပီးကာမွ ယခုေတာ့ အရပ္ထဲမွာ လက္နဲ႔တူးတဲ့ စက္ေရတြင္းက ေရကို မီးစက္နဲ႔ ေမာင္းတင္ၿပီး သံုးရမယ့္ အလားအလာ ရွိပါတယ္။ ေရေလွာင္ကန္ကေန ေပးတဲ့ သဘာ၀ေရနဲ႔ ခပ္တိမ္တိမ္ တူးထားတဲ့ ေျမေအာက္ေရ ဘယ္လုိမွ ႏိႈင္းယွဥ္လို႔မရပါဘူး။ သဘာ၀ေရက ေရသြက္ျဖစ္ၿပီး ေသာက္သံုးရင္လည္း ဓါတ္သတၱဳမပါလို႔ လူရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခုိက္မႈမရွိေသာ္လည္း တိမ္တိမ္တူးၿပီး ေရရဲ႕ အရည္အေသြးကို စစ္ေဆးထားျခင္း မရွိတဲ့ ေျမေအာက္ေရဟာ သံဓာတ္ပါျခင္း၊ ထံုးဓာတ္ပါျခင္းတို႔ အျပင္ က်န္းမာေရးနဲ႔ မသင့္တဲ့ တျခားဓာတ္ေတြ ပါ၀င္ႏိုင္ပါေသးတယ္။ ေလွ်ာ္ဖြတ္ဖို႔ ဆိုရင္လည္း ေျမေအာက္ေရ အမ်ားစုဟာ မသင့္ေတာ္ဘဲ သိုေလွာင္တဲ့ သံတုိင္ကီ၊ သတၱဳ ကိုယ္ထည္ေတြကို သက္တမ္း တိုေစပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္မွာ ေျမေအာက္ေရ ထုတ္ယူမႈေၾကာင့္ အထပ္ျမင့္ အေဆာက္အဦေတြ နိမ့္ဆင္းလာမယ့္ အေရးလည္း ေရရွည္မွာ စိုးရိမ္စရာရွိိပါတယ္။ ျမစ္နဲ႔နီးၿပီး ပင္လယ္ေရတက္ ေရက်ေၾကာင့္ ေျမေအာက္ေရမွာလည္း ျမစ္ေရရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္ေသးတယ္လို႔ တခ်ိဳ႕ေသာ ၿမိဳ႕ခံမ်ားက စိုးရိမ္မႈ ရွိေနၾကပါတယ္။

နကိုက ရွိၿပီးသား ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေရေပးေ၀ စနစ္ရဲ႕ ေရတြန္းစက္ ဓာတ္အား မျပည့္တာကို မီးစက္ႀကီးႀကီး ထားရွိၿပီး စီစဥ္တာထက္ ၿမိဳ႕တြင္းက လမ္းနေဘးေတြမွာ စက္ေရတြင္းေတြ လိုက္တူးၿပီး ေရကို အဲဒီေနရာမွာ သြားသယ္ယူရမယ့္ သေဘာ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒီအခ်က္ဟာ နအဖ အစိုးရရဲ႕ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ည့ံဖ်င္းတာကို ေဖာ္ျပတဲ့ သာဓက တခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

လာမယ့္ ေႏြရာသီမွာ လွ်ပ္စစ္မီးေတြ ျပတ္လို႔ ေရတြန္းစက္က ေရမတြန္းေပးႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ရပ္ကြက္ အလိုက္ ႀကံ႕ဖြံ႕ဆိုင္းဘုတ္ တင္ၿပီး ေရေပးေ၀မယ့္ လကၡဏာ ေတြ႕ျမင္ရတယ္ လို႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ခံေတြက ေျပာဆိုေနပါၿပီ။ ရန္ကုန္ တၿမိဳ႕လံုးကို ေပးလို႔ မကုန္ႏိုင္တဲ့ သဘာ၀သံုးေရ ရွိလ်က္သားနဲ႔ ႀကံ႕ဖြံ႕ စည္းရံုးေရး ဆင္းခ်င္လို႔မ်ား ယခုလို အကြက္မ်ိဳး ဖန္တီးတာလား လိို႔ေတာင္ တခ်ဳိ႕ေသာ ၿမိဳ႕ခံမ်ားက သံသယ ရွိေနၾကပါတယ္။ လူေတြကို ဒုကၡေရာက္ေအာင္ လုပ္ၿပီးမွ ႀကံ႕ဖြံ႕ဆိုင္းဘုတ္ တင္ၿပီး ကယ္တင္ခ်င္တာလား လို႔ ၿမိဳ႕ခံမ်ားက ေမးခြန္း ထုတ္ေနၾကပါတယ္။

Comments