ရွင္လ်က္နဲ႔ ေသေနတယ္ဆိုတဲ့ ကဗ်ာဆရာ ခင္လြန္း
အင္တာဗ်ဴး
ဇူလိုင္ ၂၉၊ ၂၀၁၀
၁။ ဘယ္ခုႏွစ္က ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ကို စြန္႔ခြာလာခဲ့တာပါလဲ။
ေျဖ - ၁၉၉၉- မွာ ျမန္မာျပည္က ထြက္ခြာလာခဲ့ပါတယ္။ ထြက္ခြာလာတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြက..
၁။ ၁၉၈၈- ခု စက္တင္ဘာလ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္မွာ ႏိုင္ငံသားအားလုံးရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုေရးသား ဖန္တီးခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ အသင္းအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းခြင့္ေတြကို စစ္တပ္က မတရားဥပေဒေတြထုတ္ျပန္ၿပီး ကန္႔သတ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။
၂။ ၁၉၉၀ - ခု ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD- National League for Democracy) ကို အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးမႈမရွိတဲ့အျပင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီတခုရဲ႕ရပိုင္ခြင့္ မ်ားအားလုံးကို ( ေျပာဆုိ စည္းရုံး ေရးသား ထုတ္ေ၀ခြင့္) ပိတ္ပင္ခဲ့ပါတယ္။ ျပည္သူနဲ႔ NLD ပါတီ ထိေတြ႔ခြင့္မရေစရန္ ျဖတ္ေတာက္တာျဖစ္ပါတယ္။
၃။ စစ္တပ္က မီဒီယာမ်ားအားလုံးကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး ျပည္တြင္း-ျပည္ပ ႏိုင္ငံေရးအခင္း အက်င္းမ်ားကို ျပည္သူမ်ားသိရွိခြင့္မရွိေအာင္ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ အႏုပညာအရပ္ရပ္ရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ဖန္တီးေရးသားခြင့္တို႔ကို တင္းၾကပ္စြာကန္႔သတ္ခဲ့ပါတယ္။
၄။ အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြအျပင္ အာဏာသိမ္းစစ္အစုိးရရဲ႕ ႏိုင္ငံနဲ႔အ၀န္း ဆုိးရြား တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ၊ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြရဲ႕ မတရားအက်ဳိးစီးပြားရွာမႈေတြ၊ NLD အပါအ၀င္ ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားေနသူ ရဟန္းသံဃာ၊ ေက်ာင္းသားျပည္သူေတြအေပၚ စစ္တပ္ က မတရားဖိႏွိပ္ အႏိုင္က်င့္ေနတာေတြ၊ နယ္စပ္ေဒသေတြမွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုေတြအေပၚ လူမ်ဳိးတုန္းစစ္ပြဲဆင္ႏႊဲေနတာေတြ ကို ႏိုင္ငံတကာကမၻာ့ျပည္သူေတြသိရိွေအာင္ ဖြင့္ခ်ခ်င္ပါတယ္။
ဒီ့အတြက္ ၁၉၉၆-၉၇မွာ ျပည္ပ(ထိုင္း)ရွိ ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားေနသူမ်ားနဲ႔ဆက္သြယ္ၿပီး ျပည္တြင္းအေျခအေနေတြကိုဖြင့္ခ်ႏိုင္မည့္သတင္းဌာနတခုတည္ေထာင္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။(လစဥ္ထုတ္မိုးႀကိဳးသတင္းစဥ္ MoJo Newsletter ထုတ္ေ၀ႏိုင္ခဲ့၊ ယခုတိုင္ ထိုင္းနယ္စပ္တြင္ထုတ္ေ၀ဆဲ)
ဒီကိစၥကို စစ္ေထာက္လွမ္းေရးကသတင္းရသြားၿပီး ဖမ္းဆီးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ မိမိ လြတ္ေျမာက္ၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံကိုထြက္ခြာလာခဲ့ပါတယ္။ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္(၂)ဦး ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံရ ကာ ေထာင္ဒဏ္(၈)ႏွစ္က်ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ၂၀၀၄-ခုႏွစ္မွာ CPJ ကခ်ီးျမႇင့္တဲ့ သတင္းနဲ႔စာ နယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။
၂။ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာတုန္းက ဘယ္လိုစာေပအမ်ဳိးအစားေတြကို ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ဖန္တီးခဲ့ ပါသလဲ။
ေျဖ - ကဗ်ာ၊ ၀တၳဳတို၊ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ပထမဆုံးကဗ်ာကို ၁၉၇၅- မွာ စတင္ ပုံႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့ရပါတယ္။ ကဗ်ာကိုအမ်ားဆုံး ေရးသားၿပီး ယေန႔ထိတိုင္ ေရးသားဆဲျဖစ္ပါ တယ္။
၀တၳဳတိုနဲ႔ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုလည္း အခါအားေလ်ာ္စြာ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ စာေပေဆာင္းပါး၊ လူငယ္ တိုးတက္ေရးနဲ႔ စီးပြားေရးအႏုပညာဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါး၊ အားကစားေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားခဲ့ပါ တယ္။ ဘ၀သရုပ္ေဖာ္၀တၳဳတုိမ်ားလည္း ေရးသားပါတယ္။ ကေလာင္အမည္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေရးသားခဲ့ တာျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀)ခန္႔ထိ စာေပေရးသားျခင္း၊ စာေပလုပ္ငန္းတြင္ ဘ၀နစ္ျမႇဳပ္ထား ျခင္းတုိ႔ျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ခဲ့ပါတယ္။
၃။ မိမိတိုင္းျပည္ကိုစြန္႔ခြာခဲ့ရျခင္းဟာ ကဗ်ာဆရာတေယာက္ရဲ႕ဘ၀ကို ဘယ္အတုိင္းအတာအထိ ထိခိုက္ေစခဲ့ ပါသလဲ။ စြန္႔ခြာခဲ့ရမႈေၾကာင့္ တစုံတရာေကာင္းက်ဳိးေရာ ရွိခဲ့ပါသလား။ ရွိခဲ့မယ္ဆုိရင္ အဲဒါ ဘာျဖစ္ပါသလဲ။
ေျဖ - မိမိတိုင္းျပည္ကိုစြန္႔ခြာခဲ့ရျခင္းဟာ ကဗ်ာဆရာတေယာက္ရဲ႕ဘ၀မွာ ထိခိုက္၀မ္းနည္း ေၾက ကြဲဖြယ္ရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိခဲ့ပါတယ္။
ကဗ်ာဆရာေတြဟာ မိခင္တိုင္းျပည္ရဲ႕ အေငြ႔အသက္ မိမိလူမ်ဳိးရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့စရိုက္ ထုံးတမ္းအစဥ္အလာေတြကို အင္မတန္ခ်စ္ျမတ္ႏိုးၾကသူမ်ားပါ။ ဒါေတြသာမက လူသားဘာ၀ မိမိ မိဘ ေမာင္ႏွမ ဘ၀၀န္းက်င္မ်ားအၾကား ေအးခ်မ္းမႈရွိတဲ့ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာကို တန္ဖိုးထားၾကသူမ်ား ျဖစ္တဲ့အတြက္ အဲဒါေတြကို ယခုအခ်ိန္အထိ ျပန္မရေတာ့ေအာင္ ဆုံးရႈံးခဲ့ရပါၿပီ။
(ယခုအခ်ိန္ထိ ဇာတိေျမနဲ႔ မည္သို႔ေသာအေၾကာင္းနဲ႔မွ မဆက္သြယ္ေတာ့ပါ။ စစ္တပ္က သိခဲ့ရင္ မိခင္အိုနဲ႔တကြ ပတ္သက္သူအားလုံးကို မတရားပုဒ္မ်ားတပ္ကာ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ေလ့ရွိ)
ေနာက္ဆုံးရႈံးမႈတခုက ျပည္ပမွာရပ္တည္ရမႈဟာ အႏုပညာနယ္မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ဒီမိုကေရ စီေရးလႈပ္ရွားရာေနရာျဖစ္တဲ့အတြက္ စာေပေရးဖြဲ႔ေရးဟာ ေနာက္တန္းေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ အႏု ပညာဖန္တီးမႈအတြက္ အခက္အခဲႀကီးမားသြားပါတယ္။ ျပည္တြင္း စာနယ္ဇင္းမ်ားနဲ႔ မ်က္ေျချပတ္ သြားတာဟာလည္း စာေရးျဖစ္ဖို႔လႈံေဆာ္မႈကို ဆုံးရႈံးရတာပါပဲ။ အဓိကအက်ဆုံးက စာဖတ္သူမ်ားရဲ့ ျမင္ကြင္းမွ ေပ်ာက္ကြယ္ရျခင္းဟာ အထီးက်န္မႈထက္ပိုတဲ့ ေၾကကြဲဖြယ္ဆံုးရႈံးမႈမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါဟာ အႏုပညာသမားတေယာက္အတြက္ ရွင္လ်က္ေသဆုံးရျခင္းနဲ႔ ဘာမွမျခားတဲ့ နိဂုံး လို႔ေတာင္ ဆုိလို႔ရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ျပည္ပေရာက္လာမွ အက်ဳိးရွိေတြလည္းရွိပါတယ္။ ေကာင္းက်ဳိးလို႔ေတာ့ မဆိုခ်င္ပါ။
အႏုပညာရွင္ မည္သူတဦးတေယာက္မွ် အမိေျမကထြက္ခြာလာရတာကို ေကာင္းက်ဳိးလို႔ ဆုိႏိုင္ဖို႔ ခက္လွပါတယ္။ ( အစိုးရကိုဖီဆန္လို႔ တိမ္းေရွာင္ထြက္ေျပးလာသူမ်ားကိုသာ ဆိုလို)
မိမိ ျပည္ပကိုထြက္ခြာလာရတာဟာ တရား၀င္ေရာက္လာတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ ရာဇ၀တ္သား အျဖစ္ ေရွာင္ပုန္းေျပးလႊားခဲ့ရတာသာျဖစ္ၿပီး ထိုင္းအစိုးရက တရားမ၀င္ ေရာက္လာတဲ့လူေတြကို မ်က္ႏွာသာေပးေလ့မရွိပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ ထိုင္းမွာေနရင္း ျမန္မာစစ္အာဏာရွင္အဆက္ဆက္ရဲ႕ ဖိႏွိပ္ရက္စက္ သတ္ျဖတ္ အႏိုင္က်င့္ စတဲ့ လူမဆန္မႈေတြကို ခါးစီးခံေနၾကရတဲ့ တႏိုင္ငံတည္းသား တိုင္းရင္းသားလူထုရဲ႕ ဘ၀မ်ားကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ ကိုယ္ေတြ႔ႀကဳံရတဲ့အခါ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ျမန္မာျပည္မွာ အၿပီးတိုင္ ပ်က္သုဥ္းဖို႔ မျဖစ္မေနလိုအပ္လာၿပီဆိုတာကို ပိုမို အေလးအနက္ ျပဳမိလာပါတယ္။
ျပည္မမွာသာ က်င္လည္ခဲ့တဲ့မိမိအဖို႔ နယ္စပ္တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံေနရမႈနဲ႔ ကရင္အမ်ဳိးသားမ်ားအေပၚ စစ္အစုိးရက လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္ေနတာေတြကို ပိုမိုစာနာ နားလည္လာႏိုင္တာဟာ ႀကီးမားတဲ့အသိတန္ဖိုးလို႔ ျမင္မိပါတယ္။ ျပည္သူလူထုလိုလား တဲ့ ေအးအတူပူအမွ် ျပည္ေထာင္စုႀကီးတခု မျဖစ္မေနတည္ေဆာက္ဖို႔ လိုအပ္ပါလားဆိုတဲ့ အသိ ဟာ ယခင္ကထက္ ပိုခိုင္ျမဲလာပါတယ္။ ဒါဟာ အင္မတန္တန္ဖိုးႀကီးတဲ့အသိလို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။
ေနာက္တခုက လက္ရွိအေနအထားမွာ တဦးေပၚတဦး နားလည္မႈကြဲလြဲေနတဲ့ တိုင္းရင္း သားမ်ားအၾကား ညီၫြတ္ခ်စ္ၾကည္ေနထိုင္ဖို႔ မိမိကိုယ္တိုင္ လက္ေတြ႔ႀကိဳးစားေနထိုင္ပါတယ္။ ဒါ ဟာ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္တဲ့ အက်ဳိးရလဒ္ပါ။
၄။ ျပည္ပကိုေရာက္တဲ့အခါ စာေရးျခင္း၊ ကဗ်ာေရးျခင္းအလုပ္ကို ဆက္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါသလား။ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ စာဆက္ေရးခဲ့ပါသလဲ။
ေျဖ - ျပည္ပေရာက္စမွာ အတိုက္အခံအင္အားစုေတြထုတ္ေ၀တဲ့ဂ်ာနယ္မ်ားမွာ အခါအားေလ်ာ္စြာ ကဗ်ာေရးသားခြင့္ရပါတယ္။ ၂၀၀၁-၀၂-ခုမ်ားမွာ ျပည္ပေရာက္ျမန္မာေတြ အင္တာနက္ ၀က္ဆိုက္ ေတြ တည္ေထာင္လာၾကေတာ့ စာေပနယ္တရပ္ ပီျပင္ထြန္းကားလာပါတယ္။
အဲဒီအတြက္ မိမိေရးသားဖန္တီးလိုတာမ်ား ေရးခြင့္ရလာပါတယ္။ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာ ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္းမ်ားပါထုတ္ေ၀လာၾကတဲ့အတြက္ ပါ၀င္ေရးသားခြင့္ ပိုရလာပါတယ္။
၅။ ျပည္တြင္းမွာအႏုပညာဖန္တီးရတာနဲ႔ Exile ဘ၀နဲ႔ ျပည္ပမွာေနၿပီးအႏုပညာဖန္တီးရျခင္းအတြက္ ကြာ ျခားတဲ့ခံစားခ်က္ကို ေျပာျပေပး ပါလား။
ေျဖ - ျပည္တြင္းမွာ အႏုပညာဖန္တီးရတာဟာ အာဏာပိုင္နဲ႔ စီးခ်င္းထိုးရတာမ်ဳိးပါ။ အားခ်င္း ဉာဏ္ခ်င္းၿပိဳင္ရတာပါ။ စာတပုဒ္ေရးသားႏိုင္တာဟာ အတားအဆီး အပိတ္အပင္ အေစာင့္အၾကပ္ မ်ားလွတဲ့ ဘ႑ာသုိက္ထဲကရတနာေတြကို ခက္ခက္ခဲခဲေက်ာ္လႊားၿပီးရယူႏိုင္တဲ့ သူရဲေကာင္းတဦး ရဲ႕ခံစားမႈမ်ဳိးနဲ႔ တူပါလိမ့္မယ္။ အင္မတန္ပီတိျဖစ္ရပါတယ္။ စစ္ပြဲတပြဲေအာင္ႏိုင္သလိုမ်ဳိး ခံစားရပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ပိတ္ပင္တားျမစ္မႈေတြကာလၾကာရွည္လာတဲ့အခါ လူေတြဟာ မြန္းက်ပ္မႈဒဏ္ ေၾကာင့္ မပြင့္လန္းႏိုင္ေတာ့တာမ်ဳိးလည္း ရွိၾကပါတယ္။
ျပည္ပမွာက အာဏာပိုင္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႔မလိုေတာ့တဲ့အတြက္ ေရးသားဖန္တီးရတာ ပိုမိုလြတ္လပ္တာ အမွန္ပါ။ ဒါေပမယ့္ အႂကြင္းမဲ့လြတ္လပ္မႈေအာက္မွာ ဖန္တီးတဲ့အႏုပညာဟာ တခါတခါ ႏိုင္ငံေရးေၾကညာစာတမ္း ဆန္သြားတတ္တာနဲ႔ အႏုပညာအားနည္းၿပီး ရသေဗဒထိခိုက္ သြားတတ္တာဆိုတဲံ အစြန္းႏွစ္ခုကို ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။
မိမိကေတာ့ တိုင္းျပည္မွာ အေရးတႀကီးလိုအပ္ေနတဲ့ (ေထာင့္) ေဒါင့္ေတြကို တတ္စြမ္းတဲ့ ရသေဗဒကို လက္စြဲအျဖစ္အားျပဳၿပီး ေရးသားတင္ျပေနပါတယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ လြတ္လပ္မႈဆိုတဲ့ တန္ဖိုး အႀကီးဆုံးလာဘ္တပါးကိုရထားတာေတာ့ အမွန္ပါပဲ။ ေက်နပ္စရာေကာင္းပါတယ္။
၆။ အခုအခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုအေနအထားမ်ဳိး ဘယ္လုိပုံစံမ်ဳိး (အလုပ္အကိုင္မ်ဳိး) နဲ႔ ဘ၀ရပ္တည္ေနပါသလဲ။
ေျဖ - ၂၀၀၁- ခုကေန ၂၀၀၆- ႏွစ္လည္အထိ ျပည္ပမွာ မိမိတို႔ႀကိဳးပမ္းမႈရလဒ္အရ ယေန႔တိုင္ ထုတ္ေ၀ေနဆဲျဖစ္တဲ့ မိုးႀကိဳးသတင္းစဥ္မွာ Volunteer လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အယ္ဒီတာအျဖစ္ပါ။ အခမဲ့ ျဖန္႔ခ်ိတဲ့ေတာ္လွန္ေရးသတင္းစားျဖစ္တဲ့အတြက္ လစာ ေထာက္ပ့ံမႈ စသည္ တစုံတရာ မရခဲ့ပါ။ ၂၀၀၄- ခုေနာက္ပိုင္းမွာ UNHCR မွာ ဒုကၡသည္အျဖစ္ေလွ်ာက္ခဲ့ၿပီး တတိယႏိုင္ငံ အေျခခ် ႏိုင္ေရးအတြက္ ၂၀၀၆- စက္တင္ဘာမွာ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္က ႏို႔ဖိုးဒုကၡသည္စခန္းကို ၀င္ခဲ့ပါ တယ္။ ယခုတိုင္ ဒုကၡသည္စခန္းထဲမွာ ခိုလႈံေနရပါတယ္။
ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ဒုကၡသည္ေတြကို အလုပ္လုပ္ခြင့္ မေပးတဲ့အတြက္ ဘာမွမလုပ္ႏိုင္ပါ။ UNHCR ကေထာက္ပ့ံသည့္ ရိကၡာ၊ အိုး အိမ္တို႔နဲ႔ က်ရာဘ၀မွာ ျဖစ္သလိုေနထိုင္ပါတယ္။ အခါ အားေလ်ာ္စြာ စာေပေရးသားျခင္းအလုပ္ကို လုပ္ေနပါတယ္။
၇။ ျမန္မာကဗ်ာဆရာတေယာက္အေနနဲ႔ အနာဂတ္မွာ အျဖစ္ခ်င္ဆံုးဆႏၵက ဘာျဖစ္ပါသလဲ။
ေျဖ - ပထမဆုံးက တိုင္းျပည္ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေစခ်င္တာပါပဲ။ အမုန္းအာဃာတေတြ ကင္းစင္ၿပီး တိုင္းရင္းသား ညီအကိုမ်ားအခ်င္းခ်င္း ေလးနက္တည္ၾကည္ အႏွစ္သာရရွိတဲ့ ေအးအတူ ပူအမွ် ဘ၀မ်ဳိးနဲ႔ အတူတကြ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ ေနထိုင္ခ်င္ပါတယ္။ ကာလတာရွည္အျဖစ္ဆုိး သံသရာႀကီးထဲ က အျမန္ဆုံးလြတ္ေျမာက္ခ်င္ပါတယ္။ နယ္ပယ္အသီးသီးကိုလဲ လြတ္လပ္မႈရေစခ်င္ပါတယ္။
မိတကြဲ ဖတကြဲ သားတကြဲ မယားတကြဲအျဖစ္ေတြ နိဂုံးခ်ဳပ္ၾကပါေစ။ တိုင္းျပည္ႀကီး ေအး ခ်မ္းၿပီး ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ရင္ေဘာင္တန္းႏိုင္တဲ့အဆင့္မ်ဳိးေရာက္ဖို႔ အမ်ဳိးသားညီၫြတ္ေရး ျဖစ္ေပၚေစ ဖို႔ဟာ အခုေရာ အနာဂတ္မွာေရာ ထာ၀ရအျဖစ္ခ်င္ဆုံး ဆႏၵပါ။
Comments