ကုိသန္းလြင္ ● ေဟာင္ေကာင္၏ တရားစီရင္ေရး

ကုိသန္းလြင္ ● ေဟာင္ေကာင္၏ တရားစီရင္ေရး
(မုိးမခ) ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၈၊ ၂၀၁၈

(၁)
ေဟာင္ေကာင္ႏိုင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရးစနစ္မွာ ၿဗိတိသွ်တို႔ ခ်န္ထားခဲ့သည့္ စနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ေခါင္းေဆာင္းမ်ား၊ ဝတ္ရုံမ်ား ကိုသာမက ၿဗိတိသွ်ႏိုင္ငံ၏ တရားရုံးမ်ား၏ တန္ဘိုးကိုပါ ထားရစ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဥပေဒ၏ တရားမွ်တျခင္း လြတ္လပ္စြာ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ ရွိျခင္းတို႔ ပါဝင္ပါသည္။

ထိုတရားရုံးမ်ားေၾကာင့္လည္း ေဟာင္ေကာင္သည္ အာရွတိုက္၏ အေကာင္းဆုံးေသာ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရား မ်ားကို ထိမ္းသိမ္းထားႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ နယူးေရာ့၊ လန္ဒန္တို႔နည္းတူ ကမၻာ့ေငြေၾကးဆိုင္ရာ စင္တာတစ္ခုအေနျဖင့္လည္း ရပ္တည္ႏိုင္ ခဲ့ပါသည္။ ေဟာင္ေကာင္တရားရုံးမ်ားမွာ ၁၉၈ရ ခုႏွစ္ ေဟာင္ေကာင္ကို ျပန္ေပးစဥ္က One Country Two System အေန ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မည္ဆိုျခင္းအတြက္ အာမခံေပးရာ ဌာနႀကီးအျဖစ္ ကမာၻက ႐ႈ႕ျမင္ၾကပါသည္။

(၂)
သို႔ပါေသာ္လည္း လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္မ်ားအတြင္းက ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ား ပါဝင္ေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားက ထို တရား ရုံးမ်ား၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ညႇိးႏြမ္းေစခဲ့ပါသည၊္ တရားရုံးမ်ားကို ျပည္မႀကီးမွ ဖိအားေပးျခင္းကို ခံႏိုင္ ရည္ရွိမရွိ၊ တရားရုံးမ်ား အေနျဖင့္ ေဟာင္ေကာင္သားတို႔၏ အေျခခံရပိုင္ခြင့္မ်ားကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္စြမ္း ရွိ/မရွိ အျငင္းပြားဘြယ္ ျဖစ္ရပ္မ်ား ေပၚ ေပါက္ခဲ့ရပါသည္။

ေဟာင္ေကာင္အစိုးရအေနျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံအစိုးရမ်ားကဲ့သို႔ မိမိ၏ ကိုယ္ပိုင္ရပ္တည္ခြင့္ မရွိဘဲ ျဖစ္ခဲ့ရပါ သည္။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္က Umbrella Movement အတြက္ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရေသာ လူငယ္သုံးဦး၏ အေရးကိစၥ ကဤျဖစ္ရပ္ကို မီးေမာင္း ထိုးျပေနပါသည္။ ထိုစဥ္က လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာတို႔က လမ္းမေပၚသို႔ထြက္လာခါ ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ ပိုမိုရရွိ ေရးမိမိတို႔ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ကို (Chief Executive) ကိုယ္တိုင္ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ ရရွိေရးတို႔ အတြက္တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ေခါင္းေဆာင္၃ ဦးျဖစ္ေသာ Joshua Wong, Nathan Law ႏွင့္ Alex Chow တို႔ကို မိမိယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ေထာင္က် ခံရသူမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုခဲ့ၾကပါသည္။

ေဟာင္ေကာင္၏ အျမင့္ဆုံးအယူခံရုံးမွ ထိုသုံးဦး၏ ၆ လမွ ၈ လအထိ ေထာင္ဒဏ္မ်ားကို ပယ္ဖ်က္ေပးလိုက္ပါသည္။ ေထာင္ဒဏ္မ်ားကို လြန္ခဲ့ေသာၾသဂုတ္လက တရုတ္ျပည္မႀကီးေထာက္ခံေသာ တရားရံုးမွေအာက္ရုံးက ေပးေသာအျပစ္ ဒဏ္မ်ားကို ေပါ့ေလ်ာ့သည္ဆိုခါ ထပ္မံ၍ ပိုမိုျပင္းထန္ေသာ အမိန္႔မ်ားကိုေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဤဆုံးဖ်က္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ခံရသူမ်ားမွာ လြန္ခဲ့ေသာ အဂၤါေန႔က လြတ္ေျမာက္သြားၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ပါ ေသာ္လည္း အျမင့္ဆုံးရုံးမွ ေနာင္အလားတူျဖစ္ရပ္မ်ား အတြက္ (Sentencing guide line) ခ်ေပးရာတြင္ ပို၍ ျပင္းထန္ေသာ အျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ခ်မွတ္ေစရမည္ဟူ၍ျဖစ္သည္။

“ကြၽန္ေတာ့္ ႏွလုံးေတြကေလးလံေနပါတယ္ ေဟာင္ေကာင္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲကေတာ့ ရႈံးေနၿပီ” ဟု မစၥတာေလာ က ဆိုသည္။

ဝါရွင္တန္တြင္လြန္ခဲ့ေသာလက ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ၁၂ ဦးက ေက်ာင္းသားသုံးေယာက္ကို ႏိုဗယ္ဆု ခ်ီးျမွင့္ရန္အတြက္ စာရင္းတင္သြင္းလိုက္ပါသည္။ ေဟာင္ေကာင္အစိုးရႏွင့္ ပီကင္း အစိုးရက တရုတ္ျပည္ ၏ ျပည္တြင္းေရးကို ေႏွာင့္ယွက္သည္ဟုရႈံ႕ခ်ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ကလည္းျပည္မႀကီးကေက်နပ္ေအာင္ ေဟာင္ေကာင္ အစိုးရက လိုက္ေလ်ာလြန္းသည္ ဟု ဆိုၾကသည္။

အစိုးရအေနျဖင့္မူေက်ာင္းသား၃ ဦး အက်ဥ္းက်ရသည္မွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမဟုတ္ပါ ဟု အစဥ္တစိုက္ ျငင္းဆိုခဲ့သည္။ ေထာင္ခ်ရျခင္းမွာရာဇဝတ္မႈက်ဳးလြန္ျခင္းေၾကာင့္သာျဖစ္သည္။ ေဟာင္ေကာင္တြင္ တရား ဥပေဒစိုးမိုးျခင္းသည္ ဘယ္ေသာအခါမွ တန္ဘိုးရုတ္ေလ်ာ့မသြားပါဟုဆိုသည္။ ျမိဳ႕ေတာ္၏ အဓိကဥပေဒအဖြဲ႕ ႀကီး ၂ခုကလည္း ဤသို႔  အမိန္႔ခ်မွတ္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားမပါပါဟု ထင္ျမင္ ခ်က္ ေပးသည္။ ယမန္ႏွစ္က World Economic Forum ၏ Global Competitive Index တြင္ေဟာင္ေကာင္၏ တရားစီရင္ေရး လြတ္လပ္မႈ အဆင့္အတန္းသည္အဆင့္ ၈ မွ ၁၃ သို႔ က်ဆင္းသြား သည္။ ဂ်ပန္မွာအဆင့္ ၁၅ ရွိၿပီးအေမရိကား မွာ ၂၅ ရွိသည္။

ေဟာင္ေကာင္၏ တရားစီရင္ေရးသည္ ေဟာင္ေကာင္၏ ပံုရိပ္ (Image) ပင္ျဖစ္သည္။ တရားဥပေဒစိုးမိုးျခင္း ကိုျပသည္။ ႏိုင္ငံတကာမွဘဏ္ႀကီးမ်ား၊ ကုမၸဏီမ်ားလာေရာက္ဖြင့္လွစ္ေနၾကျခင္းမွာ ေဟာင္ေကာင္၏ ပံုရိပ္ ေကာင္းေသာေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔၏ တရားစီရင္ေရးမွာ ယခင္က တရားဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္မ်ားကို အေျခခံ ဆံုးျဖတ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး မူလလမ္းေၾကာင္းမွ ေသြဖယ္သြားျခင္း မရွိပါ၊ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီျဖစ္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံမ်ား ကေနဒါ၊ ၾသစေၾတးလ်တို႔ နည္းတူ ေဟာင္ေကာင္တြင္လည္း အျမင့္ဆံုး တရားရံုး (Appeal Court ) တြင္ ႏိုင္ငံျခားမွ ပညာရွင္မ်ားကို မၾကာမၾကာ ဖိတ္ေခၚၿပီး ထိုင္ေစသည္။

ေဟာင္ေကာင္၏ အျမင့္ဆံုးတရားရုံး တရားသူႀကီးျဖစ္သူ Mr Goffrey Ma က ေဟာင္ေကာင္ ဥပေဒ သည္ Common Law System ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အစဥ္အလာကိုထိမ္းသိမ္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ဇန္နဝါရီလ ၈ရက္ေန႔ကေျပာသည္။ ေဟာင္ေကာင္၏ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားမွာ တရားရုံး ၏ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၁၈ဝ ၾကာခဲၿပီ ဟုေျပာသည္။

ေဟာင္ေကာင္တရားသူႀကီးမ်ားကို ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ကခန္႔အပ္ၿပီး တရားေရးဌာနတာဝန္ခံက တင္ျပလာေသာ လူမ်ားထံမွ ေရြးရ သည္။ ဤသည္မွာ အဆင္တစိုက္ ထိန္းသိမ္းလာေသာ အစီအစဥ္ျဖစ္ၿပီး ယခုအခ်ိန္ထိ တင္ျပလာေသာလူစာရင္းကို ျငင္း ပယ္ခံရသည္ဟု မရွိဘူးေသးေခ်၊ တရားသူႀကီးခန္႔ထားရာတြင္ ျပည္ႀကီးမွ ေႏွာင့္ယွက္ပိုင္ခြင့္မရွိ၊ ၂ဝ၁ဝ တြင္ တရား သူႀကီးခ်ဳပ္အျပင္ Mr Ma ကို ခန္႔အပ္စဥ္ကလည္း ပီကင္းက ကန္႔ကြက္ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။

ေဟာင္ေကာင္တရားစီရင္ေရးမွာ လြတ္လပ္သည္ဆိုေသာ္လည္း ျပည္မႀကီးအေနျဖင့္ ၎တို႔အေပၚ လႊမ္းမိုးႏိုင္မႈမ်ားရွိ သည္။ တ႐ုတ္ျပည္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္က ေဟာင္ေကာင္ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို အဓိပၸါယ္ေဖာ္ႏိုင္သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားအတြင္းက ဤအခ်က္ကိုအသံုးျပဳ၍ အျငင္းပြားဘြယ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်ဖူးသည္။

ယခင္ႏွစ္ကလည္းကိုယ္စားလွယ္မ်ား က်မ္းက်ိန္ရာတြင္လူ ၆ ဦးကို ထုတ္ပယ္ခဲ့ရာမွ ျပႆနာတက္ခဲ့သည္။

လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္က ဥပေဒပညာရွင္ ၁၂ ဦး (ၿဗိတိသွ်၊ အေမရိကန္၊ မကၠဆီကို၊ ကေနဒါ၊ ေတာင္အာဖရိက၊ မေလးရွား) တို႔ ပါဝင္ေသာအဖြဲ႕က ဆႏၵျပေခါင္းေဆာင္ကို ေထာင္ခ်ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနၿပီဟူ၍ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ ေဟာင္ေကာင္တရားစီရင္ေရးသည္။ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ အလိုကို လိုက္ေနရသည္ဟုေဝဖန္ၾကသည္။ ေဟာင္ေကာင္တြင္ တက္ႂကြသူမ်ားက တရားစီရင္ေရးကို ပီကင္းႏွင့္ တသီးတျခား ျဖစ္လိုၾကသည္။ အသက္အရြယ္ႀကီး သူမ်ားကမူ ပီကင္း၏ ပါဝင္ပတ္သက္မႈကို ႀကိဳဆိုၾကသည္။ ေဟာင္ေကာင္ရွိ တရားသူႀကီး ၂ဝဝ ခန္႔ကို စစ္တမ္းေကာက္ယူ ထားမႈ မရွိေပ။

(၃)
တရုတ္ျပည္မႀကီးႏွင့္ ဆက္သြယ္သည့္ရထားလမ္းေဖာက္ၿပီးသည့္အခါ လမ္း၏ တစ္စိက္တပိုင္းကို တရုတ္တို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္တြင္ ထားရွိရန္ အစီအစဥ္ရွိသည္။ ထိုသို႔ ေပးလိုက္လ်င္ ျပည္ႀကီးမွ စြက္ဖက္မႈမ်ားသည္ ပိုမို ဆိုးလာဖြယ္ရွိသည္။

ယခင္ကမူ တရုတ္ျပည္၏ ပါဝင္ပါတ္သက္မႈသည္ တရားစီရင္မႈအပိုင္းမွအပသာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ တရားစီရင္မႈတြင္ ျပည္မႀကီးမွ တစ္စံုတစ္ရာေႏွာင့္ယွက္မႈ မရွိခဲ့ေပ၊ ယခုအခါတြင္မူ တရားရုံးမ်ား၏ ဥပေဒ ကိုအဓိပါၸယ္ေဖၚျခင္း (Review Power) ကိုပါ ယူရန္ ၾကိဳးစားသည္ကို ေတြ႔ေနရသည္။

ကိုသန္းလြင္

Ref: Hong Kong top court overturns Prison Sentence  for Activists, Associated Press, New Yrok Times 6 February 2018