မ်ားမ်ားလည္း ထြက္ရမယ္ ေစ်းႏႈန္းလည္း ခ်ဳိသာရမယ္။ ဒါမွ သူမ်ားႏုိင္ငံကိုယွဥ္ႏုိင္မယ္ (အင္တာဗ်ဴး)

မ်ားမ်ားလည္း ထြက္ရမယ္ ေစ်းႏႈန္းလည္း ခ်ဳိသာရမယ္။ ဒါမွ သူမ်ားႏုိင္ငံကိုယွဥ္ႏုိင္မယ္ (အင္တာဗ်ဴး)
ေအာင္ၿငိမ္းခ်မ္း (Myanmar Now)
(မုိးမခ) ဇြန္ ၂၈၊ ၂၀၁၈

အရည္အေသြးေကာင္းေသာ လက္ဖက္ေျခာက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား သိရိွလာၿပီျဖစ္ရာ လက္ေတြ႔လိုက္ နာရန္သာ လုိအပ္သည္ဟု လက္ဖက္လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးက ေျပာသည္။
----

လက္ဖက္ အႀကီးအက်ယ္စုိက္ပ်ဳိးေသာ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း၊ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕တြင္ လက္ဖက္ကို ပိုမိုနည္းစနစ္တက် ထုတ္လုပ္ႏိုင္ရန္ ေဒသခံတို႔က ႀကိဳးစားေနၾကသည္။

ပင္ေလာင္းလက္ဖက္အစုအဖြဲ႔မွ အတြင္းေရးမွဴး ကိုစုိင္းေကာင္ခမ္းက နည္းပညာရရွိမႈႏွင့္ ေစ်းကြက္အေျခအေနမ်ားအ ေၾကာင္း ေျပာျပထားသည္။

ေမး။    ။ နည္းပညာအသစ္ေတြ ရရွိမႈ အေျခအေန ဘယ္လိုရွိလဲ။
ေျဖ။    ။ တုိးတက္လာတယ္။ အရင္ကဆုိရင္ လက္ဖက္ကို ခူးမယ္၊ နယ္မယ္၊ အေျခာက္လွမ္းမယ္ ၿပီးရင္ ပြဲရံုမွာ သြားေရာင္း မယ္ ဒီအဆင့္ေလာက္ပဲ။ အခုဆုိသူတုိ႔ဘာသိလာလဲဆုိေတာ့ ကိုင္းျဖတ္ရမွာေတြ၊ ကိုင္းျပဳျပင္ရင္ လက္ဖက္ပိုထြက္လာမွာေတြ ဒါေတြကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္း နားလည္လာတယ္။ လက္ဖက္အစုအဖြဲ႔ မဖြဲ႔ခင္ေရာ ဖြဲ႔ၿပီးေတာ့ေရာ  ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘယ္သူ႔အ ေထာက္အပ့ံမွမပါဘဲနဲ႔ လက္ဖက္ေတာင္သူေတြကို သြားေရာက္ေဟာေျပာခဲ့တာပါ။ ရြာသူရြာသားေတြကို လူစုခုိင္းထား ၿပီးေတာ့ လက္ဖက္ကို ကိုင္းဘယ္လိုျဖတ္ရမယ္ဆုိတာ လက္ေတြ႔ျပတယ္။ လက္ဖက္လုပ္နည္းအသစ္လည္း သင္ေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့ အလွဴခံထားတဲ့ ကိုင္းျဖတ္ကတ္ေၾကးေတြပါ ျဖန္႔ေဝေပးတယ္။

ေမး။    ။ နည္းပညာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္ကအကူအညီရသလဲ။
ေျဖ။ ။ အစုအဖြဲ႔ဖြဲ႔ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ GIZ အဖဲြ႔က   စုိက္ပ်ဳိးေရးဌာနနဲ႔ေပါင္းၿပီးေတာ့ ရာသီဥတုနဲ႔ပတ္သက္တာကို တစ္ ႏွစ္ေလာက္ပဲ လုပ္တယ္။ အဲဒါကလည္း ရြာေတြကို သင္တန္း နည္းနည္းေပးလိုက္တာေလာက္ပဲ။  ၾကာၾကာလုပ္ရင္ ပို ေကာင္းတာေပါ့။ ရာသီဥတုပူျပင္းလာေတာ့ လက္ဖက္ၿခံေတြမွာ အရိပ္ရပင္ေတြ စုိက္ဖို႔ဘာဖို႔ေလာက္ပဲ ေျပာခဲ့ေတာ့ တစ္ႏွစ္ စီမံကိန္းဆုိေတာ့ ေတာ္ေတာ္နည္းတယ္။  က်န္တဲ့ NGO အဖြဲ႔ေတြ ပင္ေလာင္းလာၿပီးေတာ့ ကူညီတာမ်ဳိး မရွိဘူး။

ေမး။    ။ ေတာင္သူေတြကေရာ နည္းပညာသစ္ေတြအေပၚစိတ္ဝင္စားမႈရွိလား။
ေျဖ။ ။ လက္ဖက္ေတာင္သူေတြက မိရိုးဖလာနည္းလို႔ ေျပာရေအာင္ကို သူတုိ႔အဘိုးအဘြား လက္ထက္ကတည္းက လုပ္ လာေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔က အရမ္းခက္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္ေဟာေျပာပြဲလုပ္လို႔ လူစုခုိင္းရင္ လူငယ္၊ လူလတ္ ပို္င္းေလာက္ပဲ လူစုခုိင္းတယ္၊ အဲဒါမွ သူတုိ႔က အေျပာင္းအလဲကိုလက္ခံမွာ။ အသက္ႀကီးတဲ့ ပိုင္းက ဒါေတြကို ေျပာင္းလဲဖို႔ိ ခက္တယ္။ ေျပာင္းလဲရမွာလည္း တအားေၾကာက္တယ္။ နည္းပညာကိုေတာ့ သူတုိ႔စိတ္ဝင္စားၾကတယ္၊ သြားေဟာလိုက္ၿပီး ဆိုရင္ သူတုိ႔မွာ တအံ့တၾသႀကီးကို ျဖစ္ေနတယ္။ သူတုိ႔သတင္းရတာနည္းေတာ့ သူမ်ားေဒသမွာ ဘယ္လိုလုပ္ေနတယ္၊ ဘယ္လိုျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔လိုၿပီဆုိတာကို သြားေဟာလိုက္ရင္ ဒါႀကီးက သူတုိ႔အတြက္ အသစ္အဆန္းႀကီးျဖစ္ေနတယ္။ အခု ေတာ့ ဒါေတြကုိ သူတို႔ျမင္လာၿပီ။ အားလံုးေျပာင္းလဲဖို႔ ဆုိရင္ေတာ့ အဆင့္ေတြ အမ်ားႀကီးလိုေသးတယ္။

ေမး။ ။ ဘာေတြေျပာင္းလဲဖို႔လိုေသးလဲ။
ေျဖ။ ။ စုိက္ပ်ဳိးတဲ့အခါမွာ အရည္ေသြးေကာင္းတဲ့ မိခင္ပင္ကိုေရြးခ်ယ္ဖို႔လိုတယ္။ ဒါမွ မ်ဳိးေစ့အျဖစ္သံုးမယ့္ အသီးက အရည္အေသြးေကာင္းမွ စုိက္တဲ့လက္ဖက္ပင္လည္း ေကာင္းမွာ။ ေနာက္တစ္ခုက အတန္းလိုက္စုိက္တဲ့အခါ ေတာင္ေစာင္း ေတြမွာ ကန္႔လန္႔စိုက္သင့္တယ္။ ေဒါင္လိုက္စုိက္ရင္ မုိးရြာလို႔ ေရတုိက္စားတဲ့အခါ ေျမဆီေျမႏွစ္ေတြ ပါသြားတတ္တယ္။ စုိက္နည္းစနစ္က မွားေနတယ္။ မွားလို႔ အဲဒီအပင္ေတြဖ်က္ဖို႔ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ ေလွခါးထစ္ပံုစံျဖစ္သြားေအာင္ ေပါင္း ေပါက္လိုက္ဖို႔လိုတယ္။ အဲဒါဆုိ အကန္႔လိုက္ျဖစ္သြားၿပီး ေျမဆီလႊာထိန္းသိမ္းဖို႔လည္း လြယ္သြားမယ္။ ေနာက္ လက္ဖက္ ပင္ကိုကိုင္းျဖတ္တဲ့အခါမွ တခ်ဳိ႕က ဓားနဲ႔ရမ္းေတာ့ ကိုင္းျပတ္တာမညီဘဲ တခ်ဳိ႕ကိုင္းေတြက ပုတ္သြားနို္င္တယ္။ လက္ဖက္ ခူးတဲ့အခါ အရြက္ၾကမ္းကို ခူူးတာက ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ျမန္မာႏုိင္ငံမွာပဲ ရွိတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံက ေစ်းႏႈန္းေကာင္းေကာင္းရေတာ့ နွစ္ရြက္တစ္ညႊန္႔ခူးနည္းကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ခူးတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမွာက အရြက္ၾကမ္းေတြခူူးတယ္။ အရိုးေတြလည္း ခူးတယ္။ ဒါကလည္း ၿခံရွင္က လက္ဖက္ခူးသမားငွားေတာ့ ခူးသမားကလည္း အေလးခ်ိန္ရေအာင္ ပိုခူးတယ္၊ ခူးယူမႈ စနစ္မွားေတာ့ လက္ဖက္အရည္အေသြးလည္း က်တာေပါ့။ လက္ဖက္စုိက္နည္းစနစ္ မွန္မွန္ရယ္၊ ကိုင္းျဖတ္ျပဳျပင္ေပးမႈရယ္ ၿပီးေတာ့ မွန္မွန္ကန္ကန္ ခူးမယ္ဆုိရင္ လက္ဖက္အရည္အေသြး ပိုေကာင္းလာႏိုင္တယ္။

ေမး။ ။ လက္ဖက္ေျခာက္ထုတ္မယ္ဆုိရင္ ဘယ္လိုနည္းစနစ္ေတြနဲ႔ထုတ္သင့္လဲ။
ေျဖ။ ။ လက္ဖက္ခူးတဲ့စနစ္မမွန္ဘဲခူးလာတဲ့ လက္ဖက္ေတြကို ပလိုင္းေတြထဲမွာ ထည့္သိပ္ထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဆာလာ အိတ္ထဲမွာ ထည့္သိပ္ထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ တစ္ေနကုန္ခူးၿပီးသားလက္ဖက္ေတြကိုမွ ေပါင္းဖို႔၊ ေလွာ္ဖို႔စလုပ္တာေပါ့။ တ ကယ္ဆုိရင္ ပလိုင္းျပည့္ၿပီဆုိရင္ အိတ္ထဲခ်က္ျခင္းမထည့္ဘဲနဲ႔ ဖ်ာနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ လက္ဖက္ေတြကို ျဖန္႔ၿပီးေတာ့ ခင္းထားရမွာ။ ဒါမွ လက္ဖက္က ခ်ဥ္နံံ႔ေပ်ာက္မွာ။ အိုးထဲ ထည့္ေလွာ္တဲ့အခါမွာလည္း အမ်ားႀကီး ထည့္ေလွာ္ရင္ အက်က္မညီတာ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ႏိုင္သေလာက္ပဲ ထည့္သင့္တယ္။ မီးဖိုလုပ္တဲ့အခါမွာလည္း မီးခံျပားနဲ႔ မီးခုိးေခါင္းတုိင္ပါတဲ့ မီးဖိုကိုသံုးသင့္ တယ္။ မဟုတ္ရင္ လက္ဖက္ေျခာက္မျဖစ္ခင္မွာဘဲ လက္ဖက္က မီးခုိးန႔ံထြက္ေနတတ္တယ္။ ထြက္လာတဲ့ လက္ဖက္ကို လည္း အခုကေတာ့ စက္နဲ႔ပဲနယ္ၾကတယ္။ ဒီေဒသက ထြက္တဲ့စက္ေပါ့။ စက္ကလည္း တစ္မိနစ္ဘယ္ေလာက္ႏႈန္း လည္ ပတ္ရမယ္၊ ထည့္သြင္းမဲ့ လက္ဖက္ပမာဏကိုလည္း ေသခ်ာတြက္ခ်က္ရမယ္၊ ဒါေတြလည္း လိုတယ္။ ေလွာ္ၿပီးၿပီးခ်င္း လက္ဖက္ကိုလည္း ခဏ အေအးခံၿပီးမွ နယ္သင့္တယ္။ မဟုတ္ရင္ လက္ဖက္အညြန္႔ေတြ က်ဳိးေက်သြားတာျဖစ္ႏုိင္တယ္။ လက္ဖက္လွန္းတဲ့အခါမွာလည္း စင္နဲ႔လွန္းသင့္တယ္။ လမ္းေပၚမွာပဲ ဖ်ာနဲ႔လွန္းရင္ အမႈန္အမႊားေတြ၊ ေျမႀကီးန႔ံေတြ၊ ဖုန္ ေတြပါလာတတ္တယ္။ ေလွာ္တဲ့အိုးေတြကိုလည္း မွန္မွန္ေဆးေၾကာသင့္တယ္။  ဖ်ာကိုလည္း သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္းထားရမယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မွားေနၾကတာက ဖ်ာဆုိရင္ မဲနက္ေနမွ။ အဲဒါကလည္း အမွားတစ္ခုပဲ။ အဓိကကေတာ့ သူတုိ႔လုပ္ေနတဲ့ စနစ္ကေန နည္းနည္းေလး ထပ္တုိးေျပာင္းလဲလိုက္မယ္ဆုိရင္ အဆင္ေျပသြားၿပီ။

ေမး။ ။ လက္ဖက္အရည္အေသြးေကာင္းလာရင္ ေစ်းကြက္ေရာအဆင္ေျပႏုိင္မလား။
ေျဖ။ ။ ေစ်းႏႈန္းက ေရႊဖီခ်ိန္ဆုိရင္ေတာင္ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းေကာင္းသန္႔သန္႔ေလးမွ တစ္ပိႆာ ၅,ဝဝဝ ေလာက္ပဲ ရ တယ္။ ခူးခက တစ္ပိႆာကို ၇ဝဝ ကေန ၁,ဝဝဝ ၾကားရွိတယ္။ အရြက္စိမ္း ေလးပိႆာမွ လက္ဖက္ေျခာက္ တစ္ပိႆာ ဆုိေတာ့ နည္းနည္းပဲက်န္တယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္ဆုိရင္ ရြက္စိမ္းက တစ္ပိႆာ ၅ဝဝ ကေန ၇ဝဝ ၾကားရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ခူးသမားနဲ႔ ပိုင္ရွင္နဲ႔က တစ္ေယာက္တစ္ဝက္လိုျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ လက္ဖက္ေတာင္သူကလည္း ၿခံရွိိလို႔သာ လုပ္ရတဲ့ သေဘာျဖစ္ေနတယ္။ လက္ဖက္ေျခာက္တစ္ပိႆာကို ၆,ဝဝဝ အထိေပးမယ္ လွလွေလးလုပ္ေပးပါဆုိရင္ သူတုိ႔လုပ္ၾကမွာပဲ ေလ။ အဲဒါဆုိရင္ ထုိင္းမွာ အလုပ္သြားလုပ္ေနတဲ့သူေတြေတာင္ ျပန္လာၿပီးလုပ္မွာ။ လက္ဖက္ေျခာက္ တစ္ရက္ကို ႏွစ္ပိ ႆာပဲထုတ္ႏိုင္ဦးေတာ့ သူတုိ႔ဝင္ေငြက ၁ဝ,ဝဝဝ နဲ႔ ၁၂,ဝဝဝ ၾကားမွာရွိေနၿပီ။ အခုလိုပံုမွန္ဆုိရင္ ၄,ဝဝဝ၊ ၄,၂ဝဝ ပဲရွိတယ္။ ခူးခႏႈတ္ၿပီးရင္ သူ႔မွာ ၂,ဝဝဝ ေက်ာ္ပဲက်န္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ထင္းဖိုးကုန္မယ္၊ စက္နဲ႔နယ္ရင္လည္း မီတာခရွိေသးတယ္။ မကုိက္ေတာ့ တျခားေနရာထြက္ၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္ၾကရတာေပါ့။ တကယ္တမ္းေျပာရရင္ေတာ့ လက္ဖက္ေျခာက္က ေျမျပန္႔ကိုမွီခုိေနရတာ။ ေျမျပန္႔က ေကာင္းေကာင္း ဝယ္ယူသံုးစြဲၿပီး၊ ေစ်းေကာင္းေကာင္းလည္းေပးမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေကာင္း တာေပါ့။ ဥပမာ နာဂစ္ျဖစ္တုန္းကဆုိရင္ လက္ဖက္ေျခာက္ အေရာင္းက်သြားတယ္။ အဓိကက ျပည္တြင္းကို မွီခုိေနရတာေပါ့။ ျပည္တြင္းမွာသာ အျခားႏုိင္ငံက လက္ဖက္ေျခာက္ေတြ ဝင္လာမယ္ဆုိရင္ ေတာင္သူေတြ ပိုအထိနာမယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီက ေတာင္သူေတြက အဆင့္ျမင့္ျမင့္ထုတ္ဖို႔လိုတယ္။ မ်ားမ်ားလည္း ထြက္ရမယ္ေစ်းႏႈန္းလည္း ခ်ဳိသာရမယ္။ ဒါမွ သူမ်ားႏုိင္ငံကို ယွဥ္ႏုိင္မယ္။

ေမး။ ။ ပင္ေလာင္းလက္ဖက္ကို ဘယ္ေတြကို အဓိကပို႔လဲ။
ေျဖ။ ။ အဓိကက ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္းေပါ့ ေက်ာက္ပန္းေတာင္း၊ ေရနံ႔ေခ်ာင္း၊ ေခ်ာက္၊ ေညာင္ဦး၊ ပခုကၠဴ၊ လယ္ေဝး ၿပီး ေတာ့ ပဲခူူး၊ ရန္ကုန္ နဲ႔ ဧရာဝတီတုိင္း အစံုပို႔ရတယ္။ အမ်ားဆံုးပို႔ရတာေတာ့ ေရႊဖီခ်ိန္နဲ႔ ကဆုန္ေျခာက္ပဲ။ မုိးေျခာက္ေတာ့ မရွိေတာ့ဘူး။ ေရႊဖီခ်ိန္မွာဆုိရင္ ပိႆာခ်ိန္ ၁၅,ဝဝဝ ေလာက္ အထိ ပို႔ရတယ္။ ေရႊဖီခ်ိန္က အရသာပိုရွိပိုေကာင္းေတာ့ ေျမျပန္႔က လူေတြက တစ္ရာသီစာ သံုးမယ့္ လက္ဖက္ေျခာက္ေတြကို အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဝယ္ေလွာင္ထားၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ တို႔က ခုိင္မာတဲ့ ေစ်းကြက္တစ္ခုရွိဖို႔လိုအပ္တယ္။ အျခားလုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ အေသးစား၊အလတ္စား ေငြေခ်းတဲ့ သူေတြလည္း အတုိးႏႈန္းနည္းနည္းနဲ႔ ေခ်းေပးရင္ပိုေကာင္းမယ္။ အခုက ေငြေခ်းၿပီး အလုပ္လုပ္ေနတုန္း ရွိေသးတယ္။ အေႂကြးက ျပန္ဆပ္ ရေတာ့မယ္။ အဓိကကေတာ့ ခုိင္မာတဲ့ ေစ်းကြက္မရွိဘူး။ အဲဒီေတာ့ လက္ဖက္ေတာင္သူေတြအတြက္က ေငြေရးေၾကးေရး လည္း ရွိဖို႔လိုတယ္။ ေစ်းကြက္လည္း ရွိဖို႔လိုတယ္။ ၿပီးေတာ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြလည္း အားေပးအားေျမႇာက္လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ လက္ဖက္အဓိက ထြက္တဲ့ေဒသမွာ စပါးစံျပကြက္ေတြခ်ည္းပဲ လုပ္ေနရင္ေတာ့ အလုပ္သိပ္မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ဒီေဒသမွာ ဘာ ထြက္လဲ၊ ထြက္တဲ့ဟာကို အစိုးရက အားေပးမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတာေပါ့။

ေမး။     ။ လက္ဘက္လုပ္ငန္း၊ ေစ်းကြက္ ဒီထက္ ပိုၿပီး အဆင္ေျပဖို႔ ဘာေတြ လုိအပ္မလဲ။
ေျဖ။ ။ လက္ဖက္တြင္က်ယ္ဖို႔က ထုတ္လုပ္မႈအပို္င္းခ်ည္ပဲလုပ္လို႔လည္းမရဘူး။ လက္ဖက္ ကြင္းဆက္အရ စိုက္တဲ့သူ၊ ကုန္ေခ်ာထုတ္တဲ့သူနဲ႔ တင္ပို႔ေရာင္းခ်တဲ့သူက တစ္ကြင္းတစ္ဆက္တည္းျဖစ္ဖုိ႔ လို႔တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔မွာက ကုန္ၾကမ္းရွိ တယ္။ နည္းပညာပိုင္းကူညီမယ့္ ပညာရွင္ေတြ နည္းတယ္။ အဲဒီလိုကူညီမယ့္ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊  ႏိုင္ငံတကာ အေထာက္အပံ့ ေတြလိုတယ္။ အဲဒီလိုကူညီၿပီး အသိပညာ မ်ားမ်ား လာေပးမယ္ဆုိရင္ေတာ့ လက္ဖက္က ပြဲစားဆုိတာေတာင္ရွိမွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ တုိက္ရုိက္ ေတာင္သူေတြနဲ႔ သြားတဲ့စနစ္ပဲသြားေတာ့မွာေပါ့။ အဲဒါဆုိရင္ ႏုိင္ငံျခားေစ်းကြက္လည္း ရည္ရြယ္လို႔ရ လာမယ္။ ရည္လည္းရည္ရြယ္ေနတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္ဖို႔ကလည္း လက္ဖက္ေတာင္သူေတြ ပါဝင္ဖို႔လိုတယ္။ သူတို႔ကိုလည္း ပိုမိုျမႇင့္တင္ေပးဖို႔ လိုတယ္။ ။

ပုံစာ - ဇြန္လလယ္ပိုင္းက လက္ဘက္ရည္ၾကမ္း အရည္အေသြး အမ်ဳိးမ်ဳိးရိွပံုကိုျပသေနေသာ ပင္ေလာင္းလက္ဖက္အစုအဖြဲ႔မွ အတြင္းေရးမွဴး ကိုစုိင္းေကာင္ခမ္း (ဓာတ္ပံု - ေအာင္ၿငိမ္းခ်မ္း / Myanmar Now)