ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) – ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား၏ ႐ံႈးနိမ့္ႁခင္းႏွင့္ ေဒၚနယ္ထရမ့္ေအာင္ႁမင္း

ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) – ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား၏ ႐ံႈးနိမ့္ႁခင္းႏွင့္ ေဒၚနယ္ထရမ့္ေအာင္ႁမင္း
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၇
(မိုးမခ) စက္တင္ဘာ ၂၈၊ ၂၀၁၈

Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႔ ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE စာအုပ္မွ Gatekeeping in American အခန္းကို ဆက္လက္၍ ဘာသာႁပန္ႁခင္းႁဖစ္သည္။

ဤေဆာင္းပါး၏အဓိကေဝါဟာရ(၂)ခုကို ႁပန္ေႁပာရလွ်င္

Gatekeeping -ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္း။ ဒီမိုကေရစီက်ဆံုးေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ႁခင္း။
 Gatekeeper -ဂိတ္ေစာင့္ေသာသူ။ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းအလုပ္ကို လုပ္ေသာသူ။

သမၼတေဒၚနယ္ထရမ့္ေအာင္ႁမင္မႈဂိတ္လမ္းသည္ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား၏ ႐ံႈးနိမ့္ႁခင္းဂိတ္လမ္း ဟုဆိုႏိုင္သည္။ ထိုဂိတ္လမ္းကို အခုစ၍ေႁပာပါမည္။ ဤဂိတ္လမ္းတြင္ဇာတ္လိုက္မွာ ေဒၚနယ္ထရမ့္ႁဖစ္သည္။ သူ႕အေႂကာင္းကိုဖတ္ရမည္ မွာ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လမ္း၊ တီဗီဇာတ္လမ္းတစ္ခုကိုႂကည့္ရသည့္ပမာ ႁဖစ္ေနပါသည္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လ (၁၅) ရက္ေန႔တြင္ ႐ုပ္ႁမင္သံႂကားဇာတ္လိုက္ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သူ၏အေဆာက္အဦး၏ စက္ေလွကားႁဖင့္ ဆင္းလာသည္။ သူသည္ အားလံုးကို ထူးႁခားေသာ သတင္းတခုေႂကႁငာရန္ ျဖစ္သည္။ သူေႂကႁငာမည့္သတင္းမွာ သူသည္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ယွဥ္ႃပိဳင္ေတာ့မည္ႁဖစ္သည္။

ထိုအခ်ိန္က ယင္းေႂကႁငာခ်က္ကို အေလးထားသည့္သူနည္းပါသည္။ သူသည္ သူ၏ ခ်မ္းသာျကြယ္ဝမႈႏွင့္ နာမည္ၾကီးမႈတို႔ေႂကာင့္ လူထုေရွ႕တြင္ လအနည္းငယ္ေလာက္ နာမည္ႄကီးလာႃပီး၊ မီးေရာင္ေအာက္တြင္ ရွိႃပီး လအနည္းငယ္ေလာက္ႂကာေသာ္  ေပ်ာက္သြားမည္ဟု ယူဆႂကသည္။ သူ၏ႏိုင္ငံေရးအယူဝါဒမွာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေလာက္က ဟင္နရီဖို႔ ကဲ့သို႔ႁဖစ္သည္။ အစြန္းေရာက္ဝါဒမ်ား လႊမ္းမိုးသူ ႁဖစ္သည္။ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ေနာက္ဆံုးႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္မႈတစ္ခုမွာ သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားသည္ အေမရိကန္ႏိုင္သာတြင္ ေမြးဖြားေသာသူ ဟုတ္ မဟုတ္ ေမးခြန္းထုတ္ႁခင္းႁဖစ္သည္။

ထိုအခ်ိန္က မီဒီယာမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ သူ႔ကို ႐ႈတ္ခ်ရန္ ၾကိဳးပမ္းေနႂကသည္။
သို႔ေသာ္ ဟင္နရီဖို႔ႏွင့္ ကြာႁခားသည္မွာ ဟင္နရီဖို႔သည္ အလာေကာင္းေသာ္လည္း အခါက ႏွစ္ေပါင္းတစ္ ရာေလာက္ ေစာေနခဲ့သည္။ ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ အလာလည္းေကာင္း၊ အခါလည္းေကာင္းသည္ဟု ဆိုရမည္။

၁၉၆၈တြင္ ေႁပာင္းလဲခဲ့ေသာအေႁခအေနမ်ားအရ ပါတီ၏စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားႏွင့္ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အာဏာႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းလုပ္ငန္းမ်ား ေလ်ာ့က်သြားႁခင္းတို႔ေႂကာင့္ ေဒၚနယ္ထရမ့္အတြက္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းမ်ား ပိုမိုရရွိလာသည္။ အထူးသႁဖင့္ ၁၉၇၂ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္သူမ်ားႏွင့္ နာမည္ႄကီးသူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းမ်ားရရွိခဲ့ႂကသည္။

ေရာ္ဘတ္ဆန္ (Robertson)ႏွင့္ ဘူခ်နန္ (Buchanan) တို႔သည္ ယင္းအခြင့္အလမ္းေကာင္းမ်ားႏွင့္ မီဒီယာတို႔ကို သံုးႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း သူတို႔သည္သမၼတေလာင္းမ်ား ေရြးေကာက္ရာတြင္ မရရွိခဲ့ပါ။ ၁၉၈၀ႏွင့္ ၁၉၉၀ ၾကားတြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဆံုး႐ံႈးခဲ့သူမ်ားကို သင္ခန္းစာယူ၍ ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သူ၏ေအာင္ႁမင္မႈရ ရွိရန္အတြက္ အသံုးခ်ခဲ့ႏိုင္ပံုရသည္။

၂၀၁၅ႂသဂုတ္လ-ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲဝင္မည္ဟု ေၾကႁငာျပီး ႏွစ္လအခ်ိန္တြင္ လာေဘးဂတ္ (Las Vegas) ရွိ ႏိုင္ငံေရးေစာင့္ႂကည့္သူမ်ားက ေဒၚနယ္ထရမ့္၏ သမၼတရာထူးကိုရရွိရန္ အလားအလာမွာ တစ္ရာခိုင္ ႏႈန္းသာ ရွိသည္ဟု တြက္ခ်က္ႂကသည္။ ၂၀၁၅ႏိုဝင္ဘာတြင္ ရီပက္ဘလီကန္ပါတီ၏ သမၼတေလာင္းႁဖစ္ရန္ ၂၀ရာ ခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိသည္ဟု တြက္ခ်က္ႂကသည္။
သို႔ေသာ္ ေလာကႄကီးသည္ ေျပာင္းလဲလွ်က္ရွိသည္။ ပါတီ၏ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား၏ အာဏာသည္ အႁပင္ပမ္းအေနႁဖင့္ ႁပ႐ုပ္အခြံမွ်သာ က်န္ေတာ့သည္။ ဤသို႔ႁဖစ္ႁခင္း အေႂကာင္းႏွစ္ခုရွိသည္။

ထိုအေႂကာင္းႏွစ္ခုကို ျပန္၍ သံုးသပ္ႂကည့္ေသာ္ ...
တစ္ - သမၼတေလာင္းႁဖစ္ခ်င္ေသာသူမ်ားအဖို႔ ဝင္ေငြရွာဖို႔ လြယ္ကူႁခင္း။
ႏွစ္ - မီဒီယာမ်ားကို အသံုးႁပဳႏိုင္ေသာအခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးတက္လားႁခင္းတို႔ႁဖစ္သည္။

ထို႔ေႂကာင့္ ေငြရွိသူႏွင့္ နာမည္ရွိသူမ်ားအေနႁဖင့္ ေန႔ခ်င္းညခ်င္းပင္ ႁပည္သူလူထုေထာက္ခံမႈ မ်ားစြာ ရရွိႏိုင္လာသည္။ ထို႔ေႂကာင့္ ဆိုခဲ့ေသာကိစၥမ်ားသည္ ပါတီစည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းတို႔၏ ဆံုး႐ံႈးမႈႁဖစ္သကဲ့သို႔ ေဒၚနယ္ထရမ့္၏ႏိုင္ငံေရးေအာင္ႁမင္မႈႁဖစ္လာေလသည္။ ၂၀၁၆တြင္ ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သူ၏ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ မီဒီယာမ်ားကို ေဒၚလာသန္းေပါင္းႏွစ္ေထာင္ဖိုး အထိ သံုးစြဲႏိုင္ခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား၏လုပ္ပိုင္ခြင့္ ႏွင့္အာဏာတို႔သည္ လံုးဝေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့သေလာက္ ျဖစ္သြားသည္။

ေဒၚနယ္ထရမ့္၏ေအာင္ႁမင္မႈမ်ားေႂကာင့္ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီဝင္မ်ားသည္ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေတာ္ေတာ္တုန္လႈပ္ လာႂကသည္။ ဤေနရာတြင္ႏိုင္ငံေရးလွည့္ကြက္မ်ားကို ဤဘာသာႁပန္ဆိုသူ (ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း) အေနႁဖင့္ ေတာ္ေတာ္နားလည္ရခက္ပါတယ္။ ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီ၏ သမၼတေလာင္းကိုယ္စားလွယ္ႁဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ထိုပါတီအေနႁဖင့္ သမၼတေလာင္းကိုယ္စားလွယ္ႁဖစ္ႁခင္းကို မႏွစ္သက္ပါ။ ဘာေႂကာင့္ဟူသည္ကိုေတာ့ မေမးပါနဲ႔။ ဘာသာႁပန္သူ နားမလည္ေသာအရာတစ္ခုႁဖစ္သည္ဟုသာ ဆိုခ်င္ပါသည္။



(မိုးမချဖည့္စြက္ခ်က္ - ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီက သမၼတေလာင္း အၾကိဳေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ပါတယ္။ အၾကိဳေရြးေကာက္ပြဲမွာ ယွဥ္ျပိဳင္သူတဦးအျဖစ္ ထရန္႔ကို ထည့္ခဲ့ပါတယ္။ သူ ေစာေစာစီးစီး ျပဳတ္သြားမယ္ ထင္ေပမယ့္ ထရန္႔က အၾကိဳေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲအမ်ားဆုံး ပါတီသမၼတေလာင္း ျဖစ္လာပါတယ္။ ပါတီလူၾကီးေတြက ပါတီ၀င္မဲေတြကို မလြန္ဆန္ဘဲ သူ႔ကို ေရြးျပီး ပါတီသမၼတေလာင္းအျဖစ္ ေရြးေကာက္ပဲြ၀င္ဖို႔ ပါတီလုံးဆိုင္ရာညီလာခံမွာ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ခုနင္က ေျပာသလို ဂိတ္ေစာင့္ေတြ စည္းရုံးေရးသမားေတြက ပါတီ၀င္လူျပိန္းအမ်ားစုကို မလြန္ဆန္ႏိုင္ၾကေတာ့တာလည္း ပါႏိုင္သလုိ၊ ပါတီ အစုိးရအာဏာရဖို႔အတြက္ ထရန္႔ကိုပဲ ပုံေအာလိုက္ၾကပုံလည္း ရပါတယ္)

ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီ၏ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာအဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးက ဆိုသည္မွာ- ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သမၼတေလာင္းကိုယ္စားလွယ္ႁဖစ္ႁခင္းသည္ ဒီမိုကေရစီနည္းအရ မွ်မွ်တတရွိခဲ့သည္။ သမၼတေလာင္းကိုယ္စားလွယ္တစ္ေနရာကို ထရမ့္အား မေပးဘဲ တႁခားတစ္ေယာက္ကို ေပးမည္ဆိုလွ်င္ ပဋိပကၡေတြ ေတာ္ေတာ္ႄကီးႄကီးက်ယ္က်ယ္ ျဖစ္သြားမည္ႁဖစ္သည္။

ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနႁဖင့္၊ ရင္ဆိုင္ရေတာ့မည့္ အမွန္တရားတစ္ခုရွိပါသည္။ ၄င္းမွာ ပါတီ၏သမၼတေလာင္းကိုယ္စားလွယ္ေရြးပြဲတြင္ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ပါတီကိုယ္စားလွယ္မ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ မရွိေတာ့ပါ။ ေဒၚနယ္ထရမ့္၏ ဒီမိုကေရစီဆန္႔က်င္ေသာဝါဒမ်ားသည္ ယခုအခါတြင္ ႐ုပ္လံုးေပၚလာႃပီႁဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေလာေလာဆယ္ႏိုင္ငံေရးအေႁခအေနအရ၊ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ားသည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေလာက္က ဟင္နရီ ဖို႔လက္ထက္ကနဲ႔ လံုးဝမတူေတာ့ပါ။ ယခုအခါတြင္ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ားသည္လည္း ဘာမွမတတ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။

(၁) ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သူ႕ႏိုင္ငံ၏ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္အေပၚတြင္ ယံုမွားသံသယရွိႁခင္းကို လူသိရွင္ႂကားေႁပာႁခင္း အကယ္၍ သူသည္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္႐ံႈးခဲ့လွ်င္ ထိုေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သူ လက္ခံမည္မဟုတ္ဟု ဆိုခဲ့ႁခင္းသည္ အႁခားမည္သည့္သမၼတေလာင္းက မေႁပာဖူးေသာစကားႁဖစ္သည္။

(၂) ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ ႐ုရွားသမၼတပူတင္ (putin)ႏွင့္ အလားတူ အာဏာရွင္မ်ားက ခ်ီးက်ဴး ေထာပနာႁပဳႁခင္းကို ခံရသည္။

(၃) အႁခားႏိုင္ငံမ်ားမွ အေႁခစိုက္ရန္ ဝင္လာေသာသူမ်ားႏွင့္ မူဆလင္မ်ားအေပၚ ေဒၚနယ္ထရမ့္၏ အယူဝါဒသည္ အစြန္းေရာက္လြန္းသႁဖင့္၊ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားကိုပင္ ဆန္႔က်င္လွ်က္ရွိသည္။

(၄)ေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သူ၏ႏိုင္ငံေရးႃပိဳင္ဘက္မ်ား၏ တရားဝင္မႈကိုပင္ ႁငင္းပယ္လွ်က္ရွိသည္။ သူႏွင့္ႃပိဳင္ဘက္ ဟီလာရီကလင္တင္သည္ ေထာင္ထဲတြင္သာ ရွိသင့္သည္ဟု အႄကိမ္ႄကိမ္ေႁပာေနသည္။

ေနာက္ဆံုးအခ်ဳပ္ကိုဆိုရေသာ္ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီဝင္မ်ားသည္ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ပင္လွ်င္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ တြင္ ေနထိုင္ေနႁခင္းဟုတ္ရဲ႕လားဟုပင္ သံသယဝင္လာလွ်က္ ရွိသည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)