ကယ္လီဖုိးနီးယားက ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ဥပေဒျပဳ မဲဆႏၵခံယူပြဲ

ကယ္လီဖုိးနီးယားက ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ဥပေဒျပဳ မဲဆႏၵခံယူပြဲ
မိုက္ခဲစိန္ (မိုးမခ) ေအာက္တိုဘာ ၂၄၊ ၂၀၁၈

အေမရိကားမွာ ၂ ႏွစ္တၾကိမ္ ျပည္နယ္ေကာ ျပည္ေထာင္စုမွာပါ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ရွိပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုအမတ္၊ ျပည္နယ္အမတ္က အစ၊ ျမိဳ့နယ္ ရပ္ကြယ္ ေက်ာင္း ေကာင္စီ လူၾကီးအထိ ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ ၄ ႏွစ္တၾကိမ္ သမၼတေရြး၊ ၂ ႏွစ္တၾကိမ္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ေရြး၊ ၆ ႏွစ္တၾကိမ္ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေရြးျပီး ပုံမွန္ ျမိဳ့နယ္စည္ပင္နဲ႔ ေထြအုပ္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေတာ့ ၂ ႏွစ္ တခါ မွန္မွန္လုပ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ ႏို၀င္ဘာ ၆ ရက္မွာ က်င္းပၾကပါတယ္။ ဒီ ၂၀၁၈ ႏို၀င္ဘာေရြးေကာက္ပြဲကို ၾကားျဖတ္ (Mid Term Election) လို႔ ေခၚလဲ ဆိုေတာ့ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ၄ ႏွစ္တၾကိမ္၏ ၾကားကာလ အလယ္မွာ က်င္းပၾကတာျဖစ္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲအၾကီးၾကီးလို သမၼတပါ ပါတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ မဟုတ္လို႔ပါ။

ျမန္မာျပည္မွာက ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒအလိုအရ ျပည္နယ္နဲ႔ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ၅ ႏွစ္ တၾကိမ္ က်င္းပပါတယ္။ ေထြအုပ္နဲ႔ စည္ပင္ေရြးေကာက္ပြဲကေတာ့ ရွိလား မရွိလား မသိပါဘူး။ ရွိပုံေတာ့ ရပါတယ္။ ေနာက္ေဆာင္းပါးက်မွ ေမးျမန္းျပီး ေရးပါမယ္။

အေမရိကားမွာကေတာ့ ေက်ာင္းေကာင္စီကအစ ျမိဳ့နယ္လူၾကီး ရပ္ကြက္လူၾကီး အကုန္ မဲနဲ႔ တိုက္ရိုက္ေရြးတာပဲ။ စိတ္မ၀င္စားလို႔ မဲမေပးလည္း ရတဲ့မဲနဲ႔ လူၾကီး တက္လုပ္ရတာပဲ။ သည္ေတာ့ ၂ ႏွစ္တခါ မဲေပးတဲ့ မဲဆြယ္တဲ့ ရာသီရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး လူမႈေရးေတြ ေဆြးေႏြး ညင္းခုန္ ေျပာဆို အသိၾကြယ္ၾကရပါတယ္။ စိတ္၀င္စားရင္ေပါ့ေလ။

ကယ္လီဖုိးနီးယားက တိုက္ရိုက္ဒီမုိကေရစီစနစ္လည္း က်င့္သုံးပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ဥပေဒျပဳတာ ဥပေဒျပင္ဆင္တာမွာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကတဆင့္ လႊတ္ေတာ္ကေနသြားတဲ့နည္းအျပင္ မဲဆႏၵရွင္ေတြက မဲဆႏၵျပဳျပီး ဥပေဒတခုခုကို တိုက္ရိုက္ျပင္ခိုင္း ျပဳခိုင္းလုိ႔ရတာပါပဲ။ အဲသည္အတြက္ လႈံ႔ေဆာ္ခ်င္သူေတြက အရပ္ထဲဆင္းျပီး သေဘာတူေၾကာင္းလက္မွတ္ေတြ ေကာက္ၾကရပါတယ္။ မဲေပးသူ၏ ၅% ကေန ၈% ေကာက္ယူႏိုင္ရင္ ဥပေဒအဆိုျပဳ ဆႏၵခံယူခ်က္ - (proposition) ကို ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ကိုယ္စားလွယ္ေရြးဖို႔ မဲေပးရင္းနဲ႔ ဥပေဒအဆိုျပဳခ်က္ကိုပါ တခါတည္း မဲေပးႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာ - ဒီၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ကယ္လီဖိုးနီးယား ဂါဗနာ (ျပည္နယ္၀န္ၾကီးခ်ဴပ္ ေခၚေခၚ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဆိုဆို) ကို မဲေပးျပီး ေရြးရမွာ ျဖစ္သလို  ျပည္နယ္မွာ တိုးပြားလာေနတဲ့ အိမ္ေျခမဲ့ေတြကို ကူညီဖို႔ ေငြ သန္း ၂၀၀၀ ေဒၚလာ သုံးမလား မသုံးဘူးလားဆိုတာကိုပါ မဲဆႏၵခံယူၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ကေငြရမွာလဲဆိုေတာ့ ႏွစ္စဥ္ ေဒၚလာ ၁သန္းအထက္ ၀င္ေငြတဲ့သူေတြဆီက ၁% အခြန္တိုးေကာက္ျပီး ရွာယူမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္လိုမ်ဳိး proposition ေတြ ႏွစ္စဥ္ ကယ္လီဖိုးနီးယားမွာ ရွိပါတယ္။ သည္ ၂၀၁၈ ႏို၀င္ဘာမွာကေတာ့ မဲဆႏၵခံယူမယ့္ ဥပေဒျပဳအဆို ၁၁ ခု တင္သြင္းထားပါတယ္။ မဲဆႏၵရွင္ေတြက သေဘာထားေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 1
ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္တန္ဖိုး သန္း ၄၀၀၀ ေဒၚလာ (၄ ဘီလ်ံ) ထုတ္ေရာင္းျပီး စစ္မႈထမ္းေဟာင္းမ်ား၊ ၀င္ေငြနည္း မိသားစုမ်ားအတြက္ အိမ္၀ယ္ဖို႔ ေငြေခ်းရန္နဲ႔ တန္ဖိုးနည္း အိမ္ယာမ်ား ျပည္နယ္အစုိးရက ေဆာက္လုပ္ရန္ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 2
 အခြန္ႏႈန္းထား ျပင္ဆင္ျပီး သန္း ၂၀၀၀ ေဒၚလာ (၂ ဘီလ်ံ) ဘတ္ဂ်က္ျဖင့္ အိုးအိမ္မဲ့မ်ား စိတ္က်န္းမာေရး၊ ကိုယ္က်န္းမာေရးကို ေထာက္ပံ့ ကူညီရန္ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 3
ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ တန္ဖိုး သန္း ၈၉၀၀ ေဒၚလာ (၈.၉ ဘီလ်ံ) ထုတ္ေရာင္းျပီး ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ဆည္မ်ား၊ ေရေ၀ ေရသြင္း ေရေပးစနစ္မ်ား ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းရန္ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 4
ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ တန္ဖိုး သန္း ၁၅၀၀ ေဒၚလာ (၁.၅ ဘီလ်ံ) ထုတ္ေရာင္းျပီး ကေလးေဆးရုံမ်ားေဆးခန္းမ်ား အဆင့္ျမင့္ေရး တိုးခ်ဲ႔ေရးအတြက္ သုံးစြဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 5
အသက္ ၅၅ ႏွင့္နဲ႔ အထက္ လူၾကီးမ်ား အိမ္ေရာင္းတဲ့အခါ ေကာက္ခံတဲ့ အိမ္ေျမခြန္ကို ၁၉၇၈ ခုနွစ္တုန္းက သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခြန္ႏႈန္းထားနဲ႔ သက္သာစြာ ေပးေဆာင္ႏိုင္ေရး ဥပေဒျဖည့္စြက္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 6
မႏွစ္က SB1 ဆိုတဲ့ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္သုံးဆီအခြန္ကို ပယ္ဖ်က္ဖို႔ ဥပေဒအဆိုျဖစ္ပါတယ္။ မႏွစ္က SB1 က ျပည္နယ္ လမ္းတံတားေတြျပင္ဆင္ရန္ တဂါလံကို ၁၂ ျပားႏႈန္း အခြန္တိုးေကာက္ထားပါတယ္။ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မွတ္ပုံတင္ကို ၅၀$ တိုးေကာက္ထားပါတယ္။ သည္ဥပေဒကို ျပန္လည္ ရုတ္သိမ္းဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 7
အေမရိကားမွာ ျပည္နယ္အခ်ဳိ႔နဲ႔ ျပည္ေထာင္စုကိုယ္တိုင္ က်င့္သုံးတဲ့ day light saving - တေန႔တာ မီးဖြင့္ျခင္း ေျခြတာေရး စနစ္ ( ေဆာင္းရာသီမွာ ေန႔တာတိုေသာ္လည္း ညအခ်ိန္ကို ေရွ႔တိုးျခင္း၊ ေႏြရာသီမွာ ေန႔တာရွည္ေသာ္လည္း ညအခ်ိန္ကို ေနာက္ဆုတ္ျခင္း၊ သေဘာကေတာ့ လမ္းမီးထြန္းခ်ိန္ေတြကို သက္သာေအာင္ေပါ့ဗ်ာ) ကို ႏွစ္ပတ္လည္ က်င့္သုံးရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ထပ္မံရွင္းျပရရင္ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အခ်ိန္ကို ျပင္ဆင္တာကို တႏွစ္မွာ ေဆာင္းမွာ တၾကိမ္၊ ေႏြမွာ တၾကမ္ က်င့္သုံးပါတယ္။ ဒါကို ကယ္လီဖိုးနီးယားကို တႏွစ္ပတ္လုံး က်င့္သုံးလိုတယ္လို႔ ေျပာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ (ဥာဏ္သိပ္မမီ၊ သိပ္မရွင္းလို႔ NO vote ရႏိုင္ပါတယ္)

Proposition 8
 ျပည္နယ္က ပုဂၢလိကေက်ာက္ကပ္ေဆးဌာနေတြ၏ ၀င္ေငြမွ အခြန္ေကာက္ရာမွာ ပိုမိုတင္းၾကပ္ရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ အျမတ္ေငြေတြကို ပိုင္ရွင္ေတြခ်ည္းနဲ႔ ယူတာထက္ အျမတ္ ၁၁၅% အထက္ကို လူနာေတြ ၀န္ထမ္းေတြအက်ဴိးအတြက္ ျပန္သုံးစြဲရန္ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 9 (တရားရုံးက ၀င္ေရာက္ညိွႏႈိင္းျပီး ျဖဳတ္ခ်လိုက္ပါတယ္။ သူက ကယ္လီဖိုးနီးယားကို အပိုင္းအပိုင္း ခြဲစိတ္ျပီး ျပည္နယ္ ၃ ခု အျဖစ္ ေျပာင္းလဲရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုေတာ့ မဲေပးရန္ မလိုေတာ့ပါ)

Proposition 10 
ကယ္လီဖုိးနီးယားမွာ အိမ္ေစ်း အိမ္ငွားေစ်းေတြ ၾကီးျမင့္လွတဲ့အတြက္ အိမ္ငွားေစ်းကို ဆိုင္ရာ ျမိ့ဳနယ္အလိုက္ ထိန္းခ်ဳပ္ၾကည့္ၾကပ္ႏိုင္ခြင့္ ဥပေဒလုပ္ပိုင္ခြင့္ ေပးေစရန္ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 11
အေရးေပၚသက္ကယ္၀န္ထမ္းမ်ားျဖစ္တဲ့ မီးသတ္၊ ၾကက္ေျခနီ၀န္ထမ္းမ်ားဟာ သူတို႔ရဲ့ အလုပ္ခြင္တြင္း အားလပ္ခ်ိန္မ်ားမွာပါ အဆင္သင့္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရန္ အဆင္သင့္ရွိရန္နဲ႔ သူတို႔ အလုပ္ခြင္တြင္းအားလပ္ခ်ိန္အတြက္ပါ လစာခံစားခြင့္ ရွိေစရန္ ျဖစ္ပါတယ္။

Proposition 12
အသားစားရန္ေမြးျမဴတဲ့ တိရစာၦန္မ်ားကို ေလွာင္အိမ္က်ဥ္းမ်ားမွာ ေမြးျမဴေရာင္းခ်ျခင္းကို တားျမစ္တဲ့ ဥပေဒကို အဆိုျဖစ္ပါတယ္။

နိဂုံးခ်ဴပ္

ျမင္တဲ့အတိုင္း ၾကီးၾကီးေသးေသးဥပေဒေတြ နည္းဥပေဒေတြကို လႊတ္ေတာ္တြင္းနဲ႔ အစုိးရအဆင့္မွာ အဆိုျပဳျပဌာန္းၾကသလို ကယ္လီဖုိးနီးယားျပည္နယ္ကေတာ့ လူထုမဲနဲ႔ တိုက္ရိုက္အဆိုျပဳတဲ့ ဥပေဒေတြ နည္းဥပေဒေတြ လိုအပ္ရင္ လိုအပ္သလို ျပဌာန္းဖို႔ မဲဆႏၵခံယူၾကပါတယ္။ ပထမဥပေဒကိုလည္း ေနာက္ဥပေဒေတြနဲ႔ ဖ်က္ခ်င္ ျပင္ဆင္ ျဖည့္စြက္ခ်င္ လုပ္ၾကပါတယ္။ လူထုကိုလည္း သတင္းစာ ရုပ္သံကေန အသိေပး တင္ျပ မဲဆြယ္ၾကပါတယ္။

ကယ္လီဖိုးနီးယားက ျမန္မာအေမရိကန္ေတြ ဘယ္လိုမဲၾကမလဲဆိုတာေတာ့ က်ေနာ္လည္း မသိပါဘူးခင္ဗ်ာ။