မာန္သီဟထြန္း – ေဆပီယန္စ္၊ အပိုင္း (၅) – ခ်က္ျပဳတ္သူမ်ား၏ ၿပိဳင္ပြဲ
Sapiens – A Brief History of Humankind by Yuval Noah Harari
(မိုးမခ) နို၀င္ဘာ ၃၀၊ ၂၀၁၈
စာေရးသူ၏ ေဖ့စ္ဘြတ္မွ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
တိရိစာၦန္ေလာကထိပ္ဆံုးေပၚသုိ႔ ေရာက္ရန္အလြန္အေရးပါေသာေျခလွမ္းမွာ မီးကုိ ယဥ္ပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ လူသတၱဝါ မ်ိဳးစိတ္မ်ားအေနျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၈သိန္းမွပင္စ၍ မီးကုိ ရံဖန္ရံခါ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ႏွစ္၃သိန္းခန္႔က၍မူ မတ္တပ္လူ(Homo erectus)၊ နီယန္ဒါသာလ္မ်ား၊ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ဟုိမိုေဆပီယန္စ္မ်ား၏ ေရွးဦးဖခင္မ်ားသည္ ေန႔စဥ္နီးပါး မီးကုိ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ လူသတၱဝါမ်ားအေနျဖင့္ ယခုတြင္မူ အားကုိးအားထားျပဳႏုိင္ေသာအလင္းႏွင့္ ေႏြးေထြးမႈ၊ ေခ်ာင္းေျမာင္းေနတတ္ေသာ ျခေသၤ့မ်ားအတြက္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္လက္နက္ ကုိ ပုိင္ဆုိင္လာခဲ့သည္။
မ်ားမၾကာမီမွာပင္ လူသတၱဝါမ်ားအေနျဖင့္ ၎တို႔၏ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိ တမင္ရည္ရြယ္ မီးရိႈ႕မႈမ်ိဳး လုပ္ေကာင္းလုပ္ခဲ့နုိင္သည္။ ဂရုတစုိက္ ကြပ္ကဲထားေသာ မီးသည္ ထုိးေဖာက္မရေအာင္ ထူထပ္ေသာျခံဳမ်ားျပည့္ေနသည့္ ေျမရုိင္းမ်ားကုိ ေတာေကာင္မ်ား ေပါမ်ားေသာျမက္ခင္းလြင္ျပင္မ်ား အျဖစ္သုိ႔ ေျပာင္းလဲပစ္ႏုိင္သည္။ ထုိ႔အျပင္ မီးၿငိမ္းသြားသည့္အခါ ေက်ာက္ေခတ္မွ စြန္႔ဦးတီတြင္သူမ်ားသည္ မီးခုိးထြက္၍ က်န္ေနေသာအရာမ်ား၊ တူးက်က္ေနေသာ တိရိစာၦန္မ်ား၊ အခြံမာသီးမ်ား သစ္ဥသစ္ျမစ္မ်ားကုိ စားသံုးႏိုင္ေပသည္။
သုိ႔ေသာ္ မီးကအေကာင္းဆံုးလုပ္ႏုိင္ေသာအရာမွာ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သဘာဝ နဂုိအေနျဖင့္ လူသတၱဝါမ်ား မေခ်ဖ်က္ႏုိင္ေသာ ဂံ်ဳ၊ဆန္၊အာလူး စသည့္ စားစရာမ်ားသည္ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္း၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔၏ အဓိက အစားအစာမ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ မီးက စားစရာမ်ား၏ ဓာတုဖြဲ႔စည္းပံုကုိ ေျပာင္းလဲလုိက္သည္သာမက၊ ဇီဝဖြဲ႔စည္းပံုကုိပါ ေျပာင္းလဲေပးလုိက္သည္။ စားစရာထဲတြင္ ရွိေနေသာ ကပ္ပါးပုိးနဲ႔ေရာဂါပိုးမ်ားကုိပါ မီးက သုတ္သင္ရွင္းလင္းေပးသည္။ လူသတၱဝါအေနျဖင့္လည္း ၎တုိ႔ ယခင္ကတည္းက ႏွစ္သက္ေသာ အသီးမ်ား၊ အင္းဆက္မ်ား၊ အသားမ်ား၊ အခြံမာသီးမ်ားကုိ ခ်က္ျပဳတ္ထားသည္ျဖစ္လွ်င္ အလြန္တရာမွ ပုိမုိလြယ္ကူစြာ ဝါးစား ေခ်ဖ်က္ႏုိင္ေပသည္။ ခ်င္ပန္ဇီမ်ား တေန႔လွ်င္ ငါးနာရီမွ် အစာၾကမ္းမ်ားကုိ ဝါးစားေနရေသာ အခ်ိန္တြင္ လူမ်ားက ခ်က္ျပဳတ္ၿပီး အစားအစာမ်ားကုိ တစ္နာရီသာစားေသာက္လွ်င္ လံုေလာက္ေပသည္။
မီးျဖင့္ စတင္ခ်က္ျပဳတ္ျခင္းက လူသတၱဝါတုိ႔ကို အစာမ်ိဳးစံုစားဖုိ႔ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ အစာစားေသာက္ရန္ အခ်ိန္နည္းနည္းကုိသာေပးရၿပီး ပုိေသးငယ္ေသာ သြားမ်ား၊ ပို၍တုိေသာအူမ်ားျဖင့္လည္း အဆင္ေျပေစခဲ့သည္။ လူသတၱဝါမ်ား စတင္ခ်က္ျပဳတ္ႏုိင္ျခင္း၊ လူသတၱဝါတုိ႔၏ အူလမ္းေၾကာင္းတုိလာျခင္းနွင့္ လူ႔ဦးေႏွာက္အရြယ္ ႀကီးထြားလာျခင္းတုိ႔သည္ တုိက္ရုိက္ဆက္စပ္ေနသည္ဟု အခ်ိဳ႕ေသာ ပညာရွင္မ်ားက ယံုၾကည္ၾကသည္။ ရွည္လ်ားေသာအူမ်ားႏွင့္ ႀကီးမားေသာဦးေႏွာက္ ႏွစ္ခုလံုးသည္ အစာစြမ္းအင္ကုိ အလြန္စုပ္ယူသံုးစြဲသူမ်ား ျဖစ္သျဖင့္ ႏွစ္ခုလံုးကုိ ပိုင္ဆုိင္ထားသည္မွာ ခက္ခဲေပသည္။ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္းက အူလမ္းေၾကာင္းတုိသြားျခင္းႏွင့္ ၎၏ အစာစြမ္းအင္ကို စုပ္ယူမႈေလ်ာ့နည္းသြားေစခဲ့သည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္းက ေဆပီယန္စ္လူမ်ားနဲ႔ နီယန္ဒါသာလ္လူမ်ားတြင္အလြန္ႀကီးမားေသာ ဦးေႏွာက္ကုိ ျဖစ္ေစသည့္နည္းလမ္းမ်ားကုိ မေတာ္တဆလမ္းဖြင့္ေပးခဲ့သည္။
မီးက လူသားနဲ႔ အျခားတိရိစာၦန္မ်ားအၾကား ပထမဆံုးေသာ အေရးပါသည့္ ကြာဟခ်က္ကုိ ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။
သတၱဝါမ်ားအားလံုး၏ စြမ္းအားသည္ ၎တုိ႔၏ ကုိယ္ခႏၶာေပၚတြင္ မူတည္သည္။ ၎တုိ႔၏ ၾကြက္သားမ်ားသန္မာမႈ၊ သြားမ်ား၏ အရြယ္အစားမ်ား၊ ၎တို႔၏ ေတာင္ပံမ်ား က်ယ္ျပန္႔မႈ စသည္။ ေလမ်ား၊ ေရစီးေၾကာင္းမ်ားကုိ အသံုးခ်ႏုိင္ၾကေသာ္လည္း ဤသဘာဝ အားအင္မ်ားကုိ လုိသလုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္းမရွိသည့္အျပင္ ၎တုိ႔၏ ကုိယ္ခႏၶာတည္ေဆာက္ပံုဒီဇိုင္း၏ ကန္႔သတ္ျခင္းကုိလည္း ခံရသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ လင္းယုန္မ်ားသည္ ေျမျပင္မွ အထက္သုိ႔ ပင့္တင္ေပးေသာ ေလေႏြးစီးေၾကာင္းကုိ ရွာေဖြႏုိင္သည္။ ၎တုိ႔၏ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာ အေတာင္မ်ားကုိျဖန္႔၍ ေလပူကုိ ေလဟုန္စီးကာ အထက္သုိ႔ဆန္ႏုိင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ လင္းယုန္မ်ားသည္ ယင္းေလေႏြးစီးေၾကာင္းမ်ားကုိ လုိသလုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္း မရွိၾကေခ်။ ၿပီးလွ်င္ ၎တုိ႔၏ အမ်ားဆံုးသယ္ယူႏုိင္သည့္ ပမာဏမွာ သူတုိ႔၏ အေတာင္ျဗက္က်ယ္နဲ႔ တုိက္ရုိက္အခ်ိဳးညီသည္။
လူသတၱဝါမ်ားက မီးကုိယဥ္ပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေသာအခါတြင္ ၎တုိ႔အေနျဖင့္ က်ိဳးႏြံတတ္၍ အတုိင္းမသိရွိေသာ အားတစ္ခုကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ပိုင္ဆိုင္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ လင္းယုန္မ်ားနဲ႔မတူ လူသတၱဝါမ်ားအေနျဖင့္ မည္သည့္အခ်ိန္၊ မည္သည့္ေနရာတြင္ မီးရႈိ႕ရန္ ေရြးခ်ယ္ႏုိင္ေပသည္။ မီးကုိ အျခားေသာ အရာမ်ားအတြက္လည္း အသံုးခ်နုိင္ေသးသည္။ အေရးႀကီးဆံုးေသာအခ်က္မွာ မီး၏စြမ္းအားကုိ အသံုးျပဳႏုိင္ရန္ လူတစ္ေယာက္၏ ခႏၶာကုိယ္ပံုစံ၊ အရြယ္အစား၊ အားအင္ စသည္တို႔ျဖင့္ ကန္႔သတ္ထားျခင္း မရွိျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ မီးခတ္ေက်ာက္ သုိ႔ မီးတုတ္ ကုိင္ထားေသာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ေတာအုပ္ႀကီးတစ္ခုလံုးကုိ နာရီပုိင္းအတြင္ ျပာက်သြားေအာင္ မီးရိႈ႕ႏုိင္ေပသည္။ မီးကုိ ယဥ္ပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ျခင္းသည္ ေနာင္လာလတၱံေသာအရာမ်ား၏ ေရွးေျပးနမိတ္ပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။
ဘာသာျပန္ - မာန္သီဟထြန္း
ပံုမာ်းကုိ ဤလင့္မ်ားမွ ယူပါသည္။
https://www.inverse.com/…/3428-many-early-societies-weren-t…
http://despinashumanitiesblog.blogspot.com/…/taming-fire-fi…
http://business2buddha.com/…/imaginations-t…/fire-invention/
Comments