ကိုသန္းလြင္ ● ျပင္သစ္စာေပအကယ္ဒမီ

ကိုသန္းလြင္ ● ျပင္သစ္စာေပအကယ္ဒမီ
(မုိးမခ) မတ္လ ၂၅၊ ၂၀၁၉

(၁)
စာေရးဆရာၾကီး ဘေလ့စ္ Balzac မွာ၀င္ရန္ ၾကိဳးစားေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ ဇိုလာက တံခါးကို အၾကိမ္ ေပါင္း ဒါဇင္ေက်ာ္ ေအာင္အၾကိမ္ၾကိမ္ေခါက္ေသာ္လည္း အျမဲတမ္းျငင္းပယ္ခံရသည္။ ဘဲလာရင္း (Valarine) မွာ မဲတခ်ပ္မွမရ။ ဟူဂုိးမွာ အၾကိမ္ေျမာက္မ်ားစြာၾကိဳးစားျပီးမွ၀င္ခြင့္ရသည္။

ျပင္သစ္ျပည္၏ အထင္ကရ ကလပ္တခုျဖစ္ပါသည္။ ျပင္သစ္ျပည္၏ စာေပအကယ္ဒမီ (The Acadermie Francaise) ဟုေခၚသည္။ အဖြဲ႔၀င္ ၄၀ ရွိသည္။ သူတို႔၏တာ၀န္သည္ ျပင္သစ္စာေပကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ျဖစ္ပါသည္။ သူတို႔သည္ မေသႏိုင္ သူမ်ား ( Immortals) ျဖစ္သည္။ ဂုဏ္သိကၡာကို တန္ဖိုးထားလြန္းအား ၾကီးေသာေၾကာင့္ ျပင္သစ္မွ စာေရးဆရာ အမ်ားစုမွာ ဘယ္ေသာအခါမွ အဖြဲ႕၀င္ျဖစ္မည္ မဟုတ္ပါ။ ကမၻာႀကီး တြင္ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာမွမရွိေသာအဖြဲ႔ၾကီးဟု လည္းဆိုႏိုင္ပါသည္။

(၂)
သို႔ပါေသာ္လည္း ယခင္လကမွ အဖြဲ႕၀င္တေယာက္က “ဦးေႏွာက္မရွိေသာ သူမ်ား၏ ေႏွာင့္ယွက္ျခင္းကို ခံရေစ ကာမူ ဘယ္ေတာ့မွ အဖြဲ႔သည္ ပ်က္မွာမဟုတ္” ဘူးဟူ၍ေၾကြးေၾကာ္ပါသည္။

ဒီဇင္ဘာ ၂၀၁၆ ကတည္းက ေလးေနရာလစ္လပ္လ်က္ရွိပါသည္။ ယခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလေရာက္ေအာင္ အဖြဲ႔၀င္မ်ား က သံုးၾကိမ္တိုင္တိုင္မဲေပးခဲ့ၾကပါသည္။ သံုးၾကိမ္လံုးလံုးမဲမ်ားကို ညီညီညြတ္ညြတ္မရခဲ့ပါ။ ေနာက္ထပ္ေရြးခ်ယ္ ျပီးအဖြဲ႔၀င္အသစ္ ျဖစ္လာမည့္လူကို သေဘာမတူႏိုင္ျဖစ္ေနၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ဤကဲ့သို႔ အေျဖမရႏိုင္ေလာက္ေအာင္မဲခြဲရခက္ေနသည္မွာ ျပင္သစ္လူမ်ိဳးတို႔၏ အစဥ္အလာျဖစ္ေနပါျပီ။တဖက္ ကလည္း အစဥ္အလာထိန္းသိမ္းရင္းျဖင့္ ယဥ္ေက်းမႈကို ေစာင့္ေရွာက္လိုၾကသည္။ တဖက္ကလည္း ၂၁ ရာစု ဂလိုဗယ္လိုက္ေဇးရွင္း ကိုအမွီလိုက္လိုၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနရသည္။ ယခုေလာေလာဆယ္ အ၀ါေရာင္အကၤ်ီေတာ္လွန္ေရး (Yellow Vest Revolution) ေပၚေပါက္ေနသည္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ “လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႔ေရာင္ျပန္ဟပ္ေနတာပါ။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကလည္းကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ျပီး ေမးခြန္း ထုတ္ရတာဘဲ” ဟု လက္ဘႏြန္မွာေမြးေသာအသင္း၀င္ျဖစ္ေသာ  စာေရးဆရာ မာလုဗ္ (Amin Maalouf) ကေျပာသည္။ “အသင္း၀င္တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ အမုန္းတရားေတြမ်ားျပီး သေဘာမတူႏိုင္ ျဖစ္ေနၾကတာ “ဟုေျပာသည္။

ဤအသင္းၾကီးမွာ ၁၆၃၄ ခုႏွစ္တြင္ ရဟန္းမင္းၾကီးရစ္ခ်လူးက (Cardinal Richelieu) က “ျပင္သစ္စာေပကို ကာကြယ္ရန္ “ထူေထာင္ခဲ့ျပီး ၁၇၉၃ ခု ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ကာလအတြင္းက အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ဘဲေခတၱရပ္ ဆိုင္းသြားခဲ့သည္။ နပိုလီယန္က ၁၈၀၃ ခုႏွစ္တြင္ျပန္လည္အသက္သြင္းခဲ့ျပီး Institut de France ၏ ဌာနခြဲ တစ္ခုျဖစ္သည္။

ေဟတီတြင္ ေမြးပြားခဲ့ေသာ အဖြဲ႔၀င္၊ တစ္ဦးတည္းေသာလူမဲျဖစ္သူ (Mr. Laferriere) ကမူ“ အဖြဲ႔ၾကီးဟာ အဖြား ၾကီးလိုဘဲသိပ္ျပီး Sensitive ျဖစ္လြန္းတယ္ “ ဟုေျပာသည္။ အဖြဲ႔၀င္မ်ားမွာလူၾကီးမ်ားအိုမင္းၾကျပီးျဖစ္သည္။ ပ်မ္းမွ်သက္တမ္းမွာ ၇၀ ရွိျပီဟု ဆိုသည္။

အဖြဲ႔ၾကီးမွာေခတ္ႏွင့္အမွီလိုက္ရင္း ကြဲျပားမႈမ်ား (Diversity) ကို ေရွာင္လႊဲရန္ ခက္ခဲလွပါသည္။ အဖြဲ႔၀င္ လူၾကီး မ်ား၏စဥ္းစားခန္း၀င္ပံုမ်ားမွာ ျပင္ပလူတို႔နားမလည္ႏိုင္ပါ။ မဲေပးပံုစနစ္မွာလည္း လူသိရွင္ၾကားေပးရေသာ ေၾကာင့္ စိတ္ပ်က္စရာေကာင္းလွသည္။ ပညာေရး ၀န္ၾကီးေဟာင္း ဖယ္ရီ (Luc Ferry) မွာ မဲသံုးခါေရြး သည့္ တိုင္ ၆မဲ စီသာရျပီး ျငင္းပယ္ျခင္းခံရသည္။

အကယ္ဒမီ၏ တကယ့္အလုပ္မွာ ျပင္သစ္အဘိဓါန္ကိုျပဳစုရျခင္းျဖစ္သည္။ ဤလုပ္ငန္းကို ၁၇ ရာစုႏွစ္ကတည္း ကစတင္လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖစ္ျပီး အသစ္တင္ေသာစာလံုးမ်ားကို အစိုးရက တရား၀င္ထုတ္ေ၀ေပးရသည္။

မၾကာေသးခင္ကမွ အဖြဲ႔ၾကီးကလူမ်ားကို က်ားမကြဲျပားေစျခင္းကိုအတည္ျပဳေပးသည္။ ဤသည္မွာ အကယ္ဒမီ အေနျဖင့္ က်ားမခြဲျခား၍ေခၚျခင္းကို ရာစုႏွစ္ေပါင္းၾကာေအာင္ ဆန္႔က်င္လာျပီး ၄င္းကို အဆံုးသတ္လိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္ျပည္တြင္ တျပည္လံုးႏွံ႔ေအာင္သံုးစြဲေနျငားေသာ္လည္း အကယ္ဒမီက မၾကာမီကမွ အသိ အမွတ္ ျပဳျခင္းလည္းျဖစ္ပါသည္။

ဘာသာရပ္ကလည္းေျပာင္းလဲေနသည္။ လူ႔ဘ၀ပတ္၀န္းက်င္ကလည္း ေျပာင္းလဲေနပါသည္။ အကယ္ဒမီ က လည္း လိုက္၍ေျပာင္းလဲရသည့္ သေဘာပင္ျဖစ္ပါသည္။ “ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ လစ္လပ္သူ ေနရာ အားလံုးကို မနက္ျဖန္ျဖည့္လို႔ရပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အကယ္ဒမီဟာ ေရွးထံုးတမ္းစဥ္လာ ကိုေတာ့ ေစာင့္ထိန္းရမယ္ေလ” ဟုအဖြဲ႕၀င္တဦးကဆိုသည္။

အကယ္ဒမီက လူကိုေရြးခ်ယ္ျခင္းျဖစ္ျပီး လူက အကယ္ဒမီကို ေရြးခ်ယ္ျခင္းမဟုတ္ေပ။ လူတစ္ေယာက္သည္ အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္ႏိုင္ရန္ မိမိကိုယ္တိုင္ကအဖြဲ႔ၾကီးသို႔ စာေရးေမတၱာရပ္ခံရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမွ ကမၻာေက်ာ္ စာေရးဆရာၾကီးမ်ား အသင္း၀င္မျဖစ္ၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္ျပည္မွ သက္ရွိႏိုဗယ္စာေပဆုရွင္ႏွစ္ေယာက္ ျဖစ္ၾကေသာ (Patrick Modiano) ႏွင့္ Jean-Marie  Le Clezio ႏွစ္ေယာက္လံုး မွာ အသင္း၀င္မ်ား မဟုတ္ၾက ပါ။ ဥေရာပ၏အေက်ာ္ၾကားဆံုး ၀တၳဳစာေရးဆရာ ဟိုလီဘက္ (Michel Houellebecq) မွာလည္း အဖြဲ႔၀င္ မဟုတ္ပါ။ တျခားသူမ်ားမွာအမ်ားတိုက္တြန္းမႈေၾကာင့္ ေလွ်ာက္ၾကေသာ္လည္း အပယ္ခံရသည္ကမ်ားပါသည္။

အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႔၀င္ငါးဦးရွိရာ တစ္ဦးျဖစ္သူ ဗိုနာ( Dominique Bona) က “ကၽြန္မတို႔မွာတကယ္ အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္ ထိုက္သူေတြရွိတယ္၊  ဒါေပမယ့္ ေကာ္မတီက ဂရုမစိုက္ၾကဘူး” ဟုျငီးျငဴသည္။

ျပင္သစ္တြင္အ၀ါေရာင္အက်ီၤ လႈပ္ရွားမႈ မွာအြန္လိုင္းမွ စတင္ခဲ့ျပီး လူတစ္ သန္းေက်ာ္ လက္မွတ္ေရးထိုးခါ အ လုပ္အကိုင္ရရွိေရး၊ ေလာင္စာဆီတန္ဘိုး ေလ်ွာ့က်ေရး စသည္တို႔အတြက္ဆႏၵျပၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ယခု အခါ တျပည္လံုးလိုလို ဆႏၵျပသူမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းၾကျပီး အရွိန္အဟုန္မွာ ၾကီးမားသည္။ အကယ္ဒမီအဖြဲ႔၀င္လူၾကီးမ်ား မွာတစ္ တိုင္းျပည္လံုးပြက္ေလာရိုက္ေနသည့္တိုင္ မိမိႏွင့္မဆိုင္သလိုေနသည္၊

မၾကာမီက အကယ္ဒမီက အသစ္ေရြးခ်ယ္လိုက္ေသာ၀တၳဳေရးဆရာ ဂရိန္ဘီလ္ (Patrick Grainville) ကိုၾကိဳ ဆိုပြဲလုပ္ခဲ့ၾက သည္။ သူသည္ ဂ်ာနယ္လစ္ သမိုင္းဆရာႏွင့္ စာေရးဆရာ (Alain Decaux) ၂၀၁၆ မတ္လက ကြယ္လြန္သြားရာ သူ႔ေနရာသို႔ ၀င္ေရာက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ အဖြဲ႔၀င္တစ္ဦး ကြယ္လြန္လွ်င္ တစ္ႏွစ္ခန္႔ ေစာင့္ျပီးမွေနရာလစ္လပ္ေၾကာင္း ေၾကညာေလ့ရွိသည္။ ထိုသူေနရာကို အစားထိုးရန္ လူကိုေရြး ခ်ယ္ျပီးတစ္ႏွစ္ေက်ာ္ခန္႔ထပ္မံေစာင့္ကာ အဖြဲ႔၀င္အသစ္အျဖစ္လက္ခံသည္။ မစၥတာဂရိမ္ဘီလ္မွာ၂၀၁၈မတ္လ တြင္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမာက္ခံရသည္။

ယခင္ကျပင္သစ္သမၼတေဟာင္း ဒက္စတိုင္း (Valery Giscard d’Estaing) မွာ  ၉၃ ႏွစ္ရွိျပီး အကယ္ဒမီ အဖြဲ႔ ၀င္အျဖစ္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၾကိဳဆိုပြဲသို႔တက္ေရာက္လာၾကသူမ်ားအဖြဲ႔၀င္ မ်ားမွာ ၀တ္စံုျပည့္၀တ္ဆင္ကာ လာၾကသည္။ အစိမ္းေရာင္ယူနီေဖါင္းမွာ ေဒၚလာ ၅၀,၀၀၀ တန္ဘိုးရွိသည္။ ထို႔ျပင္ဓါးကို လည္း ကိုင္ေဆာင္ရေသးရာ ဓါးမွာ ေဒၚလာ ၂၃၀,၀၀၀ ပါတ္၀န္းက်င္မွာေပးရသည္။

(၃)
တိုင္းျပည္တစ္ျပည္တြင္စာေပ ကိုတန္ဘိုးထားျခင္းမွာအတုယူဘြယ္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း ထိုအဖြဲ႔မ်ိဳး ကိုစိတ္ကူးယဥ္ၾကည့္မိပါသည္။ စာေပယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ပါတ္သက္၍ေဆာင္ရြက္ဘြယ္ရာမ်ားမွာမ်ားျပားလွပါသည္။ မိမိေနာက္ကြယ္က ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မည့္အသင္းအဖြဲ႔ရွိသည္ဆိုျခင္းကိုက အလြန္ေကာင္းမြန္သည့္အစဥ္ အလာပင္ျဖစ္ပါသည္။

 ေခတ္ၾကီးကေျပာင္းလဲေနသျဖင့္ စာေပကိုေခတ္မွီေစရန္လည္းလိုသည္။ ျမန္မာစာေပ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈကို မပ ေပ်ာက္ေစရန္ ထိမ္းသိမ္းရသည့္တာ၀န္ကပင္ လုပ္စရာမ်ားစြာရွိေနေပသည္။

Ref: The Guardians Of The French Language, Are deadlocked just like Their country, by Adam Nossiter New York Times Mar 3 2019.