အိခ်ယ္ရီေအာင္၊ (MYANMAR-NOW) - ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈႏွင့္ ေႏြးေထြးမႈကိုလိုအပ္ေနသည့္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗီေဝဒနာရွင္မ်ား


အိခ်ယ္ရီေအာင္၊ (MYANMAR-NOW) - ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈႏွင့္ ေႏြးေထြးမႈကိုလိုအပ္ေနသည့္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗီေဝဒနာရွင္မ်ား
(Myanmar Now) မိုုးမခ၊ ႏိုု၀င္ဘာ ၃၀၊ ၂၀၁၅

ရန္ကုန္ (Myanmar Now) –ဒုတိယအိမ္ေထာင္မွ ခင္ပြန္းသည္တစ္ေယာက္ ၎၏မိဘမ်ားအိမ္တြင္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း ကြယ္လြန္ၿပီး ႏွစ္ပတ္အၾကာတြင္ ခင္ပြန္းသည္၏မိဘသားခ်င္းမ်ားက ခင္ပြန္းသည္သည္ HIV/AIDS ျဖင့္ ဆုံးျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေဒၚခ်ဳိအား ဖုန္းဆက္အေၾကာင္းၾကားလာသည္။ သူ႔ကိုလည္း ေသြးစစ္ၾကည့္ရန္ေျပာသြားေသးသည္။

ေနပူက်ဲတဲေအာက္မွာပင္ ေဒၚခ်ဳိတစ္ေယာက္ေသြးစစ္ခံရန္ ေဆးခန္းတစ္ခုသို႔အေျပးသြားေရာက္ခဲ့ပုံကို ယခုထိ ေကာင္းေကာင္းမွတ္မိေနဆဲ။ ေရာဂါပိုးမရွိဟု အေျဖထြက္လာေတာ့မွ ေဒၚခ်ဳိတစ္ေယာက္ သက္ျပင္းခ်ႏိုင္ခဲ့ေတာ့သည္။

သို႔ေသာ္ ေနာက္ပိုင္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့က်လာသလို မၾကာခဏလည္း ပိုၿပီးေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လာေတာ့ ေဒၚခ်ဳိလည္း ၿပီးခဲ့သည့္စက္တင္ဘာလအတြင္း ေနာက္တစ္ႀကိမ္ေသြးစစ္ၾကည့္သည္။ သည္တစ္ခါေတာ့ အေျဖက ပိုးရွိသည္ဟုထြက္လာသည္။

 “ေရာဂါျဖစ္မွန္းသိသိခ်င္းမွာ စိတ္မေကာင္းျဖစ္သလို ၀မ္းလည္းနည္းမိတယ္ဟု ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး လိႈင္သာယာျမိဳ ႔နယ္ေန အသက္ ၄၃ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚခ်ိဳ ကပါးျပင္ေပၚသို ့လိမ့္ဆင္းလာသည့္ မ်က္ရည္ စမ်ားကို လက္ဖမိုးျဖင့္သုတ္ရင္းေျပာသည္။ ယခင္က ေဒၚခ်ဳိသည္ အိမ္အနီးအနားမွာပင္ အထည္ဆိုင္ဖြင့္ခဲ့သူျဖစ္သည္။

ေရာဂါျဖစ္သည္ဟု သိသိခ်င္း ႏွစ္ရက္ေျမာက္သည့္ေန ့၌ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦး ဖြင့္လွစ္ထားသည့္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး ေတာင္ဒဂုံၿမိဳ႕နယ္ရွိ NAC & NLD AIDS Center ခုခံအားက်ဆင္းမႈ့ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ ေရးႏွင့္ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေရး ေဂဟာသို႔ ေရာက္ရိွခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ၎ကေျပာသည္။

ေဒၚခ်ိဳ၏ မိသားစုက လိုအပ္သည့္ အသံုးစရိတ္မ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးေသာ္လည္း အိမ္တြင္  ညီမျဖစ္သူ၏ ကေလးငယ္ရိွျခင္းေၾကာင့္ ေဒၚခ်ဳိ႕မိသားစုဝင္မ်ားကကေလးငယ္အား ေရာဂါကူးစက္မည္ကို စိုးရိမ္ျခင္းေၾကာင့္ ေဒၚခ်ဳိအားအိမ္ျပန္မေခၚခဲ့ေပ။ 

ေဒၚခ်ဳိ႕တြင္ ပထမအိမ္ေထာင္ျဖင့္ရသည့္ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္သမီးေလးတစ္ေယာက္ရိွၿပီး ေဂဟာေရာက္ရိွခိ်န္မွ စတင္၍ ယေန ့အခ်ိန္အထိ လာေရာက္ေတြ ့ဆံုျခင္းမရိွေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။

သမီးက တစ္ေခါက္မွ လာမေတြ ့ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဖုန္းနဲ ့ေတာ့စကားေျပာတဲ့အတြက္ေတာ္ေသးတာေပါ့ဟု ၎ကေျပာသည္။

ထိုေဂဟာတြင္ ေဒၚခ်ဳိ႕လိုပင္ မိသားစုကလက္မခံသည့္ HIV/AIDS ေရာဂါေဝဒနာရွင္ေပါင္း ၃၀၀ ရွိေနေသးသည္။ ေရာဂါကုသမႈခံယူရမည့္လူအားလုံး၏ သုံးပုံတစ္ပုံသာ ေဆးဝါးကုသမႈရရွိခဲ့သည့္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္မ်ားကႏွင့္စာလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ HIV/AIDS ေရာဂါေဝဒနာရွင္မ်ား၏ ဂ႐ုစိုက္ခံရမႈ အေျခအေနမွာ အထူးတိုးတက္ေကာင္းမြန္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္က HIV/AIDS ေဝဒနာရွင္ေပါင္း ၂၁၀,၀၀၀ ခန္႔ ရိွေၾကာင္း၊ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO)  ၏လမ္းၫႊန္ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ART ေဆးေသာက္သံုးရန္ လိုအပ္ေနသူ HIV ပိုးရွိသူအေရအတြက္ ၁၆၀,၀၀၀ ၀န္းက်င္ခန္ ့ရိွေၾကာင္း MSF ေခၚ နယ္စည္းမထားဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ (Medecins Sans Frontieres) ၏ထုတ္ျပန္ခ်က္အရသိရသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ART ေဆးဝါးလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ႏွစ္ရွည္လမ်ားေထာက္ပံ့လာခဲ့သည့္ MSF က ေဆးဝါး ေထာက္ပံ့ေနသူေပါင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕စာအတြက္ ယခုႏွစ္အတြင္း ၁၇,၀၀၀ ၀န္းက်င္ရိွၿပီး ART ေဆးမေသာက္သံုးရေသးသည့္ လူနာေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္ခန္ ့ရိွေၾကာင္းသိရသည္။

ယခုတိုင္းနဲ ့ျပည္နဲ ့တိုင္းရိွအစိုးရေဆးရံုအမ်ားစုတြင္ ART/ARV ေဆးထုတ္ယူႏိုင္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း MSF မွ ဆရာဝန္ တစ္ဦးျဖစ္သူ ေဒါက္တာ စိုးရတနာကေျပာသည္။

ဒီဇင္ဘာလ ရက္ေန႔ေရာက္တိုင္း ကမၻာတစ္ဝန္းတြင္ ကမၻာ့ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါေန႔ကို က်င္းပၾကေသာ္လည္း၊ ထို ေရာဂါႏွင့္ပတ္သက္၍ အဖြဲ ့အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ ပညာေပးအစီအစဥ္မ်ားျပဳလုပ္ေနေသာ္လည္း ယေန ့အခ်ိန္ထိ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမ်ားရိွေနဆဲျဖစ္သည္။ HIV ပိုးရွိသူသည္ အလိုလိုလူရာမဝင္ဆန္႔ ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ 

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ပင္ စီမံခန္႔ခြဲမႈအလြဲမ်ားေၾကာင့္ ဆိုးရြားခဲ့ရသည့္က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ စနစ္တစ္ရပ္လုံးကိုသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမဟုတ္ဘဲ အသိမွားယြင္းျခင္းႏွင့္ ေရွး႐ိုးစြဲ အယူအဆမ်ားက်န္ရွိေသးျခင္းတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္လာသည့္ ေရာဂါသည္မ်ားအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံလိုသည့္ စိတ္မ်ားကိုပါ တိုက္ဖ်က္ရမည့္တာဝန္ႀကီးတစ္ရပ္က အစိုးရအတြက္မည္မွ်ႀကီးမားလွသည့္စိန္ေခၚမႈႀကီး တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။

ဧရာ၀တီတိုင္းေဒသႀကီးတြင္ ေနထိုင္သည့္ အသက္ ၄၈ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚစိန္ျမင့္တို ့သားအမိႏွစ္ဦးလည္း HIV ေရာဂါျဖစ္ပြားေနသည္ကို သိရိွခ်ိန္မွစတင္၍ ပတ္၀န္းက်င္၏ ပစ္ပယ္ျခင္းဒဏ္ကို ခံခဲ့ရသည္။

ဒီေရာဂါျဖစ္တဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး ရြာထဲက ဘယ္အိမ္ကမွ ေန ့စားလုပ္ဖို ့မေခၚေတာ့ဘူးဟု ေဒၚစိန္ျမင့္ကေျပာသည္။ 

ေရာဂါျဖစ္ပြားေနသည္မွာ သံုးႏွစ္၀န္းက်င္ခန္ ့ရိွၿပီး သားအမိႏွစ္ဦးအေနျဖင့္ မိမိျခံထဲတြင္သာ သီးႏွံပင္မ်ားကို စိုက္ပိ်ဳးစားေသာက္ေနရေၾကာင္း ရွင္းျပသည္။
အလုပ္မရိွေတာ့ ပိုက္ဆံမရိွဘူးေလ။ တစ္ခါတေလ စားေရးေသာက္ေရး အရမ္းအခက္အခဲျဖစ္တာပဲဟု ၎ကေျပာသည္။

၎၏ အသက္ငါးႏွစ္အရြယ္ သားျဖစ္သူ ေမာင္လင္းသူမွာလည္း ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံထားရၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမ်ားႏွင့္ရင္ဆိုင္ေနရသူျဖစ္သည္။ 

ေဒၚခ်ဳိကဲ့သို႔ပင္ ေဒၚစိန္ျမင့္သည္လည္း အမ်ိဳးသားေသဆံုးၿပီးေနာက္ပိုင္းမွ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံထားရမွန္း သိရွိခဲ့သည္။ သားအမိႏွစ္ေယာက္စလံုး ကိုယ္ခံအားက်ဆင္းသည့္ လကၡဏာမ်ားဆက္တိုက္ေတြ႕လာၿပီး က်န္းမာေရး ခ်ဴျခာလာျခင္းေၾကာင့္ မိတ္ေဆြတစ္ဦးက HIV/AIDS ကူးစက္မႈ ကာကြယ္ တားဆီးေရး လုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ေနသည့္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုသို႔ေခၚေဆာင္ေပးသြားျခင္းေၾကာင့္ ယင္းေရာဂါျဖစ္ပြားသည္ကုိသိရိွခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။

သားျဖစ္သူမွာ ေရာဂါျဖစ္ပြားေနျခင္းေၾကာင့္ ေဆးေသာက္ရေၾကာင္းကိုသာသိရိွကာ ယင္းေရာဂါ၏ အဓိပၸါယ္ကို တိတိက်က်မသိရိွေသးဟု ေဒၚစိန္ျမင့္က ေျပာသည္။

ကၽြန္မဘယ္သြားသြား သားကိုေခၚသြားရတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့သားက ကိုယ့္ဘာသာသတိထားၿပီး ေဆးကိုမေသာက္တတ္ေသးဘူးေလ။ အခ်ိန္ေတြမွားေသာက္မိရင္ ေရာဂါတိုးမွာကို စိတ္ပူတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္က်န္းမာေရးေရာကေလးက်န္းမာေရးကိုပါ ေစာင့္ေရွာက္ေနရပါတယ္ဟု ၎ကေျပာသည္။

ေရာဂါမျပင္းထန္ဖို ့အေရးႀကီးတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ တစ္ခုခုျဖစ္ရင္ ကၽြန္မတို ့သားအမိႏွစ္ေယာက္ကို ေစာင့္ေရွာက္မယ့္သူမရိွဘူးဟု ၎ကျဖည့္စြက္ေျပာသည္။

 “သူငယ္ခ်င္းေတြက သူတို ့ကစားရင္ သားကိုမပါခိုင္းဘူး။ သားပါမယ္ဆိုရင္ ဆက္မကစားၾကေတာ့ဘူးဟု ယခု သူငယ္တန္းတက္ေရာက္ေနၿပီျဖစ္သည့္ ေမာင္လင္းသူက လက္ထဲတြင္ ကိုင္ထားသည့္ ေပါင္မုန္ ့အလြတ္ကိုစားရင္းေျပာသည္။
ရြာတြင္ အလွဴပြဲမ်ားျပဳလုပ္ပါကလည္း အျခားသူမ်ားမွာ မိမိတို ့သားအမိႏွင့္ တစ္၀ိုင္းတည္းထိုင္ကာမစားေသာက္ေၾကာင္း၊ ၎တို႔့သားအမိလာပါက ထထြက္သြားၾကေၾကာင္း ေဒၚစိန္ျမင့္ကေျပာျပသည္။

HIV/AIDS ပိုးရွိသူ ေရာဂါရွင္မ်ားအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံၾကျခင္းမွာ မိသားစု၀င္မ်ားကေငြေၾကးမျပည့္စံုျခင္း၊ အိမ္တြင္ လူနာကိုေစာင့္ေရွာက္မည့္လူပိုမရိွျခင္း၊ HIV/AIDS ေရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဗဟုသုတမၾကြယ္၀ျခင္းစသည့္ အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ေၾကာင္း MSF မွ ေဒါက္တာစိုးရတနာကေျပာသည္။
လူနာက ပံုမွန္ေနေကာင္းေနရင္ ျပႆနာမရိွဘူး။ ေနမေကာင္းျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွ လူနာကို ေစာင့္ေရွာက္တဲ့သူက ဆံုးပါးသြားတယ္ဆိုရင္ အျခားလူေတြက မေစာင့္ေရွာက္ခ်င္ေတာ့တာေတြ ့ရတာမ်ားတယ္ဟု ေျပာျပသည္။ 

ART ေဆးဝါးရရွိမႈအပိုင္းတြင္ ယခင္ကထက္ ပိုမိုတိုးတက္ေကာင္းမြန္လာၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ေရာဂါကုသမႈ ေပးရာတြင္ ဝန္ထမ္းအင္အား၊ အထူးသျဖင့္ ဆရာဝန္အင္အားမလုံေလာက္မႈေၾကာင့္ အခက္ႀကံဳေနရဆဲျဖစ္သည္ဟု ၎ကေျပာသည္။

၀န္ထမ္းအင္အားနဲ ့လူနာနဲ ့မမွ်တဲ့ အခါက်ေတာ့ ေဆးခန္းျပတဲ့ရက္ဆို အခ်ိန္ တစ္ေနကုန္ ေပးရတာမ်ိဳးေတြျဖစ္တတ္တယ္။ ဆရာ၀န္အင္အားနည္းတဲ့အခါက်ေတာ့ လူနာေတြက သူတို ့ေရာဂါအေျခအေနကို အေသးစိတ္ေျပာျပလို ့မရဘူး။ ဆရာ၀န္ကလည္း လူနာေတြက အရမ္းမ်ားေတာ့ တစ္ေယာက္ခ်င္းကို ေသေသခ်ာခ်ာဂရုမစုိက္ႏိုင္ဘူး။ 

“HIV လူနာက အျမဲလိုလိုအားငယ္ေနတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကို အားေပးႏွစ္သိမ့္ေပးမယ့္ ဆရာ၀န္အင္အားနဲ ့သူနာျပဳအင္အားက အလံုအေလာက္ရိွဖို ့လိုတယ္။ ဒီလိုရိွမွလည္း လူနာတစ္ဦးခ်င္းဆီရဲ ့လိုအပ္ခ်က္ေတြကို အားေပးႏွစ္သိမ့္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္ဟု ၎ကေျပာသည္။

ေရာဂါျဖစ္ပြားသည့္အခ်ိန္မွစ၍ ေဒၚခ်ိဳသည္က်န္းမာေရးကို ယခင္ထက္ပိုမိုဂရုစိုက္ၿပီး အစားအေသာက္ အေနအထိုင္ တို ့ကိုဂရုစိုက္ကာ ART ေဆးကိုလည္းပံုမွန္ေသာက္သံုးလ်က္ရွိသည္။

သို႔ေသာ္လည္း  ေရာဂါရွိလ်က္ႏွင့္ ၎ကို ၎၏ သမီးႏွင့္ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမမ်ားက တဖန္ျပန္လက္ခံပါမလား ဟူ၍ ေမွ်ာ္လင့္ခ်င္သည့္အရိပ္အေယာင္ကိုမေတြ႕ရပါ။ 

ကၽြန္မဒီေရာဂါျဖစ္ေနေတာ့ သမီးက သူအိမ္ေထာင္ျပဳရင္ ခင္ပြန္းသည္က အျပစ္တခုအေနနဲ ့ေျပာဆိုမွာကိုေၾကာက္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္မဘ၀ရဲ  ့က်န္ရိွေနတဲ့ အခ်ိန္ေတြကို ဒီေဂဟာမွာပဲ ကုန္ဆံုးေတာ့မယ္ဟု ေဒၚခ်ဳိက ေျပာသည္။

(ယခုေဆာင္းပါးအတြက္ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းထားသူေရာဂါပိုးရွိမ်ား၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ငဲ့ကြက္ေသာအားျဖင့္ ၎တို႔အားလုံး၏ အမည္ရင္းအစား တျခားနာမည္မ်ားျဖင့္ လႊဲေျပာင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။)