ကုိသစ္ (သီတဂူ) - အာဖရိကရဲ႕မီးရႈးတိုင္ (သို႔) နယ္လ္ဆင္ မင္ဒဲလား
(မုိးမခ) မတ္ ၁၂၊ ၂၀၁၆
(မုိးမခ) မတ္ ၁၂၊ ၂၀၁၆
ေတာင္အာဖရိကဟုဆိုလိုက္သည္ႏွင့္တျပိဳင္နက္ မင္ဒဲလားရဲ႕ မ်က္ႏွာကို ဘြားကနဲေျပးျမင္တတ္ၾကပါလိမ့္သည္။ ေတာင္ အာ ဖရိကႏွင့္ မင္ဒဲလားက ခြဲျခား၍မရ။ ေတာင္အာဖရိကကို စတင္တည္ေထာင္ ခဲ့သူမွာ မင္ဒဲလားမဟုတ္။ သို႔ေသာ္ သူက ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ သေကၤတ၊ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ျပယုဂ္တစ္ခု။ ေက်ာက္တိုင္ၾကီးတစ္တိုင္၊ သူက ေမွာင္မိုက္လြန္းလွသည့္ ေတာင္အာဖရိကနိုင္ငံကို လင္းလက္ေစခဲ့သည့္ မီးရႈးတိုင္ၾကီးတစ္ခု။ သူက လြတ္လပ္မႈနဲ႔ တရားမွ်တမႈတို႔အတြက္ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သည့္ ကမၻာေျမရဲ႕ စံျပမွတ္တိုင္ၾကီးတစ္တိုင္လည္းျဖစ္သည္။ သ႔ူယုံၾကည္ခ်က္အတြက္ ၂၈ ႏွစ္နီးပါး အက်ဥ္း က်ခံျပီး တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သူ။ သူက ကမၻာေျမရဲ႕ သံမဏိလူသားတစ္ဦးအျဖစ္ ကမၻာၾကီးက မွတ္တမ္းတင္ထားခံရသူလည္း ျဖစ္သည္။ ဘာလင္ထက္ခုိင္ခံ့တဲ့ တံတိုင္းၾကီးကို ျဖိဳခ်ခဲ့သူ။
သူက ေတာင္အာဖရိကမွာ အျမစ္တြယ္ေနတဲ့ လူျဖဴလူမည္းခြဲျခားေရးစနစ္၊ အသားအေရာင္ႏွင့္ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားတဲ့စနစ္ကို တိုက္ဖ်က္ခဲ့သူ၊ အာဖရိကရဲ႕ ပထမဆုံးေသာ လူမည္းသမၼတၾကီး။ သူ႔မွာ လက္စားေခ်လုိျခင္း အလ်ဥ္းမရွိ။ အာဃာတမထား။ ရခဲ့တဲ့ဒဏ္ရာ အနာတရေတြကို ခြင့္လႊတ္ျခင္း၊ ေမ့ေလ်ာ့ထားျခင္းျဖင့္ ကုသခဲ့သူလည္းျဖစ္သည္။ လူတုိင္းဟာ အဖုိးမ ျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ ထုိက္တန္ တယ္ဆုိတဲ့ က်မ္းစာပါ သင္ၾကားမႈကုိ သူကလက္ေတြ႔က်င့္သုံးခဲ့သူ။
"သတိၱဆိုတာ အေၾကာက္တရားမရွိတာတစ္ခုတည္းကိုသာ ဆိုလိုတာမဟုတ္ဘူး၊ အဲဒီအေၾကာက္ တရားကို ရင္ဆိုင္ ေက်ာ္လႊားနိုင္တာကိုမွ တကယ့္သတၱိလုိ႔ ေခၚတာ" ဟု မင္ဒဲလားက ဆိုပါသည္။
သူသည္ ၁၉၉၄-ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျပီးေနာက္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ေသာ ပထမဆုံး လူမည္းသမၼတပင္ျဖစ္ သည္။ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားသည့္စနစ္ကို တိုက္ဖ်က္ေခ်မႈန္းဖို႔ ဦးေဆာင္တိုက္ပြဲ ၀င္ခဲ့သည့္ မင္ဒဲလားသည္ ၁၉၆၂--ခုႏွစ္မွ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ထိ ၂၈-ႏွစ္နီးပါး အက်ဥ္းက်ခံခဲ့ရသူလည္း ျဖစ္သည္။ သ႔ူကို ေတာင္အာဖရိကအတြက္ အမွန္တရားႏွင့္ တရားမွ်တမႈတို႔ကို ေဆာင္ယူေပးခဲ့သည့္ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ၾကီးအျဖစ္၊ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ လင္ကြန္းအျဖစ္ေတာင္ အာဖရိကျပည္သူတို႔က ၾကည္ညိဳေလးစားၾကသည္။ သူက ၂၀ရာစုႏွစ္ရဲ႕ အေက်ာ္ၾကားဆုံး နိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး။ သူဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာ အျမစ္တြယ္ေနသည့္ လူမ်ိဳးေရးစနစ္ကို အျမစ္ျပတ္ ေခ်မႈန္း နိုင္ခဲ့သူျဖစ္ျပီး ၁၉၉၃-ခုႏွစ္ရဲ႕ နိုင္ဘယ္ျငိမ္ခ်မ္းေရးဆုရွင္တစ္ဦးျဖစ္သည္။
သမၼတမင္ဒဲလားကို ၁၉၁၈-ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ ၁၈-ရက္ေန႔တြင္ Transkei ျပည္နယ္ထဲက Mveso ရြာကေလးတြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ မိဘမ်ားမွာ Gadla Henry Mphakanyiswa နဲ႔ Noqaphi Nosekeni တို႔ျဖစ္သည္။ ဖခင္ျဖစ္သူမွာ ဇနီးေလးေယာက္ရွိျပီး မင္းဒဲလား၏အေမက သုံးေယာက္ေျမာက္ျဖစ္ သည္။ သူ၏ငယ္နာမည္မွာ Rolihlahlaျဖစ္ျပီး ျပႆနာေကာင္ကေလးဟု အဓိပၸါယ္ရျပီး မင္ဒဲလား ဟူသည္မွာ မိသားစုမ်ိဳးရိုးအမည္ျဖစ္သည္။
ေတာ္၀င္သမ္ဘူမ်ိဳးႏြယ္ရဲ႕ ရြာလူၾကီးျဖစ္တဲ့ဖခင္ၾကီးက မင္ဒဲလားကိုလည္း ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ သူ႔လိုရြာ လူၾကီး ျဖစ္ေစခ်င္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေမွ်ာ္လင့္ထားသလုိ မျဖစ္တတ္သည္မွာ ဘ၀ျဖစ္ေၾကာင္း သူေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္ သြားသည္။ အဲဒီအခ်ိန္က ေတာင္အာဖရိကကို ျဗိတိန္က ကိုလုိနီျပဳ အုပ္ခ်ဳပ္ေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ျဗိတိသွ်အစိုးရရဲ႕အမိန္႔ကို မနာခံမႈျဖင့္ ဖခင္ျဖစ္သူကို နယ္နွင္ဒဏ္ေပးျပီး ပိုင္ဆိုင္မႈအားလုံးကိုလည္း အသိမ္းခံလုိက္ရသည္။ ေမာင္ႏွမသုံးေယာက္ ႏွင့္အတူ မိခင္ျဖစ္သူရဲ႕ ရြာကေလးသို႔ ေျပာင္းေရြ႕သြားျပီးေနာက္ ေျမစိုက္တဲအိမ္ကေလးတြင္ ဆင္းရဲခ်ိဳ႕တဲ့စြာ ေနထိုင္ခဲ့ ရသည္။ သူငယ္စဥ္က မီးဖိုေဘးတြင္ ၀ိုင္းဖြဲ႔ျပီးအိပ္ရသည္။ မိခင္ၾကီးေျပာျပတဲ့ ရိုးရာပုံျပင္ေတြ၊ အာဖရိကတိုက္ကုိ လူျဖဴေတြမေရာက္လာခင္က အေျခအေနေတြ၊ သမိုင္းေတြကို ညစဥ္လုိလုိ နားေထာင္ရခဲ့ရတဲ့အခ်ိန္ေတြဟာ သူ႔ဘ၀မွာ ဘယ္ေတာ့မွေမ့လို႔မရတဲ့ အေပ်ာ္ရႊင္ဆုံးအခ်ိန္ေတြျဖစ္ေၾကာင္း နိုဘယ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ၾကီး ေျပာပါသည္။
၁၇-ရာစုအလယ္ပိုင္းကစလုိ႔ လူျဖဴတို႔ အာဖရိကတိုက္ကို ေရာက္ရွိလာခ့ဲၾကျပီး စတင္ထိန္းခ်ဳပ္ခ်ယ္ လွယ္ခဲ့ၾကသည္။ အာဖရိကကို ပထမဆုံးကိုလုိနီျပဳေသာလူျဖဴမ်ားမွာ ဒတ္ခ်္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ျပီး အဂၤလိပ္ က ဒုတိယျဖစ္သည္။ ၁၉-ရာစုတြင္ အာဖရိက၌ စိန္ႏွင့္ေရႊတို႔ ျဖိဳင္ျဖိဳင္ထြက္လာေသာအခါ လူျဖဴမ်ား က အာဖရိကန္မ်ားကို ပို၍တင္းၾကပ္လိုက္ပါေတာ့သည္။
၁၉၁၀-ခုႏွစ္တြင္ ျဗိတိန္လက္ေအာက္က်ေရာက္ျပီးေနာက္ အာဖရိကရဲ႕ညမ်ားက ပို၍ေမွာင္မိုက္သြား ခဲ့သည္။ အာဖရိကန္လူမည္းမ်ားကို လုပ္ခအနည္းငယ္သာေပး၍ လုပ္ငန္းခြင္းအတြင္း အတင္းအၾကပ္ ေစခုိင္းခဲ့ၾကသည္။ လူျဖဴကိုလုိနီေလာင္းရိပ္ေအာက္က လူမည္းေတြရဲ႕ ခါးသီးမႈေတြကို ႏုႏုငယ္ငယ္ လူမမယ္အရြယ္ ေက်းေတာသားကေလး မင္ဒဲလားက ေသခ်ာဘယ္နားလညိနိုင္ဦးမွာတဲ့လဲ။ မိဘေတြ ကိုယ္တိုင္က ပညာတတ္ေတြမဟုတ္ေပမယ့္လည္း သားက ေလး မင္ဒဲလားကိုေတာ့ ပညာတတ္ၾကီး ျဖစ္ေစခ်င္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူ႔အသက္ ၇-ႏွစ္အရြယ္တြင္ ခရစ္ယာန္သာ သနာျပဳေက်ာင္း ကို ပုိ႔လုိက္ျပီး ပညာသင္ေစသည္။ ေက်ာင္းစတက္တဲ့ေန႔မွာပဲ နာမည္သစ္ေပးရာ "Nelson" ဟူေသာ အမည္ တြင္သြားသည္။ ေက်ာင္းကေပးတဲ့ "Nelson"ဆိုတဲ့အမည္နဲ႔ မ်ိဳးရိုးအမည္ Mandela တို႔ ေပါင္းစုံမိတဲ့အခါ နယ္လ္ဆင္မင္ဒဲလားျဖစ္သြားသည္။
သူ႔အသက္ ၉-ႏွစ္မွာ ဖခင္ဆုံးသြားသည္။ ဖခင္၏ဆႏၵအရ မင္ဒယ္လားကို အျခားျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ရွိ ဖခင္၏မိတ္ေဆြထံ အပ္ႏွံေပးခဲ့ျပီး ပညာဆက္သင္ေစရာ သူအသက္ ၁၉-ႏွစ္အရြယ္တြင္ ေကာလိပ္ ေက်ာင္းသားျဖစ္လာခဲ့သည္။ သူက ဇူလုိင္လဖြားျဖစ္သည္။ ဇူလုိင္လဖြားပီပီ ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ ရတာကို ႏွစ္သက္တတ္သူျဖစ္သည္။ ေကာလိပ္တြင္ လက္ေ၀ွ႕ပညာသင္သည္။ ေဘာလုံးကစားသည္။ ျပီးေတာ့ သူက ခရီးအေ၀းၾကီးေရာက္သည္ထိ ေျပးလႊားရတာကို ႏွစ္သက္သေဘာက်သည္။ ဘ၀ဆိုသည္မွာ ေျပးပြဲတစ္ခုဟု သူခံယူထားသည္။ ၁၉၃၉-ခုတြင္ ေအာင္လက္မွတ္ရျပီးေနာက္ Fort Hare ေကာလိပ္တြင္ ဥပေဒပညာဆက္သင္သည္။ သို႔ေသာ္ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပုံတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဘြဲ႔မရခင္ ေက်ာင္းထုတ္ခံလုိက္သည္။ စိတ္ညစ္ညစ္ႏွင့္ သူ႔ၾကီးျပင္ခဲ့ရာသို႔ ျပန္လာခဲ့သည္။ သူ႔ကိုေစာင့္ေရွာက္ထားသူက အိမ္ေထာင္ခ်ေပးဖို႔ ၾကိဳးစားလာေသာအခါ သူအိ္မ္ေထာင္မျပဳခ်င္ေသး။ သူအဲဒီမွာ ဆက္မေနေတာ့ဘဲ ျမိဳ႕ေတာ္ ဂ်ိဳဟန္နစ္စဘားဆီသို႔ ထြက္ေျပး သြားခဲ့သည္။
ဂ်ိဳဟန္နစ္စဘားတြင္ ေနထိုင္စဥ္အတြင္း ဆိုးရြားခက္ခဲလွသည့္ လူမည္းမ်ား၏ ဘ၀အေျခအေနကို ပိုမိုသိခြင့္ရသြားသည္။ လူျဖဴမ်ားရဲ႕ ဖိႏွိပ္ခြဲျခားမႈက သိသာလြန္းလွသည္။ လူျဖဴရပ္ကြက္တြင္ မီးထိန္ထိန္လင္းေနေပမယ့္ လူမည္းမ်ားေနေသာရပ္ကြက္တြင္ လွ်ပ္စစ္မီးမရွိ၊ ေရကလည္း မသန္႔၊ လမ္းေတြက ညစ္ပတ္ရႈပ္ပြေနသည္။ သို႔ေသာ္ သူက ပညာေရးကို မ်က္ေျခအျပတ္မခံ၊ လူျဖဴလူမည္း မခြဲျခားေသာ လူျဖဴေရွ႕ေနအဘုိးၾကီးထံတြင္ စာေရး၀န္ထမ္းအျဖစ္အလုပ္လုပ္ရင္း ဘီေအဥပေဒ ပညာကို အေ၀းသင္ ယူထားလုိက္သည္။ လူမည္းတစ္ဦးပိုင္ တိုက္ခံက်ဥး္ကေလးကို ငွားျပီးေနာက္ ဖေယာင္းတိုင္မီးျဖင့္ ညတိုင္းစာၾကည့္ရသည္။ ေျခာက္မိုင္ေ၀းေသာ အလုပ္ကို ဘတ္စ္ကားခ မတတ္နိုင္လုိ႔ ေန႔တိုင္းေျခလ်င္ေလွ်ာက္သည္။ အက်ၤီအသစ္မ၀ယ္နိုင္ခဲ့။ အေဟာင္းကေလးကို ဖားေထးျပီး ငါးႏွစ္လုံးလုံး ၀တ္ခဲ့ရဘူးသည္။ ၁၉၄၂-ခုႏွစ္တြင္ သူဘီေအေအာင္ပါသည္။
၁၉၄၃-ခုႏွစ္တြင္ အာဖရိကန္အမ်ိဳးသားပါတီ (ANC) တြင္ ပါတီ၀င္တစ္ေယာက္ျဖစ္လာခဲ့ျပီးေနာက္ ဘတ္စ္ကားခမ်ား အဆမတန္တိုးျမွင့္လုိက္ျခင္းကို ဆန္႔က်င္သပိတ္ေမွာက္ရာ၌ ဦးေဆာင္ပါ၀င္ လႈပ္ရွားခဲ့သည္။ လူမည္းမ်ားအေပၚ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားကို ရပ္တန္႔ရန္၊ တန္းတူအခြင့္အေရးရရန္ႏွင့္ လူျဖဴလူမည္းခြဲျခားဆက္ဆံေသာ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားေသာစနစ္ကို တိုက္ဖ်က္ေခ်မႈန္းရန္ အစြမ္းကုန္ၾကိဳး စားခဲ့သည္။ လူငယ္အဖြဲ႔ကို ဦးေဆာင္ဖြဲ႔ခဲ့ျပီး လူငယ္မ်ားစြာကို နိုင္ငံအေရးတြင္ တက္ၾကြစြာပါ၀င္လာ ေအာင္ ေဟာေျပာစည္းရုံးခဲ့သည္။
အာဖရိကန္ျပည္သူမ်ားရဲ႕ဘ၀က မႈံ၀ါးလြန္းလွသည္။ လူမည္းမ်ား အိမ္ပိုင္ခြင့္မရွိ၊ ျမင္းလည္း ကိုယ္ပိုင္ ေမြးခြင့္မရ၊ တစ္ေန႔လုပ္အားခသည္ လူျဖဴမ်ားထက္ ငါးဆေလွ်ာ့နည္းေနသည္။ အဆိုးဆုံးမွာ လူမည္း မ်ား မဲေပးခြင့္္မရွိျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဒီမတရားမႈေတြအတြက္ မင္ဒဲလားက တိုက္ပြဲ၀င္ေနျခင္းျဖစ္သည္။
သူ႔အသက္ ၂၆-ႏွစ္အရြယ္တြင္ Evelyn Mase ဆိုေသာ သူနာျပဳဆရာမေလးႏွင့္ လက္ထပ္လုိက္ သည္။ သားႏွစ္ေယာက္ သမီးႏွစ္ေယာက္ ထြန္းကားခဲ့သည္။
၁၉၄၈-ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လူျဖဴတို႔ အနိုင္ရရွိသြားေသာအခါ လူျဖဴလူမည္း ခြဲျခားမႈမုန္တိုင္းၾကီးက ပိုမိုျပင္းထန္လာခဲ့သည္။ လူျဖဴမ်ားစီးေသာ ဘတစ္စကားကို လူမည္းမ်ား စီးခြင့္မရွိ၊ လူမည္းမ်ားစီးေသာ ဘတ္စ္ကားေပၚ လူျဖဴတက္လာရင္ လူမည္းအားလုံး ဆင္းေပးရသည္။ ရုပ္ရုံမ်ား၊ စားေသာက္ဆိုင္မ်ားတြင္ လူျဖဴမ်ားႏွင့္ တန္းတူထိုင္ခြင့္မရွိ၊ လူျဖဴမ်ားရွိေနေသာ အပမ္းေျဖကမ္းေျခမ်ားတြင္ လူမည္းမ်ား မလာရ။ ျပႆနာျဖစ္လွ်င္ ရဲက ဘယ္ေတာ့မွ သူတို႔ဘက္မွာ မရွိ၊ အခန္႔မသင့္လွ်င္ လူျဖဴရဲမ်ားရဲ႕ ႏွိပ္စက္ျခင္းကို အလူးအလဲခံၾကရသည္။ လူသားဟူေသာ အမည္နာမေအာက္တြင္ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားထားသည့္မုန္တိုင္းၾကီးက ျပင္းထန္လြန္းလွသည္။ ဥပေဒ ပညာသင္ယူျပီးေနာက္ မင္ဒဲလားသည္ ဂ်ိဳဟန္နစ္ စဘားျမိဳ႕တြင္ လူမည္းမ်ားအတြက္ ေရွ႕ေနလုိက္ ေပးရာ၌ နာမည္ၾကီးသည္။
၁၉၅၀-ခုႏွစ္တြင္ ANC လူငယ္ပါတီရဲ႕ ဥကၠ႒ျဖစ္လာခဲ့သည္။ အၾကမ္းမဖက္တဲ့နည္းနဲ႔ တိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ လႈံ႔ေဆာ္ဆႏၵျပရာက သူအပါအ၀င္ ANC ပါတီ၀င္အမ်ားအျပား အဖမ္းခံခဲ့ရျပီး အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒါဏ္ကိုးလခ်မွတ္ခံခဲ့ရေသာ္လည္း အစိုးရက ျပစ္ဒဏ္ကို ဆိုင္းငံ့ေပးလုိက္သည္။ ၁၉၉၅-ခုႏွစ္တြင္ ANC ပါတီက လြတ္လပ္ေရးေၾကညာစာတမ္းကို ထုတ္ျပန္ခ့ဲျပီး လြတ္လပ္မွ်တမႈအတြက္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ၁၃-ႏွစ္ၾကာ ေပါင္းသင္းခဲ့ေသာ ပထမအိမ္ေထာင္ေရးနွင့္ အဆင္မေျပျဖစ္ကာ ကြာရွင္းျပတ္စဲျပီးေနာက္ Winnie Madikizela ဆိုေသာ မိန္းကေလးႏွင့္ လက္ထပ္လုိက္ျပီး သမီး ႏွစ္ေယာက္ ထြန္းကားခဲ့သည္။
လူေပါင္း ၆၉ေယာက္ေသဆုံးခဲ့ျပီး လူေပါင္း ေလးရာေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့သည့္ ၁၉၆၀-ခုႏွစ္ လူထု အုံၾကြမႈအျပီးတြင္ လူအမ်ားအျပား အဖမ္းခံလုိက္ရျပီး ANC ပါတီနဲ႔ PAC ပါတီတို႔ကိုလည္း ဖိအား အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးေလသည္။ မင္ဒဲလားကိုယ္တိုင္ အဖမ္းမခံရဖို႔ ေရွာင္ပုန္းေနရသည့္အခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ၁၆-လၾကာ ပုန္းေအာင္းေနျပီးေနာက္ အဖမ္းခံခဲ့ရျပီး ေထာင္ဒဏ္တသက္တကၽြန္းခ်မွတ္ျခင္းခံရျပီး ကိုကိုးကၽြန္းလုိ နာမည္ဆိုးျဖင့္ နာမည္ၾကီးသည့္ ေရာ္ဘင္ကၽြန္းသို႔ အပို႔ခံရသည္။ သူရဲ႕ အက်ဥ္းသား နံပါတ္က 46664 ။
ေရာ္ဘင္ကၽြန္းတြင္ တိုက္ပိတ္ခံရျပီး ၾကမ္းခင္းသံမံတလင္းေပၚတြင္ ေကာက္ရုိးဖ်ားကေလးတစ္ခ်ပ္ျဖင့္ အိပ္ရသည္။ အစားအေသာက္က ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ ဂ်ဳံယာဂု။ အက်ဥ္းသားခ်င္းတူသည့္တိုင္ လူမည္းတို႔မွာ ေဘာင္းဘီရွည္ ၀တ္ခြင့္မရွိ။ ေဘာင္းဘီတိုကေလးျဖင့္ တနွစ္ပတ္လုံးေနရသည္။ တစ္ေန႔ကို ၁၀-နာရီ ေက်ာက္က်င္းမ်ားတြင္ ေက်ာက္ထုၾကရသည္။
အဲဒီတုန္းက သူ႔ကို အက်ဥ္းသားမ်ားက "Madiba ဟု ေခၚၾကသည္။ ေရာ္ဘင္အက်ဥ္းသားဘ၀သည္ ခါးသီးလွေသာ္လည္း သူဘယ္တုန္းကမွ မျငီးညဴခဲ့။ သူ႔ရဲ႕ပန္းတိုင္မွာ သူလူမ်ိဳးေတြ အနွိမ္ခံဘ၀က လြတ္ေျမာက္ေရးပင္ျဖစ္သည္။ သူစိတ္ဓာတ္က်ေနလုိ႔ မျဖစ္။ ေထာင္ထဲမွာ သူက အက်ဥ္းသားေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သြားသည္။ အစာငတ္ခံတိုက္ပြဲကို ဦးေဆာင္သည္။ ေထာင္အစားအစာကို သပိတ္ေမွာက္သည္။ အလုပ္လုပ္ရသည့္အခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ ဆႏၵျပသည္။ ေထာင္ထဲတြင္ စာဖတ္ခြင့္ ရေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။
သူေထာင္က်ေနစဥ္မွာပဲ သူ႔အေမေသဆုံးသြားသည္။ သူ႔သားငယ္ကေလး ကားတိုက္ခံရျပီး ေသဆုံး သြားသည္။ မိခင္နဲ႔သားငယ္ရဲ႕ အသုဘကို ကိုယ္တိုင္သြားဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ေပမယ့္ အစိုးရက ခြင့္မျပဳခဲ့။ ဇနီးျဖစ္သူ အဖမ္းခံရျပီး၁၈-လၾကာ တိုက္ပိတ္ခံေနရသည့္သတင္းက သူ႔ကို နာက်င္ေစခဲ့သည္။ ၁၉၈၀-ေနာက္ပိုင္းနွစ္မ်ားတြင္ မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရးလုပ္ရွားမႈမ်ား ကမၻာတစ္လႊား အရွိန္ျမင့္မား လာခဲ့သည္။ သူ႕ေက်းဇူးေၾကာင္း ေထာင္ထဲတြင္ သတင္းစာဖတ္ခြင့္ရသြားသည္။ တီဗီြၾကည့္ခြင့္ရွိ သည္။ ဧည့္သည္ ေတြ႔ခြင့္ရလာသည္။
သံတိုင္မ်ားၾကားတြင္ မင္ဒဲလား အသက္ ၆၂-ႏွစ္ျပည့္သြားသည္။ ေရာ္ဘင္အက်ဥ္းေထာင္တြင္ ၁၉-ႏွစ္ေနျပီးေနာက္ Pollsmoor အက်ဥ္းေထာင္ကို ေရာက္သြားျပန္သည္။ နိုင္ငံေရး ကင္းရွင္းရွင္းေနရင္ လႊတ္ေပးမယ္ဟူေသာ ဖ်ားေယာင္းမႈမ်ားကို သူက ျပတ္ျပတ္သားသားျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ သူ႔ႏွင့္ သူလူမ်ားကို တစ္ခ်ိန္လုံး ဖိႏွိပ္ခဲ့သူမွာ ဘိုသာ(Botha)ျဖစ္သည္။ ၁၉၈၉-ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လတြင္ ဘိုသာျပဳတ္က်သြားျပီးေနာက္ ဒီကလာပ္ (de Klerk) ေနရာဆက္ခံသည္။ ဘုိသာျပဳတ္က်သြားျခင္း သည္ အာဖရိကအတြက္ ကံေကာင္းျခင္းလက္ေဆာင္ျဖစ္သြားသည္။ ဒီကလာပ္သည္ လူျဖဴဆိုသည့္ တိုင္ ဘုိသာလုိ လူညစ္ပတ္မဟုတ္။ သေဘာထားျပည့္၀သူျဖစ္သည္။ သူက ေတာင္အာဖရိကျပည္သူ ေတြကို တနည္းအားျဖင့္ ကမၻာၾကီးကို အံ့အားသင့္ေစခဲ့သူျဖစ္သည္။ သူက မင္ဒဲလားႏွင့္ အေသးစိပ္ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးျပီးေနာက္ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားအားလုံးကို လႊတ္ေပးလုိက္သည္။ ဘာခံ၀န္ခ်က္မွ မယူ။ နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားဆိုတာ ဒီကမၻာေျမမွာ မရွိသင့္ဟု သူယုံၾကည္သည္။ တစ္ဖက္သတ္ေရးဆြဲခဲ့ေသာ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ အမ်ားအျပားကို ျပင္ဆင္ပယ္ဖ်က္ပစ္လုိက္သည္။ ၁၉၉၀-ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၁-ရက္ေန႔တြင္ မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ လာေသာအခါ သူ႔ေထာင္သက္မွာ ၂၇-ႏွစ္၊ သူ႔အသက္ပင္ ၇၁-ႏွစ္ျပည့္သြားျပီျဖစ္သည္။ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာျပည္သူေတြက လမ္းမေတြေပၚမွာ သူ႔ကို ေသာင္းေသာင္းျဖျဖ ၾကိဳဆုိခဲ့ၾကသည္။
ေထာင္ကလြတ္လာျပီးေနာက္ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ အမုန္းတရားေတြမပြါးဖို႔၊ အာဃာတ တရားေတြ မထားဖို႔၊ သူတစ္ပါးအျပစ္ကို ေမ့ပစ္လုိက္ျခင္း၊ ခြင့္လႊတ္တတ္ျခင္းသာ မြန္ျမတ္ေသာ အလုပ္ျဖစ္ေၾကာင္း တစ္နိုင္ငံလုံးကို လွည့္လည္ျပီး တရားေဟာသည္။ ၁၉၉၃-ခုႏွစ္ နိုဘယ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုေၾကညာေသာအခါ မင္ဒဲလားႏွင့္ ဒီကလာပ္တို႔ ႏွစ္ေယာက္လုံး နိုဘယ္ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုၾကီးကို ရရွိခဲ့ၾကသည္။
၁၉၉၄-ခု ဧျပီလ ၂၇-ရက္ေန႔တြင္ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲၾကီးကို က်င္းပခဲ့ သည္။ သည္ေရြးေကာက္ပြဲက အရင္လုိ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ မရွိေတာ့။ လူမည္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ မဲေပးခြင့္ရသြားေလျပီ။ မင္ဒဲလား ပါတီ အနိုင္ရျပီးေနာက္ သူက ေတာင္အဖရိကရဲ႕ ပထမဆုံး လူမည္းသမၼတၾကီးျဖစ္လာခဲ့သည္။ ရာစုႏွစ္ သုံးခုနီးပါး လူသားအခ်င္းခ်င္း ခြဲျခားဆက္ဆံခဲ့သည့္ လူျဖဴလူမည္းစနစ္ကား အဆုံးသတ္သြားခဲ့ေလျပီ။ လူကိုလူလုိျမင္ေသာ စနစ္ကို သူတည္ေဆာက္နိုင္ ခဲ့ျပီ။ သမၼတျဖစ္လာျပီးေနာက္ ေတာင္အာဖရိကနိုင္ငံ ျပည္လည္တည္ေထာင္ေရးအတြက္ အကူညီရ ယူရန္ သမၼတမင္ဒဲလား ကမၻာ့တိုင္းျပည္မ်ားသို႔ ခရီးထြက္ခဲ့သည္။
သူဟာ ဘာသာတရားအားလုံးကုိ ေလးစားသူအျဖစ္ စံနမူနာတင္ထားသူ။ ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္း ကိုေရာက္သည္။ ဗလီကိုေရာက္သလုိ ဂ်ဴးဘုရား ရွိခုိးေက်ာင္းကုိသြားခဲ့သည္။ သူ႔ရဲ႕သမၼတ တင္ေျမႇာက္ပဲြ အခမ္းအနားမွာ မူဆလင္၊ ဂ်ဳး၊ ဟိႏၵဴ၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာေရးဆရာေတြက ဆုေတာင္း ေကာင္းခ်ီးေပးခဲ့ၾကသည္။ ကမၻာေျမရဲ႕ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မ်ားအၾကားတြင္ သမၼတမင္ဒဲလား ဟာ ႀကီးျမတ္တဲ့ လက္ေဆာင္တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။
သမၼတၾကီးမင္ဒဲလားသည္ ျပည္တြင္းကသာမက ကမၻာတစ္လႊားက ျပည္သူေတြရဲ႕ ေလးစားယုံၾကည္မႈ ကို ရယူထားသူျဖစ္သည္။ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ေရြးေကာက္ပြဲကို ၀င္ျပိဳင္ရင္ သူနိုင္မည္မွာ ေသခ်ာေသာ္ လည္း သူက ၀င္အေရြးမခံေတာ့။ သူကျပတ္သားသည္။ ဟိုလုိလုိ သည္လုိလုိ ေ၀့လည္ေၾကာင္ပတ္ မလုပ္။ ခိုင္မာသည့္လမ္းကို သူခ်ျပေပးခဲ့ျပီးျပီ။ ေနာက္လူေတြ ဆက္ေလွ်ာက္ၾက။ "လူတစ္ေယာက္ထဲက အာဏာကို အၾကာၾကီးဆုပ္ကိုင္ထားျခင္းဟာ ဘယ္ဒီမိုကေရးအတြက္မွ မေကာင္းဘူး"ဟု ကမၻာၾကီးကို သတိေပးခဲ့ေသးသည္။ သမၼတတာ၀န္ျပီး ဆုံးျပီးေနာက္ သူ႔မိခင္ၾကီးရဲ႕ Qunu ဆိုေသာ ေက်းရြာကေလးတြင္ သြားေရာက္ေနထိုင္ေလသည္။ သမၼတတာ၀န္က အနားယူျပီးျဖစ္ ေသာ္လည္း HIV/AIDSေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ သူၾကိဳးစားေပးခဲ့သည္။ ၂၀၀၉-ခုႏွစ္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ႒ာနခ်ဳပ္က မင္ဒဲလားေမြးေန႔ ဇူလုိင္လ ၁၈-ရက္ေန႔ကို နိုင္ငံတကာမင္ဒဲလားေန႔ အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ နိုဘယ္လ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုအပါအ၀င္ ဆုတံဆိပ္ေပါင္း ၂၆၀ေက်ာ္ကို လက္ခံရယူခဲ့သူုျဖစ္သည္။
ဘ၀ဆိုသည္မွာ ေျပးပြဲတစ္ခုဟု သူသတ္မွတ္ထားသည္။ တစ္ဘ၀လုံး ေျပးလႊားခဲ့ရေသာ သမၼတ မင္ဒဲလားသည္ ၂၀၁၃-ခု၊ ဒီဇင္ဘာလ ၅-ရက္ေန႔တြင္ သူရဲ႕ တစ္ဘ၀စာ အေျပးျပိဳင္ပြဲကို ရပ္နားသြား ေလသည္။ သူေသေတာ့ သူ႔အသက္က ၉၅-ႏွစ္ရွိျပီ။ သမၼတဂ်က္ေကာ့ဇူးမားက ေျပာပါသည္။ "ေတာင္အာဖရိကဟာ သူရဲ႕အၾကီးျမတ္ဆုံးပုဂၢိဳလ္ တစ္ေယာက္ကို လက္လႊတ္လုိက္ရျပီ"တဲ့။ "လူသားအဆင့္အတန္းျမင့္မားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္သည့္ လူသား တစ္ေယာက္အျဖစ္ က်မသူ႔ကို ဂါရ၀ျပဳလုိက္ပါတယ္"ဟု ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဆုိပါသည္။
မတရားမႈမ်ား၊ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားသူ႔ေရွ႕မွာေတြ႔လွ်င္ သူက ဘယ္ေတာ့မွ ေခါင္းငု႔ံခံမည့္သူမဟုတ္၊ သူကား အမွန္တရားအတြက္ အဖိႏွိပ္ခံ လူသားတို႔ေရွ႕က မားမားမတ္မတ္ ရပ္ေနဦးမည့္သူ။ ေတာင္အာဖရိကဟုဆိုလိုက္သည္ႏွင့္တျပိဳင္နက္ မင္ဒဲလားရဲ႕ မ်က္ႏွာကို ေျပးျမင္တတ္ၾကသည္။ သူကေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ျပယုဂ္တစ္ခု။ သူက ဘာလင္တံတိုင္းထက္ ခုိင္ခံ့တဲ့တံတိုင္းၾကီးကို ျဖိဳခ်နိုင္ခဲ့သူ။ လြတ္လပ္မႈနဲ႔ တရားမွ်တမႈတို႔အတြက္ ၾကံ့ၾကံခံံတိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သည့္ ကမၻာေျမရဲ႕ ေဒါင္ ေဒါင္ျမည္ သံမဏိလူသားၾကီးတစ္ဦးအျဖစ္ ကမၻာၾကီးက သူ႔ကိုလြမ္းဆြတ္တသ သတိရေနၾကပါ သည္။
ကိုသစ္ (သီတဂူ)
၂၊၂၈၊၂၀၁၆