East Timor president opposes international sanctions on Burma

ျမန္မာျပည္စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မႈ အေရွ႕တီေမာသမၼတ ကန္႔ကြက္
DPA သတင္းဌာန
ဇန္န၀ါရီ ၁၁၊ ၂၀၀၉ဘန္ေကာက္တြင္ ယေန႔ေတြ႔ရေသာ မစၥတာေဟာ္တာ (photo: Reuters)

အနာဂတ္တြင္ေရြးေကာက္ခံရမည့္ အစိုးရ တည္ၿငိမ္ေရးအတြက္ အေနာက္ႏုိင္ငံတုိ႔၏ ျမန္မာျပည္အား စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔သည့္ မူဝါဒကုိ ျပန္လည္သုံးသပ္ရန္ အေရွ႕တီေမာ သမၼတက ယေန႔ ေျပာၾကားလုိက္သည္။

"ဒီအခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တုိ႔ လက္ေတြ႔မက်ဘူး ဆုိရင္ ျမန္မာျပည္အတြက္ ေျပလည္စရာနည္းလမ္းက ခုလည္း ရိွမွာမဟုတ္ဘူး၊ ေနာင္လည္း ရိွမွာမဟုတ္ဘူး" ဟု သမၼတ ေဟာ္တာက ဘန္ေကာက္တြင္ ေရာက္ရိွစဥ္ ေျပာလုိက္သည္။

၁၉၉၆ ႏုိဗဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ မစၥတာေဟာ္တာက ျမန္မာ၊ က်ဴးဘားႏုိင္ငံတုိ႔အေပၚ ပိတ္ဆုိ႔ထားမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ထပ္မံ ေဖာ္ျပလုိက္ၿပီးျဖစ္သည္။ သူ၏ အျငင္းပြားဖြယ္ အယူအဆကုိ ကုလသမဂၢ ႏွင့္ အျခား ေဆြးေႏြးပဲြမ်ားတြင္ ခ်ျပၿပီးျဖစ္သည္။

သူတုိ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ မေကာင္းမႈေတြအတြက္ ျပည္သူလူထုကုိေတာ့ ဒဏ္မခတ္သင့္ပါဘူး ဟု မစၥတာေဟာ္တာက ဆုိသည္။

၁၉၈၈ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျမန္မာစစ္အစုိးရကုိ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ား စတင္ျပဳလုပ္ခ့ဲသည္။ ထုိစဥ္က ဒီမုိကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈကုိ စစ္အစုိးရက ေခ်မႈန္းရာ လူေပါင္း ၃၀၀၀ အထိ ေသဆုံးခ့ဲရသည္။

ကမၻာ့ဘဏ္၊ အာရွဖံြ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္၊ ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖဲြ႔ စသည့္ အဖဲြ႔မ်ားကလည္း ထုိအခ်ိန္ကစတင္ၿပီး ျမန္မာျပည္သုိ႔ ကူညီမႈမ်ား ရပ္ဆုိင္းခ့ဲသည္။

ဥေရာပ ပါလီမန္ကလည္း ကူညီေထာက္ပ့ံေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ စစ္အစုိးရေခါင္းေဆာင္မ်ားအား၎တုိ႔ထံသုိ႔ ျပည္၀င္ခြင့္ေပးမႈ စသည္တုိ႔ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စည္းကမ္း တင္းၾကပ္ခ့ဲသည္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္က မစၥတာေဟာ္တာ၏ ျမန္မာျပည္ခရီးစဥ္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား ေထာက္ခံပါေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ျပသခ့ဲဖူးသည္။

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာမည့္ ျမန္မာျပည္ဒီမုိကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ တပ္မေတာ္၏ ပါ၀င္မႈ လုိအပ္မည္ဟု မစၥတာေဟာတာက ယေန႔ ေျပာၾကားလုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္သည္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွစတင္ၿပီး ႏုိင္ငံကုိ အုပ္ခ်ဳပ္လ်က္ရိွသည္။

“ထုိင္းမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဖိလစ္ပုိင္နဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၾကည့္လုိက္ပါ၊ တပ္မေတာ္ဟာ လူမႈအသုိင္းအ၀ုိင္းထဲမွာ ရိွေနတယ္၊ ႏုိင္ငံတခုရဲ႕ အစိတ္အပုိင္းျဖစ္တယ္” ဆုိ မစၥတာေဟာ္တာက ေျပာလုိက္သည္။

“တပ္မေတာ္က အာဏာကုိ လက္လြတ္လုိက္ၿပီ ဆုိပါစုိ႔၊ ဘယ္အရပ္သား ေခါင္းေဆာင္ပဲ ေရြးေကာက္ခံရသည္ ျဖစ္ပါေစ တပ္မေတာ္ရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ အျပည့္အ၀ မရဘဲနဲ႔ ရပ္တည္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး” ဟု ဆုိသည္။

မစၥတာေဟာ္တာသည္ အေရွ႕တီေမာႏုိင္ငံ၏ လြတ္လပ္ေရးသူရဲေကာင္းတဦးျဖစ္သည္။

၁၉၇၅ ခုႏွစ္က မစၥတာေဟာ္တာသည္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအျဖစ္ တာ၀န္ယူေနစဥ္ အင္ဒုိနီးရွားက ၎၏ႏုိင္ငံအား က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပုိက္ခ့ဲသည္။ ျပည္ေျပးဘ၀ျဖင့္ ၂၄ ႏွစ္ၾကာ ျပည္ပတြင္ ေနထုိင္ခ့ဲရသည္။ အေရွ႕တီေမာ လြတ္ေျမာက္ေရး ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခ့ဲၿပီး၊ အင္ဒုိနီးရွား၏ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကုိ ေ၀ဖန္ခ့ဲသည္။

အေရွ႕တီေမာသည္ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တြင္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကုိ ျပန္လည္ရရိွခ့ဲသည္။