အေမရိကန္ စီးပြားေရးအၾကပ္အတည္း
ေဘးလ္ေအာက္၊ စတင္ျမဴလတ္စ္နဲ႔ ဘတ္ဂ်က္
ေဒ၀ါလီ သာဂိ
မတ္ ၁၈၊ ၂၀၀၉
ဒီဟာကို ဆက္ေရးရမတဲ့။ စီးပြားပ်က္ေနတာက အေမရိကန္တင္မဟုတ္ဘူး၊ တကမာၻလုံးျဖစ္ေနတာလို႔ ဆိုတယ္။ ျမန္မာျပည္ေတာ့ မပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္ဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ အျပင္ကလို ဘဏ္ေတြ မရွိဘူး။ အိမ္ေရာင္း၊ အိမ္၀ယ္၊ ကားေရာင္း ကား၀ယ္ကလည္း လက္ငင္း ေငြအေၾကေခ်စနစ္။ ပိုက္ဆံေခ်းလာရင္လည္း ဘဏ္က မဟုတ္ဘူးဗ်ာ။ တျခားအသိုင္းအ၀ုိင္းဆီက ၁၀ တိုးတို႔၊ အစိတ္တိုးတို႔နဲ႔ ေခ်းလာတာ။ ရက္ျပန္တိုး၊ လျပန္တိုးနဲ႔ဆိုေတာ့ ခရက္ဒစ္ကုမၼဏီေတြေတာင္ ၀င္မလာရဲဘူး။ စေတာ့တို႔၊ ရွယ္ယာတို႔ဆိုတာက စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မိသားစုေတြဆီမွာ သင္ဘယ္ေလာက္ ထည့္၀င္ထားသလဲနဲ႔ပဲ ဆိုင္တယ္။ ဗိုလ္ခင္ညြန္႔ စေတာ့ ထိုးက်သြားျပီးေနာက္ အားလုံးက ဗိုလ္သန္းေရႊ စေတာ့ပဲ ဖိ၀ယ္ေနၾကေတာ့ တမိုးလုံး သူေဖ်ာက္ဆိပ္ေပါ့။ အျပင္က စီးပြားပ်က္တာနဲ႔ ျပည္တြင္းက စီးပြားဟာ တျခားစီပဲဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္သူမ်ား ဒီေဆာင္းပါးဖတ္ရတာ ဆားေပါ့ေပလိမ့္မယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အရင္ေဆာင္းပါးမွာ ေျပာခဲ့သလို စီးပြားက်ေနတယ္။ စီးပြားပ်က္ေနတယ္။ အဲဒါက ျပည္ပႏိုင္ငံေတြကို ကူးစက္ေနတယ္။ ျဗိတိန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ေတာင္ အေမရိကန္ကြန္ဂရက္မွာလာျပီးေတာ့ အားေပးစကား လာေျပာေနရတယ္။ အခု အားလုံးက အေမရိကန္အစုိးရရဲ႔ စီးပြားပ်က္ကပ္ထဲက တိုင္းျပည္ကို ဘယ္လို ရုန္းကန္ ေမာင္းထြက္လာမည္လဲကို ေစာင့္ၾကည့္ ေျပာဆို ေ၀ဖန္ အၾကံစုံ ေပးေနၾကတယ္။
အဲဒီမွာ အေပၚေခါင္းစဥ္ ၃ ခု ကို ခြဲျပီး ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဘးလ္ေအာက္ (Bailout)
ဘဏ္ေတြ၊ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ေတြ အရႈံးျပေတာ့ ျပိဳက်ေတာ့မယ့္ အေမရိကန္ စီးပြားေရးၾကီးကို ကယ္တင္ဖို႔ သုံးစြဲမယ့္ အစီအစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၈ စက္တင္ဘာေလာက္က အရင္အစိုးရက တင္သြင္းခဲ့ျပီး လႊတ္ေတာ္ကလည္း သေဘာတူပါတယ္။ အရင္းရွင္ေတြကို မစမဲ့ ကူေငြေတြေပါ့ခင္ဗ်ာ။ ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ၇၀၀ ရွိပါတယ္။ ယခင္အစုိးရက ဘီလ်ံ ၃၅၀ သုံးစြဲျပီး အရႈံးျပေနတဲ့ ဘဏ္မ်ား၊ အာမခံကုမၼဏီမ်ား၊ လုပ္ငန္းၾကီးမ်ားကို ကူညီခဲ့ပါတယ္။ က်န္တဲ့ ဘီလ်ံ ၃၅၀ ကို လက္ရွိ အိုဘားမား အစိုးရက လႊတ္ေတာ္ သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ဆက္လက္ သုံးစြဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္မတင္ေလးကပဲ ေအအိုင္ဂ်ီဆိုတဲ့ အာမခံ ကုမၼဏီၾကီးက ရႈံးေအာင္မစခဲ့တဲ့ ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာေတြကို အစိုးရေပးခဲ့တဲ့ ကူေငြကေနျပီး ဆုေၾကးေငြ ခြဲထုတ္ေပးလိုက္လို႔ တျပည္လုံး ပြက္ေလာ ရိုက္ကုန္ပါေရာဗ်ာ။ အစုိးရကူေငြနဲ႔ အရင္းရွင္ လုပ္ငန္းၾကီးေတြက ဘုိးနပ္စ္ေတြ ထုတ္ေပး၊ အပမ္းေျဖခ ရီးေတြထြက္၊ လုပ္ငန္းသစ္ေတြ ထပ္၀ယ္၊ ေလယာဥ္ေတြ ၀ယ္စီး လုပ္ကုန္ၾကလို႔ တက္လာတဲ့ အစုိးရခင္ဗ်ာ မာန္ရ မဲရနဲ႔ စည္းကမ္း ဥပေဒအသစ္ေတြ ျပဌာန္းဖို႔ေတြ ေစာင့္ၾကည့္ စစ္ေဆးေရးေတြ လုပ္ဖို႔ ဗ်ာမ်ားေနရပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
စတင္ျမဴလတ္စ္ (Stimulus)
က်ဆင္းေနတဲ့ အေမရိကန္ေတြရဲ႔ စီးပြားေရး လူေနမႈ စနစ္ေတြကို ကယ္တင္မယ့္ အစီအစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလက္ရွိ သမၼတက တင္ျပျပီး လႊတ္ေတာ္ရဲ႔ အတည္ျပဳခ်က္ကို ျပီးခဲ့တဲ့ လကမွ ရယူခဲ့တာပါ။ အေမရိကန္ စီးပြားေရး အေရးေပၚ ကူေငြပါခင္ဗ်ာ။ ဘီလ်ံေပါင္း ၇၈၇ ေဒၚလာ ရွိပါတယ္။ လိုေငြျပေနတဲ့ ျပည္နယ္အစုိးရေတြ၊ မြဲျပာက်ေနတဲ့ လူထုေတြဆီကို အကူ၊ အခြန္လြတ္ခြင့္၊ ျပန္ေဆာင္းေပးတာေတြကို ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ၆၁ ရာခိုင္ႏႈန္းက အဲဒီကို သြားျပီး၊ က်န္တဲ့ ၃၉ ရာခိုင္ႏႈန္းက ဗဟုိအစိုးရရဲ႔ စစ္မႈထမ္းေဟာင္း၊ ပညာေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး၊ က်န္းမာေရး၊ သုေတသန၊ စြမ္းအင္၊ ျပဳျပင္ျပင္ဆင္ေရး စသည္ေတြမွာ သုံးစြဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအေရးေပၚကူေငြက ဗဟုိနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြရဲ႔ စီမံကိန္းေတြကို အားေပးမွာျဖစ္လို႔ ေဒသအလိုက္ အလုပ္အကိုင္မ်ားနဲ႔ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းေတြကို ဖန္တီး ေဖာ္ထုတ္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ပညာေရး ေထာက္ပံ့ေငြေတြ ခမ္းေျခာက္ကုန္လို႔ ေက်ာင္းတက္ဖို႔ ခက္ေနသူေတြအတြက္လည္း ေထာက္ပ့ံေၾကးေတြ ျပန္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ သို႔ေသာ္ ၂၀၀၉ မွာ ဘီလ်ံ ၁၈၅ ေဒၚလာ စတင္ သုံးစြဲမွာ ျဖစ္လို႔ တႏွစ္တည္းနဲ႔ ေငြေတြ အကုန္ခ်ျပီး သုံးမွာ မဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္း၊ ၾကိဳတင္ စိစစ္မႈမ်ားနဲ႔ ေရွ႔တိုးသြားမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
ဘတ္ဂ်က္ (Budget)
၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႔ လ်ာထား အသုံးစရိတ္ကို အရင္အစုိးရက ၂၀၀၈ တုန္းက တင္ျပခဲ့ျပီးျဖစ္တယ္။ အခု လက္ရွိအစိုးရက အခု ၂၀၀၉ ႏွစ္ဆန္းကေန စက္တင္ဘာအထိ သုံးစြဲမယ္လို႔ တင္ျပထားတဲ့ ဘတ္ဂ်က္ေငြ ဘီလ်ံ ေဒၚလာ ၄၁၀ ကို လႊတ္ေတာ္ အၾကံျပဳ တင္ျပခ်က္မ်ားနဲ႔အညီ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေ၀ဖန္ခံရတာကေတာ့ အမတ္မင္းေတြအသီးသီးက သူတို႔ မဲဆႏၵနယ္ေျမေတြမွာ ျပည္သူေတြကို မ်က္ႏွာလုပ္ျပီး တည္ေဆာက္မယ့္ ဇရပ္ေတြ၊ ေရအိုးစင္ေတြ၊ ဘတ္စကားဂိတ္ေတြ အဲဒါေတြက မလိုအပ္ဘဲ ပါ၀င္ေနတယ္ဆိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အိုဘားမားရဲ႔ ဘတ္ဂ်က္က ၂၀၀၉ ႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းကေန ၂၀၁၀ အထိ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဘတ္ဂ်က္အသစ္ကို သမၼတအသစ္က လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ေဒၚလာ ထီလ်ံေပါင္း ၃.၆ ရွိပါတယ္။
အဲဒီ ဘတ္ဂ်က္မွာ တင္ျပထားတဲ့ စီမံကိန္းေတြ၊ အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ တိုင္းျပည္ကို စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ ခန္႔ခြဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္စီးပြားေရး က်ဆင္းေနခ်ိန္မွာ အၾကီးအက်ယ္ ယိုယြင္းေနတဲ့ နယ္ပယ္ ၃ ခု ျဖစ္တဲ့ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ စြမ္းအင္ကိစၥမ်ားမွာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံျပီး တိုးတက္ ထြန္းကားေအာင္ ျပဳလုပ္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ပညာရွင္ၾကီးမ်ား၊ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားနဲ႔ သုခမိန္ေတြကေတာ့ အေျပာၾကီးတဲ့ အိုဘားမားလို႔ ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ စီးပြားေရး က်ဆင္းေနခ်ိန္မွာ ဘဏ္ေတြ၊ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ေတြ၊ အာမခံလုပ္ငန္းၾကီးေတြကို ကယ္တင္ဖို႔ကို အဓိကထားေဆာင္ရြက္ျပီး စီးပြားေရးကို ကယ္မရမည့္အစား အဲဒီ ေခါင္းမီးေလာင္ေနခ်ိန္မွာ အိမ္ေဆးသုတ္တဲ့ အလုပ္ေတြကို တျပိဳင္နက္တည္း မေဆာင္ရြက္သင့္ဘူးလို႔ ေျပာၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ကယ္တင္ေရးနဲ႔ ျပဳျပင္ေရးကို ဒီအခ်ိန္မွ တျပဳဳိင္နက္တည္း မလုပ္ရင္ ေနာင္က်မွလုပ္ဖို႔ အခြင့္ေကာင္းရေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ အစိုးရအသစ္က ႏႈတ္လွန္ထိုးတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ကယ္ရင္း ျပင္လို႔ ရပါ့မလားူ
ကပ္ဆိုက္တာဟာ ေရႊပဲလို႔ သူတို႔က ယူဆပါတယ္တဲ့။ သူတို႔က ကပ္ၾကီးက ရုန္းထြက္ေရးမွာ ဘဏ္ေတြ၊ ေငြေၾကးလုပ္ငန္းေတြကို အစိုးရကိုယ္တိုင္ ၀င္ေရာက္ စီမံခန္႔ခြဲသင့္ရင္ ၀င္ၾကမယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။ ေဖာက္သည္ေကာင္းေတြနဲ႔ ဘဏ္ေတြကို ပုဂၢလိကေတြလက္ထဲမွာ ဆက္လက္ ေပးထားျပီးေတာ့ အရႈံးျပေနတဲ့ ဘဏ္ေတြကို အစိုးရကိုယ္တိုင္ အရႈံးခံျပီး လည္ပတ္ေပးေနမယ့္ ဥေရာပႏိုင္ငံတခုရဲ႔ ပုံစံကိုလည္း သူတို႔က စဥ္းစားထားပါတယ္တဲ့။ အာမခံလုပ္ငန္းၾကီးေတြကို အစုိးရခန္႔အဖြဲ႔ေတြက ၀င္ေရာက္ မဲေပးခြင့္ အာဏာကိုလည္း ယူသင့္ယူမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔လႊတ္ေတာ္မွာ ျဗိတိန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ေျပာခဲ့သလို “တိုင္းျပည္ပ်က္ေနခ်ိန္မွာ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ၀င္ျပီး ေခါင္းေဆာင္မႈမေပးႏိုင္ရင္ ဘာအစိုးရလဲလို႔ ေမးရမယ္ …” ျဖစ္တယ္ဆိုသလို သူတို႔ကိုယ္တိုင္က ၀င္စြက္ဖက္မယ္ဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႔ ေရွးရိုးစြဲအရင္းရွင္ၾကီးမ်ားက သူတို႔အစုိးရ ဆိုရွယ္လစ္အစိုးရၾကီး ျဖစ္ကုန္ျပီလို႔ မ်က္ရည္နဲ႔ မ်က္ခြက္ျဖစ္ကုန္ၾကမည့္ ပုံပါပဲ။
ေဖာက္ထြက္ေတြးရမယ့္ ဘဏ္စနစ္၊ အာမခံစနစ္နဲ႔ ေငြေၾကးစနစ္ေတြကို ျပဳျပင္ ထူေထာင္ရမယ့္ အခ်ိန္နဲ႔ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ခ်ဳိ႔တဲ့ေနတဲ့ ပညာေရးစနစ္၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္၊ လူမႈဖူလုံေရးစနစ္နဲ႔ စြမ္းအင္နည္းပညာ သုေတသနစနစ္ေတြကိုလည္း အားေပးျမွင့္တင္ရမယ့္ အခ်ိန္လို႔ အစိုးရအသစ္က တြင္တြင္ေျပာေနတာ ဟုတ္ပါ့မလား ေမာင္ကာလုေရလို႔ ေမးထုိးျပီး ေစာင့္ၾကည့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
မိုးမခက လူေတြေကာ ဘာလုပ္ၾကမွာလဲလို႔ ေမးၾကည့္ေတာ့ ေမာင္ရစ္ကေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာ အပ်က္ေတြ လိုက္ျပီး ျပင္မယ္လို႔ ဆိုတယ္။ မိုးမခအတြက္ ရစရာ ပိုက္ဆံက ခုနင္ကေျပာတဲ့ ေဘးေအာက္တို႔၊ စတင္းျမဴလတ္စ္တို႔ ဘတ္ဂ်က္တို႔ထဲမွာ တျပားမွ မပါဘူးေလ။ စီးပြားပ်က္ေနတဲ့အထဲမွာ ဘယ္လိုမ်ဳိး အလွဴလိုက္ခံလို႔ရမွာလဲလို႔။ မိုးမခလည္း ေဖာက္ထြက္ေတြးဦးမွေပါ့။ အင္း … (ကိုဇာနည္၀င္းေရ … ကိုဦးေျပာသလိုမ်ဳိး၊ ခင္ဗ်ား ျပန္မလာနဲ႔ဦးေပါ့ …)
Comments