Maung Swan Yi - Tin Moe and His Writings

ကဗ်ာဆရာတင္မိုးရဲ႕ စကားေျပ
ေမာင္စြမ္းရည္
ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၅၊ ၂၀၁၀
ကဗ်ာဆရာ တင္မိုးကြယ္လြန္တာ ၃ ႏွစ္ျပည့္ခဲ့ပါၿပီ။ သူဟာ ကဗ်ာခ်ည္းေရးေလ့ရွိၿပီး စကားေျပာ အေရးနည္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားေျပေရးေပးဖို႔ ေတာင္ရင္လည္း စကားေျပေရးေပးပါတယ္။ အမွန္ကေတာ့ စကားေျပကိုေတာင္ ကဗ်ာဆန္ဆန္ ေရးတတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕စာနယ္ဇင္းေတြမွာ စာၫႊန္႔ေခၚတဲ့ စာတမ်က္ႏွာ၊ မ်က္ႏွာဝက္ေလာက္ ေဆာင္းပါးတိုေလးေတြ ေရးေလ့ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔တေတြ ကဗ်ာ၊ ေဆာင္းပါး၊ ဝတၳဳတခုခု ေရးေပးေပမယ့္ စာၫႊန္႔ဆိုတာမ်ဳိးေတာ့ သူ႔လို ေရးေလ့မရွိပါ။
တခါက က်ေနာ့္ဆီမွာ သံုးေလးမ်ဳိးရွိတဲ့ ေပးရွင့္စေထေရာင္း ရဲ႕ စာအုပ္ကေလးေတြကို ေရြးၿပီး သူ ယူဖတ္ေတာ့ သေဘာက်ဖူးတယ္။ ကြိဳက္ယက္ေကာ္နာ ( Quiet Corner) ဆိုတာကို သူ သိပ္ႀကိဳက္တယ္။ အဲဒီစာအုပ္က တဂိုးရဲ႕ စာၫႊန္႔ေတြလို စကားေျပကဗ်ာ မဟုတ္ဘူး။ နိတိ ဆန္တယ္။ စာေရးဆရာက ဘာသာေရးသမားကိုး။ တင္မိုးက တဂိုးလို ကဗ်ာလည္း သိပ္မဆန္တဲ့ ေပးရွင့္စထေရာင္းရဲ႕ စာတိုေလးေတြကို အတုယူၿပီး ‘ပိေတာက္မွ သရဖီသို႔’ ကို ေရးပါတယ္။ အဲဒါမ်ဳိးဆန္ဆန္ စာတိုကေလးမ်ားကို ဂ်ပန္ကထုတ္တဲ့ ‘မိုးေသာက္ၾကယ္’ မွာ ေရးပါတယ္။ လူငယ္မ်ားအတြက္ နိတိဆန္ဆန္- စာတိုကေလးေတြပါ။ တခါတေလ ေကာ္လံဝက္ေတာင္ မရွိတတ္ပါဘူး။ ‘သစ္ရြက္ေႂကြကေလးေပၚမွာ ေရးတဲ့မွတ္တမ္း’ ဆိုတဲ့ စာအုပ္တအုပ္ ထုတ္ဖူးခဲ့ပါတယ္။ (ဂ်ပန္ျပည္ တိုက်ဳိၿမိဳ႕မွာ ဖန္မီးအိမ္ေဖာင္ေဒးရွင္း ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ သူတို႔က တင္မိုးစာအုပ္မ်ား ထုတ္ပါလိမ့္မယ္)
ေဆာင္းပါးရွည္မ်ားကေတာ့ ေခတ္ၿပိဳင္ဂ်ာနယ္မွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြလည္း တေန႔ေတာ့ စာအုပ္ျဖစ္လာမွာပါပဲ။ အဖိုးတန္စာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ထိုင္းက ျမန္မာဘာသာနဲ႔ထုတ္တဲ့ ဧရာဝတီမွာေတာ့ ပုဂိၢဳလ္ေရး အမွတ္တရ ေဆာင္းပါးေတြ ကို စတင္ေရးသားေနဆဲပါပဲ။ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြထဲက သူနဲ႔ ပုဂိၢဳလ္ေရးအရ ရင္းႏွီး ခ်စ္ခင္ ေလးစားသူေတြ အေၾကာင္းကို ေရးေနတာပါ။ နည္းေတာ့ နည္းပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေခတ္ၿပိဳင္မွာပါတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြနဲ႔ စုေပါင္းထုတ္ဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ သူစာေတြက စာၫႊန္႔လို႔ ေခၚရမေလာက္ တိုတာေတြရွိသလို ေဆာင္းပါးေခၚရမေလာက္ ရွည္လ်ားတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ရွည္တယ္ဆိုေပမယ့္ သိပ္အရွည္ႀကီး မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ ရွည္ရွည္ေရးရင္ေတာင္ တိုတိုေရးစမ္းပါလို႔ တိုက္တြန္းတတ္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆိုရင္လည္း သိပ္ရွည္တာ မႀကိဳက္ပါဘူး။ (သိပ္ရွည္ရင္ ဖတ္ေနရင္းက အိပ္ေပ်ာ္သြားတတ္ေလရဲ႕)
ဗမာျပည္ထဲမွာတုန္းက ေဆာင္းပါးရွည္ရယ္လို႔ မွတ္မွတ္ရရ ေရးခဲ့တာ သိပ္မရွိလွဘူး။ က်ေနာ္ မမွတ္သားမိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၆၃ ေလာက္က ၁၉၇၃ ေလာက္ထိ အထက္ဗမာႏိုင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း စာဆိုေတာ္ေန႔ စာတမ္းဖတ္ပြဲေတြ မွာ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ တႏွစ္တေစာင္ ပံုမွန္တင္သြင္းတဲ့ ကဗ်ာစာတမ္းေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ တႏွစ္မပ်က္ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာစာ ဂုဏ္ထူးရွင္၊ စာေပက်မ္းဂန္ ႏွံ႔စပ္သူတဦးျဖစ္ေပမယ့္ သူေရးတာေတြက က်မ္းဂန္ရန႔ံ၊ စာေဟာင္းရနံ႔ သိပ္မပါပါဘူး။ ကိုယ္ပိုင္စိတ္ကူး၊ ကိုယ္ပိုင္ခံစားမႈ၊ ကိုယ္ပိုင္အေတြ႔အၾကံဳေတြကိုသာ ေရးလိုသူျဖစ္ပါတယ္။
က်ေနာ္က ကဗ်ာ၊ စာၫႊန္႔၊ ဝတၳဳတိုတို႔ကိုသာ ငယ္စဥ္က ေရးဖူးေလ့ရွိခဲ့ပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေရာက္ခ်ိန္ထိ ေဆာင္းပါး မေရးဖူးပါဘူး။ ေဆာင္းပါးဆိုတာ ဆရာႀကီးေတြေရးၾကတာလို႔ပဲ မွတ္ယူထားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ တင္မိုးတိုက္တြန္းလို႔ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ စတင္ေရးၾကည့္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ တေန႔မွာ က်ေနာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ ျမင္းျခံက စာေပသမားႀကီးငယ္ေတြ အေၾကာင္း ေျပာၾကတယ္။ က်ေနာ္က ျမင္းျခံမွာ ပဥၥမတန္းက သတၱမတန္းေအာင္သည္အထိ အလယ္တန္းေတြမွာ သံုးႏွစ္၊ ၁၀ တန္းမွာ တႏွစ္ဆိုေတာ့ ၄ ႏွစ္ေနခဲ့ဖူးတယ္။ တင္မိုးက သမဝါယမသင္တန္း(သတၱမတန္း ေအာင္ၿပီး) တက္တုန္းက ခဏတျဖဳတ္ပဲေနဖူးေတာ့ ျမင္းျခံစာေပေလာကသားေတြကို က်ေနာ့္ေလာက္မသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူက စာေပက်မ္းဂန္ ထဲမွာ ျမင္းျခံစာေပေတြကိုေတာ့ ေကာင္းေကာင္းသိထားပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ျမင္းျခံခ႐ိုင္စာေပလႈပ္ရွားမႈ အေျခအေနဆိုၿပီး ေဆာင္းပါးတပုဒ္ စေရးဖူးတယ္။ သူသိတာေတြ ျဖည့္ေပးပါတယ္။ အဲဒါ က်ေနာ္စေရးဖူးတဲ့ ေဆာင္းပါးပါပဲ။ လူထုသတင္းစာမွာ ေရးခဲ့တာပါ။
တင္မိုးကေတာ့ လူထုမွာ ကန္ျမဲ နန္းျမင့္ႏြယ္၊ ကိုရင္ဂ်မ္း စတဲ့ ကေလာင္နာမည္ေတြနဲ႔ ကဗ်ာခ်ည္းေရးခဲ့တာဟာ တကၠသိုလ္မေရာက္ခင္ကတည္းကပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္နဲ႔ ခင္မင္စမွာပဲ ဝတၳဳလိုလို စာတပုဒ္ ေရးဖူးတယ္။ လူထု သတင္းစာမွာပါပဲ။ ‘မမ ေျမၾသဇာ’ တဲ့။ အစ္မတေယာက္က ေမာင္ေလးလူလားေျမာက္ဖို႔ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးတဲ့ အေၾကာင္းပါ။ သူ႔အစ္မအေၾကာင္းျဖစ္မလား က်ေနာ္ မစူးစမ္းမိပါ။
လူထုသတင္းစာက က်ေနာ္တို႔တေတြ ကဗ်ာဘက္မွာ အားသန္တာ၊ လူငယ္ေတြက ကဗ်ာေရးလိုစိတ္ ထက္သန္ၾကတာကို ဂ႐ုစိုက္မိၿပီး တနဂၤေႏြ အခ်ပ္ပိုရယ္လို႔ လူထုသတင္းစာမွာ (၁၉၆၆-၆၇) ထည့္ပါတယ္။ တင္မိုးကို ကဗ်ာအယ္ဒီတာ တာဝန္ေပးေတာ့ “က်ေနာ္နဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္ အတူလုပ္ပါ့မယ္” လို႔ ေျပာခဲ့သတဲ့။ က်ေနာ္က သူနဲ႔ က်ေနာ္တို႔အတူလုပ္တဲ့ အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္း ျပည္သူပိုင္သိမ္းလို႔ မႏၱေလးကေန ေရႊဘိုခ႐ိုင္၊ တန္႔ဆည္ၿမိဳ႕ကို အထက္တန္းျပဆရာအျဖစ္ ေျပာင္းရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တလ ႏွစ္လေလာက္ထက္ ပိုမကူညီႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီေဆာင္းပါးေတြနဲ႔ ကဗ်ာေတြကိုလည္း စုေပါင္းၿပီး စာအုပ္ထုတ္ရပါမယ္။
က်ေနာ္မႀကိဳက္ေပမယ့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ထပ္႐ိုက္ၿပီး ထင္ရွားတဲ့ စကားေျပစာအုပ္ကေတာ့ ကိုရင္ဂ်မ္းရဲ႕ ‘ပန္းလက္ေဆာင္’ အစမ္းစာမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာစာဆရာ ဆရာမမ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ လက္စြဲစာအုပ္တအုပ္ျဖစ္လာၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္႐ိုက္ေနရတာပါ။ ၁၉၅၈ ေလာက္က ထုတ္ေဝခဲ့ၿပီး ထုတ္ေဝသူတိုင္းလိုခ်င္တဲ့ စာအုပ္ပါ။ အဲဒီအထဲမွာ ‘ေဆာင္းေႏွာင္းရာသီ’ ဆိုတာ တကၠသိုလ္ဝင္တန္းစာေမးပြဲ ၁၉၅၇ မွာ တင္မိုး ဂုဏ္ထူးရခဲ့တဲ့ႏွစ္က ျမန္မာစာအေျဖလႊာ ထဲမွာ ေရးခဲ့တာပါ။ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ဦးေအးေမာင္က လက္ဖ်ားခါခဲ့ရတဲ့ စာစီစာကံုးပါ။ ေရွးကဗ်ာေတြ ႁပြတ္သိပ္ကိုးကား ထားတာကိုပဲ ျမန္မာစာပါေမာကၡႀကီးက အႀကိဳက္ေတြ႔ခဲ့ပံုရပါတယ္။
သူ႔အရင္တႏွစ္ ၁၉၅၆ မွာ မံုရြာက ေမာင္သိန္းႏိုင္ ျမန္မာစာဂုဏ္ထူးရပါတယ္။ ၁၉၅၇ က်မွ မႏၱေလးတကၠသိုလ္ကို လာတက္ေတာ့ တင္မိုးနဲ႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမန္မာစာကထိက ဦးေမာင္တင္က ဆံုေပးခဲ့တာပါ။ သူတို႔ ၂ ေယာက္လံုး စာစီစာကံုးစာအုပ္ေတြ ထုတ္ၾကေတာ့ သိပ္ေရာင္းရပါတယ္။ ျမန္မာစာသင္ၾကားေရးေလာကမွာလည္း အထူးၾသဇာ ေညာင္းသြားခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔အရင္က မဟာဝိဇၨာဘြဲ႔ရ ဆရာႀကီးေတြ၊ ဆရာမႀကီးေတြကပဲ စာစီစာကံုးစာအုပ္ေတြ ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့ဖူးပါတယ္။ ႐ိုးလြန္းလို႔ သိပ္မတြင္က်ယ္ခဲ့ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားေတြျဖစ္ေပမယ့္ သူတို႔ေရးတာေတြက ျမန္မာစာ ပါေမာကၡႀကီးေတြရဲ႕ ေထာင္ခံမႈရလို႔ ေစ်းကြက္ဝင္သြားရံုမက ျမန္မာစာသင္ၾကားေရးေလာကမွာလည္း အထူးၾသဇာ ေညာင္းသြားခဲ့ပါတယ္။ တကၠသိုလ္မွာ ကဗ်ာၿပိဳင္ပြဲ၊ ေဆာင္းပါးၿပိဳင္ပြဲေတြလုပ္ရင္ ေမာင္ဘဂ်မ္း (တင္မိုး)နဲ႔ ေမာင္သိန္းႏိုင္တို႔သာ ပါလို႔ကေတာ့ တျခားဘယ္သူမွ မတိုးႏိုင္ပါဘူး။ က်ေနာ္ကေတာ့ “ခင္ဗ်ားတို႔ ႏွစ္ေယာက္ ျမန္မာစာေပေလာကကို ဖ်က္ဆီးခဲ့တာပဲ”လုိ႔ ႏႈတ္ကလည္း ေျပာ၊ စာနဲ႔လည္း ေရးခဲ့ဖူးပါတယ္။
သူတို႔က “မင္း ဘယ္လိုအေရးအသားႀကိဳက္သလဲ” လို႔ေမးေတာ့ က်ေနာ္က “ဆရာႀကီးေရႊဥေဒါင္းတို႔ရဲ႕ သတင္းစာ ေခါင္းႀကီး အေရးအသားလိုဟာမ်ဳိးေတြကိုမွ ငါကႀကိဳက္တာ” လို႔ ေျဖခဲ့ဖူးပါတယ္။
တင္မိုးက သူရဲ႕ေက်ာင္းသံုး စာစီစာကံုးအေရးအသားေတြကို သူကိုယ္တိုင္လည္း သိပ္ၿပီးႀကိဳက္လွတာ မဟုတ္ပါ။ စာေပ ေဆာင္းပါးေတြေရးရင္ ေက်ာင္းသံုးစာစီစာကံုး ေရးနည္းက လူရာမဝင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေခတ္ၿပိဳင္၊ ဧရာဝတီ၊ မိုးေသာက္ၾကယ္တို႔မွာ ေရးခဲ့တာေတြကိုေရာ သူ႔ ‘စာတမ္း’ေတြေရာ စုေဆာင္းၿပီး ျပန္ထုတ္ေဝၾကဖို႔ ၾကံစည္ေနပါေၾကာင္း။
(ေမာင္စြမ္းရည္ - ၂၀၁၀ ဇန္နဝါရီ ၂၆)

Comments