ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုအနီးၾကည့္ အေဝးၾကည့္ အပိုုင္း ၂ နဲ႔ ၃
ေအာင္ဒင္၊ ဒီဇင္ဘာ ၃၀၊ ၂၀၁၂
အပိုင္း (၂) အျပည့္အဝ ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရျခင္း ၊ အလြန္အကြၽံကိုယ္စားျပဳျခင္း
(ျပည္သူ႕ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၁၂၅၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၊ ၂၀၁၂၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၈၊ ၃၂)
ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုက လူဦးေရ အခ်ိဳးအစားအလိုက္ ကိုယ္စားျပဳ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ၾကျပီး ေနာက္လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုကေတာ့ ေဒသအလိုက္ ကိုယ္စားျပဳေရြးခ်ယ္တာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံအၾကီးအကဲက ခန္႕အပ္တာဝန္ေပးတာ မ်ိဳးရွိၾကပါတယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ ၂၀၀၈ ခု ဖြဲ႕စည္းပံုအရ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ရယ္လို႕ ေပၚေပါက္လာျပီး ႏွစ္ခုေပါင္းကို ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္လို႕ ေခၚပါတယ္၊
အဲဒီမွာ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ဟာ လူဦးေရ (သို႕မဟုတ္) ျမိဳ႕နယ္ကို အေျခခံ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတာျဖစ္ျပီး အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္က တိုင္းေဒသၾကီးမ်ား နဲ႕ ျပည္နယ္မ်ားက ဦးေရ တူညီစြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတာျဖစ္ပါတယ္၊ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က အမည္စာရင္းတင္သြင္းတဲ့ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္မွာ ၁၁၀ ဦးနဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ၅၆ ဦး ပါဝင္ၾကပါတယ္၊ အဲဒီလို ျပဌာန္းဖြဲ႕စည္းမႈေၾကာင့္ တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳျခင္း (Equal Represenattion) ဆိုတာ မရွိေတာ့ပါ၊ အျပည့္အဝ ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရျခင္း (Under Representation) နဲ႕ အလြန္အကြၽံကိုယ္စားျပဳျခင္း (Over Representation) ေတြနဲ႕ ျပည္သူလူထု ကို တန္းတူညီမွ်ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕အစည္း မဟုတ္ႏိုင္ေတာ့ပါ၊
မဆလ အစိုးရ လက္ထက္က လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုထဲ ရွိျပီး အဲဒီ လႊတ္ေတာ္က လူဦးေရကို အေျခခံျပီး ေရြးခ်ယ္ဖြဲ႕စည္းပါတယ္၊ လူဦးေရ တစ္သိန္းအထိကို ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္၊ တစ္သိန္းအထက္ကေန ႏွစ္သိန္းအထိကို ကိုယ္စားလွယ္ ႏွစ္ေယာက္၊ ႏွစ္သိန္းအထက္ကေန သုံးသိန္းအထိကို ကိုယ္စားလွယ္ သုံးေယာက္ စသျဖင့္ မဲဆနၡနယ္မ်ား သတ္မွတ္ေရြးခ်ယ္ပါတယ္၊ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကိုလဲ အဲဒီ ပံုစံအတိုင္း က်င္းပခဲ့တာမို႕ လူဦးရ သုံးသိန္း နီးပါးရွိတဲ့ ကရင္ျပည္နယ္က ဖားအံျမိဳ႕ မွာ မဲဆနၵနယ္ သုံးခု၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ သုံးေယာက္ ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ဆိုေတာ့ လႊတ္ေတာ္မဲဆနၵနယ္ တစ္ခု၊ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္ဟာ ျပည္သူ တစ္သိန္းအထိကို ကိုယ္စားျပဳ တဲ့ သေဘာပါ၊ လူဦးေရ တစ္သိန္းရွိတိုင္း ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္ ရွိတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာပါ၊
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာလဲ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ ရွိျပီး ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (House of Representatives) က ႏိုင္ငံတဝွမ္းက ျပည္သူမ်ားကို လူဦးေရ အခ်ိဳးအစားအလိုက္ တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳေရြးခ်ယ္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၄၃၅၊ ျမိဳ႕ေတာ္ ဝါရွင္တန္ဒီစီ နဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ အေစာင့္အေရွာက္ခံ ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာထဲက ကြၽန္းစု ေဒသ ၅ ခု (အေမရိကန္ ဆာမိုဝါ၊ ဂူအမ္ကြၽန္း၊ ေျမာက္ပိုင္းမရီနာ ကြၽန္းစု၊ ဗာဂ်င္ကြၽန္းစုမ်ား၊ ပူအာတိုရီကို) က သက္ဆိုင္ရာေဒသအလိုက္ တစ္ေယာက္က်စီေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တဲ့ မဲေပးခြင့္အျပည့္အဝမရွိတဲ့ကိုယ္စားလွယ္ ၆ ေယာက္၊ စုစုေပါင္း ၄၄၁ ေယာက္ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပါတယ္၊
အေမရိကန္ ျပည္မၾကီးက ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ကို အတိအက် ၄၃၅ လို႕သတ္မွတ္ထားတာမို႕ မဲဆနၵနယ္ေပါင္း ၄၃၅ ကို ႏိုင္ငံတဝွမ္းမွာ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားအလိုက္ အညီအမွ် ခြဲေဝ သတ္မွတ္ပါတယ္၊
ဒါေၾကာင့္ လႊတ္ေတာ္မဲဆနၵနယ္မ်ား (Congressional Districts) ဟာ ျပည္နယ္မ်ား၊ ေကာင္တီ (County) မ်ား နယ္နမိတ္သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႕ အတိအက် မတူညီပါ၊ ျမိဳ႕ တခုထဲမွာတင္ တစိတ္တပိုင္းက မဲဆနၵနယ္ တစ္ခုမွာပါျပီး က်န္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းက အျခားမဲဆနၵနယ္ မွာပါေနတတ္ပါတယ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ၁၀ ႏွစ္ တခါ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူျပီး တိုးပြါးလာတဲ့ လူဦးေရအလိုက္၊ ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ ေဒသအလိုက္စုစည္းေနထိုင္မႈအလိုက္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မဲဆနၵနယ္မ်ားကို ျပည္နယ္အလိုက္ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းပါေသးတယ္၊ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္က ႏိုင္ငံသားအားလုံးကို အခ်ိဳးက်က် တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ဖို႕ပါ၊
ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ့ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၀၉ (က) မွာ "ျမိဳ႕နယ္ကို အေျခခံ၍လည္းေကာင္း၊ လူဦးေရကိုအေျခခံ၍လည္းေကာင္း၊ ျမိဳ႕နယ္ ၃၃၀ ထက္ပိုမိုလာပါက အသစ္ဖြဲ႕စည္းသည့္ ျမိဳ႕နယ္ကို တဆက္တစပ္တည္းျဖစ္ေသာ သင့္ေလ်ာ္သည့္ ျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုခုႏွင့္ ပူးေပါင္း၍လည္းေကာင္း ဥပေဒႏွင့္အညီ မဲဆနၵနယ္ သတ္မွတ္၍ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္သည့္ ၃၃၀ ဦးထက္မပိုေသာ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊" ပုဒ္မ ၁၀၉ (ခ) မွာ "တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က ဥပေဒႏွင့္အညီ အမည္စာရင္းတင္သြင္းသည့္ ၁၁၀ ဦးထက္မပိုေသာ တပ္မေတာ္သား ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား"။ စုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ ၄၄၀ ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းရမည္လို႕ ျပဌန္းထားပါတယ္၊
၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ ျမိဳ႕နယ္ကိုအေျခခံျပီး ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခဲ့ပါတယ္၊ ျမိဳ႕နယ္ ၃၃၀ မျပည့္လို႕ ေနျပည္ေတာ္ တဝိုက္မွာ ျမိဳ႕နယ္အသစ္ေတြ တိုးခ်ဲ႕ဖြဲ႕စည္းခဲ့ရပါတယ္၊ ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၃၃၀ ဟာျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုဆီကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္၊ အဲဒီ ျမိဳ႕နယ္ေတြအားလုံးမွာ လူဦးေရ အညီအမွ်ရွိၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး၊ ေနျပည္ေတာ္တဝိုက္က အေရးေပၚဖြဲ႕စည္းတဲ့ ျမိဳ႕သစ္ေတြမွာ လူဦးေရ ေသာင္း ဂဏန္းသာရွိပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ ျမိဳ႕နယ္တစ္ခုမွာ လူဦးေရ ေသာင္းဂဏန္းပဲ ရွိရွိ၊ တစ္သိန္းေက်ာ္ရွိရွိ၊ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ရွိရွိ ျမိဳ႕နယ္ အားလုံးဟာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္စီ ရွိၾကတာပါ၊ ဒါဟာ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားအလိုက္ အညီအမွ် ကိုယ္စားျပဳတာ မဟုတ္ပါ၊ တခ်ိဳ႕ျမိဳ႕နယ္မ်ားမွာ ကိုယ္စားျပဳခြင့္အျပည့္အဝ မရရွိၾကပဲ တခ်ိဳ႕ျမိဳ႕နယ္မ်ားက အလြန္အကြၽံ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ ရေနပါတယ္၊
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ရဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္ (Senate) ကို ျပည္နယ္ ၅၀ က ကိုယ္စားလွယ္ ႏွစ္ေယာက္ စီနဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၁၀၀ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားပါ၊ ျပည္နယ္ ၅၀ ဟာ လူဦးေရ၊ အက်ယ္အဝန္း ေတြ တူညီၾကတာ မဟုတ္ပါ၊ လူဦးေရ သိန္းဂဏန္းပဲ ရွိတဲ့ ျပည္နယ္ ေသးေသးေလးေတြ ရွိသလို လူဦးေရ သန္းေပါင္းမ်ားစြာရွိတဲ့ ျပည္နယ္အၾကီးၾကီးေတြလဲ ရွိၾကေပမည့္ ျပည္နယ္အားလုံးကို တန္းတူရည္တူ သတ္မွတ္ပါတယ္၊ ျပည္နယ္ ေသးေသး၊ ၾကီးၾကီး ကိုယ္စားလွယ္ ႏွစ္ေယာက္ စီ အထက္လႊတ္ေတာ္ကို ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ၾကပါတယ္၊
အဲဒီမွာလဲ ဝါရွင္တန္ဒီစီ က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေပမည့္ ျပည္နယ္အဆင့္ သတ္မွတ္မခံရပါဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကို ကိုယ္စားလွယ္တစ္ေယာက္ တင္ေျမႇာက္ခြင့္ရွိေပမည့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ကိုေတာ့ ကိုယ္စားလွယ္ တင္ေျမႇာက္ခြင့္မရပါဘူး၊ ဝါရွင္တန္ဒီစီ (District of Columbia) ျပည္သူမ်ားက သူတို႕ေတြလဲ အျခားျပည္နယ္မ်ားက ျပည္သူမ်ားလို ျပည္ေထာင္စုအစိုးရကို အခြန္ေပးေဆာင္ေနၾကရတာမို႕ သူတို႕ ေဒသကလဲ အထက္လႊတ္ေတာ္ကို ကိုယ္စားလွယ္ေစလႊတ္ခြင့္ရရွိေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ (Taxation without Representation Campaign) ျပဳလုပ္ေနတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါျပီ၊ ေအာင္ျမင္မႈေတာ့ မရေသးပါ၊
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္လို႕ ေျပာရမည့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၄၁ (က) နဲ႕ (ခ) အရ "တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္ တစ္ခုစီအတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၂ ဦးက်စီ တူညီစြာျဖင့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္သည့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၆၈ ဦး" နဲ႕ "တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္ တစ္ခုစီအတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ ၄ ဦးက်စီျဖင့္ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က အမည္စာရင္းတင္သြင္းသည့္ တပ္မေတာ္သား အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၅၆ ဦး"၊ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ ၂၂၄ ဦးနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္၊
အဲဒီမွာလဲ တိုင္းေဒသၾကီး ၇ ခုဟာ ဗမာလူမ်ားစု စုေဝးေနထိုင္ရာ ျပည္မေဒသမ်ားျဖစ္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ပင္မတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ၈ စုမွာ ဗမာလူမ်ိဳးစုက အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၈၄ ဦး ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရျပီး က်န္တဲ့ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ခ်င္း တိုင္းရင္းသားမ်ားက လူမ်ိဳးစုတစ္စုကို အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၂ ဦးစီသာ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရတာမို႕ တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳရမည့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္လကၡဏာ ပ်က္ျပယ္သြားပါတယ္၊
တခါ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္မွာ ပါဝင္တဲ့ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ ၁၁၀ ဦး နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ပါဝင္တဲ့ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ ၅၆ ဦး၊ စုစုေပါင္း ၁၆၆ ဦးဟာ ဘယ္သူ႕ကို ကိုယ္စားျပဳပါသလဲ၊ လက္ရွိ တပ္မေတာ္မွာ အင္အား သုံးသိန္းေက်ာ္ေလာက္ ရွိျပီး အိမ္ေထာင္သည္မိသားစုမ်ားပါရင္ တပ္မေတာ္ မိသားစုမွာ လူ တစ္သန္းေက်ာ္ေလာက္ ရွိမယ္ထင္ပါတယ္၊ ဒါဆို ဒီ ၁၆၆ ဦးဟာ တပ္မေတာ္မိသားစု လူဦးေရ တစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳသလားလို႕ ဆန္းစစ္ၾကည့္ေတာ့လဲ မဟုတ္ႏိုင္တာ ေတြ႕ရပါတယ္၊
ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲေရာ၊ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာပါ တပ္မေတာ္သားေတြ နဲ႕ သူတို႕ရဲ့ မိသားစုေတြဟာ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ မဲဆနၵနယ္ေတြမွာ မဲေပးၾကရတာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က အမည္စာရင္းတင္သြင္းတဲ့ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၆၆ဦးဟာ အျခားဘယ္သူ႕ကိုမွ ကိုယ္စားမျပဳပဲ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဒု-ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးၾကီး မင္းေအာင္လိႈင္ တစ္ေယာက္ထဲကိုပဲ ကိုယ္စားျပဳတယ္ဆိုတာ အံ့ဩေလာက္ေအာင္ နားလည္လိုက္ရပါတယ္၊
ေရွ႕မွာ တင္ျပခဲ့တဲ့ ျမိဳ႕နယ္မ်ားအၾကား မညီမွ်တဲ့ ကိုယ္စားျပဳမႈ၊ ဗမာလူမ်ားစု နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားအၾကား မညီမွ်တဲ့ ကိုယ္စားျပဳမႈ ေတြထက္ အမ်ားၾကီး၊ အမ်ားၾကီး ဆိုးရြားပါတယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ သန္း ၆၀ ေက်ာ္ေသာ ျပည္သူမ်ားက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ၇၅ % ကိုသာ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရျပီး တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ တစ္ေယာက္တည္းက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ၂၅% ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဆုပ္ကိုင္ထားတာပါ၊
၂၀၁၄ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံလုံးမွာ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ မယ္လို႕ သိရပါတယ္၊ အဲဒီကေန ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လူဦးေရ၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ စုေဝးေနထိုင္သူဦးေရ၊ လူမ်ိဳးစုတစုခ်င္းစီ ရဲ့ အေရအတြက္၊ ဘာသာတရားတခုခ်င္းစီရဲ့ ကိုးကြယ္သူအေရအတြက္၊ မဲဆနၵေပးခြင့္ရွိသူအေရအတြက္ စတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြ အတိအက်ထြက္ေပၚလာပါလိမ့္မယ္၊ ဒီကိန္းဂဏန္းေတြ၊ အေတြ႕အၾကဳံေတြ ကိုအေျခခံျပီး ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုလဲ လူဦးေရေပၚအေျခခံျပီး အခ်ိဳးက် ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ေအာင္၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာရွိေနတဲ့ ဗမာလူမ်ားစု နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားအၾကား ကိုယ္စားျပဳမႈပမာဏ မညီမမွ်ျဖစ္ေနတာကို တန္းတူညီမွ်သြားေအာင္၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ တစ္ေယာက္ထဲက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ၂၅% ရာခိုင္ႏႈံးကို ကိုယ္စားျပဳထားတာကို ဖ်က္သိမ္းႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားႏိုင္မွ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကေန ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ဟာ အမွန္တကယ္ ျပည္သူလူထု နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားအားလုံးကို တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳႏိုင္မွာပါ၊
ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ကို အနီးၾကည့္အေ၀းၾကည့္ - ေအာင္ဒင္
အပိုင္း (၃) ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ၾကီးမားျခင္း
(ျပည္သူ႕ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၁၂၆၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၈၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၇၊ ၂၀၁၂)
၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၁၁ နဲ႕ ၁၄၃ မ်ားအရ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ဥကၠဌ နဲ႕ ဒု- ဥကၠဌ မ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားထဲက ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ရျပီး အဆိုပါ ဥကၠဌ နဲ႕ ဒု ဥကၠဌ မ်ားဟာ သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္မ်ားရဲ့ အၾကီးအကဲမ်ားျဖစ္လာပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္း တေလွ်ာက္လုံးမွာ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားအတြက္ ေပးအပ္ထားတဲ့ အာဏာမ်ားက ၾကီးမား က်ယ္ျပန္႕လွတာမို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ဟာ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္မ်ား စုေပါင္းတာဝန္ယူျခင္း၊ စုေပါင္း ေခါင္းေဆာင္ျခင္း ဆိုတဲ့အသြင္မေဆာင္ပဲ ဥကၠဌမ်ား ဦးေဆာင္တဲ့ ဗဟိုဦးစီး စနစ္နဲ႕ ေမာင္းႏွင္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္၊
လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ မ်ားဟာ သူတို႕ ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ တဲ့အခ်ိန္မွာ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမ်ား ေခၚယူႏိုင္ျပီး သူတို႕ၾကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အစည္းအေဝးမ်ားကို ရပ္ဆိုင္းႏိုင္ပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမ်ားက်င္းပခ်ိန္မွာလဲ အစည္းအေဝးမ်ားကို ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္ ရဲ့ အျမဲတမ္းေကာ္မီတီ ေလးရပ္ ျဖစ္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္းေကာ္မီတီ၊ ျပည္သူ႕ေငြစာရင္းေကာ္မီတီ၊ လႊတ္ေတာ္အခြင့္အေရးေကာ္မီတီ နဲ႕ အစိုးရ၏ အာမခံခ်က္မ်ား၊ ကတိမ်ား ႏွင့္ တာဝန္ခံခ်က္မ်ား စီစစ္ေရးေကာ္မီတီ မ်ားကို သူတို႕ စိတ္တိုင္းက် ကိုယ္စားလွယ္မ်ား နဲ႕ စိတ္ၾကိဳက္ဖြဲ႕စည္းတာဝန္ ေပးခြင့္ရွိပါတယ္၊
လႊတ္ေတာ္ ေရးရာေကာ္မီတီမ်ားကိုလဲ သူတို႕ စိတ္တိုင္းက် ကိုယ္စားလွယ္မ်ား နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းျပီး သက္တမ္းသတ္မွတ္ ေပးႏိုင္၊ သက္တမ္းတိုးျမႇင့္ေပးႏိုင္ပါတယ္၊ အဲဒါအျပင္ လႊတ္ေတာ္ ေကာ္မရွင္မ်ား၊ အဖြဲ႕မ်ားကိုလဲ ၎တို႕ စိတ္တိုင္းက် ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မဟုတ္သူမ်ား နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းျပီး သက္တမ္းသတ္မွတ္တာဝန္ေပးႏိုင္၊ လိုအပ္သလို သက္တမ္းတိုးျမႇင့္ေပးႏိုင္ပါတယ္၊ တခါ အစိုးရအဖြဲ႕က တာဝန္ရွိပုဂိၢဳလ္မ်ားကိုလဲ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးကို တက္ေရာက္ျပီး ႒ာနဆိုင္ရာ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ကို ရွင္းလင္းတင္ျပဖို႕ နဲ႕ ေမးခြန္းမ်ားကို ေျဖၾကားဖို႕ ဆင့္ေခၚႏိုင္ပါတယ္၊
လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ ႏွစ္ဦး (ဦးေရႊမန္း နဲ႕ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္) ဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအရ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ အျမင့္ဆုံး အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ "အမ်ိဳးသား ကာကြယ္ေရး ႏွင့္ လံုျခဳံေရးေကာင္စီ" ရဲ့ အဖြဲ႕ဝင္ ၁၁ ဦးမွာ ပါဝင္တာမို႕ ဥပေဒျပဳေရးမွာ အျမင့္ဆုံးအာဏာေတြ ရထားတဲ့အျပင္ အျမင့္ဆုံး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာေတြကိုလဲ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိတာ ေတြ႕ရပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ားကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုက ေပးအပ္ထားတဲ့ အာဏာေတြဟာ ဥပေဒျပဳေရးမွာေရာ၊အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာပါ မ်ားျပားလြန္းလွတာ ေတြ႕ရပါတယ္၊
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒တာဝန္မ်ားကို လူမ်ားစုအႏိုင္ရပါတီ ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ (Majority Leader) က ရရွိပါတယ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကို လူမ်ားစုပါတီေခါင္းေဆာင္က Speaker of the House ရာထူးနဲ႕ ဦးေဆာင္ပါတယ္၊ အထက္လႊတ္ေတာ္ ရဲ့ တရားဝင္ ဥကၠ႒က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ရဲ့ ဒုတိယ သမၼတ ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒုတိယ သမၼတ က အထက္လႊတ္ေတာ္ မွာ အေရးၾကီးတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းေတြကို မဲခြဲရာမွာ ေထာက္ခံ မဲ နဲ႕ ကန္႕ကြက္မဲ ညီမွ်ေနရင္ အဆုံးအျဖတ္မဲ ေပးႏိုင္ဖို႕သာျဖစ္ျပီး က်န္တဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ လူမ်ားစုပါတီေခါင္းေဆာင္က တာဝန္ေပးတဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ တစ္ေယာက္က ဥကၠ႒ (President Pro Tempore) အျဖစ္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ရဲ့ အၾကီးအကဲက လူမ်ားစုပါတီေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒါေပမည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ရဲ့ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားလို အႂကြင္းမဲ့ အာဏာမရွိၾကပါ၊ သူတို႕ဟာ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝး အခ်ိန္ဇယား ေရးဆြဲရာမွာ လူနည္းစုပါတီေခါင္းေဆာင္ (Minority Leader) မ်ားနဲ႕ ညွိႏိႈင္းေရးဆြဲရပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္ယနၱရား ၾကီးကို ေမာင္းႏွင္ရာမွာလဲ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားရဲ့ ေအာက္မွာ အဆင့္ဆင့္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို သက္ဆိုင္ရာပါတီအလိုက္ ေရြးခ်ယ္ျပီး စုေပါင္းေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႕ ေမာင္းႏွင္ၾကတာပါ၊
လူမ်ားစုေခါင္းေဆာင္၊ လူနည္းစုေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ့ ေအာက္မွာ Whip လို႕ ေခၚတဲ့ ဒုတိယေခါင္းေဆာင္မ်ား ရွိျပီး အဲဒီ Majority Whip နဲ႕ Minority Whip မ်ားက လႊတ္ေတာ္အလုပ္လုပ္ခ်ိန္ ရက္မ်ား (Congress in Session) အတြင္း ဥပေဒၾကမ္းမ်ားကို မဲခြဲမည့္ အခ်ိန္ဇယား (Floor Voting Schedule) ကို တာဝန္ခံ ျပင္ဆင္ၾကရတာပါ၊ သူတို႕ရဲ့ေအာက္မွာ တတိယအဆင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ပါတီမူဝါဒေရးရာေကာ္မီတီ ဥကၠ႒မ်ား (Policy Committee Chairs) နဲ႕ စတုတၳအဆင့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ပါတီ စံုညီအစည္းအေဝး ဥကၠ႒မ်ား (Conference Chairs) ရွိၾကပါတယ္၊
ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲ မ်ားက လႊတ္ေတာ္ယနၲရား မွန္မွန္လည္ပါတ္ႏိုင္ေအာင္ လိုအပ္တဲ့ လမ္းညႊန္မႈ ကိုပဲ ေပးျပီး လႊတ္ေတာ္ယနၲရားၾကီး တစ္ခုလုံးရဲ့ ေန႕စဥ္လုပ္ငန္းမ်ားကိုေတာ့ အဆင့္ဆင့္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အေသးစိတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတာပါ၊
ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေရးရာေကာ္မီတီ (Committee ) ေပါင္း ၂၁ ခုရွိျပီး ဆပ္ေကာ္မီတီ (Sub Committee) ေပါင္း ၁၀၄ ခု ရွိပါတယ္၊
အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေရးရာေကာ္မီတီေပါင္း ၂၀ နဲ႕ ဆပ္ေကာ္မီတီ ၇၃ ခု ရွိပါတယ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ နဲ႕အထက္လႊတ္ေတာ္ ပူးတြဲေကာ္မီတီ (Joint Committee) ၄ ခု ရွိပါတယ္၊
အဲဒီ ေကာ္မီတီ ေတြ၊ ဆပ္ေကာ္မီတီ ေတြမွာ လူမ်ားစုပါတီ နဲ႕ လူနည္းစုပါတီမ်ားက လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား အခ်ိဳးက်ပါဝင္ၾကပါတယ္၊ လူမ်ားစုပါတီ က ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးခံရသူက ေကာ္မီတီ၊ ဆပ္ေကာ္မီတီ ဥကၠ႒မ်ား (Chairperson) အျဖစ္ တာဝန္ယူၾကျပီး လူနည္းစုပါတီက လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ (Ranking Member) နဲ႕ တိုင္ပင္ျပီး ေကာ္မီတီ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ၾကပါတယ္၊
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သက္တမ္းမကုန္ဆုံးခင္ ႏႈတ္ထြက္သြားရင္၊ ေသဆုံးသြားရင္ ရာထူးဆက္ခံရမည့္ အစီအစဥ္ (U.S. Presidential Line of Succession) မွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ က နံပါတ္ ၂ နဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ က နံပါတ္ ၃ မွာ ရွိတာကလြဲရင္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ (Executive Power) မရွိပါ၊
အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္မွာ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ေပါင္းအစည္းအေဝး (Joint Session of Congress ) ကို ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတရဲ့ က်မ္းသစၥာက်ိမ္ဆိုပြဲ (Inauguration) နဲ႕ တစ္ႏွစ္ တစ္ခါ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ ရဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္၏အေျခအေန (State of the Union) အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းရာမွာ၊ ျပည္ပက ထင္ရွားတဲ့ ပုဂိၢဳလ္မ်ားကို ဖိတ္ၾကားဂုဏ္ျပဳရာမွာပဲ က်င္းပေလ့ ရွိပါတယ္၊
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝး ဆိုျပီး မၾကာခဏက်င္းပတာမ်ိဳး မရွိပါ၊ ဥပေဒၾကမ္း တစ္ခုကို အတည္ျပဳရာမွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ သီးျခားဆီ မဲခြဲဆုံးျဖတ္ၾကျပီး မတူညီမႈ၊ ကြဲျပားမႈေတြ ရွိရင္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္က ကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ အတူတူပါဝင္တဲ့ ပူးတြဲေကာ္မီတီ တစ္ရပ္ (Conference Committee) ကို ဖြဲ႕စည္းျပီး မတူညီမႈေတြကို ညွိႏိႈင္းေျဖရွင္းၾကပါတယ္၊ ပူးတြဲေကာ္မီတီ ရဲ့ ညွိႏိႈင္းမႈနဲ႕ အားလုံးသေဘာတူတဲ့ အေျခအေနေရာက္ျပီဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္မွာ ျပင္ဆင္ထားတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္း တစ္ခုထဲကို ျပန္လည္ မဲခြဲျပီး အမ်ားစုေထာက္ခံမဲ ရရင္ သမၼတစီ ေပးပို႕ပါတယ္၊
လႊတ္ေတာ္ တခုခ်င္းရဲ့ အစည္းအေဝးေတြ (Floor Meeting) ကိုလဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလို ေန႕တိုင္းေခၚယူက်င္းပေနတာ မဟုတ္ပါ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ့ အဓိက တာဝန္ျဖစ္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္းမ်ား ေရးဆြဲ ေရး၊ အစိုးရ႒ာနမ်ားရဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ေဝဘန္ေရး နဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ ႏွစ္စဥ္အသုံးစားရိတ္ ခြဲေဝသတ္မွတ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ ကို သက္ဆိုင္ရာ ေရးရာ ေကာ္မီတီ မ်ားမွာပဲ စတင္အေျချပဳ ေဆာင္ရြက္ၾကရတာပါ၊ အစိုးရက တင္သြင္းတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ မ်ားက တင္သြင္းတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အားလုံးေသာ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားကို ေကာ္မီတီ အဆင့္မွာ စတင္ ေဆြးေႏြး၊ ျငင္းခုန္ ၾကတာပါ၊ ေကာ္မီတီ အဆင့္မွာ အေၾကအလည္ ေဆြးေႏြးျပီး မဲခြဲလို႕ အႏိုင္ရတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းမွပဲ လႊတ္ေတာ္ တစ္ရပ္လုံးက ဝိုင္းဝန္းေဆြးေႏြး၊ မဲခြဲ ႏိုင္တဲ့ အဆင့္ (Floor Debate and Voting) ကို ေရာက္တာပါ၊ ေကာ္မီတီအဆင့္မွာ အေရးနိမ့္သြားတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားဟာ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုလုံး မဲခြဲရမည့္အဆင့္ကို ေရာက္မလာေတာ့ပါ၊
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ား က အစစအရာရာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာမို႕ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မီတီ မ်ားရဲ့ အခန္းကဏၰဟာ အင္မတန္အားနည္းပါတယ္၊ အျမဲတမ္းေကာ္မီတီမ်ားကလဲ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ေလးခုသာ ဖြဲ႕ခြင့္ရွိျပီး က်န္တဲ့ ေကာ္မီတီမ်ား၊ ေကာ္မရွင္မ်ား၊ အဖြဲ႕မ်ားဟာ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ား က စိတ္တိုင္းက် သက္တမ္းသတ္မွတ္ျပီး ဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ ကန္႕သတ္ခြင့္၊ ဖ်က္သိမ္းခြင့္၊ရွိတဲ့ ယာယီေကာ္မီတီ မ်ားသာ ျဖစ္ၾကပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏႈတ္ထြက္သြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ဆိုင္ရာခံုရုံး က အဲဒီ ယာယီ ေကာ္မီတီမ်ား၊ ေကာ္မရွင္မ်ား၊ အဖြဲ႕မ်ားဟာ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အဖြဲ႕မ်ားမဟုတ္ၾကဘူးလို႕ ဆုံးျဖတ္ခဲ့တာပါ၊ ေကာ္မီတီမ်ားကို စနစ္တက် တာဝန္ခြဲေဝ မေပးထားတာေၾကာင့္ မလိုအပ္ပဲ စံုညီအစည္းအေဝးေတြကို ေန႕စဥ္ေခၚယူေနရတာ တိုင္းျပည္အတြက္ ကုန္က်စားရိတ္ေတြ ၾကီးမားလွပါတယ္၊
ဒါေပမည့္လဲ ဒီေလာက္ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ မ်ားကို ဩဇာအာဏာေတြ အမ်ားၾကီးေပးထားျပီး မွ ကန္႕သတ္ထားေတြလဲ ရွိပါတယ္၊ အဲဒါကေတာ႕လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ားဟာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ေတြအေပၚမွာ လုံးဝ ဩဇာ သက္ေရာက္မႈ မရွိတာပါပဲ၊
လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ မ်ားဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ အျမဲတမ္းေကာ္မီတီေတြ၊ အျခားေကာ္မီတီေတြ၊ ေကာ္မရွင္ေတြကို သူတို႕ စိတ္တိုင္းက် ဖြဲ႕စည္းတာဝန္ေပးခြင့္ရွိေပမည့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၁၅ (ခ) နဲ႕ ၁၄၇ (ခ) အရ ကာကြယ္ေရး နဲ႕ လံုျခံုေရးရာ ကိစၥမ်ား၊ တပ္မေတာ္ဆိုင္ရာ ကိစၥမ်ားနဲ႕ ပါတ္သက္ရင္ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံုေရးရာေကာ္မီတီ ကို တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ သာ ဖြဲ႕စည္းတာဝန္ေပးရမွာပါ၊ လုပ္ငန္းလိုအပ္ခ်က္မ်ားအရ တပ္မေတာ္သားမဟုတ္ေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကိုလဲ ထည့္သြင္း ဖြဲ႕စည္းႏိုင္သည္လို႕ ဆိုထားေပမည့္ လက္ေတြ႕မွာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ားက လက္ခံလိမ့္မယ္ မထင္ပါ၊
ႏွစ္ႏွစ္တာ သက္တမ္းအတြင္း လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္မွာ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အျမဲတမ္းေကာ္မီတီ ေတြ၊ အျခားေကာ္မီတီေတြ၊ ေကာ္မရွင္ ေတြကို ၾကည့္ေတာ့လဲ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္မွ မပါဝင္ပါ၊ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ား ကတမင္တကာ မထည့္တာလဲ မျဖစ္ႏိုင္ပါ၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က သေဘာမတူလို႕ပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္စလုံးမွာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ဘယ္ေရးရာေကာ္မီတီ မွာမွမပါပဲ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ား ထိေတြ႕ခြင့္မရွိတဲ့ သီးျခားအင္အားစုမ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္ေနတာ အထင္အရွားျဖစ္ပါတယ္၊
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လႊတ္ေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုက လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားကို အာဏာအလြန္အမင္းေပးထားျပီး အထက္ကေအာက္ ကို (Top-down) စီးဆင္းတဲ့ ဗဟိုဦးစီးစနစ္ (Centralization) ျဖစ္ေနပါတယ္၊ အဲဒီ စနစ္ကို ပယ္ဖ်က္ျပီး လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားရဲ့ အာဏာကို အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ ေလွ်ာ႔ခ်၊ ေရးရာေကာ္မီတီမ်ားကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြပိုေပးျပီး ေအာက္က အထက္ ကို (Bottom-up) ျပန္လည္ စီးဆင္းေစမွပဲ လႊတ္ေတာ္ဟာ အမွန္တကယ္ကို က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ လူထုအက်ိဳးျပဳ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္၊
(Photo – Aung Din seen with his fellow democracy activists, December 2012)
Comments