ေမာင္ေဖသက္နီ - လန္ဒန္မွာျပသခဲ့တဲ့ ကပ္ေဘးဒဏ္သင့္ၿပီးေသဆံုးခဲ့သူရဲ့ အရိုးစုေတြက လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေတြကိုျပသေနျခင္း
လန္ဒန္မွာျပသခဲ့တဲ့ ကပ္ေဘးဒဏ္သင့္ၿပီးေသဆံုးခဲ့သူရဲ့ အရိုးစုေတြက လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေတြကိုျပသေနျခင္း
(London skeletons reveal secrets of Black Death)
ေမာင္ေဖသက္နီ
ဧၿပီ ၅၊ ၂၀၁၄
Don Walker, a human osteologist with the Museum of London, holds the skull of one of the skeletons found by construction workers under central London’s Charterhouse Square on Wednesday. (AP-Yonhap)
Published : 2014-03-30 20:42
Updated : 2014-03-30 20:42
လန္ဒန္ၿမိဳ႕ (ေအပီသတင္းဌာန)။ ။ သြားတေခ်ာင္းကေန ေလ့လာသိရွိခဲ့မႈ။
လန္ဒန္ၿမိဳ႕ထဲက ရထားလမ္းသစ္ေတြ တည္ေဆာက္ေနတုန္း ေတြ ့ရွိခဲ့ရတဲ့ လူအရိုးစုေတြထဲက အံသြားေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ အဲဒီ လူ ့အရိုးစုေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၇၅ ကေန ၂၀၀ ေလာက္တုန္းက ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကပ္ေရာဂါတခုေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ရသူတဦးရဲ့ အရိုးစု ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။
လန္ဒန္ျပတိုက္မွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ အရိုးေလ့လာေရးပါရဂူ ဒြန္ေ၀ါ့လ္ကာ Don Walker က အဲဒီ ေရွးေခတ္လူသားတေယာက္ရဲ့ အရိုးစု ေတြလို႔ ယူဆေနပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး လန္ဒန္မွာအလုပ္လုပ္ေနခဲ့တဲ့ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္သားတေယာက္ “ခ်ာတာေဟာက္စ္ စကြဲယား Charterhouse Square” တည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္စဥ္ ႏို႔စုိ႔ကေလးဘ၀ကတည္းက အဂၤလန္ႏိုင္ငံရဲ့ တျခားေဒသတခုကေန လန္ဒန္ကို ေျပာင္းေရႊ႕လာခဲ့သူ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းပါတယ္။ ငယ္စဥ္ကေလးဘ၀မွာ အလုပ္ၾကမ္းမ်ိဳးစံုလုပ္ရင္း ရပ္တည္ေနခဲ့ၿပီး သူဟာ အသက္ ငယ္ငယ္နဲ ့ပဲ ေသဆံုးသြားခဲ့သူ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို ့ ဒြန္ေ၀ါ့လ္ကာက ခန္႔မွန္းေျပာဆိုပါတယ္။ သူဟာ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္မွာ ၁၄ ရာစုႏွစ္တုန္းက ဥေရာပတိုက္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပုလိပ္ေရာဂါတမ်ိဳးေၾကာင့္ ေသဆံုးသြားခဲ့သူတေယာက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဒြန္ ေ၀ါ့လ္ကာက ဆက္ၿပီးေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီ့ ေသဆံုးသြားတဲ့ပုဂိၢဳလ္ဟာ ျမင္ရရင္ အရပ္ပုျပက္ျပက္နဲ႔ အခ်ဳိးအစားအရ ၾကည့္မေကာင္း၊ ရႈမေကာင္းျဖစ္ခဲ့ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ့ပုဂိၢဳလ္ဟာ ဉာဏ္ပညာထူးခြၽြန္ထက္ျမက္သူတေယာက္အျဖစ္ ေရရွည္ရပ္တည္ေနႏိုင္ခဲ့သူ ျဖစ္ခဲ့ပါလိမ့္မယ္။ “အခုေတြ႕ရွိရတဲ့ အရိုးစု ေတြကို စစ္ေဆးေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ သူဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ က ေသဆံုးသြားခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ မယံုၾကည္ႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ပါပဲ” လို ့ ဒြန္ ေ၀ါ့လ္ကာက ဆက္ၿပီးေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
အရိုးစုစုေပါင္း၂၅ ေခ်ာင္းကို မႏွစ္တုန္းက (၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ) ၁၃ မိုင္ (၂၁ ကီလိုမီတာ) ရွည္လ်ားတဲ့ ရထားျဖတ္လမ္းေဆာက္လုပ္စဥ္မွာ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ရဲ့ အခ်က္အခ်ာက်တဲ့ေနရာရဲ့ ေျမေအာက္ကေန တူးေဖၚေတြ႕ရွိခဲ့တာပါ။ ေတြ႕စမွာေတာ့ အရိုးစုေတြဟာ ပလိပ္ေရာဂါကပ္သင့္ၿပီး ေသဆံုးသြားခဲ့သူေတြျမႇဳပ္ႏွံတဲ့သခ်ဳႋင္းကုန္းတခုခုက ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ေရွးေဟာင္းသုေတသီေတြက ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။ အရိုးစုေတြေတြ႕ရ တဲ့ေနရာဟာ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းတည္ရွိခဲ့တဲ့ ေနရာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အရိုးစုေတြ႕တဲ့နားမွာ ေရွးေဟာင္းနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ အရာ၀တၳဳ ပစၥည္းေတြ၊ ဗိုလ္႐ႈခံဌာန၊ ေခါင္းတိုင္နဲ ့ တျခားေရွးေဟာင္းပစၥည္းေတြကိုလည္း ေတြ ့ခဲ့ရပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းအျဖစ္ အသံုးျပဳေနတဲ့ အရင္ေခတ္ အိမ္တလံုးတို ႔ေၾကာင့္ အခုေနရာဟာ အရင္တုန္းကရာစုႏွစ္ေတြနဲ ့ ခ်ီၿပီး ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕အျဖစ္ တည္ရွိေနခဲ့တဲ့ ေနရာတခုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
သူတို ့ရဲ့ သီ၀ရီစမ္းသပ္ခ်က္ေတြအရ သုေတသီေတြဟာ အရိုးစု ၁၂ စုက ရရွိခဲ့တဲ့ အံသြားေတြထဲက တေခ်ာင္းကိုႏႈတ္ယူၿပီး DNA လို ႔ ေခၚတဲ့ “ဒီေအာက္ဆီရီဘြန္ႏ်ဴကလီးယား အက္ဆစ္ Deoxyribonucleic acid (DNA)” နဲ႔ စမ္းသပ္စစ္ေဆးၾကည့္႐ႈခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ တနဂၤေႏြေန ့မွာ အရိုးစုကရရွိခဲ့တဲ့ သြားေတြကို စစ္ေဆးၾကည့္တဲ့အခါ “ယာဆီနီယာ ပက္စ္တီး Yersinia pestis” လို ့ေခၚတဲ့ ဘက္တီးရီးယား တမ်ိဳးေၾကာင့္လို ့သိရၿပီး အရိုးစုေတြဟာ ပလိပ္ေရာဂါခံစားရၿပီး ေသဆံုးခဲ့သူတေယာက္ရဲ့ အရိုးစုေတြျဖစ္တယ္လို ့ေၾကညာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ပလိပ္ေရာဂါကို “ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ေသဆံုးမႈ (၀ါ) Black Death” လို ့အမည္ေပးထားခဲ့တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။
ေလ့လာမႈေတြက ဒီေလာက္နဲ ့ရပ္မသြားပါဘူး။ ေရွးေဟာင္းသုေတသီေတြ၊ သမိုင္းပညာရွင္ေတြ၊ ဇီ၀မ်ိဳးကြဲေဗဒပညာရွင္ေတြ၊ ရူပေဗဒ ပညာရွင္ေတြအားလံုးဟာ ေခတ္မီကရိယာပစၥည္းေတြသံုးၿပီး သိပၸံပညာအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ ့ဆက္လက္ေလ့လာခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ သမိုင္းအခ်က္အလက္ သစ္ ေတြကိုေတြ ့လာခဲ့ၾကတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။
ေရဒီယိုကာဗြန္ စမ္းသပ္နည္းကို အသံုးျပဳၿပီးေတြ ့ရွိခဲ့တဲ့ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္ၿပီးတဲ့အခါ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြ အမ်ား ႀကီးတုန္းက အခု အရိုးစုေတြေတြ ့ရွိခဲ့တဲ့ အနီးတ၀ိုက္မွာ မီးသၿဂႋဳဟ္မႈေတြ လုပ္ခဲ့ဖူးလိမ့္မယ္လို ့ယူဆခဲ့ၾကတာပါ။ Forensic geophysics လို႔ေခၚတဲ့ ေသမႈေသခင္းဆိုင္ရာ ဇီ၀ရုပ္ခႏၶာေဗဒဟာ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြနဲ႔ဆိုင္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြလုပ္တဲ့အခါ အသံုးျပဳေနတဲ့ ပညာ ရပ္တမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီပညာရပ္ကိုအသံုးျပဳၿပီး ၿမိဳ႕ျပရဲ့ရင္ျပင္ႀကီးေတြ၊ ဗိုလ္ရႈခံႀကီးေတြတည္ထားတဲ့ ေနရာေတြရဲ့ေျမ ေအာက္မွာ ဂူသခ်ဳႋင္းေတြရွိေနႏိုင္ဦး မလားဆိုၿပီး စတင္ေလ့လာေနၾကပါတယ္။ အရိုးစုေတြထဲမွာ ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔ strontium isotopes စထေရာ္န္းတီ ယမ္ အိုင္ဆိုေတာ့ပ္ လို႔ေခ တဲ့ ဘူမိရုပ္ခႏၶာေဗဒရဲ့ ဖြဲ ႕စည္းမႈေတြ ရွိ၊ မရွိကို မူတည္ၿပီး လူေတြဟာ ဘာေၾကာင့္နဲ ႔ ဘယ္လိုေသခဲ့ရသလဲဆိုတာကို ဆက္လက္ေလ့လာၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။
အခုေတြ ့ရွိခဲ့ရတဲ့ အရိုးစုေတြဟာ အရြယ္ပမာဏကလည္းႀကီးမားၿပီး သက္ရွိထင္ရွားရွိစဥ္က ဆင္းဆင္းရဲရဲ ေနထိုင္ခဲ့ရပါလိမ့္မယ္။ ရရွိ ခဲ့တဲ့ အရိုးစုေတြအရ “မဟာ ဣတၲိယ Great Famine” အေတြးအေခၚဟာ ပလိပ္ေရာဂါကို “ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ေသဆံုးမႈ (၀ါ) Black Death” ကပ္ေဘးဆိုး ႀကီး ဥေရာပတိုက္ကို မထိခိုက္မီ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္ကတည္းက တိုင္းသူျပည္သားေတြအေပၚၾသဇာသက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး အစာအဟာ ရခ်ိဳ ့တဲ့မႈေတြ စေတြ႕ေနရပါၿပီ။ လူအမ်ားအျပားဟာ ကပ္ေဘးႀကီးက်ေရာက္ၿပီး သူတို ့ဘ၀ေတြဟာ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္းျဖတ္ သန္းခဲ့ရပံုရပါတယ္။ လူသားေတြဟာ အသက္သတ္လြတ္စားသံုးသူအျဖစ္ ေရာက္ရွိခဲ့ရပါတယ္။ လူအခ်ဳိ႕ဟာလည္း သာသနာ့ေဘာင္ထဲ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ေျမေအာက္ကေန ေခတ္အပိုင္းအျခားအရ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ေသဆံုးမႈ (၀ါ) Black Death” ကပ္ေဘးဆိုးႀကီး ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ၁၃၄၈-၁၃၅၀ ခုႏွစ္၊ ေနာက္ထပ္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ၁၃၆၁ ခုႏွစ္ကပ္ေဘးဆိုးႀကီးနဲ႔ ၁၅ ရာစုႏွစ္အေစာပိုင္းကာလျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကပ္ေဘးဆိုးႀကီးဆိုၿပီး ကပ္ဆိုးသံုးမ်ိဳးသံုး စား ကြဲျပားေနတဲ့ အရိုးစုေတြကို ရွာေဖြေတြ ့ခဲ့ရတဲ့အတြက္ ေရွးေဟာင္းသုေတသီေတြဟာ အ့ံအားသင့္သြားခဲ့ပါတယ္။
“အဲဒီေနရာကို ပလိပ္ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့သူေတြအတြက္ သခ်ဳႋင္းအျဖစ္ ထပ္ခါထပ္ခါ အသံုးျပဳခဲ့တာပါ” လို ့လန္ဒန္ၿမိဳ႕ရထားလမ္း ဆံုေတြေအာက္မွာ ေလ့လာေရးေတြလုပ္ေနတဲ့ ေရွးေဟာင္းသုေတသနအဖြဲ ့ေခါင္းေဆာင္ ေဂ်းကာဗာ Jay Carver က ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
(၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မတ္လ ၃၀ ရက္ေန႔ထုတ္ Korean Herald Newspaper ကိုရီးယားဟယ္ရယ္ သတင္းစာထဲမွေဖၚျပခဲ့ၿပီး ေမာင္ေဖသက္နီ ဘာသာျပန္ပါတယ္)