ကိုသန္းလြင္ - အီဂ်စ္၊ ပါကစၥတန္စစ္တပ္မ်ားႏွင့္ ဒီမိုကေရစီေရး
(မိုးမခ) ဧျပီ ၇၊ ၂၀၁၆
(၁)
၁၉၅၄ ခု ေအာက္တိုဘာလ (၄) ရက္ေန႔တြင္ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ စစ္ဦးစီးဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ဂ်င္နရယ္ အာရြတ္ခန္က လန္ဒန္ျမိဳ႕ ေဒၚခ်က္စကာ ဟိုတယ္တြင္ “ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံ၏ ယခုႏွင့္ အနာဂါတ္ျပႆနာမ်ား” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စာတမ္းတေစာင္ကို ညတြင္းခ်င္းအျပီး ထိုင္ေရးေနခဲ့ပါသည္၊ စာလံုးေရ ၂၅၀၀ မွ်ရွိျပီး လြတ္လပ္ေရးရျပီး ရ ႏွစ္ သား ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ၏အနာဂါတ္ခရီးကို တင္ျပထားပါသည္၊ ထိုအခ်ိန္အထိ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံမွာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို အတည္မျပဳႏိုင္ၾကေသးပါ။
ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ အၾကာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံမွ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ Abdel Fatah el-sisi က “ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းေဒသႏွင့္ဒီမိုကေရစီ” ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ အလားတူ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ၏ အနာဂါတ္ႏွင့္ ပါတ္သက္ျပီး စာလံုး ၅၀၀၀ ပါ စာတမ္းတေစာင္ကို အေမရိကန္စစ္တကၠသိုလ္တခု တြင္ ေရးသားခဲ့ျပန္ပါသည္။
စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ားအဖို႔ကို စာတမ္းပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို အခြင့္သင့္တိုင္း ရည္ညႊန္းၾက၊ ေ၀ဖန္ၾက ျပဳလုပ္ ေနၾက ပါသည္၊ “ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျပည္သူမ်ားမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပညာမတက္ၾက၊ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားမွာ ေသခ်ာေစ့ေစ့စပ္စပ္၊ မစဥ္းစားႏိုင္ၾကဘူး” ဟု အာယြတ္ခန္က ျငီးတြားထားပါသည္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး စီစီက “ဒီမိုကေရစီကို လူထုက ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကတာ မွန္ပါသည္၊ သို႔ေပမဲ့ သူ႔လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔၊ အႏ ၱရာယ္ေတြကမ်ားလြန္းတယ္” ဟု မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ပါသည္။
ပါကစၥတန္ႏွင့္အီဂ်စ္ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးမွ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ားသည္ အမ်ိဳးသားေရးေၾကာင့္သာ အာဏာကို ရယူ ၾကျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာတက္ၾကပါသည္၊ သူတို႔ စစ္တပ္၏ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မ်ားကိုမူ အလြယ္တကူ လစ္လ်ဴရႈ ထားၾကဟန္တူသည္၊ ၂၀၁၁ ဒီဇင္ဘာလ ၃ရက္ေန႔က အီဂ်စ္ႏိုင္ငံစစ္ဦးစီးခ်ဳပ္၏ လက္ေထာက္ ဘ႑ာေရး တာ၀န္ခံ ဗိုလ္ခ်ဳပ္နပ္(စ)က စစ္တပ္မွ နိုင္ငံေတာ္ ရံပံုေငြသို႔ ေဒၚလာသန္းတေထာင္ ေခ်းငွါးလိုက္ရသည္ဟု ဆို သည္၊ သူကထိုေငြမ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္ကမပိုင္၊ စစ္တပ္ပိုင္သာ ျဖစ္သည္ဟု ေျပာသည္၊ သူတို႔ ႏွစ္ ၃၀ တို္င္တိုင္ ေခြ်းမ်ားျဖင့္ ရင္းႏွီးျပီး ရထားရေသာပိုက္ဆံကို ႏိုင္ငံေတာ္က သိမ္းယူျခင္းကို လက္မခံႏိုင္ဟုဆို၏။
(၂)
အီဂ်စ္ႏိုင္ငံေတာ္စစ္တပ္က အျမတ္ေငြရရွိေရးကို ဦးစားေပးေသာေပၚလစီရွိမရွိ မေသခ်ာေသာ္လည္း စစ္တပ္က စီးပြားေရးလုပ္ေနျခင္းအတြက္ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းမက်ႏိုင္သည္မွာ အေသအခ်ာျဖစ္ပါသည္၊ စစ္တပ္မွ အနားယူျပီးေသာ အရာရွိၾကီးမ်ားမွာ ကုမၸဏီပိုင္ရွင္ၾကီးမ်ား၊ ဟိုတယ္ႏွင့္ စူပါမားကတ္ပိုင္ရွင္ၾကီးမ်ား ျဖစ္ေန သည္ကိုလည္း ေတြ႔ႏိုင္ၾကပါသည္၊ သူတို႔မွာ အေကာက္အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္မ်ား၊ ဘဏ္ေခ်းေငြကို အလြယ္ တကူ ရႏိုင္ျခင္း၊ အလုပ္သမားဆႏၵျပမႈမ်ားကိုႏွိမ္နင္းျပစ္ႏိုင္ျခင္း စသည့္အားသာခ်က္မ်ားရွိေနသည္၊ အလုပ္ သမားအေရး ရပိုင္ခြင့္ကို ေတာင္းဆိုသူမ်ားမွာ တရားရံုးသို႔ ေရာက္ၾကရသည္ခ်ည္းျဖစ္သည္၊ သူတို႔က စည္းကမ္းတက် အလုပ္လုပ္တက္ျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္ၾကိဳးစားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အသီးအပြင့္ကို ခံစားၾကရသည္ ဟုေၾကြးေၾကာ္ေနၾကသည္။
ပါကစၥတန္ စစ္တပ္ပိုင္ ကုမၸဏီ ၾကီးႏွစ္ခုရွိသည္၊ Army Welfare Trust နွင့္ Fauji Foundation တို႔ျဖစ္သည္၊ ၄င္းတို႔သည္သၾကားစက္မ်ား၊ ဓါတုေဗဒစက္ရုံမ်ား၊ ဓါတ္ေျမၾသဇာစက္ရုံမ်ား၊ အျပင္ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ၏ အဓိကဘဏ္လုပ္ငန္း Askari Bank ၾကီးမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ၾကသည္။
သို႔ပါေသာ္လည္း ပါကစၥတန္ႏွင့္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ စစ္တပ္ႏွစ္ခုတြင္ မတူညီေသာ အခ်က္မ်ားရွိသည္၊ ပါကစၥတန္တြင္ ISI ေခၚ ေထာက္လွမ္းေရးတပ္မွာ စစ္တပ္၏ ထိမ္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ရွိသည္၊ ျပည္သူျပည္သားမ်ားကို ဖမ္းဆီး ပိုင္ခြင့္၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ပိုင္ခြင့္ရွိထားျပီး အခြင့္အာဏာကို ရဲရဲတင္းတင္း ေျဗာင္က်က် အသံုးခ်ေလ့ရိွသည္၊ ရဲသို႔မဟုတ္ အျခားျမိဳ႕ျပဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ ေထာက္လွမ္းေရးတပ္ဖြဲ႔အေပၚ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈ မရွိႏိုင္ၾကေပ၊ PIA ေခၚအရပ္ဖက္ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႔အစည္းမွာ ISI ႏွင့္ယွဥ္ေသာ္ အင္အားလည္း မသံုးႏိုင္ ၾသဇာ ထက္ျမက္ျခင္းလည္းမရွိေပ။
အီဂ်စ္ႏိုင္ငံတြင္မူ ျပည္ထဲေရးဌာန လံုျခံဳေရးအဖြဲ႔မွာ စစ္တပ္အလားတူ ၾသဇာအာဏာရွိသည္၊ သမၼတ နက္ဆာ လက္ထက္မွ စတင္၍ စစ္တပ္၏လုပ္ပိုင္ခြင့္ ပါ၀ါကို ျမိဳ႕ျပအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက လႊဲေျပာင္းယူခဲ့ရာ အာရပ္စပရင္း ေခၚ လူထုအံုၾကြမႈမွ စတင္၍ စစ္တပ္၏ အေရးပါမႈမွာ တျဖည္းျဖည္း ျပန္လည္ထင္ရွားလာသည္၊ စစ္တပ္ အေနျဖင့္ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မ်ားကိုျဖစ္ေစ၊ အယူ၀ါဒ ေပ်ာ့ေျပာင္းသူမ်ားကိုျဖစ္ေစ၊ မိမိကို ဆန္႔က်င္သူ မ်ားအားလံုး ကိုခ်ိဳးႏွိမ္ရန္ အသင့္ရွိသည္။
(၃)
ႏိုင္ငံႏွစ္ခုစလံုးတြင္ တိုင္းျပည္ကို ျငိမ္၀ပ္ပိျပားေအာင္ အင္အားျဖင့္ ဖိႏွိပ္ထား ေသာအစိုးရ အဖြဲ႔အစည္းတခု ၏ေနရာသည္ အထင္အရွားရွိသည္ (Deep State)၊ လက္ရွိ (သို႔) အျငိမ္းစားယူျပီးျဖစ္ေသာ ရဲႏွင့္ေထာက္လွမ္း ေရး အရာရွိမ်ား၊ ထိပ္ပိုင္းအရာရွိၾကီးမ်ား၊ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာေသာ ခရုိနီအရင္းရွင္ၾကီးမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အေရးကို အကာအကြယ္ေပးရန္ အသင့္ရွိၾကသည္၊ မူဘာရက္ ျပဳတ္က်ျပီး ပင္လယ္နီရွိ သူ႔အိမ္သို႔ေျပာင္းေရႊ႕သြားျပီးဆို ေစ အစိုးရကိုဆန္႔က်င္သူမ်ားေနာက္မွ ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိမ်ားက ေနာက္ေရာင္ခံ လိုက္ေနၾကဆဲသာ ျဖစ္ ပါသည္၊ အထက္က သမၼတၾကီးျပဳတ္က်ေစဦး၊ ေအာက္ေျခအလႊာ ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိမ်ား၏ အစည္းအရုံး မွာ ပ်က္ျပယ္သြားျပီဟူ၍ မရွိေပ၊ အစိုးရရုံးမ်ားကို ဆႏၵျပသူမ်ားက ၀င္ေရာက္ဖ်က္ဆီးၾကသည့္တိုင္ စာရြက္ စာတမ္း ႏွင့္ဖိုင္မ်ား မပ်က္စီးမဆံုးရႈံးရေအာင္ လံုျခံဳေရးအရာရွိမ်ားက ေစာင့္ၾကပ္ေနၾကဆဲသာ ျဖစ္ပါသည္၊ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံတြင္လည္း တိုင္းျပည္ၾကီး အဘယ္မွ်ဆူပူလႈပ္ရွားေနၾကေစဦး၊ ႏ်ဴးကလီးယားလက္နက္မ်ားကို ကာကြယ္ေရး၊ အိႏၵိယမွ က်ဴးေက်ာ္မလာေရး အတြက္ ေစာင့္ၾကပ္ေနသူမ်ားမွာ မိမိအလုပ္ကို အပ်က္မခံၾကေပ၊ ထိုနည္းတူ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက အိႏၵိယႏိုင္ငံႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြလုပ္ေနစဥ္မွာပင္ စစ္ေသြးၾကြမ်ား က ႏိုင္ငံေတာ္၏ညႊန္ၾကားခ်က္ႏွင့္ နယ္စပ္တိုက္ပြဲေတြ ဆက္လ်က္သာ ရွိေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါသည္။
ထိုႏွစ္ႏိုင္ငံ၏ စစ္တပ္ႏွစ္ခုလံုးမွာ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ျခင္းႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ အျပည့္ယူထားၾကခ်ိန္တြင္ တိုင္းျပည္၏ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးမွာ ပ်က္ျပားလာသည္၊ ျပည္သူတို႔၏ က်န္းမာေရး အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ပင္ ျဖည့္ဆည္းမေပးႏိုင္၊ ေက်ာင္းအသစ္မ်ားမေဆာက္ႏိုင္ၾကသလို အလုပ္အကိုင္အသစ္မ်ားကိုလည္း ဖန္တီး မေပးႏိုင္ၾကေပ။
(၄)
၂၀၁၅ခုႏွစ္ UNDP ၏ လူမႈတိုးတက္ေရးအဆင့္တြင္ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံမွာ ၁၈၈ ႏိုင္ငံမ်ားအနက္ ၁၄ရ လိုက္ သည္၊ တဦးခ်င္း၀င္ေငြမွာ ေဒၚလာ ၄၄၅၄ ရွိျပီး လူတို႔၏ပ်မ္းမွ် သက္တမ္း ၆၆.၂ ျဖစ္သည္၊
အိႏၵိယ ႏိုင္ငံႏွင့္ မည္သည့္သေဘာတူစာခ်ဳပ္မွ မခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ျခင္းမွာ စစ္တပ္က အျမဲေတာင္းဆိုေနေသာ ကက္ရွမီးယားအေရး ေျပလည္မႈ မရရွိေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္၊ ပါကစၥတန္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ေသာ ဇာဒါရီႏွင့္ နာ၀ါရွရစ္ ႏွစ္ဦးလံုးက အိႏၵိယႏိုင္ငံႏွင့္ ဖရီးထရိတ္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ ဆိုျခင္းျဖင့္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္း တိုးတက္မ်ားျပားလာမည္ကို သေဘာေပါက္ၾကပါသည္၊ ႏိုင္ငံ၏ လူေနမႈ အဆင့္အတန္းျမင့္တက္လာမည္ ဆိုသည္ကို၄င္း သိၾကပါသည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္းစစ္တပ္၏ သေဘာတူညီမႈကို မရႏိုင္သျဖင့္ ထိုစာခ်ဳပ္ကို မခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ၾကေသးပါ။
အီဂ်စ္စစ္တပ္အတြက္မူ ႏိုင္ငံေတာ္စီးပြားေရးကိုသူတို႔ မပိုင္သလို စိတ္၀င္စားမႈလည္းမရွိေခ်၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ၀ီကီလိခ္က ဖြင့္ခ်ခ်က္အရ အီဂ်စ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ တန္တာ၀ီ (Mohammed Tantawi) က မိမိၾသဇာအာဏာက်ဆင္း မည္ စိုးရိမ္ေသာေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္ေရးစနစ္ကို လက္မခံႏိုင္ျဖစ္ေနသည္ဟု ဆိုေသာ အေမရိကန္ သံအရာရွိ၏ ေၾကးနန္းစာကိုဖတ္ၾကရသည္၊ စစ္တပ္မွ အနားယူလိုက္ေသာ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီး စီစီမွာ Muslin Brotherhood ၏ပါတီကို ယွဥ္ျပိဳင္ခြင့္ မေပးေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ တြင္ အႏိုင္ရရွိျပီး အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ၏ သမၼတၾကီးျဖစ္လာခဲ့သည္၊ သမၼတအသစ္ စီစီ အတြက္မူ သူ၏ ႏိုင္ငံေတာ္၀င္ေငြမွာ ေရနံ၊ သဘာ၀သယံဇာတ မ်ား ေရာင္းခ်ရေငြႏွင့္ စူးအက္တူးေျမာင္း၏၀င္ေငြမွာ အဓိကျဖစ္သည္၊ ငယ္ရြယ္ေသာ အီဂ်စ္ လူငယ္မ်ား အတြက္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားအေၾကာင္းကို ဂ်င္နရယ္ တန္တာ၀ီ နည္းတူ စိတ္၀င္စား ဟန္မျပေပ၊ အီဂ်စ္ ႏိုင္ငံ၏ UNDP အဆင့္အတန္းမွာ ၁၀၈ ျဖစ္ပါသည္။
အေျခအေန တိုးတက္ေအာင္ျမင္မႈမရွိပါဘဲလ်က္ အီဂ်စ္ႏွင့္ ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္မ်ားမွာ ဤမွ်ၾသဇာအာဏာ ၾကီးထြားေနျခင္းမွာ အံ့ၾသစရာပင္ျဖစ္သည္၊ တခ်ိဳ႕ကလည္း ၀ါရွင္တန္မွ သူတို႔အေရးကိုေဆာ္ၾသသူပြဲစားမ်ား ေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟုေကာက္ခ်က္ခ်ၾကသည္၊ ၀ါရွင္တန္ကမႈဤစစ္တပ္ၾကီးမ်ားေၾကာင့္သာ ဘာသာေရးအစြန္း ေရာက္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ကိုမရႏိုင္ၾကျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆဟန္ရွိသည္။
(၅)
၀ါရွင္တန္၏ ၂၀၀၁ မွ ၂၀၁၁ အတြင္း ပါကစၥတန္သို႕ေထာက္ပ့ံေငြမွာ ေဒၚလာ သန္းေထာင္ေပါင္း ၂၀ ရွိသည္၊ အၿခား စစ္တပ္အခ်င္းခ်င္း ဒါရိုက္ ေထာက္ပ့ံမႈမ်ားမွာ ထုတ္္ေဖၚေႀကညာၿခင္းမရွိေပ၊ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံက တႏွစ္လ်င္ ေဒၚလာသန္း၂ ေထာင္မွ် အကူအညီ ရရွိေနသည္။
အေမရိကန္က အီဂ်စ္အပါအ၀င္ အာရပ္စပရင္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီအစိုးရ ေပၚေပါက္လာေရးကို မေတာင္း ဆိုေတာ့ျခင္းမွာ သမၼတအိုဘားမား၏ ႏိုင္ငံျခားေရးေပၚလစီတြင္ ထူးျခားေသာေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္ပါသည္ဟု ေထာက္ ျပၾကသည္။
၁၉၆၈ ခုႏွစ္က ဆင္မ်ဴရယ္ ဟန္တင္တမ္ (Samuel Huntington) က ကိုလိုနီအျဖစ္မွ လြတ္ေျမာက္လာၾက ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အင္အား ခ်ိနဲ႔ေသာ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအဖို႔ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ေျပာင္းလဲေနေသာ လူေနမႈစနစ္ တိုးတက္မႈ ကို လိုက္ မမွီ ႏိုင္ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု နိမိတ္ဖတ္ခဲ့ဖူးသည္၊ ျမိဳ႕ၾကီးျပၾကီးမ်ား ထြန္းေပၚလာ ျခင္း ႏွင့္ စက္မႈလက္မႈတိုးတက္လာ ျခင္း တို႕ေၾကာင့္ လူအုပ္စုအခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡျဖစ္မႈမ်ား တိုးပြားလာမည္ဟု လည္း ဆိုခဲ့ပါသည္၊ ေယဘူယ်အား ျဖင့္ အေမရိကန္ ဒီမိုကရက္မ်ားအဖို႔မွာမည္သည့္ႏိုင္ငံမဆို ေထာက္ပံ့မႈမ်ား ေပးျပီးစီးပြားေရးတိုးတက္လာလ်င္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔ မုခ်မေသြေရာက္ရမည္ဟု ယံုၾကည္ေနၾကသည္၊ အကယ္စင္စစ္ သူတို႔သတိျပဳရမည္မွာ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မႈ မရွိလ်င္ မည္သည့္ေအာင္ျမင္မႈကိုမွ် မရႏိုင္ေပ၊
ျဗိတိန္တြင္ စက္မႈေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္ခဲ့ရျခင္းမွာ လူမ်ား အလုပ္အကိုင္ ရရွိေရးကို ဦးစားေပးျပီး လူအမ်ားစု အားပညာေပး ျခင္းကို ေနာက္မွလုပ္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္၊ လူေတြကို ဦးစြာပညာေပးလ်င္ အလုပ္ အကိုင္ အလံုအေလာက္ ဖန္တီးမေပးႏိုင္ ျဖစ္ရတတ္ပါသည္၊ သမရုိးက် လူတန္းစားႏွင့္ ပညာတတ္ တိုးတက္ ေသာအျမင္ရွိ သည့္ လူအုပ္စုတို႔သည္ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းေနႏိုင္ၾကရပါမည္၊ ထိုကိစၥအတြက္ အစိုးရ၏ အကူ အညီ မလိုပါ။ ပညာတတ္မ်ားက လူမႈအဖြဲ႔အစည္းတြင္ ပါ၀င္ ၀င္ဆန္႔လိုၾကသည္၊ ထိုအခ်ိန္ မ်ိဳး တြင္ ၄င္းတို႔၏ အင္အားကို ကြ်မ္းက်င္စြာ အသံုးခ်ႏိုင္မည့္ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းလိုပါသည္၊ ထိုသို႔ေခတ္ေျပာင္းခ်ိန္တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုးရ ျပဳတ္မက်ရန္ အေရးၾကီးပါသည္။
ဟန္တင္တန္က ပါကစၥတန္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အာယြတ္ခန္ကို ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီးအျပီး ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ စံျပေခါင္းေဆာင္ၾကီးတဦး ျဖစ္ပါသည္ဟု ဆိုခဲ့သည္၊ သူအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဆယ္ႏွစ္ကာလသည္ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ အဖို႔ အတိုးတက္ဆံုးကာလ ျဖစ္သည္ဟုလည္း သမိုင္းဆရာမ်ားက ေရးၾကပါသည္။
၁၉၉၈ ေအာက္တိုဘာလက ထိုစဥ္က၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္သူ နာ၀ါရွရစ္က ဗိုလ္မႈးၾကီး ပါေဗးမူရွာရပ္ (Pervez Musharraf) ကို ၾကယ္ေလးပြင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အျဖစ္ရာထူးတိုးျမွင့္ေပးခဲ့သည္၊ ၁၉၉၉ ခုဒီဇင္ဘာလတြင္ မူရွာရပ္က ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ကိုျဖဳတ္ခ်ျပီး သူကိုယ္တိုင္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္၊ တိုင္းျပည္က လက္မခံဆူပူအံုၾကြမႈမ်ားေၾကာင့္ ၂၀၀ရ ႏို၀င္ဘာလတြင္ အေရးေပၚအေျခအေနေက်ျငာခဲ့ရသည္၊ ၂၀၀၈ တြင္မူရာထူးအားလံုးစြန္႔လႊတ္ခဲ့ရျပီး လန္ဒန္သို႔တိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသည္၊ မူရွာရပ္၏ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္ကာလတေလ်ာက္လံုး “စစ္တပ္က အာဏာ သိမ္းလ်င္ရတယ္” ဆိုျခင္းမွာ အႏၱရာယ္ အလြန္ၾကီးမားေၾကာင္း အၾကိမ္ၾကိမ္ သက္ေသျပခဲ့သည္၊ စစ္တပ္၏ အဓိက တာ၀န္မွာ ဒီမိုကေရစီ အေဆာက္အဦးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးရန္သာျဖစ္သည္၊ ကိုယ္တိုင္ ေခါင္းေဆာင္လုပ္ရန္ မဟုတ္ေပ။
၂၀၁၁ ခုေမလ ၂ ရက္ေန႔ အေမရိကန္ မရိမ္းတပ္သားမ်ားက ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ အဘိုဒါဗတ္ ျမိဳ႔သို႔၀င္ေရာက္ျပီး အိုဆာမာ ဘင္လာဒင္ကို စီနင္းအဆံုးစီရင္ ခ်ိန္တြင္ ပါကစၥတန္ ေလတပ္မေတာ္ႏွင့္စစ္တပ္ ၾကီးတခုလံုးမွာ အိပ္ေမာက်ေနခဲ့ၾကပါသည္၊ အရပ္သား ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးမွာ ေနာက္တေန႔နံနက္ နယူးေယာက္မွ သမီး ျဖစ္သူက ဖံုးဆက္ ေသာအခါက်မွ ထိုအျဖစ္အပ်က္ကို သိခဲ့ရပါသည္ဟုဆိုသည္၊ အစိုးရက စစ္တပ္ကိုအပစ္ပံုခ် သျဖင့္ အာဏာ သိမ္းေတာ့မွာ ဘဲဟု စိုးရိမ္ခဲ့ၾကရသည္၊ ဤမွ်အရုပ္ဆိုး အၾကည့္တန္သည့္ ျဖစ္ရပ္ ကပင္ ပါကစၥတန္ စစ္တပ္၏ ၾသဇာ အဏာကို ရုတ္ေလွ်ာ့မသြားေစႏိုင္ခဲ့ေပ၊
(၆)
ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတာ္ဟုဆိုရာတြင္ လူတန္းစားအလႊာအသီးသီးႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအသီးသီးမွာ မိမိတို႔က်ရာေန ရာတြင္မိမိအေပၚက်ေရာက္လာသည့္တာ၀န္အသီးသီး ကိုေက်ပြန္ေအာင္ ထမ္းေဆာင္ၾကရပါသည္၊ တာ၀န္ကို ခြဲေ၀ၾကရာတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရသည့္သေဘာ၊ တဦး၏သေဘာထားကို တဦးကေလးစားရမည့္ အစဥ္ အလာ မ်ား ပါ၀င္ရပါမည္၊ ျပႆနာရွိလ်င္ ေဆြးေႏြးညိွႏိႈင္းျခင္းျဖင့္သာ အေျဖရွာၾကရပါမည္၊
အိႏၵိယမွ ေခါင္းေဆာင္ၾကီး မဟတၱမ ဂႏၶီက လူ႔သမိုင္းသည္ အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် ေကာင္းရာ၊ တိုးတက္ရာဘက္သို႔ သာေျပာင္းလဲေနသည္ ဟုေရးသား ခဲ့ဘူးပါသည္၊ အထက္ပါ ႏိုင္ငံၾကီးႏွစ္ႏိုင္ငံတြင္ ထိုဆိုရိုးစကားအရ စစ္တပ္ ၏ ပါ၀င္ပါတ္သက္မႈမွာ တျဖည္းျဖည္းေလ်ွာ့နည္းသြားျပီး ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္သာဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္လာရန္ရွိပါ သည္၊
ကိုသန္းလြင္
Ref: The Military and the Mullah by Owen Bennet Jones (London Review Of Books)