ေမာင္ေမာင္စုိး ● ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္၊ ကိုးကန္႔တ႐ုတ္၊ တ႐ုတ္ျပည္ႏွင့္ ကြၽႏု္ပ္တို႔ ျမန္မာ - အပိုင္း (၁)

 

ေမာင္ေမာင္စုိး ● ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္၊ ကိုးကန္႔တ႐ုတ္၊ တ႐ုတ္ျပည္ႏွင့္ ကြၽႏု္ပ္တို႔ ျမန္မာ - အပိုင္း (၁)
(မုိးမခ) ဇူလုိင္ ၁၇၊ ၂၀၁၆

● ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပႆနာ
ယခုရက္ပိုင္း နိုင္ငံတကာသတင္းမ်က္ႏွာစာမ်ားတြင္ ေရပန္းအစားဆုံးက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပႆနာဟု ဆိုရမည္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာပင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ေရျပင္ပိုင္ဆိုင္မႈႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္၊ တိုင္ေ၊ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ဘ႐ူနိုင္း၊ မေလးရွားတုိ႔ အျငင္းပြားေနခဲ့ၾကသည္။ အျငင္းပြားေနေသာနိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ ထိုေဒသတြင္ ႂကြယ္ဝေသာ သဘာဝဓါတ္ ေငြ႕အပါ သဘာဝသယံဇာတမ်ားႏွင့္ ႂကြယ္ဝေသာ ငါးအရင္းအျမစ္မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုျပင္ အေမရိကန္ ဂ်ပန္အပါ အင္အားႀကီးနိုင္ငံမ်ားကလည္း စိတ္ဝင္စားသည္။ သူတုိ႔၏စ္ိတ္ဝင္စားမႈက ပစိဖိတ္ေဒသႏွင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္ လယ္တြင္း ေရေၾကာင္းသြားလာမႈကို စိုးမိုးနိုင္ရန္ျဖစ္သည္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္း အျငင္းပြားမႈ မ်ား အခ်င္းမ်ားမႈမ်ားကား အေတာမသတ္နိုင္ခ့ဲေပ။ ၂၀၁၂ ခန္႔က ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္တြင္ သူပိုင္ဆိုင္မႈ နယ္နမိတ္အား တ႐ုတ္တုိ႔ေရးဆြဲေဖၚျပမႈ ထြက္လာၿပီးေနာက္ အျငင္းပြားမႈမ်ား ပို၍တိုးလာသည္။ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံက အေနာက္ဖိလစ္ပိုင္ပင္လယ္ဟု ေျပာင္းေခၚသည္။ တ႐ုတ္တုိ႔ကလည္း ေတာင္ပင္လယ္တြင္ ကြၽန္းတုမ်ား ဖန္တီးၿပီး စစ္စခန္းမ်ား တည္ေဆာက္လာခ့ဲသည္။

ဖီလစ္ပိုင္နိုင္ငံက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အျငင္းပြားမႈအား ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ကုလသမဂၢသုိ႔တင္ျပခ့ဲၿပီး နယ္သာလန္ႏုိင္ငံ ဟိတ္ဂ္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာခုံ႐ံုးမွ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ျဖစ္လာခ့ဲေတာ့သည္။ ၃ ႏွစ္အၾကာ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၂ ရက္တြင္ ခုံ႐ံုးမွ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ထြက္သည္။ ႏိုင္ငံတကာခုံ႐ံုးက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္ ကြၽန္းမ်ားႏွင့္ ေရျပင္ပိုင္နက္အမ်ားစု ကို တ႐ုတ္တုိ႔ပိုင္ဆိုင္သည္ဆိုျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္မရွိသက့ဲသုိ႔ ဥပေဒေၾကာင္းအရလည္း မညီဟု ဆုံးျဖတ္ခ့ဲသည္။

ဤဆံုးျဖတ္ထြက္လာေသာအခါ ဖိလစ္ပိုင္တုိ႔ေပ်ာ္ျမဴးၾက၍ တ႐ုတ္တုိ႔အမ်က္ေဒါသထြက္သည္။ အဆိုပါဆုံးျဖတ္ခ်က္အား ဖိလစ္ပိုင္တုိ႔ ေထာက္ခံၾကေသာ္လည္း တ႐ုတ္က လက္မခံေခ် ။ နိုင္ငံတကာခံု႐ုံး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဆိုသည္မွာ မိမိတုိ႔တိုင္းျပည္တြင္း၌ၾကံဳေနၾက " ဥပေဒက့ဲသုိ့ အာဏာတည္ေသာအမိန့္ " မဟုတ္ေခ် ။ သက္ဆိုင္ရာနိုင္ငံတိုင္း၏ ခံယူမႈ လက္ခံမႈ ႏွင့္လည္းဆိုင္သက့ဲသုိ့ ထိုတိုင္းျပည္၏ အင္အားႏွင့္လည္းဆိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ တ႐ုတ္ျပည္သစ္ထူေထာင္ခ်ိန္ကစၿပီး အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ကုလသမဂၢတြင္းဝင္ခြင့္မရဘဲ အထီးတည္းရပ္တည္ခ့ဲေသာ တ႐ုတ္ျပည္လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ကုလသမဂၢလုံျခံဳ ေရးေကာင္စီတြင္ ဗီတိုအာဏာသုံးခြင့္ရွိ သည့္ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ ထိုဆံုးခ်က္ခ်က္ကို မည္သုိ့သေဘာထားမည္က အေရးၾကီးေပလိမ့္မည္။

● ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္စစ္ပြဲ 
အထက္ပါအေျခအေနေအာက္တြင္ ေတာင္ပင္လယ္၌ စစ္ပြဲတပြဲ ျဖစ္ေပၚလာမည္ေလာဟု စိုးရိမ္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာၾကသည္။ အခ်ဳိ႕က တ႐ုတ္ေတြစစ္ျပင္ေနၾကၿပီဟု ဆိုသည္။ တ႐ုတ္သမတ ရွီက်င့္ပင္က တ႐ုတ္စစ္တပ္ကို အမိန္႔ေပးလိုက္ၿပီဟု ဆိုသူကဆိုၾကသည္။ ထိုသတင္းယူဆခ်က္မ်ားသည္ လက္ေတြ႕မက်ေခ်။ နိုင္ငံတကာခုံ႐ံုးက မည္သုိ႔ဆံုးျဖတ္သည္ျဖစ္ေစ ထိုေဒသကို ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္းျပသရန္ မည္သည့္စစ္တပ္မွဝင္လာမည့္ အလားအလာမရွိသည္ျဖစ္၍ လတ္တေလာေတာင္ ပင္လယ္တြင္ မည့္သည့္စစ္ပြဲမွ ရွိမည္မဟုတ္ေပ။

လတ္တေလာ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားေနေသာ နိုင္ငံငယ္မ်ားအေနႏွင့္ ထိုေဒသအားဝင္ေရာက္စိုးမိုး၍ တ႐ုတ္တုိ႔အားယွဥ္ရန္ ေလေၾကာင္း ေရေၾကာင္း အင္အားမရွိေပ။ တ႐ုတ္အားေကာင္းစြာယွဥ္ၿပိဳင္နိုင္သည့္ အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္ အင္အားစုမ်ားမပါဘဲ မရင္ဆိုင္နိုင္ေပ။ အေမရိကန္ႏွင့္ဂ်ပန္တုိ႔ကလည္း နိုင္ငံတကာခုံ႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ထြက္သည္ႏွင့္ အင္အားသုံးဝင္ေရာက္လာ ဘြယ္ရာ အေၾကာင္းမရွိေပ။

illustration : The Japan tiems

လက္ရွိအေျခအေနတြင္ တ႐ုတ္ႏွင့္ အေမရိကန္ ဂ်ပန္တုိ႔၏ စီးပြားေရးကုန္သြယ္မႈမွာ ႏွစ္စဥ္ ဘီလ်ံေပါင္းရာႏွင့္ခ်ီသည္။ တ႐ုတ္ျပည္တြင္း ၎တုိ႔၏ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမွာ လြန္စြာမ်ားျပားသည္။ တ႐ုတ္တုိ႔ကလည္း အေမရိကန္ေငြတိုက္စာခ်ဳပ္မ်ား ဝယ္ယူထားသည္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံေပါင္းမ်ားစြာရွိေနသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအရ ေျခေထာက္ခ်င္း ပူး ခ်ည္ခံထားရသူမ်ားျဖစ္ရာ တေယာက္ေရထဲျပဳတ္က်လွ်င္ ေနာက္တေယာက္လည္း ကုန္းေပၚက်န္ေနစရာအေၾကာင္းမရွိ ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ယခုအခ်ိန္မ်ဳိးတြင္ စစ္ပြဲသည္ ေတာင္ပင္လယ္တြင္း၌ အလြယ္တကူျဖစ္စရာအေၾကာင္းမရွိေပ။ တ ေယာက္ေယာက္၏ ေသေရးရွင္ေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာကိစၥရပ္မ်ဳိးမျဖစ္သ၍ ျဖစ္စရာအေၾကာင္းမရွိေပဟု ဆိုရပါမည္။

တကယ္တမ္းဆိုလွ်င္ တ႐ုတ္တုိ႔က ေတာင္ပင္လယ္အားထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္ရန္ စစ္အင္အားတည္ေဆာက္ေနၿပီး အေမရိကန္က လည္း တ႐ုတ္တုိ႔အားထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္ရန္ နည္းလမ္းရွာေနသည္ဟု ဆိုရမည္။ တ႐ုတ္တုိ႔အဖို႔ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာတစီးေရခ် ၿပီးေနာက္ ၂ စီးထပ္မံတည္ေဆာက္ေနသည္ဟု သတင္းမ်ားကဆိုသည္။ နိုင္ငံတကာခုံ႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ထြက္ၿပီးေနာက္ ေန႔ ျဖစ္ေသာ ဇူလိုင္ ၁၃ ရက္တြင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္းရွိ နန္ရွာ (Nanshar) ကြၽန္းေပၚတြင္တည္ေဆာက္ထားေသာ ေလယဥ္ကြင္း ၂ ခုေပၚသုိ႔ ဘိုးရင္း ၇၃၇ အမ်ဳိးအစား ေလယဥ္တစီးႏွင့္ အဲယားဘတ္စ္ A 319 ေလယာဥ္ ၂ စီး ဆင္းသက္ျပ ခဲ့သည္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္းရွိ Yongshu သႏၲာေက်ာက္တန္းအပါ နန္ရွာကြၽန္းစုေပၚတြင္ အႀကီးစားေလယာဥ္မ်ားဆင္းသက္နိုင္သည့္ ေလယဥ္ကြင္း ၃ ခု တည္ေဆာက္နိုင္ခ့ဲၿပီျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္တုိ႔အေနႏွင့္ ေလေၾကာင္းအသာစီးရရန္ သူ တုိ႔၏ျပင္ဆင္မႈကို ျပသလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္ရွိ ဟြာရန္ (Hwa Yang) ေက်ာက္တန္း ခ်ီ ဂြာ (Chigua) ေက်ာက္တန္း က်ဴးဘီ (Zhubi ေက်ာက္တန္း ယုန္႐ႈ (Yong shu) ေက်ာက္တန္း မ်ားေပၚတြင္ မီးျပတိုက္ ၄ ခုတည္ေဆာက္ခ့ဲၿပီး ၅ ခုေျမာက္ မီးျပတိုက္အား နန္ရွာကြၽးန္စုရွိ ေမဂ်ီ (Meiji) ေက်ာက္တန္းေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ေနသည္ဟု သတင္းထုတ္ျပန္ထားပါသည္။ တ႐ုတ္တုိ႔ အေနႏွင့္ ေတာင္ပင္လယ္စုိးမိုးမႈအား စစ္ေရး၊ စီးပြားေရးအင္အားအသာျဖင့္ သြက္သြက္လက္လက္ လုပ္ေဆာင္ေနသည္ ဟု ဆိုရမည္။

အေမရိကန္အေနႏွင့္ ပစီးဖိတ္ေဒသကို အာရံုစိုက္၍ အေလးထား ဗဟိုျပဳမည္ဟုဆိုေနေသာ္လည္း လက္ေတြ႕တြင္ ဥေရာပ တြင္ ႐ုရွားရင္ဆိုင္ေနရသျဖင့္ ပစီးဖိတ္ေဒသသုိ႔ စစ္အင္အားျဖည့္တင္းရန္ အကန္႔အသတ္ရွိေနသည္။ ထိုေၾကာင့္လည္း ပစိဖိတ္ေဒသေရာက္ အေမရိကန္ေရတပ္အား တြဲဖက္အားျဖည့္နိုင္ရန္ ဂ်ပန္နိုင္ငံအေပၚထားရွိသည့္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကို ေျဖေလ်ာ့၍ ဂ်ပန္ႏွင့္ လက္တြဲလႈပ္ရွားေနသည္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္း တ႐ုတ္တုိ႔ စိုးမိုးထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရန္ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားသည္ အေမရိကန္ႏွင့္ ဂ်ပန္တုိ႔၏ ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာထိမ္းခ်ဳပ္မႈ အားကန္႔သတ္လိုက္ျခင္းျဖစ္သက့ဲသုိ႔ ပစိဖိတ္ေဒသအား တ႐ုတ္တုိ႔ လက္တန္းထိုးဆန္႔နိုင္ရန္ ေျခကုပ္ ယူလိုက္ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ဂ်ပန္ႏွင့္ ေဒသတြင္း ေတာင္ပင္လယ္ျပႆနာအျငင္းပြားမႈတြင္ပါဝင္ေသာ နိုင္ငံငယ္မ်ားအေနႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာခုံ႐ုံး၏ဆုံးျဖတ္ခ်က္အားေထာက္ခံသည့္ အင္အားစုမ်ားကို စည္း႐ုံးသိမ္းသြင္းရန္ ျပင္ဆင္ ေနသကဲ့သုိ႔ တ႐ုတ္အေနႏွင့္လည္း နိုင္ငံတကာခုံ႐ုံး၏သေဘာထားအား မွားယြင္းေၾကာင္းသက္ေသျပရန္ ႀကိဳးစားၿပီး သူ႔ အား ေထာက္ခံသည့္အင္အား စုေဆာင္းၾကမည့္ကာလျဖစ္သည္။

သုိ႔ေသာ္ ျမန္မာနိုင္ငံအပါ တဖက္ဖက္တြင္ အျပတ္ရပ္ရန္ခက္ခဲေသာနိုင္ငံမ်ားစြာသည္ ဤကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ၾကားေနၾကၿပီး မယုတ္မလြန္ေသာစကားမ်ားေျပာဆိုကာ လတ္တေလာေနၾကမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ထိုကစားပြဲတြင္မွ ေရွာင္ထြက္ရန္ ခက္ ခဲေပသည္။

● ေတာင္ပင္လယ္ႏွင့္ တ႐ုတ္ျပည္မႀကီး
အခ်ဳိ႕က နိုင္ငံတကာခုံ႐ံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္ထြက္ၿပီး တ႐ုတ္တုိ႔ စစ္ျပင္ေနၿပီဟု ဆိုသည္္။ တ႐ုတ္တုိ႔အေနႏွင့္ လႈပ္လႈပ္ရွားရွား နိုးနိုး ၾကားၾကားေနျပ႐ံုကလြဲ အေထြအထူးစစ္ျပင္လိမ့္မည္မထင္ပါ။ သူ၏မူလစီမံကိန္းအတိုင္းေတာင္ပင္လယ္တြင္ စစ္အင္ အားတည္ေဆာက္ျခင္း ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြားၿပီး အရွိန္ေတာ့ျမႇင့္လာနိုင္ပါသည္။

ခုံ႐ံုး၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ တ႐ုတ္သမတ ရွီက်င့္ပင္က တ႐ုတ္ရဲ့ေရေၾကာင္းဆိုင္ရာပိုင္ဆိုင္မႈႏွင့္ အက်ဳိးစီးပြားကို အထိခိုက္ခံမွာမဟုတ္ဟုဆိုလိုက္သည္။ တ႐ုတ္သမတက ဘယ္ခုံ႐ုံးဆံုးျဖတ္ခ်က္မွ တ႐ုတ္တုိ႔၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာႏွင့္ ေရေၾကာင္းသြားလာမႈကို ခုခံကာကြယ္ပိုင္ခြင့္အား သက္ေရာက္မႈရွိေစမွမဟုတ္ဟု ဆိုခ့ဲသည္။ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမႈ မ်ား ကို အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေျဖရွင္းသြားမည္ဟုဆိုခ့ဲသည္။ ခုံ႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္အရ တ႐ုတ္တုိ႔အေနႏွင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္အတြင္းရွိ သယံဇာတမ်ားကို ထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္ခြင့္ သမိုင္းအေထာက္အထားခိုင္ခိုင္မာမာမရွိဘဲ ဖိလစ္ပိုင္၏ ပိုင္နက္အ ေတာ္မ်ားမ်ားကို တ႐ုတ္တုိ႔ က်ဴးေက်ာ္ထားသည္ဟု ဆံုးျဖတ္ထားသည္။

တ႐ုတ္တုိ႔က နိုင္ငံတကာခုံ႐ုံး၏ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စကၠဴျဖဴစာတမ္းတေစာင္ထုတ္ျပန္ခ့ဲသည္။ ထိုစာတမ္းတြင္ လြန္ခ့ဲေသာႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္က ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း တ႐ုတ္တုိ႔၏လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားႏွင့္ တ႐ုတ္တုိ႔၏ ရွိရင္းစြဲ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ သြင္ျပင္လကၡဏာ ႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ကို ေရးသားေဖၚျပထားသည္ဟု ဆိုပါ သည္။ တ႐ုတ္နိုင္ငံသည္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အား ဦးစြာရွာေဖြေတြ႕ရွိျခင္း အမည္ေပးခ့ဲျခင္း ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္းမ်ားႏွင့္ အက်ဳိး ရွိစြာအသုံးခ်ခ့့ဲသက့ဲသုိ႔ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာဆိုင္ရာ အေလ့အက်င့္ တရားမ်ွတမႈတုိ႔အား စဥ္ဆက္မျပတ္ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ ရွိစြာ ထိေရာကမႈရွိစြာ လုပ္ေဆာင္သြားမည္ဟု ဆိုပါသည္။

အခ်ဳပ္အား စကၠဴျဖဴ စာတမ္းထုတ္ျပန္ၿပီးေနာက္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေသာနည္း လမ္းကို အသုံးျပဳသြားမည္ဟု တ႐ုတ္တုိ႔ကဆိုပါသည္။ တ႐ုတ္နိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန ဒုဝန္ႀကီး လ်ဴက်င့္မင္ကလည္း ၂၀၁၆ ဇူလိုင္လ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ျပဳလုပ္ေသာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတြင္ နိုင္ငံတကာခုံ႐ုံးႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဝဖန္မႈျပဳခ့ဲ သည္။ လ်ဴက်င့္မင္က အဆိုပါနိုင္ငံတကာခုံ႐ုံးသည္ အမွန္တကယ္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာခုံ႐ုံးမဟုတ္ဘဲ နိုင္ငံေရးႀကိဳးကိုင္မႈ ၏ရလဒ္ျဖစ္ေၾကာင္း ခုံ႐ုံးအဖြဲ႕ဝင္ ၄ ဦးမွာ ဥေရာပမွျဖစ္ၿပီး ၁ ဦးမွာ ဂါနာနိုင္ငံမွျဖစ္သျဖင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပႆနာကို အမွန္တကယ္နားလည္နိုင္ျခင္း ရွိ/မရွိ မွန္မွန္ကန္ကန္ ဆုံးျဖတ္နိုင္ျခင္း ရွိ/မရွိတုိ႔ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သံသယျဖစ္ဘြယ္ေကာင္း သည္ဟု ဆိုပါသည္။

ႏိုင္ငံတကာဥပေဒမ်ားေအာက္တြင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း အျခားနိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ေရေၾကာင္းသြား လာျခင္း လြတ္လပ္စြာျဖတ္ေက်ာ္ ပ်ံသန္းေရးအား လုပ္ေဆာင္ရန္ကို တ႐ုတ္တုိ႔က ကတိကဝတ္ျပဳထားခ့ဲသည္။ သုိ႔ေသာ္ တ႐ုတ္ျပည္၏ လုံျခံဳေရးၿခိမ္းေျခာက္ခံရလွ်င္ ေတာင္ပင္လယ္တြင္း ေလေၾကာင္းရန္ကာကြယ္ေရးဇုံ ထားရွိခြင့္ရွိေၾကာင္း  လ်ဴက်င့္မင္က အဆိုပါသတင္းစာရွွင္းလင္းပြဲတြင္ဆိုခ့ဲသည္။ ဆက္လက္္၍ တ႐ုတ္တုိ႔အေနႏွင့္ ေတာင္ပင္လယ္အား ၿငိမ္း ခ်မ္းေရးပင္လယ္၊ ခ်စ္ၾကည္ေရးပင္လယ္၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးပင္လယ္ျဖစ္ရန္ လိုလားသည္ဟု ဆိုခ့ဲသည္။

အထက္ပါတ႐ုတ္တုိ႔၏ သေဘာထားမ်ားအရ တ႐ုတ္တုိ႔သည္ ေတာင္ပင္လယ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ သူတုိ႔၏ အခ်ဳပ္အျခာပိုင္ ဆိုင္မႈကို လုံးဝဆြဲကိုင္ထားၿပီး ေတာင္ပင္လယ္အတြင္း ႏိုင္ငံတကာယာဥ္မ်ား ေရေၾကာင္းေလေၾကာင္းမ်ား လြတ္လပ္စြာျဖတ္ သန္းျခင္းအား ၎တုိ႔၏နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈအေပၚမွသာ အသိမွတ္ျပဳေပးမည္ျဖစ္သက့ဲသုိ႔ ၎တုိ႔၏ ေတာင္ပင္လယ္အား စစ္ေရးအရ ခ်ဳပ္ကိုင္နိုင္ရန္ အားထုတ္မႈကို ဆုပ္ကိုင္သြားမည္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္ဟု ဆိုရပါမည္။

ထို႔ျပင္ တ႐ုတ္နိုင္ငံျခားေရး ဝမ္ရီက တ႐ုတ္နိုင္ငံအေနႏွင့္ နိုင္ငံတကာခုံ႐ုံး၏ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားတြင္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း မျပဳျခင္း၊ အသိအမွတ္မျပဳျခင္းတုိ႔သည္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒႏွင့္ ေဒသတြင္း စည္းမ်ဥ္းမ်ားကိုေထာက္ခံရန္ ရည္ရြယ္သည္ဟု ဆိုခ့ဲသည္။ နိုင္ငံတကာဥပေဒအရ တိုင္းျပည္အသီးသီးအေနႏွင့္ အျငင္းပြားမႈအား ေျဖရွင္းလိုသည့္ပုံစံကို မိမိစိတ္ႀကိဳက္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ ကုလသမဂၢ ေရေၾကာင္းဥပေဒဆိုင္ရာသေဘာတူညီခ်က္ (United Nations Convention on the Law of the Sea= UNCLOS) အရ အဖြဲ႕ဝင္နိုင္ငံတနိုင္ငံအေနႏွင့္ အတင္းအၾကပ္ခ်ဳပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္သည့္ လုပ္ ငန္းပုံစံကို ျငင္းပယ္နိုင္ေၾကာင္း တ႐ုတ္နိုင္ငံအေနႏွင့္အာဆီယံ ၁၀ နိုင္ငံႏွင့္ခ်ဳပ္ဆိုခ့ဲေသာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ နိုင္ငံမ်ား အျပဳ အမူဆိုင္ရာေၾကျငာစာတမ္း (Declaration on the Conduct of Partiesin the South China Sea DOC) တြင္ တိုက္႐ိုက္သက္ဆိုင္သည့္ နိုင္ငံမ်ားမွ ေဆြးေႏြးညိႇႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ အျငင္းပြားမႈကို ေျဖရွင္းရမည္ဆိုသည္အခ်က္ ပါရွိေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ တ႐ုတ္အေနႏွင့္ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မႈမျပဳျခင္း၊ အသိမွတ္မျပဳျခင္း စသည့္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားသည္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ နိုင္ငံတကာေရေၾကာင္းဥပေဒ စံခ်ိန္ စံညႊန္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ေဆာင္ရြက္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဝမ္ရီက ဆိုခ့ဲသည္။ ထို႔ျပင္ ဝမ္ရီက ႏိုင္ငံေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ႏွင့္ ျပည္ပနိုင္ငံေရးပါတီႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္း ၁၃၀ ေက်ာ္မွ တ႐ုတ္ျပည္၏ရပ္တည္မႈကို နားလည္ေထာက္ခံမႈေပးသည္ဟု ဆိုခ့ဲသည္။

လက္ရွိအေျခအေနေဖၚျပခ်က္မ်ားအရ တ႐ုတ္တုိ႔သည္ ေတာင္ပင္လယ္ျပႆနာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အျငင္းပြားေနေသာ ေဒ သတြင္း တနိုင္ငံခ်င္းစီႏွင့္ သီးသန္႔ေျဖရွင္းမည္ဟူေသာမူကို ရပ္ခံထားသည္။ ၎အာဆီယံႏွင့္ေဆြးေႏြးညိႇႏႈိင္းရန္ပင္ ပယ္ခ် ထားသည္။ အေမရိကန္ႏွင့္ အျခားနိုင္ငံမ်ားဝင္မပါရန္ သတိေပးထားသည္။ ေဒသတြင္းနိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ အင္အားၾကီးထြား လာေနေသာ တ႐ုတ္အား တနိုင္ငံခ်င္းစီ ရင္ဆိုင္ရန္ မျဖစ္နိုင္သျဖင့္ စုေပါင္းအားကို ရယူနိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကသည္။

လက္ရွိကမၻာႀကီး၏ ေရျပင္ေျမျပင္နယ္နမိတ္သတ္မွတ္ခ်က္ အမ်ားစုသည္ အင္အားအသုံးျပဳျခင္း အင္အားစု စည္းျပသျခင္း မ်ား အေပၚအေျခတည္သည့္ အင္အားႀကီးသူ အနိင္ယူရွင္သန္သည့္ ေတာရိုင္းဥပေဒသေပၚ၌ သေႏၶတည္ေပါက္ဖြားလာ ျခင္းျဖစ္သည္။ ယဥ္ေက်းလာၿပီဆိုသည့္ ကမာၻႀကီးသည္ လွပသိမ္ေမြ႕သည့္ ဥပေဒစကားလုံးျဖင့္ က်င္လည္ရွင္သန္ေနၾကၿပီဆိုေသာ္လည္း ေတာ႐ိုင္းဥပေဒသ အရိပ္အာဝါသေအာက္မွ မလြတ္ေျမာက္နိုင္ေသးေပ။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးႏွင့္ပတ္သက္၍လည္း တ႐ုတ္အပါမတူကြဲလြဲေသာနိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ မိမိအားေထာက္ခံေသာအင္အားစုမ်ားကိုစုေဝး၍ အင္အားတည္ေဆာက္ၾကမည္သာျဖစ္သည္။ စစ္အင္အားျပင္ဆင္မႈ နည္းတူ ေတာင္ပင္လယ္ျပႆ နာကိုအေျချပဳ၍ နိုင္ငံေရးတပ္ေပါင္းစုကို တည္ေဆာက္ၾကမည့္ အခါသမယဟုဆိုရမည္။ ထိုသုိ႔ အင္အားတည္ေဆာက္ ၾကသည့္အခါ ျပႆနာအမွန္အမွားကို ခြဲျခား၍ မည္သည့္ဘက္မွပါမည္ကို ဆုံးျဖတ္ၾကသူအခ်ဳိ႕ ရွိနိုင္သက့ဲသုိ႔ ဘက္တိုင္းက မိမိဘက္သုိ႔ပါေအာင္ နည္းမ်ဳိးစုံသုံး၍ ေဆာင္ရြက္ၾကမည္ဆိုသည္ကေတာ့ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲဟု ဆိုရမည္။ ထို႔ျပင္ မည္ သည့္ဘက္ပါရမည္ကို မိမိတိုင္းျပည္အက်ဳိးစီးပြားေပၚအေျခခံ၍ ၾကည့္ၾကမည္သူမ်ားလည္း ရွိေပမည္။

ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။
Mg Mg Soe (ေမာင္ေမာင္စုိး)