လွေက်ာ္ေဇာ - ႏိုင္ငံတကာအေျခအေနအေျပာင္းအလဲမ်ား
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၂၅၊ ၂၀၁၆
ကမာၻ႕ႏိုင္ငံေရးနဲ ႔စီးပြားေရးအဆင့္အတန္း (order)ဟာ အလ်င္အျမန္ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ဒါေတြကိုအမီလိုက္ႏိုင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အခုတေလာျဖစ္ေပၚ လာေနတဲ့အေျခအေနေတြ၊ အဲဒါေတြအေပၚ ပညာရွင္ေတြ၊ သုေတသနသမားမ်ားရဲ႕သံုး သပ္ခ်က္မ်ားကိုလက္လွမ္းမီသမွ် စုေဆာင္းေရးသားလိုက္ပါတယ္။ မွီျငမ္းႏိုင္ဖို႔ပါ။
(မွတ္ခ်က္။ ။ အခ်က္အလက္မ်ားအားလံုး တရုတ္မီဒီယာမ်ားကပါ။)
၁။ ကမာၻစီးပြားေရးအေျခအေန။ နလံမထူေသးပါ။ ဒါ့အျပင္ globalization အရွိန္က် လာမႈ ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးဂယက္ရိုက္ခတ္မႈမ်ားလည္း မ်ားလာပါတယ္။ (ဥပမာ Brexit ကိစၥမ်ဳိး။ Trumpၾသဇာႀကီးလာမႈ) သေဘာက နဂိုရွိရင္းစြဲ establishment ကို ဆန္႔က်င္တဲ့စိတ္ ဓာတ္ေတြေပၚလာေနမႈေတြ ျမင္လာရပါတယ္။(ဒါေတြကို လက္ဦးမႈရွိရွိမေျဖရွင္းရင္ လူမႈ ေရး တည္ၿငိမ္မႈေတြ ထိခိုက္လာႏိုင္ပါတယ္။) အရွင္းရွင္စနစ္ရဲ႕အေျပာင္းအလဲကို မုခ်လုပ္ရ ပါလိမ့္မယ္။ ေဆးၿမီးတိုမ်ားနဲ႔ေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။(ဥပမာ) ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္လာသူမ်ား ကို ေစ်းေပါေပါနဲ႔ ခိုင္းစားၿပီး ေျဖရွင္းနည္းမ်ဳိး။ အဲဒီနည္းရဲ႕မေကာင္းတဲ့အက်ဳိးဆက္(ဥပမာ အၾကမ္းဖက္၀ါဒ) ေတြကလည္း ေပၚလာေနပါတယ္။
အေဆာက္အအံုအရေျပာင္းလဲမႈ structural changes-ေတြ လုပ္ရလိမ့္မယ္။ တကယ္ေတာ့-ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ေရာ အရင္းရွင္စနစ္ေရာ သီးျခားသန္႔သန္႔သြားလို႔မရေတာ့။ Globalization ကအေတာ္ နက္ရွဳိင္းေနၿပီ။ အဲဒီအေျခေပၚမွာပဲ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္ရမွာပါ။
ဒီေနရာမွာတရုတ္တင္လာတဲ့- ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အားလံုးပါ၀င္လာေရး အားလံုး အက်ဳိးအျမတ္ရရွိေရး (အခုေနာက္ပိုင္း တရုတ္က win-winဆိုတဲ့စကားထက္ all inclusive ဆိုတဲ့စကား ပိုသံုးလာပါတယ္။)-- ဆိုတဲ့အေျခေပၚမွာတင္လာတဲ့ ေသနဂၤဗ်ဴဟာ စီမံကိန္း မ်ား ျဖစ္တဲ့ ၁။ အာရွအေျခခံအေဆာက္အအံု ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဘဏ္။ (AIIB) နဲ႔ ၂။ ပိုးလမ္းမ (၂) သြယ္ (ကုန္းလမ္း-ေရလမ္း) one belt one road (OBOR) စီမံကိန္း(၂) ခုမွာ ၀င္ ေရာက္ပူးေပါင္းလာတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားစာရင္းကိုၾကည့္ပါ။ ဖြံံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသာမက (အေမရိကန္ မဟာမိတ္မ်ားအပါ) ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားပါ ပါ၀င္ေနတာေတြ႔ရပါတယ္။ တရုတ္ကိုယ္တိုင္ ေတာင္ အေတာ္အံ့ၾသေနပံုရပါတယ္။
(ဥပမာ--AIIB မွာ တရုတ္က ၅၁ရာခိုင္ႏွႈန္း ရင္းႏွီး ျမႇဴပ္ႏွံဖို႔ရာထားေပမဲ့ ၀င္ေရာက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတဲ့ႏိုင္ငံေတြမ်ားလြန္းလို႔ (ဒီႏွစ္ကုန္မွာ-ႏိုင္ငံ- ၈၀ ေက်ာ္မယ္။) အခုေတာ့ ၃၀ ရာႏႈန္းပဲ ျမႇဳပ္ႏွံရပါေတာ့တယ္။ AIIB ေအာင္ျမင္မႈမွာ အေၾကာင္း ေတြရွိတယ္။ တရုတ္က ဗီတိုမသံုးဘူး။ တရုတ္စိီံမံကိန္းမ်ားအတြက္မသံုး။ … ဆိုတဲ့ကတိ (၂) ခု ေပးထားတဲ့အတြက္လည္း ျဖစ္ တယ္။ တရုတ္က သံံုးစရာလည္း မလိုဘူး။ သူ႔မွာ တျခားဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ဘဏ္ေတြရွိ တယ္။)
ဒီေနရာမွာ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္က (အဲဒီတုန္းကဆိုဗီယက္ယူနီယံ) က ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ဗံုး (အႏုျမဴဗံုးထက္ အဆင့္ျမင့္) ထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ သိပၸံပညာရွင္-အင္ဒေရ-ဆားခေရာ့ဗ္ရဲ႕စာတမ္း (၁၉၆၇ထုတ္) အေၾကာင္းေျပာျပခ်င္ပါတယ္။
(ကိုးကား။ ။ ၁။ အိုးေ၀လဖက္ရည္ၾကမ္း၀ိုင္း (ပထမအုပ္) ညိဳျမ ။ႏွာ-၂၁၂-၂၂၀)
၂။ Wikipedia။
ဒီစာတမ္းက အေၾကာင္းအရာအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အခုေခတ္ တရုတ္ေတြ တင္လာေနတဲ့ေႂကြးေၾကာ္သံေတြ (တခ်ဳိမ်ားဆို- စကားလံုးက အစ) နဲ႔တူညီေနတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။
အခု အဲဒီစာတမ္းရဲ႕အက်ဥ္းခ်ဳပ္အခ်က္မ်ားကိုၾကည့္ရေအာင္ပါ။
၁။ အႏုျမဴေပၚေပါက္လာခ်ိန္မွစၿပီး ကမာၻကို၀ါဒေရးရာအရ ခြဲျခားလို႔မရေတာ့။ လူသား အားလံုး အႏုျမဴေလာကႀကီးအတြင္း စုျပံဳေရာက္သြားၿပီ။ (အခု ရွီက်င့္ဖင္သံုးေနတဲ့ ကံတူ အက်ဳိးေပးႏိုင္ငံမ်ား- shared-destiny ဆိုတာနဲ႔တူ) အႏုျမဴဗံုးမ်ားအၿပိဳင္အဆိုင္ ထုတ္လုပ္ၾက ၿပီး အခု စုပံုလာေနတဲ့ဗံုးမ်ားရဲ႕အာနိသင္ဟာ ဒီကမာၻႀကီးကိုတႀကိမ္သာမက အႀကိမ္ေပါင္း (၃၀) ဖ်က္ဆီးႏိုင္ျပီ။ ဒါေၾကာင့္ သူေရာ ငါေရာ အကုန္ေသၿပီး ကမာၻပ်က္တဲ့လမ္းစဥ္ကို လိုက္ၾက မလား။
အျပဳလမ္းစဥ္” အားလံုးတိုးတက္ေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၊ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေတာေမာ်္ေခၚေရး” (Peace-Coexistence and Intellectual Freedom) ဆိုတဲ့အားလံုး ေကာင္းစားေရး (တရုတ္ကသံုးတာ inclusive တဲ့။) ကိုလိုက္ၾကမလား …တဲ့။
၂။ လူဦးေရတိုးႏႈန္းဟာ ၅၀ ရာႏႈန္း၊ ရိကၡာတိုးႏႈန္းဟာ ၇၀ ရာႏႈန္း ဒါေၾကာင့္ ဆင္းရဲမႈပေပ်ာက္သင့္တယ္။ ဆင္းရဲမႈက မုန္းတီးမႈအပါ အနိ႒ာရံုအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေပၚထြက္ေစ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ညီမွ်ဖို႔အတြက္ ခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံမ်ားက ၀င္ေငြေတြကို ႏွစ္စဥ္အခ်ဳိးက်အလႈေငြထည့္၀င္ၿပီး (မိမိတို႔၀င္ေငြရဲ႕ ၂၀ ရာႏႈန္း) ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြကို ကူညီရမယ္။(အခု ကုလသမဂၢလုပ္ေဆာင္ေနတဲ့(ေထာင္စုႏွစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး MDG စဥ္ ဆက္မျပတ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး SDG17 စတာေတြဟာ ဒီအေပၚမွာ အေျခခံထားပါ တယ္။) တရုတ္ရဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဖြံံံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး…. ဆိုတဲ့ေႂကြးေၾကာ္သံရဲ႕အေျခခံ အေတြး အေခၚဟာ….ကမာၻေပၚမွာရွိရွိသမွ် အရင္းအျမစ္အားလံုးကို တရားမွ်တစြာ ခြဲေ၀မယ္ဆို ရင္ ကမာၻလူဦးေရ (၇ )ဘီလီယံအတြက္ လံုေလာက္တယ္ … ဆိုတဲ့ယူဆခ်က္ေပၚျဖစ္ပါတယ္။
၃။ ရုရွားဟာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္လက္ေအာက္မွာ ေျပာသေလာက္ မတိုးတက္ဘဲ အေမရိကန္ျပည္ႀကီးဟာလည္း ဓနရွင္စနစ္ေအာက္မွာ ေျပာသေလာက္ မဆုတ္ယုတ္ေၾကာင္း၊ ဒါ ေၾကာင့္ ၀ါဒ မတူညီတဲ့ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား တိုးတက္မႈညီမွ်လာေအာင္ အေမရိကန္မ်ားက ဆိုရွယ္ လစ္စနစ္ရဲ႕ေကာင္းကြက္မ်ားကို ကူးယူက်င့္သံုးၿပီး ရုရွားကလည္း ဓနရွင္စနစ္ရဲ႕ေအာင္ျမင္ မႈမ်ားကို အတုယူသင့္တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဘာထရင္ရပ္ဆယ္ရဲ႕ေျပာစကားတခ်ဳိ႕ကို ကိုးကား ထားပါတယ္။” တဖက္သားကို အျပဳတ္တိုက္ အႏိုင္ယူလိုတဲ့ စိတ္ဓာတ္မ်ားကို စြန္႔ပယ္ႏိုင္မွ သာ ဒီကမာၻႀကီးဟာ အႏုျမဴစစ္ပြဲကလြတ္ကင္းႏိုင္မွာ” … တဲ့။ (ဒါကလည္း အခုတရုတ္ေတြ ေျပာေနတဲ့ Cold –War mentality. Zero-sum game ေတြ ပေပ်ာက္ေအာင္လုပ္ရမယ္။ ဆိုတာနဲ႔ ကိုက္ေနပါတယ္။)
၄။ ဒီအျမင္ေတြကိုစုစည္းၿပီး ဆာခါးေရာ့ကေရွ႕ေရးခန္႔မွန္းခ်က္ေတြ တင္ျပထားပါေသး တယ္။ ဒီအထဲက အံ့ၾသစဖြယ္မွန္ကန္လာတဲ့အခ်က္မ်ားအနက္ တခုကိုတင္ျပခ်င္ပါတယ္။
၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္မွ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း ကမာၻတခုလံုးတိုးတက္မႈ အဆင့္အတန္းမ်ား တူညီ လာၿပီမို႔ ကမာၻတခုလံုးကို တာ၀န္ခံယူအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ကမာၻအစိုးရအဖြဲ႔ႀကီး ေပၚေပါက္လာမယ္ တဲ့။ ရုရွားနဲ႔ အေမရိကန္တို႔ကပဲ ဒီလိုအစိုးရမ်ဳိးေပၚေပါက္လာေအာင္ ကုလသမဂြနဲ႔ ပူးတြဲ ေဆာင္ရြက္ၾကလိမ့္မယ္တဲ့။ (တရုတ္က အခုတင္ေနတဲ့ Global Governance အယူအဆနဲ႔ တူေနၿပီး ဒါကို တရုတ္က ကုလသမဂြနဲ႔အတူ G 20 ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အခန္းကိုေဖာ္ထုတ္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီႏွစ္ ၉ လပိုင္း ဟန္က်ိဳးမွာက်င္းပမဲ့ ဂ်ီ-၂၀-အစည္းအေ၀းရဲ႕အစီအစဥ္မ်ား ဟာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ပါ။ ထူးျခားတဲ့ အျမင္ေတြ ထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။)
ဒါေတြကေတာ့ ဟိုးလြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း(၇၀)က ေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ စာတမ္းအေၾကာင္းနဲ႔ တရုတ္ရဲ႕လက္ရွိေပၚလစီမ်ား တိုက္ဆိုင္ေနမႈအေၾကာင္းမ်ားပါ။
ဒါ့အျပင္ အရင္းရွင္စနစ္ရဲ႕အၾကပ္အတည္းေနာက္တခုက အခုထြက္လာေနတဲ့ Chilcot Report အဲဒါက အီရတ္စစ္ပြဲအတြင္း ျဗိတိသွ်တို႔ပါ၀င္မႈအေပၚစံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီး ထြက္လာတဲ့ အစီရင္ခံစာ။ တိုနီဘလဲကို အေရးယူဖို႔ေတာင္းဆိုလာတာေတြ။ ဘလဲက သူ႔အမွားအတြက္ ေတာင္းပန္ စကားဆိုလာ။
(ဒါမ်ဳိးက ဆက္လာမဲ့အက်ဳိးဆက္ေတြ ရွိတယ္။ ၂၀ ရက္ေန႔က ျမထြန္းဦး သတင္းစာရွင္းပြဲ ၾကည့္ပါ။ အမွား၀န္ခံၿပီးရင္ တာ၀န္ခံမႈ၊ ေနာင္မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေရး စသျဖင့္ ဒါေတြ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ မေရွာင္မလႊဲသာ ၂၀၀၈ ျပင္ဆင္ေရးမ်ား ပါလာႏိုင္) ။
Regime change အတြက္စစ္ေရးအရ၀င္စြက္ဖက္မႈ ရဲ႕အက်ဳိးဆက္ေတြ။ သတင္းအခ်က္အလက္ မွားယြင္းမႈ ေတြ (တမင္လုပ္ မလုပ္)။ ေသဆံုးရသူမ်ား (အီရတ္မွာ အမ်ားစုအရပ္သားမ်ား ခံေနရမႈမ်ား) ကို ဘယ္လိုတာ၀န္ခံၾကမလဲ။ (accountability) အက်ဳိးဆက္အျဖစ ္ေပၚထြက္လာတဲ့ အၾကမ္းဖက္ ၀ါဒကို ဘယ္လိုတိုက္မလဲ။ … ဆိုတဲ့ျငင္းခံုမႈေတြဟာ ကမာၻႏိုင္ငံေရး အဆင့္ေနရာ (International Political Order) အေျပာင္းအလဲဘက္ တာစူေနပါတယ္။
(အဂၤလိပ္ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ရဲ႕ေနာက္လိုက္အျဖစ္ကေန ရုန္းထြက္မဲ့လကၡဏာမ်ားေပၚထြက္လာ တာ ၾကည့္ပါ။ ၁။ ဆီးရီးယားကိစၥ။ ၂။ AIIB ကိစၥ။ ၃။ Brexit ကိစၥ။ အခု တရုတ္နဲ႔ Free Trade Agreemnt; လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္ခြင့္… FTA လုပ္မဲ့ကိစၥ။) ဒါေတြက အေမရိကန္ရဲ႕ hegemony အဆင့္ကို က်သြားေစတယ္။ သူေျပာတိုင္းမၿပီးေတာ့။
ဒီလိုအၾကပ္အတည္းေတြက လြတ္ဖို႔ အရင္းရွင္ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ႀကိဳးပန္းမႈေတြေပၚလာၿပီး တျခား အလွ်င္အျမန္တိုးတက္လာေနတဲ့ႏိုင္ငံမ်ား (အထူးသျဖင့္တရုတ္နဲ႔) ထိတ္တိုက္ ေတြ႔ ေတြ႔ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ။ အေမရိကန္ရဲ႕အာရွ-ပစိဖိတ္ျပန္လွည့္လာတဲ့ေပၚလစီဆိုပါစို႔။
US ကတသက္လံုးကိုင္စြဲလာတဲ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းဦးစားေပးေရးမူကို ဘာလို႔ စြန္႔ လႊတ္လိုက္တာလဲ။ ၁။ အဲဒီကေရနံကိုသိပ္အားကိုးစရာမလိုေတာ့။ (US ဆီမွာ ေရွးလ္ေရနံ အလံုအေလာက္ရွိေနၿပီ။)
၂။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာ လက္နက္ေစ်းကြက္က ျပည့္စံုလံုေလာက္ေနၿပီ။ ပိုလွ်ံ ေတာင္ေနၿပီ။
ေနာက္ထပ္ေရာင္းရဖို႔ မျမင္ေတာ့။ ဒီမွာတင္ ေစ်းကြက္သစ္ရွာဖို႔ လိုလာပါတယ္။
အာရွ- ပစိဖိတ္ႏိုင္ငံေတြ- စီးပြားေရးအရွိန္အဟုန္ေကာင္းလာမႈေၾကာင့္ မ်က္စိက်လာၿပီး ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကိစၥ တမင္ တင္းမာလာေအာင္လုပ္ေနတာ/
တရုတ္ရဲ႕အရွိန္အဟုန္ ျမင့္လာတာကိုလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္၊ အဲဒီပတ္လည္က ႏိုင္ငံမ်ားကိုလည္း စစ္လက္နက္ ပစၥည္းမ်ားေရာင္းႏိုင္။ ဒါဟာ US ရဲ႕Military-Industrail Complex-လုပ္ဟန္ေတြပဲ။ သိပ္ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့။
တေန႔က တရုတ္တီဗီေဆြးေႏြးပြဲ တခုမွာ အိႏၵိယပါေမာကၡ တေယာက္က တရုတ္နဲ႔ ငါတို႔စစ္ျဖစ္ရင္ တို႔ (၂) ႏိုင္ငံလံုး နာမယ္။ တို႔(၂) ႏိုင္ငံလံုးကို ခြၿပီး လက္နက္ေရာင္း တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ပြမွာ။ တို႔ဘယ္ေတာ့မွ ဒီလိုမ်ဳိးေထာင္ေခ်ာက္ထဲ ျပန္မဆင္းေတာ့ဘူး…တဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကိစၥလည္း သိပ္ႀကီးႀကီးမားမား ျပႆနာ ေပၚႏိုင္စရာမရွိ။ တရုတ္နားရြက္ တံေထြးဆြတ္ရံုေလာက္ပါပဲ။ (ဖီလစ္ပိုင္-ဆီနိတ္တာ တေယာက္ကေတာ့ ငါတို႔တိုင္းျပည္အတြက္ အေမရိကန္က ဘယ္စစ္တိုက္ေပးမွာလဲ။ ငါတို႔ႏိုင္ငံတကာ တရားရံုးအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ေတြကို အေမရိကန္ကိုေတာင္းရမယ္ … လို႔ေတာင္ ေျပာ သြားသံၾကားရပါတယ္။)
ဒီေနရာမွာ ႏိုင္ငံတကာပင္လယ္ျပင္ ဥပေဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း ေျပာစရာေတြရွိပါတယ္
၁။ ဥပေဒတမ်ဳိးက…. ကၽြန္းေတြကို အရင္ဆံုးေတြ႔ရွိၿပီး နံမည္ေပးတာ မိမိႏိုင္ငံရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္သြင္းထားခဲ့ရင္ အဲဒီႏိုင္ငံပိုင္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ (တရုတ္ရဲ႕ အခုကၽြန္းေတြ (ရွီရွားနန္ရွားၾကံဳရွား စတာေတြ) ဒါေတြက အဲဒီဥပေဒေအာက္မွာျဖစ္တယ္။
၂။ ေနာက္ဥပေဒတမ်ဳိးက ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ကမ္းေျခက မိုင္(၂၀၀)အတြင္း အဲဒီႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရး ဇံုနယ္ျဖစ္တယ္။ (EEZ) လြတ္လပ္စြာေျဖရွင္းခြင့္ရွိတယ္။ (ဥပမာ-ငါးဖမ္းခြင့္၊ သယံဇာတတူးေဖာ္ခြင့္စသျဖင့္) အဲဒီဥပေဒေအာက္မွာ ဖီလစ္ပိုင္ေျပာေနတဲ့ ဟြမ္ယြင္ကၽြန္း (နန္ရွား ကၽြန္းစုထဲက ကၽြန္း တကၽြန္း ) ကိစၥပါ၀င္ေနတာ။
သေဘာကေတာ့ ပိုင္ဆိုင္တဲ့မ်ဥ္းေတြ ထပ္ကုန္တာပါ။
ဒါ့အျပင္ …UNCLOS ဆိုတဲ့ ကုလက တင္ထားတဲ့ ဥပေဒေတြလည္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေသးတယ္။ လိုသလိုဆြဲယူႏိုင္တဲ့ဥပေဒေတြပါ။
ဒါေၾကာင့္ တရုတ္က-ပိုင္ဆိုင္မႈကိုျငင္းမေနၾကဘဲ ပူးတြဲစီးပြားရွာေရးကို တင္ေနတာျဖစ္ တယ္။ သူ႔ဘက္ကိုယ့္ဘက္ အမွန္ခ်ည္းျဖစ္လို႔ျပႆနာေတြကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ၿငိမ္း ခ်မ္းစြာေဆြးေႏြးေျဖရွင္းဖို႔ အာစီယံႏီုင္ငံမ်ားနဲ႔ သေဘာတူၿပီးသား။ (ဖီလစ္ပိုင္သမၼတေဟာင္း ရာမို႔စ္လက္ထက္က) အခုလားအိုးမွာ က်င္းပတဲ့အာစီယံ + အစည္းအေ၀းေတြမွာလည္း အိမ္ရွင္လားအိုးက ဒီကိစၥ အတင္ေတာင္မခံပါ။
ဒါ့အျပင္ ဇူလိုင္(၁၂) ရက္ေန႔ကခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ တရားရံုး award ကိုတရုတ္က”စကၠဴတရြက္ လို႔ပဲ သေဘာထားတယ္” လို႔အျပတ္ေျပာထားၿပီး စစ္ေရးအတြက္လည္း ျပင္ဆင္ထားပါ တယ္။ ဇူလိုင္(၁၈) ရက္ေန႔က ပီကင္းကို အလည္အပတ္ေရာက္လာတဲ့ အေမရိကန္ေရတပ္ စစ္ဦးစီးကို တရုတ္ေရတပ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေျပာတဲ့စကားေတြကို ၾကည့္ပါ။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘယ္သူကိုမွ ဒုကၡမေပးဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကိုဒုကၡေတြ ေပးလာရင္လည္း မေၾကာက္ဘူး။ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းသြားမွာပဲ ”
“ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္တြင္းက ကၽြန္းေတြအေပၚ တည္ေဆာက္ေရး ေတြ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သြားမယ္။ တရုတ္ေရတပ္အေနနဲ႔ တိုင္းျပည္ရဲ႕အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ဆိုင္မႈကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ထိပါးမႈေတြကိုရင္ဆိုင္ဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ ျပင္ဆင္မႈမ်ား ျပဳ လုပ္ၿပီး ျဖစ္တယ္။”
“တရုတ္အေနနဲ႔ အျငင္းပြားမႈမ်ားကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးၿပီး ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒမ်ား ထံုထမ္းမ်ားနဲ႔အညီ ေျဖရွင္းသြားမယ္။”
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ဘိုးဘြားေတြက ခ်န္ထားေပးခဲ့တဲ့အေမြကို တလက္မမွ အဆံုးရႈံးခံမွာ မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ္မပိုင္တဲ့ေျမ တလက္မကိုမွလည္း မလိုခ်င္ပါဘူး။”
အဲသလို အေမရိကန္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္တေယာက္ကို မူအရ ျပတ္ျပတ္သားသား ေျပာလိုက္ေပမဲ့ တဖက္ကလည္း (သူတို႔ေျပာထားတဲ့ ပူးတြဲဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး-ဆ္ုိတဲ့လမ္းကို ေဖၚေဆာင္ဖို႔) အဲဒီပတ္လည္က ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ႏိုင္မဲ့ စီမံကိန္းမ်ားကို (အထူးသျဖင့္ ခရီးသြားလာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့) လည္း တေျဖးေျဖး လုပ္ေနပါတယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ ဒီစာတမ္းနဲ႔အတူ ပူးတြဲပို႔လိုက္တဲ့ပံုကို ၾကည့္ပါ။ (China Daily- 21-7-2016) ဟိုင္နန္ကၽြန္းၿမိဳ႕ေတာ္ စန္းရဆိပ္ကမ္းမွာ ဆိုက္ကပ္ထားတဲ့အေပ်ာ္စီးသေဘၤာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုေျပးေနတဲ့ခရီးစဥ္ဟာ ဟိုင္နန္းကၽြန္းတပတ္နဲ႔ အနီးအနားကၽြန္းေတြကိုပဲ ျဖစ္ေပမဲ့ ေနာင္(၅)ႏွစ္အတြင္း အဲလိုသေဘၤာမ်ဳိး (၈)စီး ထပ္ျဖည့္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာခရီးမ်ား (ဗီယက္နမ္ စင္ကာပူ ၾသစေတ်းလ်… အေမရိကန္) ကိုသြားမွာ ျဖစ္တယ္။ (အခု ေလာေလာဆယ္မွာလည္း တ်န္းက်င္းကေန ေတာင္ကိုးရီးယား-ဂ်ပန္တို႔ကို ေျပးေနတဲ့ အေပ်ာ္စီး သေဘၤာေတြရွိတယ္။)
တရုတ္ရဲ႕ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ားကို ႏိုင္ငံတိုင္းက သိပ္လိုလားပါတယ္။ (ေငြျဖဳန္း ႏိုင္လို႔) ဥပမာအားျဖင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က တရုတ္ကမာၻလွည့္ခရီးသြားသူ သန္း (၁၂၀) ေက်ာ္ တယ္။ သံုးတဲ့ေငြက ေဒၚလာဘီလီယံ (၁၀၅) ေက်ာ္တယ္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ခရီးသြားဌာန ၀င္ေငြ ရဲ႕ ၄၈ ရာႏႈန္းဟာ တရုတ္ခရီးသည္ေတြဆီက ျဖစ္တယ္။ (ဒါေၾကာင့္ ဂ်ပန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အာေဘး ဆုပ္စူး စားရူးျဖစ္ေနရတာ။)
ဒါ့ေၾကာင့္ပဲ အခုသမၼတရွီက်င့္ဖင္တင္ေနတဲ့ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားအၾကား ဆက္ဆံေရး အသစ္.. ဆိုတဲ့လုပ္ဟန္ အေတာ္ေအာင္ျမင္လာတာပါ။
၁။ AIIB လုပ္ငန္းမ်ားမွာ တျခားႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြ(WB IMF ADB) ပါ၀င္လာမႈ။
၂။ ရုရွားက ပူတင္တင္ထားတဲ့ - ယူေရရွား (အရင္ ဆိုဗီယက္က ခြဲထြက္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားျပန္ စည္းရံုးဖို႔လုပ္တာ)
စီးပြားေေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး စီမံကိန္းကို တရုတ္ရဲ႕ပိုးလမ္းမစီမံကိန္းနဲ႔ဆက္စပ္လိုက္ ႏိုင္တာ။
…စတာ ေတြဟာ …သက္ေသေတြပါပဲ။
အခုဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရမဲ့ ကိစၥကေတာ့ (ပူတင္ တင္ေနတဲ့)- အၾကမ္းဖက္၀ါဒ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတကာ တပ္ေပါင္းစုဖြဲ႔ေရး ဆိုတာပါ။
US အပါ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက အၾကမ္းဖက္၀ါဒကို ၾကည့္ျမင္ရာမွာ စံ(၂)မ်ဳိးနဲ႔ ၾကည့္ေန တာကို ျပင္ရမွာခက္ေနတယ္။ ရုရွားက ခ်က္ညာ၊ တရုတ္က စင္က်န္း စတာေတြကို သူတို႔က ရုရွားနဲ႔တရုတ္ နားရြက္ တံြေထြးဆြတ္ဖို႔ ေမြးထားခ်င္ေနတာ။ အၾကမ္းဖက္အထဲ မထည့္ခ်င္ဘူး။
ဒါ့အျပင္ ရရွိထားတဲ့ ေထာက္လွမ္းေရးသတင္းေတြ ဖလွယ္ေရးဆိုတာကလည္း Cyber security ကိစၥပါေနျပန္တယ္။ ဒါကို USအေနနဲ႔ တရုတ္-ရုရွား တို႔နဲ႔ ပူးတြဲမလုပ္ႏိုင္ဘူး။
ဘယ္လိုဘဲျဖစ္ျဖစ္ အခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ဆီးရီးယားမွာေတာ့ အေမရိကန္ေတြ ဟာ မလႊဲမေရွာင္သာ ရုရွားနဲ႔ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေနရၿပီး အာဖဂန္မွာလည္း တရုတ္နဲ႔ ပူး ေပါင္း လုပ္ေနရပါၿပီ။
ဒါဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ Multi-Polar World Order ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ ေတြပါပဲ။
အဲဒီကေန-ကမာၻႏိုင္ငံေရးအဆင့္အတန္း …International Political Order.
ကမာၻဘ႑ာေရးအဆင့္အတန္း-International Financial Order.
အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္။
ဒီအေျပာင္းအလဲမ်ားေပၚမူတည္ၿပီး ဗမာျပည္လို အင္အားခ်ိနဲ႔တဲ့ ဖြံံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား အေနနဲ႔ႏိုင္ငံႀကီးမ်ားအၾကား သင့္တင့္မွ်တစြာ ေနထိုင္ ဆက္ဆံႏိုင္လွ်င္ မိမိႏိုင္ငံအတြက္ မိမိ ျပည္သူလူထုအတြက္ အက်ဳိးရွိႏိုင္ပါတယ္။
လွေက်ာ္ေဇာ