အိခ်ယ္ရီေအာင္ (Myanmar Now) ● လက္ပိုက္ၾကည့္ခံေနရေသာ အြန္လိုင္းအၾကမ္းဖက္မႈ
(မုိးမခ) စက္တင္ဘာ ၇၊ ၂၀၁၆
(မုိးမခ) စက္တင္ဘာ ၇၊ ၂၀၁၆
အြန္လိုင္းတြင္ ၿခိမ္းေျခာက္၊ တိုက္ခိုက္ခံရသူ အမ်ဳိးသမီးတို႔ကို ကူညီကာကြယ္ေပးသူ နည္းပါးေၾကာင္း ကာယကံရွင္မ်ား၊ လူအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားက ေျပာသည္။
ရန္ကုန္ (Myanmar Now) - ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္လယ္ပိုင္းက ရန္ကုန္၊ တာေမြၿမိဳ႕နယ္မွ အသက္ ၃ဝ အရြယ္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး၏ လက္ကိုင္ဖုန္းကို ေကာက္ရခဲ့သူက ဖုန္းထဲမွ ဓာတ္ပံုတို႔ကို ဝတ္လစ္စလစ္ပံုမ်ားအျဖစ္ ျပဳျပင္ၿပီး အင္တာနက္တြင္ ျဖန္႔မည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္ကာ ေငြတစ္သိန္း ေတာင္းခဲ့သည္။
ဒုတိယအႀကိမ္ ၿခိမ္းေျခာက္ေငြေတာင္းစဥ္ ထိုပံုမ်ား အမွန္တကယ္ဖန္တီးၿပီး ေပးပို႔ရာ ထိုအမ်ဳိးသမီးက ၿမိဳ႕နယ္ရဲစခန္းသို႔ တိုင္ၾကားရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္ဟု အမႈဖြင့္ရန္ လိုက္ပါကူညီသူ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔တစ္ခုျဖစ္သည့္ ARTICLE 19 ၏ ရန္ကုန္ရံုးမွ စီမံေရးရာ အရာရိွ မယဥ္ရတနာသိန္းက ေျပာသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ရဲစခန္းက သူတုိ႔၏ တိုင္ၾကားခ်က္ကို လက္ခံခဲ့ျခင္း မရိွဟု ဆိုသည္။
“ရဲစခန္းမွာ အမႈဖြင့္ဖို႔ မနက္ ၁ဝ နာရီ ေလာက္ ကတည္းက ညေန ၅ နာရီေလာက္အထိ သြားေစာင့္ခဲ့ေပမဲ့ တာဝန္က်ရဲေတြကလည္း နည္းပညာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နားမလည္၊ စခန္းမွဴး ျပန္မလာေသးတာနဲ႔ အမႈဖြင့္ခြင့္ မရခဲ့ဘူး” ဟု မယဥ္ရတနာသိန္းက ရွင္းျပသည္။
Myanmar Now က တာေမြၿမိဳ ့နယ္ရဲစခန္းသို႔ သြားေရာက္ ေမးျမန္းရာ အမည္မေဖာ္လိုသူ ရဲအရာရိွတစ္ဦးက အိုင္တီနည္းပညာႏွင့္ ဆက္စပ္သည့္ အမႈမ်ဳိး တိုင္ၾကားခ်ိန္တြင္ စခန္းမွဴး ရိွမွသာ လက္ခံ အမႈဖြင့္ေပးသည္ဟု ရွင္းျပသည္။
အမ်ိဳးသမီး အမ်ားအျပား အင္တာနက္တြင္ ၿခိမ္းေျခာက္၊ ေငြညွစ္ ခံေနရေသာ္လည္း အနည္းငယ္ကသာ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ေျဖရွင္းၾကၿပီး ထိုသို႔ ေျဖရွင္းရာတြင္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္၏ ကူညီမႈ အလြယ္တကူ မရရိွၾကေၾကာင္း ကာယကံရွင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ လူအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားက ေျပာသည္။
● အြန္လိုင္းအၾကမ္းဖက္မႈ
ရန္ကုန္၊ မဂၤလာေတာင္ညႊန္႔ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေနထုိင္သည့္ မရတနာေက်ာ္သူ (အမည္လဲႊ) ကို ယခုႏွစ္လယ္ပိုင္းတြင္ အမ်ဳိးသား အမ်ားအျပားက ေပ်ာ္ပါးရန္ ဖုန္းဆက္ ေျပာဆိုမႈ အႀကိမ္ႀကိမ္ရိွခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
သူ၏ဓာတ္ပံုမ်ား၊ ဖုန္းနံပတ္တို႔ကို Facebook စာမ်က္ႏွာ တစ္ခုတြင္ တစ္စံုတစ္ေယာက္က တင္ထားၿပီးေနာက္ပိုင္း ဖုန္းဆက္ ေစ်းေမးလာၾကျခင္းေၾကာင့္ ဖုန္းကတ္ကို ေျပာင္းလဲ အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္း ေျပာသည္။
“ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ရဲစခန္းကို မတိုင္ခ်င္ဘူး။ အမႈဖြင့္ရင္၊ တရားရင္ဆိုင္ကာလက ရွည္သြားရင္ အလုပ္ပ်က္ အကိုင္ပ်က္လည္း ျဖစ္ဦးမယ္၊ ကိုယ့္ေၾကာင့္ အိမ္က မိဘေတြ ဂုဏ္သိကၡာက်မွာလည္း မလိုလားဘူး” ဟု အသက္ ၂ဝ ေက်ာ္အရြယ္ မရတနာေက်ာ္သူက ဆိုသည္။
အဆုိပါ စာမ်က္ႏွာ ရုပ္သိမ္းသြားႏိုင္ေရးအတြက္ အင္တာနက္သံုးသည့္ သူ႔မိတ္ေဆြမ်ားက Facebook သို႔ တိုင္ၾကားကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆိုသည္။
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ Colours Rainbow အဖဲြ႔မွ ရွင္းသန္႔က လိင္တူခ်စ္သူမ်ားကို အြန္လိုင္းတြင္ အမုန္းစကား ေျပာၾကားျခင္း၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေသြးတိုးစမ္းျခင္း၊ မိမိပံုကို အျပာဝက္ဆိုက္တြင္ တင္မည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္ ေငြညွစ္ျခင္းတို႔ကို ကိုယ္္တိုင္ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရေၾကာင္း ေျပာသည္။
“တခ်ိဳ ႔ေယာက္်ားေတြက ႏွမသားခ်င္းမစာနာဘဲ ဖုန္းဆက္ၿပီး ေစ်းေမးၾကတယ္။ ေနာက္ဆံုး ဖုန္းလာရင္ေတာင္မွ မကိုင္ရဲတဲ့အျဖစ္မ်ိဳးေလးေတြလည္း ရိွပါတယ္” ဟု ရွင္းသန္႔က ေျပာျပသည္။
အင္တာနက္ လူမႈကြန္ရက္သံုးသူ အမ်ဳိးသမီးတခ်ဳိ႕သည္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေစာ္ကားေျပာဆုိခံေနရသည္၊ တည္းခိုခန္း၊ ပန္းၿခံအတြင္း လူျပတ္ေသာေနရာတို႔တြင္ ခ်ိန္းေတြ႔ေသာ စံုတဲြတခ်ဳိ႕ကို လွ်ဳိ႕ဝွက္ ရိုက္ကူး ထားေသာ ဓာတ္ပံု၊ ဗီဒီယိုဖိုင္ အမ်ားအျပားလည္း အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာတြင္ ရိွေနသည္။
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ Gender Equality Network အဖြဲ႔မွ ဆက္သြယ္ေရးတာဝန္ခံ မေအးသဒၵါလွက "ႏွစ္ကိုယ္ၾကားပဲ ျမင္ေတြ႔သင့္တ့ဲ ဗီဒီယိုေတြကို လူမႈကြန္ရက္ေပၚမွာ ျဖန္႔ေဝတာ အမ်ားဆံုးေတြ႔ရတယ္။ အ့ဲဒီလို အြန္လိုင္းေပၚမွာ အၾကမ္းဖက္ခံရတဲ့အခါ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုက ဥပေဒရဲ႕ အကူအညီ မရယူတာကို ေတြ႔ရတယ္" ဟု ေျပာသည္။
၎တို႔အဖြဲ႔သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈမွ တားဆီးကာကြယ္ေရး ဥပေဒၾကမ္း ေရးဆြဲစဥ္က အစိုးရကို နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အေထာက္အကူေပးခဲ့ၿပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္တစ္ခုတြင္ နည္းပညာႏွင့္ ဆက္စပ္သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈကိုလည္း ထည့္သြင္းထားသည္ဟု သူက ရွင္းျပသည္။
ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္ အမတ္တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဦးေနမ်ိဳးေက်ာ္ ေခၚ ဘေလာ္ဂါ ေနဘုန္းလတ္က အြန္လိုင္းသံုးစြဲသူ အမ်ားစု ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းပညာ နားလည္ တတ္ေျမာက္မႈ အားနည္းေနသျဖင့္ အစိုးရရုပ္သံက နည္းပညာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ပညာေပးအစီအစဥ္မ်ား ထုတ္လႊင့္ေပးသင့္သည္ဟု ဆိုသည္။
“ပညာေပးေရာ ပညာေရးေရာကို တၿပိဳင္တည္း ဟန္ခ်က္ညီညီ လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္” ဟု ဦးေနမ်ိဳးေက်ာ္က ေျပာသည္။
● အာဏာပိုင္တို႔ႏွင့္ နည္းပညာအားနည္းခ်က္
အၾကမ္းဖက္မႈေလ်ာ့နည္းလာေစရန္အတြက္ အဓိကႀကီးသည္မွာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးပင္ျဖစ္သည္ဟု လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူမ်ားက ေျပာသည္။
ႏိုင္ငံတကာကဲ့သို႔ပင္ နည္းပညာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ကိစၥမ်ားကို ေျဖရွင္းေပးသည့္ ဆိုက္ဘာ (Cyber) ရဲတပ္ဖဲြ႔ သီးသန္႔ဖြဲ႔စည္းရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ဦးေနမ်ိဳးေက်ာ္က သံုးသပ္သည္။
“ရဲဌာနေတြကိုလည္း အဆင့္ျမွင့္တင္ဖို႔ လိုပါတယ္၊ အိုင္တီနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပညာေပးတာတို႔၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမွင့္ေပးတာတို႔ လုပ္သင့္ပါတယ္” ဟု လႊတ္ေတာ္အမတ္က ဆိုသည္။
ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးရဲတပ္ဖြဲ႔မွ အမည္မေဖာ္လိုသူ ဒုရဲမွဴးတစ္ဦးက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဆိုက္ဘာရဲ တပ္ဖြဲ႔ သီးသန္႔မရိွေသာ္လည္း စီအိုင္ဒီ မႈခင္းရဲတပ္ဖြဲ႔ေအာက္တြင္ နည္းပညာမႈခင္းအဖြဲ႔ရိွၿပီး ညႊန္႔ၾကားခ်က္ရိွလာပါက အြန္လိုင္းမႈခင္းႏွင့္ ပတ္သက္သည္မ်ားကို စစ္ေဆးေပးသည္ဟု ဆိုသည္။
အြန္လိုင္းတြင္ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆိုင္ရာ တိုက္ခိုက္ျခင္း၊ ၿခိမ္းေျခာက္ေငြညႇစ္ျခင္း၊ ေစာ္ကားျခင္းတို႔ႏွင့္ ၾကံဳေတြ႔ရလွ်င္ ကာယကံရွင္က အီလက္ထရြန္နစ္သက္ေသ အေထာက္အထား တင္ျပၿပီး တရားစြဲဆိုႏိုင္ေၾကာင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕ဌာနခ်ဳပ္၊ သတင္းႏွင့္နည္းပညာဌာနက ေၾကညာခ်က္ထုတ္ထားသည္။ ၿမိဳ႕နယ္ တရားရံုး၊ ရဲစခန္းတို႔တြင္ ဆက္သြယ္ေရး ဥပေဒျဖင့္ ဦးတိုက္ ေလၽွာက္ထား တိုင္တန္းလာလွ်င္ အေရးယူႏိုင္ရန္ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း သိရသည္။
အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ နည္းမ်ိဳးစံုႏွင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ပေပ်ာက္ေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံက ၁၉၉၇ တြင္ လက္မွတ္ထုိးထားသည္။
၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒ ပုဒ္မ ၆၆ (ဃ) တြင္ ဆက္သြယ္ေရးကြန္ရက္တစ္ခုခုကို အသံုးျပဳ၍ ေျခာက္လွန္႔ျခင္း၊ အႏိုင္အထက္ျပဳျခင္း၊ အသေရ ဖ်က္ျခင္း၊ ေႏွာင့္ယွက္ျခင္း၊ မေလ်ာ္ၾသဇာသံုးျခင္း သို႔မဟုတ္ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း တစ္ခုခုကို က်ဴးလြန္ပါက ေငြဒဏ္မွ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္အထိ ခ်မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ျပ႒ာန္းထားသည္။
"၆၆(ဃ) လို ပုဒ္မမ်ိဳးက ေပၚတာမၾကာေသးဘူး။ နည္းပညာကိုလည္း ေသေသခ်ာခ်ာ နားမလည္၊ ဘယ္ျဖစ္စဥ္က ျပစ္မႈေျမာက္လဲ ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာနားမလည္ေသးေတာ့ စခန္းမွဴးရိွတဲ့အခ်ိန္ပဲ ပုဒ္မတပ္ အမႈဖြင့္ေပးတဲ့သေဘာပါ" ဟု တာေမြၿမိဳ ့နယ္ရဲစခန္းမွ အရာရိွတစ္ဦးက ေျပာသည္။
ရဲတပ္ဖဲြ႔က နည္းပညာ အားနည္းသျဖင့္ ျပည္သူတို႔ကို အကာအကြယ္ေပးရာတြင္ ခက္ခဲေနသည္ဟု ရန္ကုန္မွ အထင္ကရ ေရွ႕ေန တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဦးေရာဘတ္စန္းေအာင္က သံုးသပ္သည္။
“အြန္လိုင္းေပၚမွာ အၾကမ္းဖက္ခံရမႈေတြျဖစ္ရင္ အခုလက္ရိွအေနအထားအရ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ဆိုင္ေနတဲ့ အမႈကိစၥေတြကိုေတာ့ ေဖာ္ထုတ္အေရးယူေနပါတယ္။ သာမန္လူေတြျဖစ္တဲ့ကိစၥကိုေတာ့ အေရးယူတာမ်ိဳးေတြ မေတြ႔ရေသးပါဘူး” ဦးေရာဘတ္စန္းေအာင္က ဆိုသည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္တို႔၏ ဓာတ္ပံုကို ျပဳျပင္ၿပီး အင္တာနက္တြင္ ျဖန္႔ေဝမႈျဖင့္ အေရးယူခံရသူမ်ား၊ အမႈ ရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ား ရိွေနသည္။
● ပတ္ဝန္းက်င္
ဖုန္းကတ္ေစ်းႏႈန္း က်ပ္သိန္းဂဏန္းေပါက္ေစ်းရိွသည့္ကာလတြင္ မွတ္ပံုတင္ၿပီး အသံုးျပဳၾကေသာ္လည္း ေစ်းႏႈန္း က်ပ္ေထာင့္ငါးရာအထိ က်ဆင္းလာၿပီး ႏိုင္ငံအႏွံ႔ ကတ္အေရအတြက္ သန္းႏွင့္ခ်ီ ေရာင္းခ်စဥ္ ဆက္သြယ္ေရးကုမၸဏီတို႔က မွတ္ပံုတင္သည့္လုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ျခင္း မရိွေတာ့ေပ။
အက်ဳိးဆက္မွာ မည္သည့္ဖုန္းနံပတ္ကို မည္သူ အသံုးျပဳေနသည္ ဆိုသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားမွာ အာဏာပိုင္တို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားႏိုင္ျခင္း မရိွေသးေပ။ Facebook, Viber အေကာင့္ အတုဖြင့္ထားသူ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္လာခ်ိန္တြင္ ဖုန္းကတ္ျဖင့္ အင္တာနက္သံုးစဲြၿပီး ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူတို႔ကို ေျခရာခံရ ခက္ခဲလာသည္။
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အိုင္တီဖံြ႔ၿဖိဳးေရးအဖဲြ႔တစ္ခုျဖစ္သည့္ Myanmar ICT for Development Organization (MIDO) မွ တာဝန္ခံတစ္ဦးျဖစ္သည့္ မရတနာထြန္းက အၾကမ္းဖက္ခံရသူဘက္မွ ရပ္တည္ၾကရန္ လိုအပ္သည္ဟု ေျပာသည္။
“ကိစၥတစ္ခု အင္တာနက္ေပၚ ေရာက္ၿပီ ဆိုတာနဲ႔ ဒါက အမွန္ပဲ ဆိုၿပီးေတာ့ ယူဆတဲ့သူေတြ ရိွသလို၊ အခုလို အြန္လိုင္းမွာ အၾကမ္းဖက္ခံရ၊ အရွက္ခြဲခံရတယ္ဆိုရင္ လူေတြက ခံလိုက္ရတဲ့သူေတြကို စာနာတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ၊ ခံရတဲ့သူကုိပဲ အျပစ္ပံုခ်တာမ်ိဳးေတြ ရိွတယ္” ဟု သူက ဆိုသည္။
Colours Rainbow မွ ရွင္းသန္႔ကလည္း မတရားမႈမွန္းသိပါလ်က္ႏွင့္ ၾကားေနျခင္းသည္ အၾကမ္းဖက္သူဘက္မွ ရည္တည္သကဲ့သို႔ ျဖစ္သြားႏိုင္သည္ဟု သတိေပးသည္။
အိုင္တီ၊ မီဒီယာ၊ အရပ္ဘက္အဖဲြ႔မ်ားကို ဆက္စပ္အကူအညီေပးေနသည့္ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ ဖန္တီးရာအဖဲြ႔မွ တာဝန္ခံတစ္ဦးျဖစ္သည့္ မအိျမတ္ႏိုးခင္က အၾကမ္းဖက္ခံရသူကုိ ပတ္ဝန္းက်င္က ေဖးမဝိုင္းဝန္းရန္ အားနည္းေနဆဲျဖစ္သည္ဟု ေျပာသည္။
“အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး အရွက္ခြဲခံရတယ္။ အၾကမ္းဖက္ခံရတယ္ဆိုရင္ အျပစ္တင္တဲ့အထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ကိုယ္တိုင္ ပါဝင္ေနတယ္ဆိုတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေျပာခ်င္တာက အမ်ိဳးသမီးေတြကိုလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြက ခ်စ္ဖို႔လိုပါတယ္” ဟု မအိျမတ္ႏိုးခင္က ဆိုသည္။
အြန္လိုင္းအၾကမ္းဖက္မႈကို ေတြ႔ျမင္ပါက ကန္႔ကြက္ျခင္း၊ သက္ဆိုင္ရာသို႔ တိုင္ၾကားျခင္း ျပဳလုပ္သင့္သည္ဟု Gender Equality Network အဖြဲ႔မွ မေအးသဒၵါလွက အြန္လိုင္းသံုးသည့္ အမ်ဳိးသားမ်ားကို တိုက္တြန္းလိုက္သည္။
"အခုက က်ဴးလြန္တဲ့ အမ်ိဳးသားက လက္တစ္ဆုတ္စာပဲ ရိွတယ္၊ လစ္လ်ဴရႈထားတဲ့ အမ်ိဳးသားက အမ်ားစုျဖစ္ေနတယ္" ဟု မေအးသဒၵါလွက ေျပာသည္။ ။