အမ်ိဳးသမီးသိပၸံပညာရွင္ သုေတသနသမားအျဖစ္ ရပ္တည္ခ်င္တဲ့ ပါရဂူဘြဲ႕ရျပည္ေတာ္ျပန္ ေဒါက္တာနီလာလြင္


အမ်ိဳးသမီးသိပၸံပညာရွင္ သုေတသနသမားအျဖစ္ ရပ္တည္ခ်င္တဲ့ ပါရဂူဘြဲ႕ရျပည္ေတာ္ျပန္ ေဒါက္တာနီလာလြင္
(ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းခန္း)
(မုိးမခ) ႏုိဝင္ဘာ ၁၀၊ ၂၀၁၆
 

ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းသူ ■ ခင္စႏၵာျမင့္
တည္းျဖတ္ ျပင္ဆင္သူ ■ ၿငိမ္းခ်မ္းေအး

 
ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲကာလမွာ ႏိုင္ငံအတြက္ အားသစ္ေတြထပ္ေလာင္းေပးဖို႔ ျပည္ေတာ္ျပန္ခဲ့သူ Materials Engineering ပညာရွင္ ေဒါက္တာ နီလာလြင္ႏွင့္ အေမး-အေျဖ
---------


"ဗမာျပည္မွာ အစ္မေက်ာင္းတက္ခဲ့တာက Arts and Science ေအာက္ကတက္ခဲ့ရတာ။  အစ္မ ဟိုမွာဘယ္လိုပဲ အင္ဂ်င္နီ ယာတေယာက္ ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ ဒီမွာက ခြဲျခားမႈရွိေနတယ္။ သူတို႔က အင္ဂ်င္နီယာေက်ာင္းဆင္းျဖစ္မွလိုခ်င္တယ္။ အဲ့လိုျဖစ္ ေနတယ္။ အစ္မ အခု ႏိုင္ငံျခား ပါရဂူဘြဲ႕ရတေယာက္အေနနဲ႔ နည္းပညာ အင္ဂ်င္နီယာတကၠသိုလ္မွာ ဆရာတေယာက္ သြားလုပ္မယ္ဆို သူတို႔က လက္ခံခ်င္မွ လက္ခံမယ္…."

ဒါေတြကေတာ့ ျပည္သူကေရြးခ်ယ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ ကိုယ္သင္ထားတဲ့ပညာနဲ႔ ကိုယ္ႏိုင္တဲ့၀န္ကို ၀င္ထမ္းမယ္ဆိုတဲ့စိတ္ျဖင့္ ျပန္ေတာ္ ျပန္ ဝင္လာခဲ့တဲ့ Materials Engineering ဘာသာရပ္နဲ႔ ပါရဂူ ဘြဲ႕ယူခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ သုေတသနေတြ လုပ္ခဲ့ဖူးသူ ေဒါက္တာေဒၚနီလာလြင္နဲ႔ ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းခဲ့တုန္းက စကားသံအခ်ိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။  ေဒါက္တာ ေဒၚနီလာလြင္ရဲ႕ ျပည္ေတာ္ျပန္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၊ လက္ေတြ႔လုပ္ငန္းခြင္အတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳ၊ အခက္အခဲ စတာေတြကို မိုးမခ စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ သူ စာတမ္း တေစာင္ ဖတ္ၾကားခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္Regional Conference on Materials Engineering 2016 ညီလာခံ၊ မွာ ေအာက္တိုဘာ လ ၂၆ ရက္ေန႔ အခုလို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္……။
ပထမဦးဆံုး အစ္မရဲ႕နာမည္နဲ႔ ပညာသင္ယူခဲ့တဲ့ တကၠသိုလ္ေတြရဲ႕နာမည္ကို ေျပာျပေပးပါ။
အစ္မရဲ႕နာမည္က ေဒါက္တာနီလာလြင္ျဖစ္ပါတယ္။  အစ္မက ပထမဦးဆံုး ေရနံေခ်ာင္းေကာလိပ္မွာ ရူပေဗဒ  အထူးျပဳနဲ႔ ၂ ႏွစ္တက္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဂုဏ္ထူးတန္း၀င္ေတာ့ မေကြးတကၠသိုလ္မွာ ၃ ႏွစ္တက္ခဲ့ပါတယ္။  ၿပီးေတာ့ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ကို Engineering Physics ဆိုၿပီး ၂ ႏွစ္ေျပာင္းတက္ခဲ့ပါတယ္။  အဲ့ဒီကေနမွ Master of Research ၀င္သြားတယ္။  ၿပီးေတာ့ PhD ပထမႏွစ္အတြက္ လုပ္ေနတုန္းမွာ အစ္မရဲ႕ Senior အစ္မတေယာက္လည္းလိုလဲျဖစ္၊ ဆရာမလည္းျဖစ္တဲ့ သူက JICA ကေန ပညာသင္ဆုရသြားတယ္။  ဟိုေရာက္ေတာ့ သူက သုေတသနအတြက္ Grant (ေထာက္ပံေၾကး) ေတြေလွ်ာက္တဲ့အခါမွာ အစိုးရကေပးတဲ့ Grant အႀကီးႀကီး တခုကို ရသြားတယ္။  အဲ့ေတာ့ ေက်ာင္းသားလိုလာတာေပါ့။ အဲ့ဒီမွာသူက အစ္မကို မေလးရွာႏိုင္ငံမွာ PhD လာလုပ္ဖို႔ စိတ္၀င္စားလားဆိုၿပီး ေမးလာပါတယ္။  အစ္မက လုပ္ခ်င္ တယ္ဆိုေတာ့ သူက သူ႔ရဲ႕ပါေမာကၡနဲ႔ လိုအပ္တဲ့စာရြက္စာတမ္းေတြကို ေမးျမန္းၿပီး အစ္မကို ပို႔ခိုင္းတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ အစ္မလည္း ေက်ာင္းတက္ခြင့္ရခဲ့တယ္။  ပထမကေတာ့ ေက်ာင္းကေပးတဲ့ Grant ထဲက ရတဲ့ေထာက္ပံ့ေငြ Allowance  နဲ႔ပဲ အစ္မေန ခဲ့တယ္။ Registration Fees ေတြကိုေတာ့ ကိုယ့္ပိုက္ဆံနဲ႔ကိုယ္ေပးပါတယ္။  ေရရွည္က်ေတာ့ ေပးရတဲ့ ပမာဏကမ်ားေတာ့ အစ္မလည္း မတတ္ႏိုင္ဘူး။ ဒါနဲ႔ ေက်ာင္းကေပးတဲ့ ပညာသင္ဆုေတြကို ေလွ်ာက္ပါတယ္။ ကံေကာင္းစြာနဲ႔ပဲ တၾကိမ္ပဲ ေလွ်ာက္ရတယ္။ အဲ့ဒီက ပညာသင္ဆုကို အစ္မရခဲ့ပါတယ္။ အခက္အခဲေတြေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေလးႏွစ္ ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္မွာေတာ့ အစ္မ PhD ရခဲ့ပါတယ္။ 



အစ္မ PhD ၿပီးသြားေတာ့ေရာ အဲ့ဒီေက်ာင္းမွာပဲ ဆက္ၿပီး အလုပ္လုပ္ခဲ့တာပါလား။
Research Officer အေနနဲ႔ ယာယီလုပ္ခဲ့ပါတယ္။  ၆လ၊ ၇ လေလာက္လုပ္ခဲ့တယ္။ ဒီၾကားထဲမွာလည္း တျခားေက်ာင္းေတြကို ေလွ်ာက္ခဲ့ေသးတယ္။ ေနာက္ေတာ့ University of Malaya, Kuala Lumpur ကေန အစ္မကို ေခၚစာ Offer Letter ပို႔လာ ပါတယ္။  သိပၸံ သုေတသနေတြျပဳလုပ္ရတဲ့ပညာရွင္ Research Scientist  (Research Fellow)  အေနနဲ႔ပါ။  အဲ့ဒီမွာ ပါရဂူ ဘ႔ြဲလြန္ သုေတသနသမား Post doctorate  Research Fellow အေနနဲ႔ ၂ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာေအာင္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

သူတို႔ႏိုင္ငံမွာက ႏိုင္ငံျခားသားဆိုရင္ စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ပဲ သက္တမ္းတိုးၿပီးေတာ့လုပ္ရတာဆိုေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ဇြန္လေလာက္မွာ စာခ်ဳပ္သက္တမ္းကျပည့္ေတာ့မယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာပဲ အစ္မတို႔ ျမန္မာျပည္မွာလည္း တကၠသိုလ္ေတြအတြက္ ဆရာ ဆရာမ ေတြေခၚတယ္ဆိုေတာ့ ျပန္ရင္ေကာင္းမလား စဥ္းစားတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဟိုမွာေနရင္းနဲ႔လည္း ကိုယ့္တိုင္းျပည္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ ေတြကို အမ်ားႀကီး ျမင္လာရတယ္။ တခါတေလက်ေတာ့လည္း ကိုယ့္ေမာင္၊ ညီမအရြယ္ေလးေတြ ပညာသင္ေနၾကရတာဟာ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ အမ်ားႀကီး ကြာျခားေနပါလားဆိုတာကို ျမင္လာရေတာ့ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိတယ္။ အဲ့ေတာ့ ငါတတ္ႏိုင္သ ေလာက္ ဘာလုပ္ေပးမလဲဆိုတဲ့ စိတ္မ်ိဳးေတြလည္း ရွိတယ္။ ဟိုမွာလည္း တသက္လံုး အေျခမခ်ခ်င္ဘူး ကိုယ့္ႏိုင္ငံအတြက္ လည္း ငါတတ္ႏိုင္သေလာက္လုပ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္နဲ႔ ျပန္လာခဲ့ပါတယ္။  ျပန္လာေတာ့လည္း မေကြးတကၠသိုလ္မွာေလွ်ာက္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္နဲ႔ ေလွ်ာက္ပါတယ္။
အဲ့လိုေတြေလွ်ာက္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ေတာ့ ဘယ္လို ပံုစံနဲ႔ အဆင့္ဆင့္ေလွ်ာက္ခဲ့ရလဲ။
သူတို႔ကေတာ့ အြန္လိုင္းမွာေရာ သတင္းစာေတြထဲကေရာ ေခၚတယ္ေပါ့။ သူငယ္ခ်င္းေတြ အကူအညီနဲ႕ ေလွ်ာက္လႊာ ေတြယူတယ္။  ေနာက္ပိုင္း ျပန္လာၿပီးေတာ့ ကိုယ္တိုင္ပဲ ေလွ်ာက္လႊာေတြကို တင္ခဲ့ပါတယ္။  အစ္မက ေရးေျဖမလိုေတာ့ ဟိုကို ျပန္သြားတယ္။ ႏႈတ္ေျဖ ေျဖရမယ့္စာရင္းထုတ္ေတာ့ အစ္မနာမည္ပါလာေတာ့မွ ျပန္လာၿပီး လူေတြ႕ အင္တာဗ်ဴးထိုင္ တယ္။  ေနာက္ Result (ေအာင္စာရင္း) ထြက္လာေတာ့ အစ္မရတယ္ေပါ့။  အဲ့ဒီအခ်ိန္ ဟိုဘက္မွာက အစ္မ စာခ်ဳပ္မျပည့္ ေသးဘူး။ အဲ့ေတာ့ အစ္မ ခ်က္ျခင္းျပန္လာၿပီး ဒီမွာအလုပ္၀င္လို႔ မရဘူး။ သူတို႔က ဘယ္ေန႔မွာ အလုပ္၀င္ရမယ္ဆိုတဲ့ Target Date ေပးထားတယ္။ မ၀င္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ မရဘူးေပါ့။  အဲ့ေတာ့ က်မကဒါကိုေလွ်ာက္ဖို႔ တေခါက္သပ္သပ္ျပန္လာတယ္၊ အင္တာဗ်ဴးလည္း ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က်ျပန္လာေျဖတယ္။ ဒါကိုမွ အစ္မကို မေစာင့္ႏိုင္ဘူး၊ မခန္႔ႏိုင္ဘူးဆိုလည္း ျပန္မလာ ေတာ့ ဘူးဆိုၿပီး ေနလိုက္တယ္။  ဒါေပမယ့္ အစ္မ စာေတြတင္လိုက္ေတာ့ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ႀကီးက အထက္ကညႊန္ခ်ဳပ္ ေတြအ ထိ စာတင္ေပးတယ္။ အားလံုးရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ အစ္မကို ၃ လ ေစာင့္ေပးခဲ့တယ္။  အဲ့ဒီ အတြက္ အမ မေကြးတကၠသိုလ္ ပါခ်ဳပ္ၾကီးနဲ႔ ရူပေဗဒဌာနမွဴး ပါေမာကၡ တို႔ကို ဒီေနရာကေန ေက်းဇူးတင္တယ္လို႔ေျပာခ်င္ပါတယ္။
အခုအစ္မျပန္လာေတာ့ ဘယ္ရာထူးနဲ႔ အလုပ္၀င္ခြင့္ရခဲ့တာပါလဲ။
အစ္မက သရုပ္ျပရာထူးနဲ႔ပဲ အလုပ္၀င္ရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရးစနစ္အရ ဘယ္သူဘယ္ေလာက္ပဲ ဘယ္ႏိုင္ငံ ကဘြဲ႕ေတြရေနပါေစ သရုပ္ျပရာထူးကေနပဲ စ၀င္ရပါတယ္။  ဒီကိုမလာခင္မွာ ႏိုင္ငံျခားက သူငယ္ခ်င္းေတြကေမးတယ္။ နီလာ မင္းက PhD လည္းရၿပီးသြားၿပီဆိုေတာ့ မင္းႏိုင္ငံကိုျပန္သြားရင္ ကထိကရာထူးနဲ႔ အလုပ္လုပ္ရေတာ့မွာေပါ့လို႔ေမးၾကတယ္။  မဟုတ္ဘူး သရုပ္ျပရာထူးနဲ႔ပဲ စလုပ္ရမွာလို႔ရွင္းျပေတာ့  သူတို႔အားလံုးအံ့ၾသၾကတယ္။  ဒီမွာက လုပ္သက္နဲ႔ရာထူးက တက္တာဆိုတာကို ေျပာျပရတယ္။

အရင္ကေတာ့ သရုပ္ျပရာထူးနဲ႔ ၇ႏွစ္ေနမွ လက္ေထာက္ကထိကရာထူးကို ရတယ္။ အခုေတာ့ ၃ ႏွစ္ေနရင္ ျဖစ္တယ္။ အခုေတာ့ သူတို႔ Key Performance Indicator (KPI) ဆိုၿပီး ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ သုေတသန အလုပ္ ေတြေပၚမူတည္ၿပီး ရာထူးတိုးေပးဖို႔ ကိစၥေတြကို လုပ္ဖို႔စတင္ေနၾကၿပီလို႔ေတာ့ သိရပါတယ္။
အစ္မအေနနဲ႔ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာေနတုန္းက ပညာရွင္တေယာက္အေနနဲ႔ ေနခဲ့ရေပမယ့္ အခု ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို အက်ိဳးျပဳဖို႔ ျပန္ လာေတာ့မွ သရုပ္ျပရာထူးပဲရခဲ့တဲ့ အေပၚမွာေရာ ဘယ္လို ခံစားရပါသလဲ။
အမွန္တကယ္က ႏိုင္ငံေရး စိတ္နဲ႔ျပန္လာတာပါ။ ဘယ္ရာထူးပဲရရ ပိုက္ဆံ ဘယ္ေလာက္ပဲရရ ငါသိသေလာက္ ငါတတ္ ႏိုင္သေလာက္ ငါ့ပတ္၀န္းက်င္ကို လုပ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္နဲ႔ ျပန္လာတာပါ။ တကယ္တမ္း အလုပ္၀င္လိုက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ အခုမွေက်ာင္းၿပီး အလုပ္၀င္တဲ့ကေလးေတြနဲ႕ အတူတူျဖစ္ေနတာေပါ့။ တခ်ိဳ႕ဆို Master of Research ၿပီးခါစပဲရွိေသးတယ္။  ကိုယ္က သူတို႔နဲ႔ တန္းတူ Level ျဖစ္သြားတာေပါ့။  ေနာက္တခုက ဒီမွာက သရုပ္ျပဆိုေတာ့ Lecture ခန္းေတြ ဘာေတြ ေပးမ၀င္ေသးဘူးေပါ့ေနာ္။  အခု လက္ေတြ႔ခန္း Practical ခန္း ပဲ ၀င္ရတယ္။  အဲဒီ လက္ေတြ႕ခန္းမွာပဲ အစ္မသိထားသေလာက္၊ တတ္သေလာက္ေတာ့ ကေလးေတြကို အားရ ပါရ ရွင္းျပ၊ သင္ျပခြင့္ရပါတယ္။ ဒါေတြကို အစကတဲက ႀကိဳတင္သိထားျပီး၊ ေတြးဆ ထားျပီး ျဖစ္တဲ့ အတြက္ သိပ္ျပီးေတာ့ မခံစားရပါဘူး။ ကိုယ္တတ္နိုင္တဲ့ အေနအထားနဲ႔ ကိုယ့္ဌာန၊ ကိုယ့္ တကၠသိုလ္ကို တေထာင့္ တေနရာကေနၿပီး ပါ၀င္ျဖည့္ဆည္းေပးလိုက္မယ္လို႔ ပဲေခါင္းထဲမွာ ထည့္ထားလိုက္တယ္။
သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ သုေတသနေတြအမ်ားႀကီးလုပ္မွ ရာထူးေတြအဆင့္ဆင့္တက္ေပမယ့္ ဒီမွာကေတာ့ လုပ္သက္အရ ရာထူးတက္တဲ့အေပၚမွာ အစ္မအျမင္ကို ေျပာျပေပးပါ။
လုပ္အသက္အရတက္တဲ့အခါက်ေတာ့ လူေတြက ဒီလုပ္သက္ႏွစ္ျပည့္ရင္ ငါဒီရာထူးကိုရမွာပဲဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ သူတို႔မွာ အလုပ္ အေပၚ အာရံုစိုက္မႈနည္းမယ္လို႔ထင္တယ္။  ကိုယ့္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈအလိုက္ ရာထူးတက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီဟာကို ျပည့္မီ ေအာင္ ကိုယ္ကျဖည့္ရေတာ့မွာ။ အဲ့ဒါကို မျဖည့္ႏိုင္ရင္ ရာထူးကလည္း မတက္ေတာ့ဘူး၊ လစာကလည္းမတိုးေတာ့ဘူး။  အဲ့ဒီလိုဆိုရင္ လူေတြက အလုပ္အေပၚပိုၿပီး အာရံုစိုက္လာလိမ့္မယ္လို႔ အစ္မေတာ့ထင္တယ္။
အစ္မျပန္လာတုန္းကေတာ့ ကိုယ့္ႏိုင္ငံအတြက္ ကိုယ္လုပ္ေပးႏိုင္သေလာက္လုပ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္နဲ႔ ျပန္လာခဲ့တယ္။ ဒီေရာက္လို႔ တကယ္လုပ္ငန္းခြင္၀င္ေတာ့ အစ္မေမွ်ာ္လင့္သေလာက္ လုပ္ခြင့္ရရဲ႕လား။
အခုေလာေလာဆယ္အထိေတာ့ အစ္မသိသေလာက္တတ္သေလာက္ လုပ္ခြင့္မရေသးပါဘူး။



အဲ့ဒီလို လုပ္ခြင့္မရေအာင္ ဘယ္လိုအရာေတြက အဟန္႔အတားျဖစ္ေစခဲ့တာလဲ။
ဥပမာ- အစ္မက ဟိုဘက္မွာ သုေတသနေတြ လုပ္ခဲ့တာျဖစ္တဲ့ အတြက္ ဒီမွာလည္း သုေတသနနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ ဆက္လုပ္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတယ္။  ဒါေပမယ့္လည္း နယ္တကၠသိုလ္ဆိုေတာ့… နယ္တကၠသိုလ္ရယ္မွမဟုတ္ပါဘူး။ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္လိုေနရာမွာေတာင္ အေထာက္အကူျပဳကိရိယာ Equipment Facility ပိုင္းဆိုင္ရာမွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြရွိေန တာေလ။  ဒါေပမယ့္ မေကြးတကၠသိုလ္မွာ University Research Centre (URC) ဆိုၿပီး အေဆာက္အအံုေတာ့ ရွိထားၿပီးၿပီ။  ဒါေပမယ့္ အထဲမွာ Equipment ေတြသိပ္ၿပီေးတာ့ အျပည့္အစံု မရွိေသးဘူး။  ဒါေတြမရွိေတာ့ သုေတသန လုပ္ဖို႔ရာ အဆင္မေျပဘူးေပါ့။ ကိုယ့္မွာရွိေနတဲ့ အေနအထားနဲ႔ အလြယ္ကူဆံုး စမ္းသပ္မႈ Experiment ေတြကို ကေလးေတြအတြက္ စဥ္းစားၿပီးေတာ့ လုပ္သြားရမွာေပါ့။  ဒါေပမယ့္ရလာတဲ့ ရလဒ္ Product ေတြကို အမ်ိးအစား အတန္းခြဲ Characterize လုပ္ရေတာမယ္ဆိုတဲ့ အခါမွာေတာ့ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တို႔လို ေနရာကို လွမ္းၿပီးပို႔ရတာေပါ့။  ဒါေပမယ့္လည္း ဒီလို လုပ္ႏုိင္ ေလာက္ရံုနဲ႔ မျပည့္စံုေသးဘူး၊ အမ်ားႀကီးပဲလိုအပ္ခ်က္ေတြရွိေနေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ ပညာေရးနဲ႔ သုေတသနေတြလုပ္နိုင္ဖို႔ အတြက္ ဘတ္ဂ်က္ေတြပိုၿပီးခ်ထားေပးဖို႔လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ 



● ႏိုင္ငံျခားေက်ာင္းမွာ လုပ္ခဲ့တဲ့သူတေယာက္အေနနဲ႔ ဟိုဘက္ႏိုင္ငံေတြမွာတုန္းက အစ္မရဲ႕ လုပ္ႏိုင္စြမ္းအေပၚ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ ဒီႏိုင္ငံေရာက္လာေတာ့ အစ္မရဲ႕ လုပ္ႏိုင္စြမ္းေပၚ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြမွာ ဘာေတြကြာျခားတာရွိလဲ။
ဟိုမွာက ဘယ္သူ႔ဘယ္သူကမွ တေယာက္ေယာက္ကို လႊမ္းမိုးလို႔မရဘူး။ ကိုယ့္လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ကိုယ္ပဲ။ ေစာေစာကေျပာတဲ့ KPI နဲ႔ ဆံုးျဖတ္ေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ လြတ္လပ္မႈရွိတယ္။ ဒီမွာၾကေတာ့ အခုမွဒါကို စလုပ္ေနတာဆိုေတာ့ သူတို႔ဘာေတြနဲ႔ စံသတ္မွတ္မယ္ဆိုတာ ဌာနက အစည္းအေ၀းမွာေတာ့ေျပာတယ္။  တကယ္လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ေပၚမေပၚ ေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာေပါ့ေနာ္။  ဟိုက တကၠသိုလ္ေတြမွာက သူ႔ဟာနဲ႔သူရွိၿပီးသား၊ ေက်ာင္းသား အေပၚ စာတမ္းႀကီးၾကပ္ရမႈ Supervision ကဘာေတြရွိတယ္။  ကိုယ့္ရဲ႕ သင္ၾကားေရးက႑ Teaching ပိုင္းက ဘာ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သုေတသနမွာ စာတမ္း ေရးသား ထုတ္ေဝမႈ Publication ေတြက ဘယ္ေလာက္အထိရထားသလဲ၊ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္ Community အေပၚ မွာ ဘယ္ေလာက္အထိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ ရွိေအာင္လုပ္ေနလဲ။  ဒါေတြကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ အမွတ္ေပးတာ။

အစ္မဒီကိုျပန္လာေတာ့ အခု သရုပ္ျပအေနနဲ႔ စၿပီးလုပ္ရတယ္။ ေနာက္ပိုင္းဘယ္လိုေတြ အဆင့္ဆင့္ရာထူးတိုးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အာမခံခ်က္မ်ိဳးရထားတာရွိလား။

အဲ့လိုမ်ိဳးေတာ့ မရွိပါဘူး။ ေစာေစာကေျပာသလို Performance နဲ႔ ၾကည့္ၿပီး လုပ္မလား။ မလုပ္ဘူးလားဆိုတာကိုေတာင္ ေသခ်ာမသိေသးပါဘူး။

● ဌာနတြင္းဆက္ဆံေရးအေျခအေနကိုလည္းေျပာျပေပးပါ။
ဌာနတြင္းဆက္ဆံေရး အဆင္ေျပပါတယ္။ ရလာတဲ့ပညာကိုေတာ့ ေလးစားၾကပါတယ္။

● အစိုးရအေျပာင္းအလဲမွာ အစ္မလို ႏိုင္ငံေရးအသိစိတ္နဲ႔ ျပန္လာတဲ့ ပညာရွင္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ။
မေကြးတကၠသိုလ္မွာေတာ့ မရွိဘူး။  မရွိဘူးဆိုတာက အမက ျမန္မာနိုင္ငံအစိုးရက ပညာသင္လႊတ္တာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ကိုယ္႔ နည္းကိုယ္ဟန္နဲ႔ PhD သြားလုပ္ခဲ့တာဆိုေတာ့ နိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ျပန္လာရမယ္ဆိုတဲ့ Bond ထိုးထားတာမ်ိဳး မရွိဘူး။ အမျပန္မလာခ်င္ဘူးဆိုလဲျဖစ္တယ္။ တျခား တျပည္လံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ေတာ့ မသိပါဘူး။



● အစ္မက ႏိုင္ငံေရး စိတ္နဲ႔ေရာက္လာတယ္။ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ တေထာင့္တေနရာကေန၀ိုင္း၀န္းမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္နဲ႔ေရာက္လာေပမယ့္ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာ ကိုယ္ထင္သေလာက္ လုပ္ႏိုင္ရဲ႕လား။
ကိုယ္ထင္သေလာက္ေတာ့ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ သြားႏိုင္မယ္ မထင္ေသးပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ကိုယ္က အခု သရုပ္ျပရာထူးအေနနဲ႔ပဲရွိေနေသးတဲ့အတြက္ အခ်ဳိ႕ကိစၥေတြမွာဆိုရင္… ဥပမာ- ေက်ာင္းသား ကေလးတေယာက္ကို ႀကီးၾကပ္သူ Supervisor လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ကိုယ္က သရုပ္ျပရာထူးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ဒီကေလးရဲ႕ အဓိက ႀကီးၾကပ္သူ Main Supervisor ျဖစ္လို႔မရဘူး။ ကထိကေတြကသာ လုပ္ခြင့္ရွိၿပီး၊ အစ္မကေတာ့ Co-supervisor တြဲဖက္ အေနနဲ႔သာ လုပ္ခြင့္ရွိတယ္။  ဒါေပမယ့္ အစ္မကလည္း အဲ့ဒါကိုပဲ ေက်ေက်နပ္နပ္နဲ႔ ခံယူလိုက္ပါတယ္။  အေကာင္းဘက္ကပဲျမင္ၿပီး ဒီကေလးကို ငါလုပ္ခြင့္ရသေလာက္ လုပ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ အကုန္လံုးလုပ္ေပးတယ္။ ဟိုမွာ ကိုယ္ PhD ေက်ာင္းသူ ဘ၀ျဖစ္ခဲ့တုန္းက ကိုယ့္ကို Supervisor က Train လုပ္သလိုမ်ိဳး ကိုယ့္ေက်ာင္းသားေတြကိုလဲ Train လုပ္မယ္။
 
● ဟိုမွာဆိုရင္ ဆရာတေယာက္ဟာ သူ႔ရဲ႕အခြင့္အေရးနဲ႔သူ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိတာမ်ိဳးရွိေနၿပီး၊ ဒီကိုေရာက္ေတာ့ အထက္ေအာက္အဆင့္ဆင့္လုပ္ေနရတဲ့အေပၚ အစ္မရဲ႕ အျမင္ကို ေျပာျပေပးပါ။
တခ်ိဳ႔ကိစၥေတြမွာ သူ႔အပိုင္းနဲ႔သူ က႑ေတြရွိေပမယ့္  ဒီကလူေတြက သူတို႔မွာ သီးျခား လြတ္လပ္တဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ Authority ရွိတယ္လို႔ မထင္ဘူး။  ရွိရင္လည္း ဒါကို အသံုးခ်ဖို႔ ဝန္ေလးေနၾကတယ္ ထင္တယ္။  ဥပမာတခုျပရမယ္ဆိုရင္ အစ္မဒီကိုေရာက္ေတာ့ အေဆာင္ရတယ္။ အဲ့အေဆာင္ကိုေရာက္ေတာ့ အခန္းထဲမွာ ဘာမွမရွိဘူး။ အခန္းထဲမွာရွိေနတဲ့ ကုတင္ကလည္း အေတာ္ေလးကို စုတ္ျပတ္ေနၿပီး အိပ္လို႔ေတာင္မရဘူး။ အစစအရာရာ ပစၥည္းေတြ၀ယ္ၿပီး ကိုယ့္ဟာကိုယ္ထည့္ရမယ္။ မထည့္ခင္မွာ ဆရာ/ ဆရာမ အခ်ိဳ႕က အႀကံ ဉာဏ္  ေပးတယ္။ တကၠသိုလ္မွာ အင္ဂ်င္နီယာဌာနရွိတယ္။  ဒါေတြဟာ အင္ဂ်င္နီယာဌာနရဲ႕ တာ၀န္။  အဲ့ဒီကို အေၾကာင္းၾကားရမယ္ဆိုေတာ့။  အဲ့ေတာ့ အစ္မသြားအေၾကာင္းၾကားေတာ့ သူတို႔က သူတို႔မွာ အသစ္ေတြရွိတယ္။  စားပြဲေတြလည္းရွိတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။  ဒါေပမယ့္ ေနာက္တေန႔က်ေတာ့ ျပန္ဖုန္းဆက္တယ္။  ဆရာမ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မွားၿပီးေျပာတာ ကုတင္လည္း မရွိဘူး။ စားပြဲလည္း မရွိဘူးလို႔ ေျပာလာတယ္။  ဆရာမတကယ္လို႔ လိုခ်င္တယ္ဆိုရင္ အခုဆရာမအခန္းထဲက ကုတင္ေဟာင္းကို ျပင္ေပးမယ္။  ဒါေပမယ့္ အဲ့လိုျပင္ဖို႔အတြက္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ႀကီးဆီကို စာတင္ရမယ္လို႔ ေျပာလာပါတယ္။

အဲ့ေတာ့ ဆိုခ်င္တာက ပါေမာကၡခ်ဳပ္က ဒီဟာေတြအထိ လိုက္လုပ္ရမွာလား။  ဒီအင္ဂ်င္နီယာဌာနမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္မရွိဘူးလား။  ဒီအင္ဂ်င္နီယာဌာနရဲ႕ အႀကီးဆံုးက သူ႔ဟာနဲ႔သူ မေျဖရွင္းႏိုင္ဘူးလား။ ဒါမ်ိဳးေတြဟာ မျဖစ္သင့္ဘူးလို႔ အစ္မယူဆပါတယ္။  ဒါက ေထာက္ပံ့မႈ ပစၥည္းေရးရာ Facility အပိုင္း။ သင္ၾကားေရးအပိုင္ကေတာ့ အစ္မက အခုမွ အလုပ္စ၀င္တာလဲမၾကာေသးေတာ့ ပါ၀င္ခြင့္ကို မရေသးတာ။  


● ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာက စာခ်ဳပ္နဲ႔ေခၚၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့ရာထူးေပးတယ္။ ဒီမွာက ဘယ္ေလာက္ေတာ္ေတာ္ ေအာက္ေျခကပဲ ျပန္စရတယ္။ အဲ့ဒီႏွစ္ခု ကြားျခားခ်က္အေပၚ အစ္မရဲ႕ အျမင္ကို ေျပာျပေပးပါ။
အစ္မကိုသူတို႔ အသံုးမခ်ေသးဘူးလို႔ပဲ ေျပာရမလား။ အဲ့ဒီအတြက္ သူတို႔မွာ ထိေရာက္တဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိေသးဘူးလို႔ေျပာရမွာေပါ့။  ဖြဲ႔စည္းပံုမွာ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈေလွ်ာ့ခ်တာမ်ိဳး၊ လူတေယာက္ကို သူနဲ႔သင့္ေတာ္တဲ့ ေနရာမွာ ေနရာေပးတာမ်ိဳးျဖစ္သင့္တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။

● ဟိုဘက္ကေက်ာင္းေတြမွာ သူတို႔ရဲ႕သက္ဆိုင္ရာဌာနအလိုက္လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြနဲ႔ ပက္သတ္ၿပီးေျပာျပေပးပါ။
ဥပမာ - ဟိုမွာက ဌာနတခုမွာ ပါေမာကၡ ေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒီမွာက ဌာနတခုမွာ ၂ ေယာက္ပဲရွိတယ္။ P1 နဲ႔ P2 ေပါ့။ P1 က ပိုၿပီး လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။  ဟိုမွာက်ေတာ့ ဌာနတခုမွာ ပါေမာကၡ က ၁၀ေယာက္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ၁၅ ေယာက္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ အဲ့ဒီထဲမွာမွ အႀကီးအကဲ Head of Department တေယာက္ရွိတယ္။  အဲ့ဒီပါေမာကၡ ေတြကလည္း ကိုယ့္သုေတသနကိုယ္ လုပ္ေနၾကတာ။ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ဘယ္သူ႕ကိုမွ ဘာမွမေျပာဘူး။ ဘယ္သူကေတာ့ ရာထူးပိုျမင့္တယ္ဆိုၿပီး လႊမ္းမိုးျခင္းလည္းမရွိဘူး။ ဒီမွာက်ေတာ့ အားလံုးက အဆင့္ဆင့္ေတြလုပ္ေနရတယ္။  ဒီမွာလည္း ပါေမာကၡေတြမ်ားမ်ားထား။ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း သူ႔ရဲ႕ ကၽြမ္းက်င္ရာ၊ စိတ္၀င္စားရာကိုလိုက္ၿပီး ဒီပေရာ္ဖက္စာလုပ္ေနတဲ့ သုေတသနကို စိတ္၀င္စားရင္ ဒီပေရာ္ဖက္ဆာရဲ႕ သုေတသနအုပ္စုနဲ႔ ဆက္မယ္၊ ဟိုပေရာ္ဖက္ဆာလုပ္တာကို စိတ္၀င္စားရင္ ဟိုပေရာ္ဖက္ဆာ အုပ္စုမွာ ဆီမွာ၀င္မယ္္။  Professor ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ Lecturer ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေက်ာင္းသား စိတ္ၾကိဳက္ေရြး ခ်ယ္တာပဲ။ ဒါမ်ိဳးေတြျဖစ္သင့္တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။

● အစ္မကိုယ္တိုင္လည္း ဟိုဘက္ကိုမသြားခင္ ေရနံေခ်ာင္း၊ မေကြး၊ ရန္ကုန္စတဲ့ တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္ေတြတက္ခဲ့သလို၊ ဟိုဘက္မွာလည္း ေက်ာင္းဆက္တက္ခဲ့ေတာ့ ေက်ာင္းသားဘ၀အေတြ႔အႀကံဳေတြကေရာ ဘယ္လိုကြာျခားလဲ။
အစ္မ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ဘြဲ႕လြန္ မဟာဘြဲ Master of Science လုပ္ခဲ့တယ္ေပါ့ေနာ္၊ စာေတြ႕ Coursework နဲ႔ ပါ။  ဒါေပမယ့္ ဒီမွာ Master လုပ္တာက နည္းနည္းေလးပဲရွိတယ္။ အဲ့ဒါေတြကလည္း ဘာမွထိေရာက္မႈမရွိဘူးဆိုတာကို ကိုယ္တိုင္လုပ္ခဲ့ရတာမို႔သိတယ္။  တခ်ိဳ႕ဆို ေက်ာင္းေတာင္လာၾကတာမဟုတ္ဘူး။  Thesis ကို ေက်ာင္းေတာင္မလာဘဲနဲ႔ အငွားေရးခိုင္းတဲ့ shadow ေတြေပါ့ အဲ့လိုေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ဟိုမွာက်ေတာ့ တကယ္ကိုပဲ ကိုယ္တိုင္လုပ္ရေတာ့တာ။ ကိုယ့္ရဲ႕ ႀကီးၾကပ္သူ Supervisor က ဘာလုပ္ပါလို႔ ခိုင္းတာမဟုတ္ဘူး။  ကိုယ္ဘာလုပ္ခ်င္သလဲဆိုတာကို ေျပာရတာ။   ကိုယ္လုပ္ခ်င္တဲ့ဟာကိုရဖို႔ ပထမဦးဆံုး စာေတြလိုက္ဖတ္ရတယ္။ ၿပီးမွ သူ႔ကို သြားၿပီးေဆြးေႏြးရတယ္။  က်မေတာ့ဒါေတြလုပ္ခ်င္ပါတယ္ ဆိုတာကို။  သုေတသန စမ္းသပ္မႈ Experiment ေတြလုပ္တဲ့ အခါမွာ ကိုယ့္ဟာကိုပဲ သင္ယူ တတ္ေျမာက္ရတာပဲ။ လုပ္ေနရင္းနဲ႔ မသိဘူးဆိုရင္ နီးစပ္ရာကို လိုက္ေမး။  အဲ့လိုမ်ိဳးကိုယ့္ကိုယ္ကို တည္ေဆာက္ယူရတယ္။



ေနာက္တခါ အတန္းတက္ေတာ့လည္း အစ္မက Materials Engineering  ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဟိုေရာက္သြားေတာ့ အင္ဂ်င္နီယာေလ၊ ဒီမွာလို ၀ိဇၨာ၊သိပၸံ တကၠသိုလ္ လက္ေအာက္မွာမဟုတ္ဘူး။  အဲ့ေတာ့ အင္ဂ်င္နီယာေတြလို လုပ္ငန္းခြင္ လက္ေတြ႕ကြင္းဆင္းရတဲ့ Field Trip ေတြသြားရတာမ်ိဳးေတြရွိတယ္။  မေလးရွားႏိုင္ငံထဲက ကုမၸဏီေတြမွာသြားေလ့လာရတာေပါ့။ အဲ့ေတာ့ ေရာက္ေရာက္ခ်င္း ၁ႏွစ္၊ ၂ ႏွစ္ေလာက္မွာ အေတာ့္ကို ခက္ခဲပါတယ္။  စိတ္ဓာတ္က်ေလာက္ေအာင္ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့ အခက္အခဲေတြရွိခဲ့ပါတယ္။  ပထမ ၁ ႏွစ္ေလာက္မွာ သုေတသနေတြသာလုပ္ေနတာ ဘာအေျဖေကာင္းမွ မရခဲ့ဘူး။  လုပ္တာေတာ့ အမ်ားႀကီးပဲ ဒါေပမယ့္ လိုခ်င္တဲ့ အေျဖကို မရခဲ့ဘူး။ ဒီ Grant ကလည္း အစိုးရကေပးထားတဲ့ ဟာဆိုေတာ့ အစိုးရကို Report ေတြတင္ရမယ္။  အစ္မကလည္း ၁ႏွစ္ေလာက္ရွိေနၿပီ ဘာမွမျဖစ္လာေသးဘူး။ ကိုယ္လည္း စိတ္ဓာတ္ေတြက်ၿပီ၊ Research ဆိုတဲ့ သေဘာတရားအတိုင္း အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါစဥ္းစားၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးျပန္ၿပီး သုေတသနလုပ္ၾကည့္ေနရတာ။  ေနာက္မွ အစ္မရဲ႕ ပေရာ္ဖက္ဆာက အစ္မရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ၾကည့္ၿပီး “နီလာ ဒီလိုေလး လုပ္ရင္ေရာ” ဆိုၿပီး အႀကံေပးေတာ့မွ ေနာက္ဆံုး အစ္မလိုခ်င္တဲ့ အေျဖအကုန္ထြက္လာတာ။  အဲ့ေတာ့မွ အစ္မအျခားအဆင့္ ေတြကိုဆက္ၿပီး လုပ္လို႔ရသြားတာ။

ၿပီးေတာ့ အစ္မတို႔လုပ္ေနတဲ့အလုပ္က Material Engineering ျဖစ္တဲ့အတြက္ ထုတ္လိုက္တဲ့ Material ေတြကို ထုတ္တယ္ ၿပီးရင္ တကယ္ အသံုးခ်လို႔ရမရ စမ္းသပ္ရတယ္။ အစ္မ ပေရာ္ဖက္ဆာက ဘာမွ၀င္မေျပာဘူး။ သံုးလို႔ရမရဘဲ သိခ်င္တယ္ေမးတာ။ အားလံုးကိုယ့္ဟာကိုယ္ရွာရတယ္။  ငါ့ရဲ႕Materials က ဘယ္လို Application မ်ိဳးမွာ သံုးလိုရမလဲရွာရတာ။

အစ္မလုပ္ခဲ့တာက Magnetic Materials အဲ့ဒါက အသံုးခ်လို႔ရတာ အမ်ားႀကီးပဲ။  Electronics Device ေတြမွာသံုးတယ္။  မိုက္ခရိုေ၀့ဖ္တို႔၊ အင္တနာတို႔ ေနာက္ၿပီး Biomedical ဘက္သြားရင္ Drug delivery တို႔၊ hyperthermia တို႔ ေပါ့၊ အဲ့လိုေတြအထိအသံုးခ်လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစ္မကေတာ့ Antenna Application ပိုင္းကိုသြားခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ္ဒီလိုလုပ္ေတာ့လည္း ကိုယ္နဲ႔ တြဲလုပ္ဖို႔ ပေရာ္ဖက္ဆာေတြကို ကိုယ့္ဟာကိုယ္ရွာရတာပါ။ အစ္မရဲ႕ ပေရာ္ဖက္ဆာက ရွာမေပးပါဘူး။ အဲ့လိုရွာေတာ့လည္း အစ္မအကူအညီေတာင္းတဲ့ ပေရာဖက္ဆာက သူ႔ကို Co-supervisor အျဖစ္ ေထာက္ခံေပးမွ ကူညီေပးမယ္ဆိုတာမ်ိဳးေျပာလာတယ္။  ဒါဟာ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ သူတို႔ဆီမွာ Performance နဲ႔ ရာထူးတိုးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အသားလြတ္ေတာ့ သူတို႔ မကူညီေပးၾကပါဘူး။  ဒါနဲ႔ အစ္မရဲ႕ Supervisor ကို ျပန္ေျပာျပေတာ့ သူကလည္း ဒီလိုလုပ္ေပးဖို႔ အခ်ိန္က လြန္ေနေတာ့ လုပ္ေပးလို႔မရဘူး။  အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္း၀ိုင္းစဥ္းစားၾကေတာ့ အစ္မက ဒီသုေတသနေအာင္ျမင္သြားရင္ International Paper ေတြေရးရမွာေလ အဲ့လိုေရးတဲ့အခါက်ရင္ သူ႔နာမည္ထည့္ေပးပါမယ္လို႔ ျပန္ေျပာရတယ္။  အဲ့ေတာ့မွ ကူညီေပးတယ္။

● အဲ့ေတာ့ ဘယ္ေလာက္ပဲ အခက္အခဲရွိရွိ၊ လူ႔သဘာဝ ပုဂၢိဳလ္ေရး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြ ရွိရွိ၊ စနစ္ကေကာင္းေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ကိုယ့္အတြက္ေရာ သူ႔အတြက္ပါ အဆင္ေျပ ေအာင္ျမင္တဲ့ ရလဒ္ တခု၊ ထုတ္ကုန္တခုထြက္လာတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတာေပါ့။
ဟုတ္ပါတယ္။

● အစ္မကိုယ္တိုင္လည္း ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးၿပီးသုေတသနေတြလုပ္ခဲ့ရတယ္။  ဒီႏိုင္ငံကို ျပန္ေရာက္ေတာ့လည္း Lab အခန္းေတြ၀င္တဲ့အခါမွာ ေက်ာင္းသားေတြကို ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးၿပီးရွာေဖြလိုစိတ္ရွိေအာင္ ဘယ္လိုသင္ၾကားေပးမယ္လို႔ရည္ရြယ္ထားလဲ။
အခုအစ္မမွာ Master of Research ကေလးတေယာက္ရွိတယ္။  ဒီကေလးကို အစ္မကိုယ္တိုင္ လုပ္ခဲ့ရသလို ေလ့က်င့္ေပးမယ္။  ကိုယ္ကသိၿပီးသားစမို႔ အစစအရာရာခ်ျပလိုက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဒါကိုရေအာင္ရွာခဲ့။  ဒါလုပ္ခဲ့ဆိုတာမ်ိဳးနဲ႔ပဲ သင္ေပးမယ္။

● အစ္မသင္ခဲ့ရတဲ့ Materials Engineering ကေရာ ဒီမွာ သီးသန္႔ဌာနတခုအေနနဲ႔ရွိၿပီလား။
မရွိေသးပါဘူး။ Department of Science ေအာက္မွာ လုပ္ေနၾကတာ။

● ဌာနတခုအေနနဲ႔ေရာ ရွိသင့္တယ္လို႔ မထင္ဘူးလား။
ရွိသင့္တာေပါ့။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီပညာရပ္ကေတာ္ေတာ္ကို တြင္က်ယ္ေနၿပီေလ။
သူ႔ရဲ႕အေရးပါမႈဟာလည္း ႀကီးမားေတာ့ လူေတြက စိတ္၀င္စားၾကတယ္ေလ။ အခု အစ္မ မေလးရွားမွာတက္ခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းဆိုရင္ School of Materials and Mineral Resources Engineering ဆိုၿပီးေတာ့ သီးသန္႔ေက်ာင္း၊ ဌာနၾကီးကိုရွိတာ။

● အဲ့ေတာ့ အစ္မဒီကိုျပန္လာေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔ စက္မႈတကၠသိုလ္ ကို မေလွ်ာက္တာလဲ။
အမွန္ေတာ့ေလွ်ာက္လို႔ရပါတယ္။  ဒါေပမယ့္ ေစာေစာကေျပာသလို  ဗမာျပည္မွာ အစ္မေက်ာင္းတက္ခဲ့တာက Arts and Science ေအာက္ကတက္ခဲ့ရတာ။  အစ္မ ဟိုမွာဘယ္လိုပဲ အင္ဂ်င္နီယာတေယာက္ ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ ဒီမွာက ခြဲျခားမႈရွိေနတယ္။ သူတို႔က အင္ဂ်င္နီယာေက်ာင္းဆင္းျဖစ္မွလိုခ်င္တယ္။ အဲ့လိုမ်ိဳးေတြရွိေနတယ္။ အစ္မ အခု ႏိုင္ငံျခား ပါရဂူ ဘြဲ႕ရ တေယာက္ အေနနဲ႔ နည္းပညာ အင္ဂ်င္နီယာ တကၠသိုလ္မွာ ဆရာတေယာက္သြားလုပ္မယ္ဆို သူတို႔က လက္ခံခ်င္မွ လက္ခံမယ္။  တကယ္လို႔သာ လုပ္ခြင့္ရခဲ့ရင္ေတာ့ ေကာင္းတာေပါ့။ ပိုၿပီးေတာ့ အစ္မလုပ္ႏိုင္တာေတြကို အသံုးခ်လို႔ရတာေပါ့။ သုေတသနေတြေကာင္းေကာင္း လုပ္ႏိုင္ခ်င္လုပ္နိုင္မွာေပါ့။

● အဲ့ေတာ့ ႏိုင္ငံျခားမွာ ပညာသင္ခဲ့တဲ့ သူေတြအတြက္ သူတို႔အထူးျပဳသင္ခဲ့ရတာေတြက ဒီမွာ အသံုးခ်လို႔မရဘူးျဖစ္ ေနတာေပါ့။  အစ္မလည္း အခုအဲ့ဒါကို ရင္ဆိုင္ေနရတာေပါ့။
ဟုတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဘာသာရပ္ေတြက သူ႔ဟာနဲ႔သူႏွီးေႏွာ ဆက္စပ္ေနတာေတြေတာ့ရွိပါတယ္။ အဲ့ေတာ့ အစ္မအေနနဲ႔လည္း ရူပေဗဒလက္ေအာက္ကေန ဒါေတြကို လုပ္လို႔ရေနပါေသးတယ္။

● အစ္မအလုပ္လုပ္ခဲ့ ပညာသင္ခဲ့တဲ့ တကၠသိုလ္ေတြနဲ႔ ဒီကတကၠသိုလ္ေတြနဲ႔ ဘယ္လိုကြာျခားသလဲ။
ကြာတာေပါ့ ဟိုမွာ အလုပ္လုပ္ခဲ့တဲ့ တကၠသိုလ္ေတြက ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မွာ အဆင့္ ၁၄၀ ေက်ာ္ေတြ။ ႏိုင္ငံတကာက ေက်ာင္းသားေတြအမ်ားႀကီးပဲ။  မေလးရွားဆိုေတာ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြက အမ်ားစု လာၾကေပမယ့္ တျခား ႏိုင္ငံႀကီးေတြကလည္း အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။  ဂ်ပန္နဲ႔လည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြရွိေနေတာ့ ဂ်ပန္ပေရာ္ဖက္ဆာေတြလည္း အမ်ားႀကီးအသြား၊အလာ ရွိတယ္။

● အခုကေတာ့အစ္မက ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို စာတမ္းဖတ္ပြဲအတြက္ မေကြးကေနလာရတာေပါ့ေနာ္။ အခုစာတမ္းဖတ္ပြဲေတြရဲ႕ အရည္အေသြးကေရာ အစ္မရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ေက်ာင္းသူဘ၀ကထက္ အမ်ားႀကီးေကာင္းလာၿပီလို႔ထင္လား။
အမ်ားႀကီးတိုးတက္လာပါတယ္။
အနာဂတ္ အတြက္ ေမွ်ာ္မွန္းထားတာ ဘာေတြ ရွိပါသလဲ။
အခု အစ္မက ပါရဂူ ရၿပီး ၿပီ ဆိုေတာ့ ေက်ာင္း အေနနဲ႔ ေတာ့ ဆက္တက္ဖို႔ မရွိေတာ့ေပမယ့္ ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈ ရေအာင္လုပ္ခ်င္ပါတယ္။  ကိုယ္ရဲ႕ Academic Career, သုေတသန နယ္ပယ္၊ သင္ၾကားေရးပိုင္းေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြနဲ႔ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြ အတြက္ စံနမူနာ ယူေလာင္စရာ Inspirational Role Model တေယာက္ျဖစ္ခ်င္တယ္။  အခုဆိုရင္ အေမရိကားနဲ႔ ဥေရာပ ႏိုင္ငံႀကီးေတြ အပါအဝင္ တကမၻာလံုး မွာ သုေတသန အတြက္ ေထာက္ပံ့ေပးတဲ့ Fellowship အစီအစဥ္ေတြ၊ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ရွိပါတယ္။  အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီး သိပၸံပညာရွင္ေတြ အမ်ားအျပား ေမြးထုတ္ႏိုင္ဖို႔၊ သုေတသန လုပ္ငန္းေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ဖို႔ ေတြ ကူညီေပးၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလို အစီအစဥ္ေတြကို ေလွ်ာက္ပါမယ္။  အခု အစုိးရ ဌာနေတြ မွာ အဲဒီလို ပညာေတာ္သင္သြားတာ၊ Fellowship သြားတာေတြ အတြက္လည္း ပိုမို လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕ လာပါၿပီ။  ႏို္င္ငံတကာ က သုေတသန အစီအစဥ္ ေတြမွာ ပါဝင္ရင္း ကိုယ့္ႏိုင္ငံ ကိုယ့္ေဒသ ဝန္းက်င္မွာ အက်ိဳးျပဳမယ့္၊ သုေတသန စမ္းသပ္မႈေတြ လုပ္မယ္၊ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ စာတမ္းေတြ တင္မယ္ ေရးမယ္ ေမွ်ာ္မွန္းထားပါတယ္။
အခု ျပန္လာၿပီး  တကၠသိုလ္ ဆရာမ အျဖစ္ အစိုးရ အလုပ္ ဝင္လုပ္ေနတဲ့ လက္ေတြ႕ အေျခအေန ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီ ေနာက္ထပ္ ဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္ပါေသးလဲ။
ေျပာရရင္ေတာ့ စာသင္ခန္းမွာ ဆရာနဲ႔ေက်ာင္းသားအခ်ိဳးမမွ်တာပါပဲ။  ေနာက္ အားကစားပြဲေတြ၊ မယ္ေရြး/ေမာင္ေရြးပြဲေတြမွာ ဆရာေတြက ပါေနရတာပါပဲ။  အျခားကိစၥေတြမွာအဲ့လို၀င္ပါေနရတာေတြဟာ အဆင္မေျပဘူး။ သူ႔ဟာနဲ႔သ ူက႑ ေတြခြဲထားသင့္ပါတယ္။

ေနာက္တခုက သုေတသနကို အားေပးခ်င္တယ္လို႔ အစိုးရကေျပာတယ္ေပါ့ေနာ္။ တကယ္္အားေပးခ်င္တယ္ဆိုရင္ ပညာေရးအတြက္ ဘတ္ဂ်က္ေတြခ်ေပးသင့္တယ္။ ဆရာဆရာမေတြအပိုင္းကေတာ့ Proposal ေတြေရးရမွာေပါ့။ သူတို႔ဘက္ကေတာ့ Ministry of Technology ၊ Ministry of Science၊ Ministry of Education စသျဖင့္ေပါ့ ဒီဌာနေတြအတြက္ Grant ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္။ ဒါနဲ႔သင့္ေတာ္တဲ့ Proposal ေတြကို Grant ေတြခ်ေပးသင့္တယ္။  အဲ့ဒါကိုရသြားတဲ့ ပေရာ္ဖက္ဆာကလည္း လိုအပ္တဲ့ Equipment ေတြကို ၀ယ္မယ္။ ေက်ာင္းသားကိုလည္း သူႏိုင္သေလာက္ Allowance ေတြေပး၊ Research Assistant အျဖစ္ေတြနဲ႔ ဌားမယ္ဆိုရင္ ဒီသုတသနအလုပ္ေတြ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔တိုးတက္လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ အခုက ဒီမွာ သုေတသနသီးသန္႔လုပ္ေနတဲ့ ဆရာလည္းမရွိသလို သုေတသနလည္း မလုပ္ႏိုင္ၾကဘူးျဖစ္ေနၾကပါတယ္။

အစ္မတို႔ ရူပေဗဒဌာနမွာ ေက်ာင္းသား ၁,၀၀၀ နီးပါးေလာက္ရွိတယ္။  ဆရာ/ဆရာမ ၃၇ ေယာက္ပဲရွိတယ္။ ဆရာေတြလည္း အမ်ားႀကီးလိုပါတယ္။ အခုအစ္မ လက္ေတြခန္းမွာ ေက်ာင္းသား ၈၀ ေက်ာ္ ရွိတယ္။ ဒီေက်ာင္းသားေတြအတြက္ လံုေလာက္တဲ့ Equipment မရွိဘူး။ မေကြးတကၠသိုလ္အေနနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ သုေတသနစင္တာႀကီးရွိေပမယ့္လည္း ဒီအေဆာက္အအံုႀကီးက လက္ေတြ႕ သုေတသနေတြနဲ႔ ရွင္သန္ေနတဲ့ အေနအထား မရွိဘူး။  အစိုးရအေနနဲ႔ ဒီအေဆာက္အအံုႀကီးကို ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြနဲ႔အတူ အလုပ္ ျဖစ္ ရွင္သန္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ လိုအပ္တာေတြကို ျဖည္႔ဆည္းေပးပါ။ လိုအပ္တဲ့  ၀န္ထမ္းေတြကို ပံ့ပိုးေပးပါလို႔ ပညာေရး၀န္ၾကီးဌာန သက္ဆိုင္ရာ လူၾကီးေတြကိုေျပာခ်င္ပါတယ္။

ဒီေလာက္ပါပဲ။

ေဒါက္တာ နီလာလြင္လို ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္ခိုင္မာမာနဲ႔ တကိုယ္ေရ အက်ိဳးအျမတ္ စြန္႔လႊတ္မႈေတြ အရင္းခံၿပီး ျပည္ေတာ္ျပန္ ဝင္လာတဲ့ ပညာရွင္ေတြ ဆႏၵနဲ႔ ဘဝ၊ ဆႏၵနဲ႔ စနစ္ တထပ္တည္းက်ၿပီး တိုင္းျပည္နဲ႔ လူမ်ိဳး အက်ိဳး၊ ကမၻာႀကီး အက်ိဳး အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳရင္း …. …။

ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းသူ ■ ခင္စႏၵာျမင့္
တည္းျဖတ္ ျပင္ဆင္သူ ■ ၿငိမ္းခ်မ္းေအး

မိုးမခ