အိခ်ယ္ရီေအာင္ (Myanmar Now) ● ဒုကၡသည္စခန္းထဲလိုက္လာတဲ့ အသံတိတ္ရာဇဝတ္မႈ
(မုိးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၉၊ ၂၀၁၆
(မုိးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၉၊ ၂၀၁၆
အိမ္ေထာင္ဘက္ရဲ႕ အႏိုင္က်င့္မႈ ခံေနရတဲ့ စစ္ေရွာင္စခန္းေရာက္ အမ်ဳိးသမီးအမ်ားအျပားအတြက္ ပညာေပးသင္တန္းေတြ ျပဳလုပ္ေနပါတယ္
ကြတ္ခိုင္ (Myanmar Now) - ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကြတ္ခိုင္ၿမဳိ႕ျပင္ ဒုကၡသည္စခန္းတစ္ခုမွာ ခိုလႈံေနသူ ၃၄ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦး ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့ အႏၱရာယ္ႀကီးႏွစ္ခု ရိွခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခုကေတာ့ သူတို႔ရြာနားျဖစ္ပြားတဲ့ တိုက္ပဲြေတြပါ။ ေနာက္တစ္ခု ကေတာ့ အရက္သမား၊ ေဆးသမား ခင္ပြန္းသည္ အႏိုင္က်င့္တဲ့ဒဏ္ကို ၁၆ ႏွစ္ၾကာ ခံရျခင္းပါပဲ။
ေအာက္တိုဘာလကုန္ပိုင္းကေတြ႔ရတဲ့ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကြတ္ခုိင္ၿမဳိ႕ရိွ စစ္ေရွာင္စခန္း ျမင္ကြင္းတစ္ခု (ဓာတ္ပံု - အိခ်ယ္ရီေအာင္/Myanmar Now)
အမည္မေဖာ္လိုတဲ့ ဒီအမ်ဳိးသမီးက သတၱမေျမာက္ကေလးကို ကိုယ္ဝန္လြယ္ၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေအာ္ဟစ္ဆဲဆို၊ ရိုက္ႏွက္ခံရတဲ့ဘဝမွာကေန လြတ္ေျမာက္ဖို႔အတြက္ ခင္ပြန္းသည္နဲ႔ ကြာရွင္း ျပတ္စဲလိုက္ပါတယ္။
“သူက ကြၽန္မ အသားနာေအာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႏွိပ္စက္ခဲ့သလို စိတ္ဓာတ္ဒဏ္ရာရေအာင္လည္း ႏွိပ္စက္ခဲ့တဲ့ သူတစ္ေယာက္ ပါ။ ကြၽန္မ သူ႔ကို လံုးဝ ခြင့္မလႊတ္ႏိုင္ဘူး” လို႔ သူက ပါးျပင္ေပၚလိွမ့္ဆင္းလာတဲ့ မ်က္ရည္စေတြကို သုတ္ရင္း ေျပာလိုက္ပါ တယ္။
ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕ျပင္က KBC စခန္းထဲ သူ႔ကိုေတြ႔ရခ်ိန္မွာ ဒီအမ်ဳိးသမီးက ၃ လ အရြယ္ ကေလးအပါအဝင္ ကေလး ၇ ေယာက္ကုိ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္၊ ျပန္ေရာင္းႏိုင္တဲ့ ဝက္တစ္ေကာင္ကို လြတ္ေက်ာင္းေမြးျမဴရင္းနဲ႔ မိသားစုကို ဦးေဆာင္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
စစ္ဒဏ္သင့္ရြာေပါင္း ၉ ရြာကေန ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္လာသူ ၃ဝဝ နီးပါး စုေဝးခိုလံႈတဲ့ အဲဒီရြာအျပင္ မၾကာေသးခင္က ကြတ္ခိုင္ၿမဳိ႕ျပင္ စစ္ေရွာင္ ဒုကၡသည္စခန္းတခ်ဳိ႕ကိုေရာက္ရိွစဥ္ ေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးအမ်ားအျပားဟာ သူ႔လိုပဲ အိမ္ေထာင္ ဘက္ေတြရဲ႕ အႏိုင္က်င့္တာကို ခံေနရသူေတြပါ။
စခန္းေတြထဲ မိသားစုတြင္းအၾကမ္းဖက္မႈ အထူးသျဖင့္ က်ား မ အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈ ေလ်ာ့နည္းလာေစဖို႔အတြက္ လတ္ တေလာ အေထာက္အကူေပးေနတာကေတာ့ အသိပညာေပး သင္တန္းမ်ားပါပဲ။
● ပညာေပးျခင္း
ကုလသမဂၢလူဦးေရ ရန္ပံုေငြအဖြဲ႔ UNFPA ကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို အၾကမ္းဖက္မႈ အထူးသျဖင့္ အိမ္တြင္း အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး ျဖစ္ေပၚေနတယ္လို႔ ၿပီးခဲ့တ့ဲရက္ပိုင္းအတြင္း ထြက္ရိွလာတဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ေစာင္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒီအဖဲြ႔ရဲ႕ က်ား၊ မ အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈေရးရာကြၽမ္းက်င္သူအရာရိွ Alexandra Robinson က က်ား၊မအေျချပဳ အၾကမ္း ဖက္ခံရျခင္းေတြမွာ ကာကြယ္မႈလုပ္ငန္းေတြက အေရးႀကီးတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
"က်ား၊ မ အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈ ဆိုတာ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ႏွိပ္စက္မႈ အထူးသျဖင့္ အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္မႈ အႀကီးစားျဖစ္လို႔ အသံတိတ္ရာဇ၀တ္မႈလို႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာေတာင္ ဒီျပႆနာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္" လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
သင္တန္းေတြျပဳလုပ္ျခင္း၊ ပိုစတာနဲ႔ လက္ကမ္းစာေစာင္ေတြ ျဖန္႔ေဝျခင္း အစရိွတဲ့ သတိေပးလုပ္ငန္းစဥ္ဟာ ျပည္သူေတြ အတြက္ နည္းမ်ဳိးစံုနဲ႔ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူျပဳတယ္လို႔ သူက ရွင္းျပပါတယ္။
ဒီလို အသိေပးျခင္းအားျဖင့္ အၾကမ္းဖက္မႈၾကံဳေတြ႔ရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ မိန္းကေလးေတြအတြက္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ အစီအစဥ္ေတြ ဘယ္လိုရႏုိင္မလဲ၊ ေဆးကုသမႈ၊ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာနဲ႔ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ အကူအညီေတြ ဘယ္လိုရႏုိင္မယ္ဆိုတာ သိလာႏိုင္မွာပါလို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
KBC စခန္းမွာေနထိုင္သူ ေဒၚေဇနန္းကေတာ့ သင္တန္းမတက္ခင္မွာ အမ်ဳိးသားက အမ်ဳိးသမီးကို ရိုက္ႏွက္ႏိွပ္စက္တာ ျမင္ ဖူးတယ္၊ ဒါဟာ အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္လို႔ ယူဆမိခဲ့ေၾကာင္း ေျပာျပပါတယ္။
"ကြၽန္မကိုယ္တိုင္ကလည္း အမ်ိဳးသားနဲ႔အမ်ိဳးသမီးက တန္းမတူဘူး၊ အမ်ိဳးသားကိုဦးစားေပးရမယ္ဆိုၿပီး ထင္ထားတာ။ အခုေနာက္ပိုင္း သင္တန္းေတြတက္ၿပီးေတာ့မွ အၾကမ္းဖက္မႈဘာလဲဆိုတာကို ကိုယ္ကိုယ္တိုင္သိခဲ့ရတာပါ” လို႔ သူက ဆိုပါ တယ္။
RC Camp လို႔ ေခၚၾကတဲ့ စစ္ေရွာင္စခန္းတစ္ခုမွာေနထိုင္သူ ေဒၚေဇာင္ယမ္းက ခႏၶာကုိယ္ပိုင္း နာက်င္ေအာင္ ျပဳလုပ္တာဟာ အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္တယ္၊ စိတ္ကိုနာက်င္ေအာင္လုပ္ရင္လည္း အၾကမ္းဖက္မႈေျမာက္တယ္ဆိုတဲ့ အသိပညာေတြပို႔ခ်တဲ့ သင္တန္း တက္ေရာက္ရတာေၾကာင့္ ေက်နပ္မိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“တစိမ္းေယာက္်ားတစ္ေယာက္ အဓမၼက်င့္တာမေျပာနဲ႔၊ ကိုယ္နဲ႔လက္ထပ္ထားတဲ့ အမ်ိဳးသားကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစကာမူ ဇနီး သည္အလိုမတူဘဲ လိင္ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာ အၾကမ္းဖက္မႈေျမာက္တယ္၊ မုဒိမ္းမႈေျမာက္တယ္ဆိုတာကို သိခြင့္ရခဲ့ပါ တယ္” လို႔ လူဦးေရ တစ္ရာေက်ာ္ရိွတဲ့ RC စခန္းမွာ ခိုလႈံေနသူ ေဒၚေဇာင္ယမ္းက ေျပာျပပါတယ္။
စစ္ေရွာင္ ၉၅၂ ဦး ခိုလံႈေနတဲ့ ZUP AUNG စခန္းမွာေရာက္ေနသူ ေဒၚေကာ့လြမ္ကေတာ့ အၾကမ္းဖက္ခံရတဲ့ အမ်ဳိးသမီး ေတြဟာ စခန္းတာဝန္ခံေတြဆီမွာ တိုင္ၾကားတာ၊ ေဆြးေႏြးတာ မရိွေသးဘူး၊ က်ား မ ေရးရာ အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈဆိုင္ရာ အသိပညာေပးမႈမ်ား စခန္းေတြထဲ ေရာက္လာေပမယ့္ ဒုကၡသည္ေတြထဲမွာ အမ်ဳိးသမီး အမ်ဳိးသား တန္းတူအခြင့္အေရးရိွရမယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကုိ လက္မခံသူေတြ ရိွေနေသးတယ္၊ လို႔ ဆုိပါတယ္။
ေအာက္တိုဘာလကုန္ပိုင္းက ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကြတ္ခုိင္ၿမဳိ႕ျပင္ စစ္ေရွာင္စခန္းတစ္ခုရဲ႕ အမ်ားသံုးေရဘံုပိုင္မွာ ေတြ႔ရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး (ဓာတ္ပံု - အိခ်ယ္ရီေအာင္/Myanmar Now)
“က်ား ၊ မ ေရးရာ အေျချပဳအၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အသိေပးလုပ္ရတဲ့အေပၚမွာ အခုခ်ိန္မွာေတာ့သိပ္ၿပီး အားရမႈမရိွ ေသးပါဘူး”လို႔ ေဒၚေကာ့လြမ္က ေျပာပါတယ္။
စခန္းမွာ ခိုလႈံၾကတဲ့ မိသားစုေတြအတြင္း အမ်ိဳးသား အမ်ားအျပားဟာ ဝင္ေငြရွာေဖြဖို႔ အခက္အခဲရိွျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ကုိယ့္အိမ္ေထာင္ဘက္ကုိ ရိုက္ႏွက္ၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း ေသာက္စားမူးယစ္ၿပီး ႏိွပ္စက္တာလည္း ရိွပါ တယ္။
ခင္ပြန္းသည္က ဇနီးျဖစ္သူကို ရိုက္ႏွက္ႏိွပ္စက္ျခင္းဟာ နာက်င္ေစမႈ၊ အျပင္းအထန္နာက်င္ေစမႈ စတဲ့ပုဒ္မမ်ားနဲ႔ ၿငိစြန္းေပ မယ့္ ၿမဳိ႕ျပေဒသေတြမွာလည္း ဒီလိုတိုင္ၾကား တရားစြဲဆိုတဲ့အမ်ဳိးသမီး ရွားပါးတယ္လို႔ အထက္တန္းေရွ႕ေန ဦးမင္းသက္ဇင္ က ေျပာပါတယ္။
ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ ဗဟုသုတရိွတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကလည္း တုိင္ၾကားတဲ့အတြက္ ခင္ပြန္းသည္ အထိန္းသိမ္းခံရၿပီးေနာက္ပုိင္း ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ေနာက္ဆက္တဲြ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး ျပႆနာေတြကို ႀကဳိတင္စိုးရိမ္တာေၾကာင့္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ေျဖ ရွင္းဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ေနၾကတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ သူက သံုးသပ္ပါတယ္။
● အမ်ဳိးသားမ်ားရဲ႕ ပါဝင္မႈ
အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚနည္းမ်ိဳးစံုႏွင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ပေပ်ာက္ေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကုိ ျမန္မာႏိုင္ငံက ပါဝင္ လက္မွတ္ထိုး ခဲ့တာ အႏွစ္ ၂ဝ ျပည့္ပါေတာ့မယ္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အသိပညာေပး လႈပ္ရွားမႈေတြကေတာ့ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္တဲ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြအတြင္းမွာမွ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေပၚထြက္လာတာပါ။
၃ ႏွစ္ၾကာေရးဆဲြေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ တားဆီးကာကြယ္ေရးဥပေဒၾကမ္းကိုလည္း လူမႈဝန္ထမ္း ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေနပါတယ္။ ျပင္ဆင္ၿပီးရင္ ဥပေဒၾကမ္းက လႊတ္ေတာ္ကို ေရာက္သြားမွာပါ။
ေအာက္တိုဘာလကုန္ပိုင္းက ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကြတ္ခုိင္ၿမဳိ႕ျပင္ စစ္ေရွာင္စခန္းတစ္ခုမွာ ေတြ႔ရတဲ့ မိခင္နဲ႔ ကေလး (ဓာတ္ပံု - အိခ်ယ္ရီေအာင္/Myanmar Now)
UNFPA နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး က်ား ၊ မ ေရးရာ အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈဆိုင္ရာ သင္တန္းေပးေနတဲ့ အဖဲြ႔တစ္ခုကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ မူးယစ္ေဆးဝါးဆန္႔က်င္ေရးအသင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္နဲ႔ ဒီႏွစ္ သင္တန္းႏွစ္ခုကို ကခ်င္၊ ကရင္၊ ရခိုင္၊ ရွမ္းျပည္နယ္ ေတြက ရဲဝန္ထမ္းမ်ား တက္ေရာက္ခဲ့တယ္လို႔ အသင္းရဲ႕ ဗဟုိအလုပ္မႈေဆာင္ ေကာ္မတီဝင္ တစ္ဦးျဖစ္သူ အၿငိမ္းစားရဲမွဴး ႀကီး ဦးသိန္းၾကည္က ေျပာပါတယ္။
“က်ား ၊ မ ေရးရာအၾကမ္းဖက္မႈ ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္က ျပည္သူလူထုအျပင္ ရဲ၊ တရားသူႀကီး၊ ေရွ႕ေနေတြလည္း က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္ သိရိွဖို႔ လိုပါတယ္" လို႔ ဦးသိန္းၾကည္က ေျပာပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္ေပၚရျခင္းက မူးယစ္ေဆးဝါးျပႆနာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္၊ မူးယစ္ေဆး သံုးစြဲမႈကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ လူထုၾကား မွာ အသိပညာ မ်ားမ်ားေပးရမယ္၊ မူးယစ္ေဆးသံုးစဲြမႈကေန မိသားစု၊ မိတ္ေဆြမ်ားအၾကား ျပစ္မႈက်ဴးလြန္တာေတြ အမ်ား အျပား ျဖစ္ေပၚေနတယ္ လို႔ ဦးသိန္းၾကည္က ရွင္းျပပါတယ္။
ညီမွ်ျခင္းျမန္မာအဖဲြ႔ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္း ကလည္း က်ား ၊ မ ေရးရာအေျချပဳအႀကမ္းဖက္မႈ ဆိုင္ရာ သင္တန္း ေတြမွာ အမ်ိဳးသားေရာ ၊ အမ်ိဳးသမီးပါ ပါဝင္သင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“သင္တန္းေတြက အသိပညာေပးတာပါ။ အသိပညာ ဘယ္ေလာက္တိုးတိုး တကယ္လိုက္မလုပ္ဘူး ဆိုရင္ေတာ့ အလ ကားပါပဲ” လို႔ ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္းက သံုးသပ္ပါတယ္။
KBC စခန္းေကာ္မတီ တာဝန္ခံ ေဒၚဒီဒီထန္းနန္က စခန္းထဲမွာ ခင္ပြန္းသည္က သူ႔ဇနီးသည္ကို ရိုက္ႏွက္တာကုိ ေတြ႔ျမင္ၾက သူအမ်ားစုက ဒါဟာ အိမ္တြင္းေရးျပႆနာသက္သက္လို႔ ယူဆၾကတယ္၊ ဝင္ေရာက္ေျဖရွင္းေပးလိုမႈ မရိွၾကဘူးလို႔ ေျပာပါ တယ္။
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ (ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ပြင့္လင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္း) မွ ေဒၚသက္သက္ေအာင္ကေတာ့ ဒါဟာ မိမိအိမ္ ေထာင္ေရး၊ မိသားစုအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တျခားသူေတြကို အသိမေပးသင့္ဘူးဆိုတဲ့ အရိုးစြဲေနၾကတဲ့ အမူအက်င့္ ျဖစ္ တယ္လို႔ သံုးသပ္ပါတယ္။
“ဒီႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသားအမ်ားစုက ဇနီးသည္ေတြကို သူတုိ႔ပုိင္တဲ့ပစၥည္းလို သေဘာထားၾကတယ္။ ဒါဟာ လြဲမွားေနတဲ့ အ ေတြးအေခၚပါပဲ” လို႔ ေဒၚသက္သက္ေအာင္က ေျပာပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္မႈျပႆနာမ်ား ေလ်ာ့နည္းလာေစဖို႔ အသိပညာေပးေရး လုပ္ငန္းမ်ား ပိုမိုထိေရာက္ဖို႔ အစိုးရရဲ႕ အကူအညီ၊ ပူး ေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ ရသင့္တယ္၊ အစိုးရကလည္း အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈေပးတဲ့ အခန္းက႑မွာ မူဝါဒမ်ား ခ်မွတ္သင့္တယ္လို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
က်ား၊ မ ေရးရာ တန္းတူညီမွ်ေရးကြန္ရက္ရဲ႕ လူမႈဆက္ဆံေရးညိွႏႈိင္းေရးမွဴး ေဒၚေအးသဒၵါလွကေတာ့ စစ္ေရွာင္စခန္းေတြမွာ အေနအထိုင္ဆင္းရဲတဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုက ကေလးယူဖို႔ ျငင္းတယ္၊ တခ်ဳိ႕ အမ်ဳိးသားေတြက ဒီလိုျငင္းဆန္မႈကုိ သေဘာမက်တဲ့အတြက္ ဇနီးသည္ကို ရိုက္ႏွက္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေနရထိုင္ရမလြတ္လပ္တဲ့ စခန္းေတြမွာ အပ်ိဳေဖာ္ဝင္ခါစေတြကို အိမ္ေထာင္ခ်ေပးတာကလည္း မွန္ကန္တဲ့ ေျဖရွင္းခ်က္ မဟုတ္တဲ့အျပင္ ဒါဟာ မိသားစုအတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေထာက္ျပပါတယ္။
“အနည္းစုေသာ အမ်ိဳးသားေတြက အၾကမ္းဖက္ၿပီး အမ်ားစုေသာ အမ်ိဳးသားေတြက လက္ပိုက္ၾကည့္ေနတာ” လို႔ ေဒၚေအး သဒၵါလွက ေျပာလုိက္ပါတယ္။ ။