မ်ဳိးေတဇာေမာင္ ● ဆာပါရတီ ဒီဂ်ဳိကုိ ဒမ္မုိႏုိ (အင္ဒုိနီးရွား - ၁၉၄၀)

မ်ဳိးေတဇာေမာင္ ● ဆာပါရတီ ဒီဂ်ဳိကုိ ဒမ္မုိႏုိ (အင္ဒုိနီးရွား - ၁၉၄၀)
(Sapardi Djoko Damono-Indonesia, 1940)
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၄၊ ၂၀၁၆

အင္ဒိုနီး႐ွားနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ဗမာျပည္ဟာ တစ္ပါတီ စစ္အာဏာ႐ွင္ လက္ေအာက္မွာျပားျပားဝပ္ခဲ့ရတဲ့ကံၾကမၼာ ခ်င္းဆင္ဆင္ တူတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေတြကယဉ္ေက်းမႈပစၥည္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ကဗ်ာကို႐ုိက္ခတ္တယ္။ အဲ့ဒီ့႐ိုက္ခတ္မႈရဲ႕ေရာင္ျပန္ဟတ္မႈေတြကို ကဗ်ာဆရာက ဘာသာစကားနဲ႔ ထုတ္လုပ္ၾကတယ္။ အခုမိတ္ဆက္ေပးမယ့္ကဗ်ာဆရာကေတာ့ အင္ဒိုနီး႐ွား ကဗ်ာဆရာ Sapardi Djoko Damono ပါပဲ။ သူဟာ က်ေနာ္တို႔ဆီက ေမာင္သင္းခိုင္ထက္ အသက္တစ္ရက္ပဲႀကီးတယ္ ။ ၁၉၄၀ မတ္လ ၂၀ မွာ Central Java က Solo ေဒသမွာ ဖြားျမင္တယ္။

ေဂ်ာ့ဂ်ာ မွာ႐ွိတဲ့ Gadjah Mada University မွာအဂၤလိပ္ စာေပသင္ယူခဲ့တယ္။ ဝတၳဳေတြ၊ ကဗ်ာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကို အဂၤလိပ္ဘာသာကေန အင္ဒိုနီး႐ွန္းဘာသာ ျပန္ဆိုခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္သူဟာ အင္ဒိုနီး႐ွား စာေပမဂၢဇင္းသံုးေဆာင္ျဖစ္တဲ့Basis ၊Horisonနဲ႔Kalam တို႔ရဲ႕ အယ္ဒီတာလည္းျဖစ္တဲ့အျပင္ The University of Indonesia’s Faculty of Humanities မွာ ပါ​ေမာကၡအျဖစ္ စာေပပို႔ခ်ေနပါတယ္။ ၁၉၆၉ မွာထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ dukaMu abadi (Your Sorrow is Eternal) ဆိုတဲ့ သူ႔ရဲ႕ကဗ်ာစာအုပ္ကို အင္ဒိုနီး႐ွားလစ္ရစ္ခ္ကဗ်ာရဲ႕ျပန္လည္ေမြးဖြားျခင္းလို႔ သတ္မွတ္ဂုဏ္ျပဳၾကပါတယ္။ အခု သူ႔ရဲ႕ ကဗ်ာ ႏွစ္ပုဒ္ကို မိတ္ဆက္ဘာသာျပန္ေပးလိုက္ပါတယ္။

|စကၠဴေလွ|

ခင္ဗ်ား ကေလးဘဝ တုန္းက စကၠဴေလွေလးလုပ္ၿပီး
ေမွ်ာဖူးမယ္
ျမစ္ကမ္းနားမွာ၊ေရစီးကညင္ညင္သာသာနဲ႔
ေလွကေလးဟာလူးလြန္႔၊ သမုဒၵရာဆီ
"ေလွဟာ အႀကီးဆံုးဆိပ္ကမ္းတိုင္းမွာ ဆိုက္ကပ္လိမ့္မယ္" အဘိုးအိုကေျပာခဲ့။
ခင္ဗ်ားေပ်ာ္ရႊင္ၿပီး
ဦးေခါင္းထဲတလွပ္လွပ္ပံုရိပ္ေတြနဲ႔
အိမ္ကိုအေျပးေလးျပန္လာမယ္
အဲ့ဒီ့အခ်ိန္ကတည္းက အဲ့ဒီေလွအေၾကာင္းသတင္း
ကံေကာင္းေထာက္မလို႔ၾကားရႏိုးႏိုး
ခင္ဗ်ားေမွ်ာ္လင့္ေနမယ္
ေလွဟာအျမဲခင္ဗ်ားစိတ္ထဲမွာ
ေတာ္ေတာ့္ကိုၾကာၿပီးမွ အဘိုးႀကီးေနာဧဆီက
ေနာက္ဆံုးသတင္းစကားခင္ဗ်ားၾကားရတယ္
"ကမၻာႀကီးကိုေရလႊမ္းမိုးသန္႔စင္ခဲ့တုန္းက
မင့္ေလွကုိငါသံုးခဲ့တယ္
အခုေတာင္ထိပ္တေနရာရာမွာ မင့္ေလွေသာင္တင္ေနမွာပါ"တဲ့။

၁၉၄၀ ဖြား အင္ဒိုနီးရွားကဗ်ာဆရာ Spardi Djoko Damono ရဲ႕ Paper Boat

|မ်က္ႏွာဖံုး|

(၁)
သူဟာ မ်က္ႏွာဖံုးေတြထြင္းေနရတာ ႀကိဳက္တယ္။
သူ႕နဂိုမ်က္ႏွာေပၚမွာမ်က္ႏွာဖံုး အထပ္ထပ္ ဆက္စြပ္ထားတယ္။

မ်က္ႏွာဖံုးေတြကိုနံရံမွာလည္း ခ်ိတ္ထားတယ္
ဒါရိုက္တာကေျပာတယ္
''ငါ့ျပဇတ္မွာ ဒီမ်က္ႏွာဖံုးေတြ သံုးမယ္''
ဒီည ျပဇတ္ကၿပီ
သူဟာ
တီးတိုးေျပာသံေတြ ထဲ
ေအာ္ဟစ္သံၿငီးျငဴသံေတြထဲ
သူ႕နဂိုကိုယ္ပိုင္မ်က္ႏွာကို ရွာတယ္
မ်က္ႏွာဖံုးကေျပာတယ္
''ဒီမွာမရွိဘူး''
သူဟာ မ်က္ႏွာဖံုးအထပ္ထပ္စြတ္ၿပီး ဆက္ေနရအံုးမယ့္ပံုပဲ။

(၂)
''ငါ႕မ်က္ႏွာဖံုးဘယ္မွာလဲ'' တစ္ေယာက္ခ်င္း
သီးျခားေမးတာေတာ့မဟုတ္ဘူး
မိတ္ကပ္ခန္းထဲမွာ မွန္ကြဲစေတြ
ႏႈတ္ခမ္းနီပါးနီေတြ ေပါင္ဒါေတြ ျပန္႔က်ဲလို႔
မ်က္ႏွာဖံုးေတာ့မရွိဘူး
''ငါ့မ်က္ႏွာဖံုးဘယ္မွာလဲ'' ဗို႔အားနည္းမီးေရာင္ေအာက္မွာ
မ်က္ႏွာက်က္မွာ ပင့္ကူအိမ္ေတြ
သူ႔လက္ထဲ ေသြးက်ေဆးတခ်ဳိ႕
ဒါေပမယ့္ မ်က္ႏွာဖံုးေတာ့မရွိဘူး
ဒါရိုက္တာက အရိပ္အႁမြက္ေတာ့ေျပာတယ္
''အာဏာရွင္ဆိုတာ နဂိုမ်က္ႏွာေပၚမွာ မ်က္ႏွာဖံုးတစ္ခုရွိဖို႔လိုတယ္''

(၃)
ဒါေပမယ့္မ်က္ႏွာဖံုးမွာ လူျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အေရးမရွိဘူး
မ်က္ႏွာဖံုးဟာ ဘုရင္ရဲ႕အမိန္႔အာဏာကို
အေသအခ်ာမွတ္မိေနတယ္
မ်က္ႏွာဖံုးဟာ စစ္ဗိုလ္ေတြရဲ႕ေနာက္ဆံုးေဝဒနာထဲ
ေနထိုင္ရတယ္
ေဘးကရပ္ၾကည္႕သူေတြရဲ႕တအံ့တၾသ ရင္ခုန္သံေတြနဲ႕
မ်က္ႏွာဖံုးရင္းႏွီးသတဲ့၊ ဘုရားသခင္
မ်က္ႏွာဖံုးကိုဘယ္ေတာ့မွ အစီအစဥ္စာအုပ္မွာ မေဖၚျပဘူး
လစာစာရင္းမွာလည္း မ်က္ႏွာဖံုးမပါဘူး
နံရံမွာခိ်တ္ထားရံုသက္သက္
ျပဇတ္ၿပီးတဲ့အခါ ဇတ္စင္ေပၚႏွစ္ေယာက္တည္းက်န္ေတာ့တဲ့အခါ
ဒါရိုက္တာကေတာ့ အရင္လိုပဲ ထူးမျခားနား
မ်က္ႏွာဖံုးဆိုတာ လူျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အေရးမရွိဘူး။

၁၉၄၀ ဖြား အင္ဒိုနီးရွားကဗ်ာဆရာ Spardi Djoko Damono ရဲ႕ Mask