ေသာ္တာသစ္ ● က်ား-မ လူမႈေရးရာ (ဂ်ဲန္ဒါ) ႏွင့္ မီဒီယာ (၁)

(မိုးမခ) ဧၿပီ ၁၂၊ ၂၀၁၇

(မိုးမခ မဂၢဇင္း အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၁၀၊ ေအာက္တိုဘာ ၂၀၁၆ တြင္ မူလပံုႏွိပ္ခဲ့သည္။)

ျပည္သူ႕ေရးရာမူ၀ါဒ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ မီဒီယာကို ျပည္သူလူထုကို ပညာေပးရန္၊ သတင္းေပးရန္ႏွင့္ မူ၀ါဒအသစ္မ်ားႏွင့္ မိတ္ဆက္ေပးရန္ႏွင့္ ျပည္သူ႕အသံေဖာ္ျပ၍ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ယႏၱရားကုိ အျပန္အလွန္ထိန္းေက်ာင္းရန္ အစရွိေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ အသံုးျပဳၾကပါသည္။ စည္းရံုးေရး၊ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရးႏွင့္ ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္ေရးတြင္ မီဒီယာသည္ အဓိကက်ေသာ ၾကားခံခ်ိတ္ဆက္ေပးသည့္အရာအျဖစ္ ေကာင္းစြာအက်ိဳးျပဳပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရ၊ မတူညီေသာ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရးအုပ္စုအမ်ိဳးမ်ိဳး အပါအ၀င္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတို႔တြင္ ၎တုိ႔အေပၚ လူထုစိတ္၀င္စားမႈႏွင့္ စိတ္ယိမ္းယိုင္မႈရွိေစရန္ မီဒီယာကို အသံုးခ်၍ လံႈ႕ေဆာ္ၾကသည္။ သည္တြင္ မီဒီယာတြင္ ေဖာ္ျပေသာ ရုပ္ပံုမ်ား၊ အသံုးျပဳေသာ စကားလံုးမ်ား၊ သတင္းေခါင္းစဥ္မ်ား၊ သတင္းႏွင့္ ေဆာင္းပါး ဖြဲ႕စည္းပံုမ်ားသည္ စာဖတ္သူအေပၚ သက္ေရာက္လႊမ္းမိုးမႈ ရွိေစပါသည္။ ထို႔အတူ ဂ်ဲန္ဒါကိစၥရပ္တြင္လည္း မီဒီယာ၏ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားသည္ ယခင္ ေရွးရိုးစြဲ က်ား - မ ေရးရာႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ပံုေသကားခ်ပ္ လူမႈအျမင္မ်ားကို ပို၍ခိုင္မာရန္ တြန္းပို႔ႏုိင္သလို အေတြးအျမင္အသစ္မ်ား ထြက္ေပၚလာရန္ ႏိႈးဆြေပးႏုိင္သည့္ အေျခအေနလည္း ျဖစ္ေစႏုိင္ပါသည္။

ျပင္သစ္ဒႆနပညာရွင္ မိုက္ကယ္ဖူးကိုးက ပါ၀ါအာဏာ (Power) ကို လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထား၍ မရ၊ လူတုိင္းတြင္ ေနရာတိုင္းတြင္ သူ႕ဟာႏွင့္သူ ပါ၀ါအာဏာရွိၿပီး ျဖစ္သည္၊ ပါ၀ါအာဏာသည္ အထက္မွ ေအာက္သို႔ သက္ဆင္းျခင္းမဟုတ္ဘဲ၊ ေအာက္မွ အထက္သို႔ ျပန္လည္တြန္းကန္ရန္လည္း စြမ္းပကားရွိသည္။ ပါ၀ါအာဏာသည္ လႊမ္းမိုးရန္ဆိုျခင္းထက္ လူအခ်င္းခ်င္းၾကား ဆက္သြယ္ခ်က္တခု၊ ထိုမွတဆင့္ ကုိယ္စီကုိယ္င ပိုင္ဆိုင္ေသာ ပါ၀ါအာဏာကို အသံုးျပဳ၍ အယူအဆအသစ္၊ အေတြးအေခၚသစ္၊ သတ္မွတ္ခ်က္အသစ္တို႔ ထြက္ေပၚလာေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္စြမ္းရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ မီဒီယာသည္လည္း ၾသဇာအာဏာရွိေသာ ၾကားခံအေဆာက္အအံု ျဖစ္သျဖင့္ ဖိႏွိပ္ ထိန္းခ်ဳပ္တတ္ရန္ (သို႔မဟုတ္) အစဥ္အလာကို ဖယ္ရွားကာ အသိအျမင္အသစ္ ေမြးဖြားရန္ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးအတြက္ အသံုးျပဳပါႏုိင္ပါသည္။ မီဒီယာက ေဘာင္သြင္းလိုက္သည့္အတုိင္း လူတုိ႔အေတြးအျမင္အေပၚ ရိုက္ခတ္မႈ ရွိႏုိင္သည္။ ထုိ႔အတူ လူတို႔၏ မတူညီေသာ၊ ဆန္းသစ္ေသာ အေတြးအျမင္ကလည္း မီဒီယာ၏ လားရာလမ္းကို ေအာက္မွ အထက္သို႔ ဆန္ကာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေစႏုိင္ပါသည္။ က်ား-မ လူမႈေရးရာ ညီမွ်ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ရေသာ ခရီးတေလွ်ာက္တြင္ မီဒီယာတို႔မွာ ပံုသဏၭာန္ (၄) မ်ိဳးျဖင့္ ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ ပထမတမ်ိဳးမွာ မီဒီယာက ေရွးရိုးစြဲ ပညတ္မ်ားကို ခိုင္မာေစျခင္းအားျဖင့္ ဣထိယဆန္မႈ (Femininity) ကို ေဘာင္သြင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယ အမ်ိဳးအစားမွာ အစြန္းေရာက္ဣတၳိယ၀ါဒ (Radical Feminism) ကို ျမွင့္တင္ျခင္း ျဖစ္သည္။ တတိယအမ်ိဳးအစားမွာ စားသံုးသူေစ်းကြက္ကို ျမွင့္တင္ရန္အတြက္ မီဒီယာက အမ်ိဳးသမီးတုိ႔ကို လိင္ျပ႒ာန္းခံ၊ လိင္ဆြဲေဆာင္မႈအတြက္ အျပဳခံအရာ၀တၳဳ (Sex Object) အျဖစ္ ပံုေဖာ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုးတခုမွာ ဣတၳိယ၀ါဒအလြန္၀ါဒ (Post-Feminism) ကို မိတ္ဆက္လာျခင္းျဖစ္သည္။

ပံုႏွိပ္မီဒီယာ၊ ရုပ္သံမီဒီယာႏွင့္ အြန္လိုင္းမီဒီယာတို႔တြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ သြင္ျပင္လကၡဏာကုိ ေဖာ္ျပရာတြင္ ေရွးရိုးစြဲလက္ခံထားေသာ ပညတ္မ်ားျဖင့္ ကိုယ္စားျပဳေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ ၀တၳဳဇာတ္လမ္းႏွင့္ ရုပ္ရွင္အမ်ားစုတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို စိတ္ႏုသူမ်ား၊ အားကုိးရာရွာသူမ်ား၊ ခံစားခ်က္ကို ဦးစားေပးသူမ်ားအျဖစ္ ပံုေဖာ္ၾကပါသည္။ သို႔တည္းမဟုတ္လွ်င္ မာနခပ္ၾကီးၾကီး အမ်ိဳးသမီးတေယာက္သည္ ဇာတ္လမ္းအဆံုးတြင္ အမ်ိဳးသားေရွ႕တြင္သာ ဒူးေထာက္ရသည့္ပံုမ်ိဳးျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္၏ ျဖစ္တည္မႈကို ပံုစံခြက္ထဲ ထိုးသြင္းလိုက္ၾကသည္။ ျမန္မာဇာတ္ကားမ်ားတြင္လည္း မိန္းကေလးတေယာက္ မည္သုိ႔မည္ပံု ေနထုိင္ရမည္၊ ေယာက်္ားေကာင္းတုိ႔သည္ မည္သုိ႔ ျပဳမူရမည္ စသျဖင့္ ထည့္သြင္းေျပာဆိုၾကသည္။

“မိန္းမၾကီးက်ေနတာပဲ”၊ “ေယာက်္ားမဟုတ္ဘူးလား”၊ “ေယာက်္ား ကတိေနာ္”၊ “မိန္းမလို မိန္းမရ မလုပ္နဲ႔” စေသာ စကားမ်ားသည္ ျမန္မာလူမႈအဖြဲ႕အစည္းတြင္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ၾကားေနရသည့္အျပင္ ဇာတ္လမ္းမ်ားထဲတြင္လည္း အဖန္ဖန္ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပျခင္းအားျဖင့္ အမ်ိဳးသားတုိ႔သည္ ျမင့္ျမတ္သည္၊ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔သည္ ယုတ္နိမ့္သည္ဆိုေသာ ပညတ္ကို ခိုင္မာသထက္ ခိုင္မာေအာင္ တည္ေဆာက္ေနၾကသည့္ သေဘာသက္ေရာက္ပါသည္။

ထိုနည္းတူ ဆပ္ျပာမႈန္႕ေၾကာ္ျငာ၊ ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ ေၾကာ္ျငာတြင္ အမ်ိဳးသမီး သရုပ္ေဆာင္မ်ား အသံုးျပဳၿပီး၊ ခြန္အားျဖည့္အခ်ိဳရည္ ေသာက္၍ လန္းဆန္းတက္ၾကြ ေအာင္ျမင္သြားပံုတြင္ အမ်ိဳးသားသရုပ္ေဆာင္ အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အမ်ိဳးသားတုိ႔၏ အခန္းက႑ကို ကြဲျပားေအာင္ ခြဲျခားသကဲ့သို႔ ရွိေနပါသည္။ အိမ္မႈကိစၥဟူသည္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ တာ၀န္ျဖစ္သည္ဆိုေသာ ယူဆခ်က္ကို ခိုင္မာေအာင္ မီဒီယာက သြတ္သြင္းေနသည့္ သေဘာျဖစ္သည္။ ရုပ္သံအျပင္ ပံုႏွိပ္မီဒီယာျဖစ္သည့္ မဂၢဇင္း (အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမဂၢဇင္း) တုိ႔၏ အမ်ိဳးသမီးက႑တြင္ ပန္းအလွျပင္နည္း၊ ဇာထိုး အခ်ဳပ္အလုပ္၊ ဟင္းခ်က္နည္းတုိ႔ ထည့္သြင္းေလ့ရွိသည္။ သေဘာမွာ ထိုအလုပ္မ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔ႏွင့္သာ သက္ဆုိင္၍ အမ်ိဳးသမီးက႑တြင္ အေလးေပး ေဖာ္ျပျခင္းအသြင္ေဆာင္ပါသည္။ ထိုသို႔ေသာ ဣတၳိယဆန္မႈကုိ သြတ္သြင္းေနသည့္ မဂၢဇင္းမ်ားမွာ ေခတ္အဆက္ဆက္ ရိုးအီတိမ္ေကာသြားျခင္းမရွိဘဲ ယေန႔ေခတ္အထိ ပံုသဏၭာန္မ်ိဳးစံုႏွင့္ တည္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။

၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္အလြန္တြင္ ဣတၳိယ၀ါဒ ဒုတိယလိႈင္းႏွင့္အတူ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခြင့္ႏွင့္ လူမႈေရးပညတ္ခ်က္မ်ား ေက်ာ္လြန္ႏုိင္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား အားေကာင္းလာခဲ့သည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္ က်င္းပေသာ ကုလသမဂၢ၏ ပထမဆံုးေသာ အမ်ိဳးသမီးတို႔ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ညီလာခံတြင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာတို႔တြင္ အမ်ိဳးသမီးတို႔ အခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳျမွင့္တင္ေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအတြက္ သေဘာတူညီမႈမ်ား ရရွိခဲ့သည္။ တျပိဳင္နက္ထဲမွာပင္ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဣတၳိယ၀ါဒီတုိ႔၏ လႈပ္ရွားမႈအရွိန္အဟုန္ ေကာင္းလာသည္ႏွင့္အမွ် ဣတၳိယတုိ႔၏ အခြင့္အေရးကုိ ေတာင္းဆိုေသာ၊ ဉာဏ္အလင္းျပေသာ စာေစာင္မ်ား၊ ေရးသားခ်က္မ်ား ထြက္ေပၚလာသည္။

ဥပမာ - အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ “အမ်ိဳးသမီးတုိ႔က အမ်ိဳးသမီးတုိ႔အတြက္” ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္ျဖင့္ “Ms” မဂၢဇင္း ေပၚထြက္လာသည္။ ထုိ႔ျပင္ ေရပန္းစားေနေသာ “ဣတၳိယ၀ါဒီ / ဣတၳိယ၀ါဒ” (Feminist/ Feminism) ဆိုေသာ စကားလံုးကို အျခားေသာစကားလံုးမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ကာ (ဥပမာ - “Feminist-marriage”၊ “Feminist-Fashioned”၊ “Feminism-bras” စသည္တုိ႔) တြင္တြင္အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ ဣတၳိယ၀ါဒကို ျမွင့္တင္ၾကသည္။ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ လိင္လြတ္ေျမာက္ခြင့္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ရေသာ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္စြမ္း၊ ျပင္ပတြင္ အလုပ္လုပ္ခြင့္ႏွင့္ လစာ၊ ရာထူးခံစားခြင့္ တူညီမွ်ေရးတုိ႔ ေရွးရႈေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါသည္။

သုိ႔ေသာ္ ထုိကဲ့သို႔ အမ်ိဳးသမီးအေရးသီးသန္႔ တုိက္ပြဲ၀င္ေတာင္းဆိုမႈတြင္ ဟာကြက္တခ်ိဳ႕ ရွိပါသည္။ ပထမအခ်က္မွာ အမ်ိဳးသမီးအားလံုးကို ကိုယ္စားမျပဳႏုိင္ဘဲ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ အသားအေရာင္၊ လူမႈအဆင့္အတန္း အနိမ့္အျမင့္ကြာျခားေသာ အမ်ိဳးသမီး၊ အမ်ိဳးသားႏွင့္ လိင္တူတို႔အေရး ထည့္သြင္းစဥ္းစားမႈ နည္းပါးပါသည္။ ဆိုရပါလွ်င္ အေနာက္ႏုိင္ငံအမ်ိဳးသမီးတုိ႔က ၎တုိ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုရာတြင္ လိင္လြတ္ေျမာက္ခြင့္ကဲ့သို႔ ဘ၀ေနထိုင္မႈအတြက္ အဆင့္တဆင့္ ပို၍ တိုးတက္လာေစေရးကို ဦးစားေပးစဥ္းစားႏုိင္ေသာ္လည္း ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနေသာ ႏုိင္ငံမ်ားက အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္မူ အေျခခံပညာသင္ၾကားခြင့္ႏွင့္ က်န္းမာေရးလက္လွမ္းမီႏုိင္ေရးအတြက္ အႏုိင္ႏုိင္ရုန္းကန္ေနရခ်ိန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ား၏ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လြတ္ေျမာက္ခြင့္သည္ ကမၻာ့ေနရာအႏွံ႔အျပားက မတူညီေသာ လူမႈအဆင့္အတန္းရွိသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အားလံုး၏ အခြင့္အေရးကို ကိုယ္စားမျပဳႏုိင္ခဲ့ပါ။

ဒုတိယအခ်က္မွာ အမ်ိဳးသမီးတို႔ ဘ၀ျမွင့္တင္ေရးအတြက္ ဦးစားေပးလြန္းသည့္အတြက္ အခ်ိဳ႕ေသာ ဦးတည္ရာလမ္းေၾကာင္းမွာ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္မႈ အားနည္းေနၿပီး ၀ိေရာဓိျဖစ္သြားေစႏုိင္သည့္ အခါမ်ိဳးလည္း ရွိပါသည္။ ဥပမာ - ေအာင္ျမင္ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားေသာ အမ်ိဳးသမီးတဦးကို စံျပအျဖစ္ ပမာထားၿပီး မီဒီယာက ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းသည္ ဆိုပါစို႔။ ေမးခြန္းတြင္ “ဒီလို ေအာင္ျမင္လာတဲ့အခါ မိသားစုအေရးကို ဘယ္လိုထိန္းညွိသလဲ” ဆိုသည္မ်ိဳး ပါလာတတ္သည္။ ထိုအခါ ထိုအမ်ိဳးသမီးက အိမ္ေထာင္ေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး ဟန္ခ်က္ညီေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနရသည့္ သူ႕ဘ၀ကုိ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုသည္။ တဖက္က ၾကည့္လွ်င္ ထူးခၽြန္ထက္ျမက္သည့္ အမ်ိဳးသမီးတဦး ျဖစ္ေရးမွာ “အိမ္ေထာင္ေရးႏွင့္ လူမႈေရးတာ၀န္မ်ားကိုပါ ေက်ပြန္ေနမွ” ဆိုေသာ အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္သည္။ ထိုသို႔ေသာ ေမးခြန္းသည္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ မူလတာ၀န္ဟု ယူဆထားျခင္းခံရေသာ အိမ္မႈကိစၥတာ၀န္မ်ားအေပၚ ဘယ္ေလာက္ႏိုင္နင္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည္ကုိ ဆန္းစစ္ရာေရာက္သျဖင့္ ေရွးရိုးစြဲပညတ္ကို ေက်ာ္လြန္ႏုိင္စြမ္း မရွိေသးပါ။ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔အတြက္ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပျဖစ္လိုေသာ မီဒီယာကိုယ္ႏိႈက္ကပင္လွ်င္ ေရွ႕ကို တြန္းသြားရင္း အဆမတန္ေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားျဖင့္၊ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔သည္ အရာရာကို ထူးထူးခၽြန္ခၽြန္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္သည္ဟု ျပလိုေဇာမ်ားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ဘ၀ကို (စီးပြားေရးတြင္ ေအာင္ျမင္ျခင္း၊ အိမ္မႈကိစၥႏုိင္နင္းျခင္းစေသာ) ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးႏွစ္ဆ ပိေစေသာ လမ္းေၾကာင္းကို ေမာင္းသြင္းလိုက္သကဲ့သို႔ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

ဣတၳိယဆန္ေအာင္ ေဘာင္သြင္းျခင္းႏွင့္ အစြန္းေရာက္ဣတၳိယ၀ါဒ တုိ႔၏ အားနည္းခ်က္မ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီးတို႔ကို အရင္းရွင္စီးပြားေရးအတြက္ မီဒီယာက ျပ႒ာန္းခံအျဖစ္ အသံုးခ်ရန္ႏွင့္ ၎ကိုပင္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ လြတ္ေျမာက္ခြင့္ (ဣတၳိယ၀ါဒအလြန္ ၀ါဒ - Post-Feminism) ျဖစ္လာေစပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔ အိမ္ျပင္ပတြင္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ခြင့္၊ ကိုယ့္အားကုိယ္ ကိုး၍ ၀င္ေငြရွာေဖြခြင့္အတြက္ ေတာင္းဆိုလႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ အေသးစား၊ အလတ္စား၊ အၾကီးစား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ ရံုး၊ဌာန တုိ႔တြင္ ပံုသဏၭာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါ၀င္ခြင့္ရလာသည္။ အမ်ိဳးသမီးတု႔ိ ကိုယ္ပိုင္၀င္ေငြရွိလာျခင္းေၾကာင့္ ၀င္ေငြကို မည္သို႔ခြဲေ၀သံုးစြဲရန္ ကုိယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်က္မွတ္ႏုိင္စြမ္း ပိုမိုလာသည္။ ဤအျခင္းအရာေၾကာင့္ပင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားသည္ မီဒီယာကတဆင့္ အမ်ိဳးသမီး စားသံုးသူမ်ားကို ပစ္မွတ္ထားေသာ ေၾကာ္ျငာမ်ားႏွင့္ ေၾကာ္ျငာေဆာင္းပါးမ်ား ထည့္သြင္းလာၾကသည္။ အမ်ိဳးသမီး ဖက္ရွင္၊ ေရေမႊး၊ အလွကုန္အမ်ိဳးမ်ိဳးတုိ႔သည္ အမ်ိဳးသမီးမဂၢဇင္းမ်ား ရပ္တည္ေရးအတြက္ အဓိကထားရေသာ ေၾကာ္ျငာရွင္မ်ား ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ျပင္ အမ်ိဳးသမီးတို႔၏ ေကာက္ေၾကာင္းအလွကို ထင္ထင္ရွားရွား ေပၚလြင္ေအာင္၊ တနည္း လိင္ဆြဲေဆာင္မႈ အားေကာင္းေသာ ဟန္ပန္မ်ားႏွင့္ ဓာတ္ပံုမ်ား ထည့္သြင္းကာ ပရိသတ္ စိတ္၀င္စားေအာင္ ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မီဒီယာသည္ အမ်ိဳးသမီးတု႔ိကို လိင္အျပ႒ာန္းခံ အရာ၀တၳဳ (Sex Object) အျဖစ္ ရႈျမင္ေစရန္ ေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ ပါ၀င္ပတ္သတ္ေနပါသည္။

သို႔ေသာ္ ဣတၳိယ၀ါဒ၏ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ေပၚေပါက္လာေသာ ဣတၳိယ၀ါဒအလြန္ ၀ါဒ (Post-Feminism) (တနည္း) ဣတၳိယ၀ါဒ စတုတၳလိႈင္း လႈပ္ရွားမႈကမူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို မီဒီယာက အသံုးခ်ေနမႈကို အသံုးခ်သည္ဟု မျမင္ဘဲ အခြင့္အလမ္းတခုအေနျဖင့္ ျမင္ပါသည္။ မီဒီယာတြင္ ကုိယ္ဟန္ျပျခင္းျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔အတြက္ ၀င္ေငြရေသာ အလုပ္အကိုင္တခု ျဖစ္လာေစသည္၊ အရင္းရွင္စနစ္၏ သားေကာင္မဟုတ္ဘဲ၊ ကုိယ္တုိင္က ထုတ္လုပ္ရန္ပစၥည္း ပိုင္ဆိုင္သူျဖစ္သည္ဟူ၍ ဣတၳိယ၀ါဒအလြန္ ၀ါဒက ပံုေဖာ္ပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔သည္ ျပ႒ာန္းခံ၊ အျပဳခံမဟုတ္ဘဲ ၎တို႔ကုိယ္တုိင္ကုိက မိမိဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖင့္ ျပဳလုပ္သူ၊ မိမိကံၾကမၼာ မိမိ ဖန္တီးႏုိင္စြမ္းရွိသူအျဖစ္ ျမင္ပါသည္။ ထိုသို႔ ေျပာင္းလဲ ရႈျမင္ေပးျခင္းအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔ကို ခြန္အားျမွင့္တင္ေပးရာေရာက္သည္ဟု အဆိုပါ ဣတၳိယ၀ါဒအလြန္ ၀ါဒက ယူဆပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ထိုသို႔ေသာအျမင္ မွန္၊ မမွန္၊ အမ်ိဳးသမီးတို႔ကိုယ္ႏိႈက္က လိုလိုခ်င္ခ်င္ျဖင့္ သည္လမ္းေၾကာင္းကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္း ရွိ၊ မရွိဆိုသည္ကုိ ဆံုးျဖတ္ႏုိင္ရန္ ၎တို႔၏ ေရြးခ်ယ္မႈတြင္ မည္မွ် အမွီအခို ကင္းလြတ္သည္ကို ဆန္းစစ္ရန္လိုေၾကာင္း က်န္အမ်ိဳးသမီး၀ါဒီမ်ားက ေထာက္ျပၾကပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ မိသားစုစား၀တ္ေနေရးႏွင့္ အျခားအသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း အခြင့္အလမ္းနည္းပါးမႈတို႔ေၾကာင့္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ရျခင္း ဟုတ္၊ မဟုတ္ စသည္တုိ႔ ဆန္းစစ္ရန္ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈ၀န္းက်င္တို႔သည္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ကို တနည္းနည္းျဖင့္ လႊမ္းမိုးေလ့ ရွိတတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

ေရွ႕တြင္ ဆိုခဲ့သည့္အတိုင္း မီဒီယာသည္ အစဥ္အလာကို ထပ္ေလာင္းအားျဖည့္ ပံုသြင္းႏုိင္သလို တဖက္ကလည္း လမ္းသစ္ျပရန္ ေရွ႕ေဆာင္ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ - လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ရုပ္ပံုကားခ်ပ္မ်ားေၾကာင့္ လိင္အၾကမ္းဖက္မႈ မတိုးပြားေစဘဲ ေကာင္းက်ိဳးျပဳႏုိင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ လိင္ပညာေပးျခင္းႏွင့္ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကာကြယ္ေရးတြင္ ထုိရုပ္ပံုကားခ်ပ္မ်ား အသံုး၀င္ပါသည္။ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ရုပ္ျမင္သံၾကားမ်ားတြင္ ဆႏၵမပါဘဲ ရရွိလာေသာ ကုိယ္၀န္ေဆာင္မႈႏွင့္ ခုခံအားက်ဆင္းေသာ ေရာဂါမ်ား ကာကြယ္တားဆီးရန္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပကြက္မ်ား အသံုးျပဳခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မည္သို႔တင္ျပသည္၊ ေဖာ္ျပသည္၊ မည္သည့္ ရုပ္ပံုႏွင့္ စာသား၊ စကားလံုးအသံုးျပဳသည္ စသည္တို႔အေပၚ မ်ားစြာ မွီတည္ေနပါသည္။ ေအာင္ျမင္ေနေသာ အမ်ိဳးသမီးတဦးႏွင့္ မီဒီယာ အင္တာဗ်ဴးတြင္ “ဒီလို ေအာင္ျမင္လာတဲ့အခါ မိသားစုအေရးကို ဘယ္လိုထိန္းညွိသလဲ” ဟု တုိက္ရုိက္ ေမးမည့္အစား “အမ်ိဳးသမီးတဦး ေအာင္ျမင္ဖို႔ ဘယ္လို အခက္အခဲ ရွိသလဲ။ စိန္ေခၚမႈေတြက ဘာလဲ။ ဘယ္လိုေက်ာ္လႊားေနရလဲ။ ဘယ္လိုပံ့ပိုးမႈေတြ လိုအပ္သလဲ” စသျဖင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေမးႏိုင္လွ်င္ ၎တို႔၏ ခြန္အားႏွင့္ အစြမ္းသတၱိကိုလည္းေကာင္း၊ စိန္ေခၚမႈကိုလည္းေကာင္း၊ ထိုစိန္ေခၚမႈကို ေက်ာ္လႊားပံု ေက်ာ္လႊားနည္းတုိ႔ကိုလည္းေကာင္း သိရွိရပါလိမ့္မည္။ စာဖတ္သူ၏ စိတ္သႏၱာန္တြင္လည္း စိတ္ဓာတ္ခြန္အား တက္ဖြယ္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပင္ ေက်ာ္လႊားရန္လိုအပ္ေသာ အစဥ္အလာ၏ ဖိႏွိပ္မႈကိုလည္း သတိျပဳမိပါလိမ့္မည္။

မီဒီယာကတဆင့္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔ဘ၀ တိုးတက္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရန္မွာ မီဒီယာတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား တိုးပြားလာေရး၊ ထိုအမ်ိဳးသမီးမ်ား ၎တို႔ မီဒီယာေအဂ်င္စီတြင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏုိင္ေသာ ေနရာမ်ား ေရာက္ရွိေရး၊ ထုိမွ်မက ဆံုးျဖတ္ႏုိင္စြမ္း အခြင့္အာဏာရွိေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကိုယ္တုိင္က အမ်ိဳးသမီးမ်ား အခြင့္အေရးကို စိတ္၀င္စားမႈရွိေစေရးႏွင့္၊ မီဒီယာက ထုတ္ေ၀ရိုက္ကူးေသာ စာေစာင္ႏွင့္ ရုပ္သံမ်ား၊ သတင္းစကားမ်ားကို အနယ္နယ္အရပ္ရပ္ရွိ အလႊာမ်ိဳးစံုမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လက္လွမ္းမီေစေရးတို႔ လိုအပ္ပါသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔သည္ အလွအပႏွင့္ ဖက္ရွင္ေရးရာ အမ်ိဳးသမီးမဂၢဇင္းမ်ားတြင္ အၾကီးတန္းရာထူးကို ပိုင္ဆိုင္တတ္ေသာ္လည္း သတင္းဌာနမ်ားတြင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏုိင္ေသာ ရာထူးၾကီးမ်ား ရယူႏုိင္မႈ နည္းပါးပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး သတင္းမ်ားအတြက္ တာ၀န္ေပးခံရမႈနည္းပါးၿပီး လူမႈ၀န္းက်င္၊ ပညာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ခရီးသြားက႑တုိ႔အတြက္သာ တာ၀န္ေပးေလ့ရွိၾကသည္။ မီဒီယာေလာကတြင္ က႑စံုတြင္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔သတင္းသမားတုိ႔ ပါ၀င္ႏုိင္ရန္ လမ္းေၾကာင္းဖြင့္ေပးျခင္းႏွင့္ စြမ္းရည္ျမွင့္တင္ေပးျခင္းတုိ႔ လိုအပ္ပါသည္။ ထုိ႔အတူ သတင္းအရင္းအျမစ္ (news source) ကို ခ်ဥ္းကပ္ရာတြင္လည္း အရည္အခ်င္းရွိေသာ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔ကိုလည္း ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိေအာင္ ေနရာေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ က်င္းပေသာ ေဘဂ်င္းညီလာခံတြင္ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔ အခြင့္အေရးအတြက္ မီဒီယာ၏ အေရးပါမႈကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၿပီး မီဒီယာ၏ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားတြင္ လိင္ခြဲျခားမႈႏွင့္ က်ား-မ လူမႈက႑ကို ပံုေသကားက် ယူဆခ်က္မ်ားကို အားျဖည့္ေသာ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား တားဆီးရန္၊ က်ား-မ လူမႈေရးရာ မညီမွ်မႈမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ရန္၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ခြန္အားျမွင့္တင္ေပးႏုိင္မည့္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား ထည့္သြင္းရန္၊ မီဒီယာလုပ္ငန္းတြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အခန္းက႑၌ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါ၀င္ခြင့္ရေစရန္ႏွင့္ မီဒီယာသမားမ်ားကုိ က်ား-မ လူမႈေရးရာ အကဲဆတ္ေသာ သေဘာတရားမ်ား သတိျပဳမိေစေရးအတြက္ သင္တန္းေပးရန္ စသည္တုိ႔ ေထာက္ခံေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ေဘဂ်င္းညီလာခံတြင္မူ မီဒီယာတြင္ အမ်ိဳးသမီးအေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာရန္ စီမံကိန္း Global Media Monitoring Project အတြက္ ေထာက္ခံေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို႔ ေစာင့္ၾကည့္ရာတြင္ မည္သူေတြ သတင္းထဲတြင္ ပါ၀င္ေနသည္၊ ၎တို႔ကို မည္သို႔ ေဖာ္ျပခံေနသည္၊ မည္သည့္နယ္ပယ္တြင္ ျဖစ္သည္ (ဥပမာ - ႏုိင္ငံေရးက႑တြင္ အမ်ိဳးသားမ်ားအေၾကာင္း ေရးသားမႈမ်ားၿပီး၊ ကေလးသူငယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေၾကာင္း ေရးသားမႈပိုမ်ားေနသလား စသည္)၊ မီဒီယာတြင္ ပါ၀င္ေျပာဆိုသူတုိ႔က အမ်ိဳးသမီးအေရးကုိ မည္မွ် ေစာင္းေပးသည္၊ မီဒီယာကလည္း မည္သည့္ရႈေထာင့္ကေန တင္ျပေနသည္ အစရွိသည္တုိ႔ကို ဆန္းစစ္ရန္ ညႊန္ျပထားပါသည္။

ေသာ္တာသစ္

မွီျငမ္း
Gauntlett, D. (2002). Media, gender, and identity: an introduction. London: Routledge.
Gill, R. (2007). Gender and the media. Cambridge, UK: Polity Press.
Holland, P. (2004). The politics of the smile: "Soft news" and the sexualization of the popular press. In L. Steiner, & C. Carter (Eds.), Critical readings: media and gender (pp. 68-86). Maidenhead: Open University Press.
Minić, D. (2007). Feminist media theory and activism: Different worlds or possible cooperation. In H. Š. Rill, Tamara; Bitoljanu, Ana (Ed.), 20 Pieces of Encouragement for Awakening and Change (pp. 282-308). Belgrade−Sarajevo: Center for Nonviolent Action.

Steiner, L., & Carater, C. (2004). Mapping the contested terrain of media and gender research. In L. Steiner, & C. Carater (Eds.), Critical readings: Media and gender (pp. 11-36). Maidenhead: Open University Press.

(မိုးမခ မဂၢဇင္း အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၁၀၊ ေအာက္တိုဘာ ၂၀၁၆ တြင္ မူလ ပံုႏွိပ္ခဲ့သည္။)