(မိုးမခ ေလာကဓာတ္ခန္း)
ျမန္မာျပည္မွာ ရံုသြင္းၿပီး ျပတဲ့ မ်က္လွည့္ျပပဲြလိုဟာမ်ဳိးက ရွားတယ္။ သူ႕ထက္ပိုရွားတာကေတာ့ ဆပ္ကပ္ပဲြေတြပဲ။ ဘုရားပဲြေတြ ၁၂ ရာသီ ရိွေပမယ့္ အဲဒီ့မွာ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရတာက အၿငိမ့္နဲ႔ ျပဇာတ္ေတြ။ မ်က္လွည့္ပဲြေတြ ပါတတ္ေပမယ့္ ရွားတယ္။ အဲ ဆပ္ကပ္ပဲြလိုဟာမ်ဳိးကေတာ့ ပိုေတာင္ရွားတယ္။ က်ေနာ္တို႔ၿမိဳ႕ကို ဆပ္ကပ္ပဲြဘယ္ႏွစ္ခါလာဖူးလဲ စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့ က်ေနာ္ မွတ္မိသေလာက္ေတာ့ ႏွစ္ခါလားသံုးခါလားပဲ။ ဒါလည္း ဘုရားပဲြမဟုတ္ဘဲ သူ႕ဟာသူ ရံုသြင္းတာလို႔ မွတ္မိေနတယ္။ က်ေနာ္အမွတ္မမွားရင္ ဆပ္ကပ္ပဲြနာမည္က ဦးေမာင္ေမာင္ဆပ္ကပ္တဲ့ ... ။
ကေလးဘဝက ၾကည့္ခဲ့ရတဲ့ အဲ့ဒီဆပ္ကပ္ပဲြမွာ က်ေနာ့္စိတ္ကို ဖမ္းအစားႏိုင္ဆံုးက သံကမၻာလံုးထဲ ဆိုင္ကယ္စီးတာပဲ။ (က်ေနာ့္စိတ္ထင္) အခ်င္း ၁၅-ေပ/ ေပ-၂၀ ေလာက္ရိွမယ့္ သံကမၻာလံုးထဲမွာ ဆိုင္ကယ္ေတြကို ဝိုက္ဝိုက္ၿပီး စီးလိုက္၊ အထက္ေအာက္ စီးျပလိုက္နဲ႔ ... ဆိုင္ကယ္ကလည္း သံုးစီးေလာက္ ၿပိဳင္စီးတာဆိုေတာ့ ... တိုက္မိရင္ေတာ့ ဒုကၡပဲဆို ရင္မလိုက္ရ၊ အထက္ေအာက္ပတ္ၿပီးစီးျပရင္လည္း ဟ ျပဳတ္က်ေတာ့မွာပဲဆိုၿပီး ရင္မရနဲ႔ အစအဆံုး ရင္မခဲ့ရတာကို ေကာင္းေကာင္းႀကီးမွတ္မိေနတယ္။
အဲဒီ့မွာ က်ေနာ္ အအံ့ၾသဆံုးက ကမၻာလံုးႀကီးရဲ႕ထိပ္မွာ ဆိုင္ကယ္ေတြ ျပဳတ္မက်တာပဲ။ ဟာ ... တယ္ေတာ္တဲ့သူေတြပဲ ... ျပဳတ္မက်ေအာင္ ဘယ္လိုမ်ားလုပ္ပါလိမ့္ေပါ့။ ရူပေဗဒကို နည္းနည္းပါးပါး နားလည္လာေတာ့မွ ေၾသာ္ .. ဒါ လူက လုပ္တာမဟုတ္ဘူး၊ သဘာဝႀကီးက လုပ္ေပးတာပါလားလို႔ သိလာရတယ္။
ျပဳတ္မက်ေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ သဘာဝတရားႀကီးနာမည္က Centripetal Acceleration တဲ့။
Speed တို႔ Velocity တို႔ကို နားလည္လြယ္ေပမယ့္ acceleration က်ေတာ့ နည္းနည္းမ်က္စိလည္တတ္ပါတယ္။ အဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ခ်က္အရ အလ်င္ေျပာင္းလဲႏႈန္းလို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာလို႔ နာမည္သတ္သတ္ေပးရတာလဲ၊ သူ႕မွာ ဘာဂုဏ္သတိၱေတြ ရိွလို႔လဲ ... ။ အႏွစ္သာရအရ ေျပာရရင္ Acceleration ဆိုတာ အားနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ အားနဲ႔ Acceleration ဆိုတာ ဒဂၤါးျပားရဲ႕ ေခါင္းနဲ႔ပန္းလိုပါပဲ။ အရာတခုရဲ႕ မတူညီတဲ့ ျမင္ကြင္းႏွစ္ခုပဲ။
ကိန္းေသအလ်င္နဲ႔ သြားေနတဲ့ ဝတၳဳတခုမွာ Acceleration မရိွဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဲ့ဒီအေပၚကို အားတခုခု သက္ေရာက္လိုက္တာနဲ႔ Acceleration ျဖစ္သြားတယ္။ ဥပမာ ကိန္းေသအလ်င္နဲ႔ သြားေနတဲ့ တြန္းလွည္းေလးကို ကိုယ္က အားစိုက္ၿပီး ကူတြန္းလိုက္ရင္ အဲဒီလွည္းေလး ပိုျမန္သြားမွာပဲ။ တနည္းအားျဖင့္ အလ်င္ေျပာင္းသြားၿပီ။ တနည္းအားျဖင္ Acceleration ျဖစ္သြားၿပီ။ အဲ့ဒီအားကိုသာ ေတာက္ေလွ်ာက္သက္ေရာက္ထားရင္ အလ်င္ကလည္း ေတာက္ေလွ်ာက္တိုးလာမယ္။ တျဖည္းျဖည္း တျဖည္းျဖည္း ပိုျမန္လာမယ္။ ဆိုင္ကယ္လီဗာကို ဆဲြထားတဲ့အခါ တရိပ္ရိပ္ျမန္လာသလိုေပါ့။ ျမန္ျမန္လာတဲ့ ႏႈန္းထားက ကိန္းေသဆို Constant acceleration လို႔ ေခၚသေပါ့။
ေျပာခ်င္တာက အားသက္ေရာက္ရင္ Acceleration ျဖစ္လာမယ္။ Acceleration ျဖစ္လာတယ္ဆို ေသခ်ာတယ္ အားသက္ေရာက္လို႔ပဲ။
ဒီထိက နားလည္လြယ္တယ္။ နည္းနည္းရႈပ္သြားတာက သြားေနတာ ကိန္းေသအလ်င္နဲ႔ ျဖစ္တာေတာင္ Direction ေျပာင္းရင္ acceleration ျဖစ္လာတယ္ဆိုတာပဲ။ ဥပမာ စက္ပိုင္းပံုပတ္မယ္၊ ႏႈန္းက တသတ္မတ္တည္းပဲ။ တနာရီ မိုင္ ၃၀ ဆို ၃၀ ပဲ။ ဒါေပမဲ့ စက္ဝိုင္းပံုဆိုေတာ့ Direction က အၿမဲေျပာင္းေနတယ္။ အဲဒါမ်ဳိးဆိုလည္း Acceleration ရိွတယ္။ (စာလိုေျပာရရင္ အလ်င္ဆိုတာ Magnitude + Direction ကိုး၊ တခုေျပာင္းတာနဲ႔ အလ်င္ေျပာင္းတာပဲေလ။)
ဒါေပမဲ့ ဒီသေဘာကလည္း ျမင္ေယာင္ၾကည့္လို႔ သိပ္မခက္ဘူး။ ဆိုင္ကယ္ကို လီဗာတင္လိုက္တယ္။ ေဝါဆို Acceleration ျဖစ္သြားမယ္။ လူကလည္း ခ်က္ခ်င္းေနာက္ကို ယိုင္သြားမယ္။ ဒါ အားသက္ေရာက္တာကို ျပတာ။ အမွန္က အားက ေရွ႕ကို သက္ေရာက္တာ။ ဒါေပမဲ့ လူက Mass ရိွေတာ့ Mass ရဲ႕ ဂုဏ္သတိၱ Inertia က အဲဒီ့အားကို ျပန္တံု႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ ေနာက္ကို ျပန္ယိုင္ျပတာ။
အဲလိုပဲ ဆိုင္ကယ္ရဲ႕ Speed ကို ျမန္တာမဟုတ္ဘဲ Direction ေျပာင္းလိုက္ရင္ လူက ယိုင္တာပဲ။ (ဘယ္ေကြ႕ရင္ ညာဘက္ကို ယိုင္မယ္၊ ညာေကြ႕ရင္ ဘယ္ဘက္ကို ယိုင္မယ္) ဒါ .. အားသက္ေရာက္တယ္ဆိုတာကို ျပတာ။ ဒါဆို ေသခ်ာတယ္ ... Direction ေျပာင္းရင္လဲ (ပမာဏမေျပာင္းေတာင္) acceleration ဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။
အဲဒီ့ Acceleration ကို Centripetal Acceleration လို႔ ေခၚတယ္။ “Centripetal” ဆိုတာ ဂရိစကားလံုးကလာတာ .. အဓိပၸာယ္က “Seeking the center” တဲ့။ ဘာလို႔အဲလိုေခၚလဲဆို ... စက္ဝိုင္းပံုပတ္လို႔ ျဖစ္လာတဲ့ Acceleration မွန္သမွ်ဟာ ဗဟိုဆီကိုပဲ ဦးတည္သြားလို႔ပါ။ မ်က္စိမလည္ဖို႔က အဲဒီ့ျဖစ္လာတဲ့အားက ဗဟိုကို လွမ္းဆဲြမွာ ... ဒါေပမယ့္ လူက စက္ဝိုင္းအျပင္ဘက္ကို ယိုင္မွာ ... ဘာလို႔လဲဆို Inertia ေၾကာင့္ ... ။ ဥပမာ နာရီလက္တံအတိုင္း ကားပတ္ေမာင္းမယ္ဆို လူက တဖက္ကားနံရံ (ဆန္႔က်င္ဖက္နံရံ)ကို သြားကပ္ေနမယ္။
အမွန္က စက္ဝိုင္းပံုပတ္ရင္ Acceleration ႏွစ္မ်ဳိးျဖစ္လာတယ္။ တခုက အခုေျပာတဲ့ Centripetal Acceleration .. ။ ေနာက္တခုက အလ်င္ရဲ႕ဦးတည္ဖက္နဲ႔အၿပိဳင္ျဖစ္လာတဲ့ Tangentail acceleration .. ။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ ကိန္းေသအလ်င္နဲ႔ ပတ္ေနရင္ Centripetal Acceleration တခုပဲ ရိွတယ္။ ကိန္းေသအလ်င္မဟုတ္ရင္ (ဥပမာ ရိုလာကိုစတာလိုဟာမ်ဳိးဆိုရင္) ႏွစ္မ်ဳိးလံုး ရိွမယ္။
ဒါဆို ဦးေမာင္ေမာင္ရဲ႕ဆိုင္ကယ္ေတြ ဘာလို႔ျပဳတ္မက်သလဲ ရွင္းသြားၿပီ။
Acceleration ေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့အားက ဗဟိုကို လွမ္းဆဲြမွာ ... ဒါေပမဲ့ ယိုင္မွာက ဆန္႔က်င္ဘက္ကို ယိုင္မွာ .... ။ တနည္းအားျဖင့္ ကမၻာလံုးနဲ႔ ကပ္ေနမွာ .. ။ ဒါေၾကာင့္ ျပဳတ္မက်တာ .. ။ အဲ တခုေတာ့ ရိွတယ္။ တကယ္က ဆဲြမယ့္အားက Centripetal Acceleration တင္ မဟုတ္ဘူး။ ျဒပ္ဆဲြအားပါ ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ျဖစ္လာတဲ့ ဆန္႔က်င္အားက ျဒပ္ဆဲြအားကိုေတာ့ လြန္ရမေပါ့။ တနည္းအားျဖင့္ Centripetal Acceleration မ်ားရမယ္။ အဓိပၸာယ္က အလ်င္က မ်ားရမယ္ဆိုတာပဲ။ ေႏွးေႏွးေလး ပတ္ရင္ (Centripetal Acceleration က ျဒပ္ဆဲြအရိွန္ထက္ နည္းေနရင္) ေသခ်ာေပါက္ ျပဳတ္က်မွာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေႏွးေႏွးေလး ပတ္လို႔မရဘဲ Speed ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ပတ္ရတယ္။
ဒီသေဘာကို အိမ္မွာလည္း စမ္းၾကည့္လို႔ရတယ္။
ေရပံုးခပ္ေသးေသးမွာ ေရထည့္ .. ။ ၿပီးရင္ လက္ကိုင္ကို ႀကိဳင္းနဲ႔ခ်ည္ၿပီး စက္ဝိုင္းပံု ပတ္ၾကည့္။ ေရေတြ အျပင္ကို ထြက္မလာဘူးဆိုတာ ေတြ႕ရလိမ့္မယ္။ (အထက္ေအာက္ပတ္ခ်င္လည္း ရတယ္၊ လံုေလာက္တဲ့ Speed ေတာ့ ရိွရမေပါ့) ပံုးထဲက ေရေတြဟာ Inertia ရဲ႕ ဂုဏ္သတိၱေၾကာင့္ ပံုးရဲ႕ဖင္ကို ကပ္ေနလိမ့္မယ္။
ဆိုေတာ့ ... ဦးေမာင္ေမာင္ဟာ သူ႕ရဲ႕ ဆပ္ကပ္ကို Centripetal Acceleration, Inertia နဲ႔ Gravity ေပၚမွာ ေဆာ့ကစားျခင္း ျဖစ္ပါေၾကာင္း .. ။
မင္းခိုင္
ေမ ၇ ၂၀၁၇