ဂါမဏိ ● လမ္းသံုးေၾကာင္း
(မုိးမခ) ေမ ၁၄၊ ၂၀၁၇
ဒုတိယကမ႓ာစစ္ၿပီးေတာ့ ဂ်ပန္ဖက္ဆစ္နယ္ခ်ဲ႕ စစ္႐ံႈးသြားၿပီး အဂၤလိပ္ကိုလုိနီနယ္ခ်ဲ႕လဲ ေတာ္ေတာ္ႀကီး ခ်ိနဲ႔အားနည္း သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ဗမာျပည္သူလူထုေတြနဲ႔ ဗမာျပည္ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအဖို႔ လြတ္လပ္ေရး စိတ္ကူးေတြ အေကာင္အထည္ ေပၚဖို႔ နီးစပ္လာခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ဗမာျပည္ ထူေထာင္ေရးနဲ႔ပတ္သက္ ၿပီး လမ္းေၾကာင္းသံုးေၾကာင္းလဲ အၿပိဳင္ေပၚ လာခဲ့တယ္။ (လက္ဝဲ) ဖက္ဒရယ္လမ္းေၾကာင္း၊ သီးျခားလြတ္ လပ္ေရးလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ အင္ပါယာလမ္းေၾကာင္းတို႔ျဖစ္တယ္။
အဂၤလိပ္ေတြ ၁၈၂၆ မွာ ပထမဆံုးသိမ္းခဲ့တဲ့ ရခိုင္ နဲ႔ တနသၤာရီ၊ ၁၈၅၂ မွာ ဒုတိယေျမာက္သိမ္းခဲ့တဲ့ ေအာက္ဗမာျပည္၊ ၁၈၈၅ မွာ တတိယသိမ္းခဲ့တဲ့ အထက္ဗမာျပည္တို႔ဟာ ဗမာျပည္မ Burma Proper အျဖစ္ ပူးေပါင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးခ်ခံရၿပီး ၁၈၈၅ ေနာက္ပိုင္းမွ သိမ္းပိုက္ခံရတဲ့ ရွမ္း ကခ်င္ ခ်င္း ကရင္နီ နယ္ေျမ ေတြကိုေတာ့ သီးျခားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြခ်ခဲ့တယ္။ ဒီနယ္ေျမေတြကို ၁၉၃၅ ခုမွာ ႁခြင္းခ်န္နယ္ေျမမ်ား Scheduled Areas လို႔သတ္မွတ္ၿပီး ဇယား (၁) နယ္ေျမနဲ႔ ဇယား (၂) နယ္ေျမေတြအျဖစ္ ခြဲျခားခဲ့တယ္။ ဇယား (၁) ဝင္နယ္ေျမေတြက ဗမာျပည္မအစိုးရေအာက္မွာမရွိဘဲ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႀကီးႀကီးမားမားရ ၿပီး ဇယား (၂) ဝင္နယ္ေျမေတြကေတာ့ ဗမာျပည္မအစိုးရေအာက္မွာ ကိုယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ တစံုတရာရခဲ့ တယ္။
အဂၤလိပ္ေတြရဲ႕ ႏွိပ္ကြပ္ေသြးစုတ္မႈကို အမ်ားဆံုးခံရတဲ့ ဗမာျပည္မဟာ သဘာဝက်စြာဘဲ ႏိုင္ငံေရးအရ အလႈပ္ရွား အထႂကြဆံုးျဖစ္ခဲ့တယ္။ ရခိုင္ မြန္ ဗမာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး လြတ္လပ္ ေရးကို အျပင္းထန္ဆံုးတိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲသလိုတိုက္ပြဲဝင္ရာမွာ အဓိကအားျဖင့္ ဗမာျပည္မ အဝန္း အဝိုင္းရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးကိုဘဲ စိတ္ဝင္စားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ရွမ္း ကခ်င္ ခ်င္း ကရင္နီ နယ္ေျမေတြကို ဗမာျပည္ နဲ႔ မသက္ဆိုင္ဘူးလို႔ဘဲ သေဘာေပါက္ၾကတယ္။ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕သမားရဲ႕ ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရး Divide-and-Rule ေၾကာင့္ ေသြးကြဲရတာလို႔ အေၾကာင္းျပၾကေပမဲ့ တကယ္ေတာ့ သမိုင္းေၾကာင္းအရ၊ ပထဝီအေန အထားအရ၊ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔သဘာဝအရ သီးျခားစီျဖစ္ေနခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။
ဒီႏိုင္ငံေရးသမားေတြထဲမွာ လက္ဝဲသမားေတြကေတာ့ မာ့က္စ္-လီနင္တုိ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာဝါဒ (ဝါ) လူမ်ဳိးစံု ေသြးစည္းခ်စ္ၾကည္ေရးဝါဒ Internationalism ခံယူၾကတာျဖစ္လို႔ ဗမာျပည္မအပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားနယ္ ေျမေတြ တပူးတေပါင္းတည္း လြတ္လပ္ေရးယူဖုိ႔၊ အဲ့ဒီကာလက ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုလို ဖက္ဒရယ္ျပည္ ေထာင္စုဖြဲ႔ဖို႔ လိုလားၾကတယ္။ ဒီထဲမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ကြန္ျမဴနစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ ရွမ္းျပည္က ဦးတင္ဧတို႔လို တိုင္းရင္းသားလက္ဝဲလူငယ္ေတြ ပါဝင္ၾကတယ္။
အဲဒီကာလက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအပါအဝင္ ဗမာျပည္လက္ဝဲသမားေတြဟာ ဆိုဗီယက္႐ုရွား၊ ယူဂို ဆလားဗီးယား ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေတြမွာ ခြဲထြက္ခြင့္ထည့္ထားတာ၊ သမတႏိုင္ငံေတြ စုေပါင္းၿပီး ျပည္ ေထာင္စုဖြဲ႔ထားတာကို အထင္ႀကီးအားက်ေနတာျဖစ္တယ္။ ဗမာနဲ႔ေပါင္းၿပီး ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔ခ်င္တဲ့ ရွမ္းျပည္ ကလက္ဝဲလူငယ္ေတြကလဲ အႂကြင္းမဲ့ပူးေပါင္းေရးကို လိုလားတာမဟုတ္ဘဲ ဆိုဗီယက္မွာလို လံုးဝကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ခြဲထြက္ခြင့္ရွိတဲ့ျပည္နယ္မ်ဳိးကုိ လိုခ်င္တာျဖစ္တယ္။
ရွမ္းျပည္ကလက္ဝဲလူငယ္ေတြ လႊမ္းမိုးထားတဲ့ အာရွလူငယ္အသင္းရဲ႕ ၁၉၄၄ ခု ဧၿပီလ ေတာင္ႀကီး ညီလာခံမွာ အဆို ၂၁ ခ်က္ခ်တဲ့ထဲက အမွတ္(၁၅) မွာ “နာမည္ေျပာင္းေရးကိစၥ။ မိစၦာအဂၤလိပ္လက္ ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ေသာအထိမ္းအမွတ္၊ ကြ်န္ဘဝကို ေမ့ေပ်ာက္နိုင္ရန္လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံေတာ္ အတြင္းရိွ တိုင္းရင္းသားမ်ားေသြးစည္းညီညြတ္မႈကိုလည္းေကာင္း ရည္ရြယ္၍ လက္ရိွ ဗမာနိုင္ငံေတာ္၊ ဗမာ လူမ်ဳိးဟူေသာအမည္မွ တိုင္းရင္းသားအားလံုးတို့နွင့္သက္ဆိုင္၍ အားလံုးတို့ သေဘာတူေက်နပ္မည့္ သင့္ ေလ်ာ္ေသာနာမည္တခုကို အျမန္ဆံုးေျပာင္းလဲ၍ မွည့္ေခၚေပးရန္ နိုင္ငံေတာ္အစိုးရအား ေလးနက္စြာ တိုက္တြန္းေၾကာင္း” လို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တယ္။ (‘ဇာနည္ႏိုင္ငံ’ ဆိုတဲ့နာမယ္ကိုေတာင္ အဆိုျပဳခဲ့ေသးတယ္။) ဂ်ပန္လက္နက္မခ်ခင္၊ ဒုတိယကမ႓ာစစ္မၿပီးခင္ က်င္းပတဲ့ ၁၉၄၅ ခု ဇူလိုင္လ ဗကပ ဒုတိယကြန္ဂရက္က ဖက္ဒရယ္ႏိုင္ငံထူေထာင္ဖို႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြထဲမွာ ပထမဆံုးအျဖစ္ အဆိုျပဳခဲ့တယ္။ ၁၉၄၆ ခု ဇန္နဝါရီလ ေရႊတိဂံုအလယ္ပစၥယံ ဖဆပလပထမညီလာခံမွာလဲ ဗကပ ကြန္ဂရက္ေလာက္ မတိက် အေသးမစိတ္ေပမဲ့ ခြဲထြက္ခြင့္နဲ့ လြတ္လပ္စြာသေဘာတူညီမႈအေျခခံေပၚမွာ စုေပါင္းႏိုင္ငံထူေထာင္ဖို႔ မူခ်ခဲ့တယ္။
ဗမာႏိုင္ငံေရးသမားေတြထဲမွာ လက္ဝဲသမားအုပ္စုအျပင္ ေနာက္အုပ္စုႏွစ္စုကေတာ့ ျပည္နယ္ေတြမပါဘဲ ဗမာျပည္မတခုတည္းနဲ႔ႏိုင္ငံထူေထာင္ခ်င္သူေတြရယ္၊ ျပည္နယ္ေတြကို ကိုလိုနီအျဖစ္သေဘာထားၿပီး ျပည္ ေထာင္စုနာမယ္ခံ တေက်ာ့ျပန္ဗမာအင္ပါယာထူေထာင္ခ်င္သူေတြရယ္ျဖစ္တယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေျပာ ရရင္ ဗမာႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ တိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးသမားေတြအမ်ားစုကေတာ့ သီးျခားစီလြတ္လပ္ ေရး၊ သီးျခားစီတိုင္းျပည္ထူေထာင္ေရးကိုဘဲ စိတ္ဝင္စားၾကတယ္။ ဒီထဲမွာ ထူးျခားတာက ပအိုဝ္းတိုင္း ရင္းသား ဆီဆိုင္ေစာ္ဘြား စဝ္ခြန္ၾကည္ဟာ ၁၉၃၅ ခုကတည္းက ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတည္ေထာင္ေရး ကို တင္ျပခဲ့တာျဖစ္တယ္။
၁၉၄၅ စက္တင္ဘာလ ကႏၵီစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ ဗမာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ အသြားလမ္းမွာ ကပၸလီကၽြန္းမွာ ေလယာဥ္ခဏနားေတာ့ ဗိုလ္ေက်ာ္ေဇာက လြတ္လပ္ေရးရရင္ ဒီကပၸလီ ကၽြန္းေတြလဲ ဗမာျပည္ထဲျပန္ထည့္ဖို႔ အဂၤလိပ္ဆီကေတာင္းရမယ္လို႔ေျပာေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက လြတ္လပ္ေရးရရင္ အန္ဒမန္ကၽြန္း နီကိုဘာကၽြန္းေတြရဖို႔ထက္ ရွမ္းျပည္ ကခ်င္ျပည္ေတြ ဗမာျပည္ထဲပါဖို႔ ပိုအေရးႀကီးတယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ေနာင္မွာ ဗမာ့တပ္မေတာ္ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ျဖစ္လာၿပီး ဗကပ ဗဟိုေကာ္မတီ ျဖစ္သြားခဲ့တဲ့ ဗုိလ္ေက်ာ္ေဇာဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ ‘အေျမာ္အျမင္ႀကီးမႈ အသိဉာဏ္ႀကီးမႈ’ကို အသက္ ထက္ဆံုး တေလးတစားနဲ႔ တဖြဖြေျပာခဲ့တယ္။
၁၉၄၆ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၈ ရက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တုိင္ပါဝင္တဲ့ ဖဆပလ အလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႔နဲ႔ ရွမ္းျပည္လူငယ္ ကိုယ္စား လွယ္ေတြ ေတြ႔တဲ့အခါ “ႁခြင္းခ်န္နယ္မ်ားမပါဘဲ ဗမာျပည္အား လံုးဝလြတ္လပ္ေရး ေပးခဲ့ရင္ လက္ခံမလား” ေမးေတာ့ ဦးဘေဖက “ယူတန္ယူမယ္၊ အေျခအေနအရသာ ေဆာင္ရြက္ရမယ္” လို႔ ဖဆပလကိုယ္စားေျဖခဲ့တယ္။
ဖဆပလ အလုပ္အမႈေဆာင္တခ်ဳိ႕ကလဲ “ရွမ္းျပည္ဟာ ပထဝီအေနအထားအရ ကုန္းတြင္းပိတ္ ျဖစ္ေနလို႔ စီးပြားေရးနဲ႔ အၾကပ္ကိုင္လိုက္ရင္ ဗမာမ်ားနဲ႔ မေပါင္းမျဖစ္ ေပါင္းကိုေပါင္းရမယ္” လို႔ေျပာခဲ့ေသးတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကေတာ့ အဲသလုိေျပာင္မေျပာဘဲ “စီးပြားေရးစီမံကိန္းလုပ္လုိက္ရင္ တခါတည္းေပါင္း လာရမယ္”လို႔ စကားပရိယာယ္နဲ႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ေနာင္မွာ ဖဆပလက ထုတ္ပစ္လိုက္ရတဲ့ ဝါရင့္ႏိုင္ငံေရး သမား ဗမာမြတ္စလင္ ဦးဘေဖ (ဘႀကီးဘေဖ--ေတာင္က်ေရႏြားႏွစ္ေကာင္မဝသလိုပ၊ ေမာင္ဘေဖ ငါးေထာင္မရေသာ္ေၾကာင့္လို႔ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းက စာခ်ဳိးခဲ့ရတဲ့ ‘ပူးသတ္ေရး’အေခ်ာင္ဝါဒသမား) က ၁၉၃၁-၃၂ လန္ဒန္စားပြဲဝိုင္းအစည္းအေဝးမွာ ‘ဗမာျပည္မနဲ႔မေပါင္းရင္ ရွမ္းျပည္ထဲက ရထားလမ္းေတြ ျပန္ ျဖဳတ္ပစ္မယ္၊ စာတုိက္ေတြ ေၾကးနန္းဓာတ္တိုင္ေတြ ျဖဳတ္ပစ္လိုက္မယ္၊ အာလူးမဝယ္ဘဲ ေနလိုက္မယ္’ လို႔ ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့ဖူးေၾကာင္း ႐ူးသလုိေပါသလိုနဲ႔ ဂုဏ္ယူၿပီး ေျပာေနတယ္။ (တကယ္ေတာ့ အဲဒီရထားလမ္း ေတြ ဓာတ္တိုင္ေတြကလဲ အဂၤလိပ္ကလုပ္ေပးခဲ့တာျဖစ္လို႔ ဗမာအစိုးရ၊ ျပည္မအစိုးရနဲ႔ ဘာမွမဆိုင္ပါဘူး။) ဖဆပလ ထဲက ေတာင္ႀကီးသား ဗမာမြတ္စလင္ ဦးေဖခင္ကေတာ့ ရွမ္းျပည္လက္ဝဲလူငယ္ေတြဘက္က ပါၿပီး ဂ႐ုတစိုက္နဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္နားေပါက္ေအာင္ ေျဖာင္းျဖေပးႏုိင္ခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ပင္လံုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီးျပန္လာေတာ့ ဦးႏု၊ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းတို႔က ခြဲထြက္ခြင့္ေပးတာ ကို အျပင္းအထန္ကန္႔ကြက္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကလဲ မလြန္ဆန္ႏိုင္ဘဲ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ ဦးျမင့္ သိန္းကို “ျဖစ္ႏုိင္ရင္ ရွမ္းနဲ႔ကခ်င္ကို အေျခခံဥပေဒထဲမွာ ခြဲထြက္ခြင့္အပိုဒ္မထည့္ဖို႔ ေျပာေပးပါ” လို႔ ခိုင္းခဲ့ တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျပာလို႔မရရင္လဲ “မရလဲၿပီးေရာေပါ့။ အေရးႀကီးတာမွမဟုတ္ဘဲ။ တျခားႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ ေတြမွာ အဲလိုခြဲထြက္ခြင့္ပါတဲ့အပိုဒ္ကို ဘယ္တိုင္းျပည္မွာမွ အသံုးျပဳခဲ့တာ မရွိခဲ့ပါဘူး။ လိုလုိလားလား ထည့္ထားတဲ့အပိုဒ္ျဖစ္တယ္။ ဒါ့အျပင္ က်ေနာ္ ပင္လံုမွာသေဘာတူခဲ့တာကို ဖဆပလ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က လက္ခံ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ပါမယ္” လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကေျပာခဲ့တယ္။ ေျပာတဲ့အတုိင္းဘဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မက်ဆံုးခင္ ေမလကုန္ အၿပီး က်င္းပခဲ့တဲ့ ဖဆပလ ပဏာမညီလာခံမွာ တုိင္းျပဳ ျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္အတြက္ အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္း ဆြဲေတာ့ နံပတ္တစ္အဆင့္ရွိတဲ့ ျပည္ေထာင္စုျပည္နယ္ေတြနဲ႔ နံပတ္ႏွစ္အဆင့္ရွိတဲ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ရျပည္ နယ္ေတြအတြက္ ခြဲထြက္ခြင့္ထည့္ေပးခဲ့တယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္က်ဆံုးၿပီးေနာက္ ဖဆပလေခါင္းေဆာင္ေတြက ၁၉၄၇ အေျခခံဥပေဒထဲမွာ ခြဲထြက္ခြင့္မပါေစဖို႔ အျပင္းအထန္ႀကိဳးစားခဲ့ၾကေတာ့ အမ်ဳိးသားေရးအားနည္းေသးတဲ့ ခ်င္းေခါင္းေဆာင္ေတြက အလြယ္တကူ လက္ခံလိုက္ၿပီး KNU ခြဲထြက္ KYO ကရင္ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုလဲ စည္း႐ံုးလို႔ရခဲ့တယ္။ ကခ်င္ျပည္ကိုေတာ့ ဇယား ၂ ဝင္ ဗန္းေမာ္ခ႐ိုင္ ထည့္ေပးရလို႔ ခြဲထြက္ခြင့္စြန္႔ရမယ္ ဆုိၿပီး တပတ္႐ိုက္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ရွမ္းျပည္မွာေတာ့ ေစာ္ဘြားေတြတင္မကဘဲ လက္ဝဲသမားရွမ္းလူငယ္ေတြကပါ ခြဲထြက္ခြင့္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ဆုပ္ကိုင္ထားလို႔ ၄၇ အေျခခံဥပေဒထဲ ထည့္ေပးရတယ္။ ဒါေတာင္ ၁၀ ႏွစ္ျပည့္မွ ခြဲထြက္ႏိုင္တယ္လို႔ ညစ္ လိုက္ေသးတယ္။ ကရင္နီမွာလဲ ကင္းဝန္မင္းႀကီးစာခ်ဳပ္ရွိေနတဲ့အတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ေထာက္ခံ ၿပီး ပူးေပါင္းခ်င္တဲ့ ကရင္နီေခါင္းေဆာင္ေတြက တျခားကရင္နီေခါင္းေဆာင္ေတြ ကရင္နီျပည္သူေတြကို စည္း႐ံုးႏိုင္ေအာင္ ခြဲထြက္ခြင့္ ထည့္ေပးလိုက္ရတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ၄၇ အေျခခံဥပေဒမွာ ရွမ္းနဲ႔ကရင္နီ ႏွစ္ျပည္ နယ္ဘဲ ခြဲထြက္ခြင့္ရခဲ့တယ္။
ပဏာမျပင္ဆင္မႈညီလာခံမွာ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ျပည္နယ္ေလးမ်ဳိးနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရ-ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ အာဏာ ေတြကိုလဲ ကုန္က်စရိတ္မ်ားတယ္၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ အရည္အခ်င္းရွိတဲ့လူ မလံုေလာက္ဘူး၊ လြတ္ လပ္ေရးအျမန္ရဖို႔ အရင္လုပ္ရမယ္၊ ေနာက္မွ အေျခခံဥပေဒျပင္လဲရတယ္လို႔ လွည့္ပတ္ေျပာၿပီး တိုင္းျပဳ ျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္မွာ အေပၚယံျပည္ေထာင္စု၊ အႏွစ္သာရတျပည္ေထာင္ႏိုင္ငံလုပ္လိုက္ေတာ့တယ္။ တကယ္ေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တိုင္ကလဲ ရွမ္းျပည္မွာ ပေဒသရာဇ္ေစာ္ဘြားေတြအတြက္ ျပည္ နယ္(အထက္)လႊတ္ေတာ္တခု၊ သာမန္ျပည္သူေတြအတြက္ ျပည္နယ္(ေအာက္)လႊတ္ေတာ္တခု သီးသန္႔စီ ထားေပးဖို႔ ပေဒသရာဇ္ဆန္႔က်င္ေရးသမား ရွမ္းျပည္လက္ဝဲလူငယ္ေတြ တင္ျပတာကို ေငြမရွိ၊ လူမရွိဘူးလို႔ အေျဖေပးခဲ့ဖူးတယ္။
မြန္ေတြနဲ႔ဗမာေတြ အတူတူလိုျဖစ္ေနလို႔ မြန္ေတြအတြက္ သီးျခားျပည္နယ္၊ သီးျခားအခြင့္အေရးေတြ မလို ဘူးလို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တုိင္က ေျပာခဲ့ေသးတယ္။ ဒါ့အျပင္ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္အတြက္ အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းဆြဲတဲ့ ဖဆပလ ပဏာမညီလာခံမွာလဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ ဗမာျပည္မ အေန အထားကို မရွင္းမရွင္းလုပ္ခဲ့ၿပီး လူမ်ဳိးစုလႊတ္ေတာ္အတြက္ ျပည္နယ္တိုင္း အမတ္ဦးေရတန္းတူေရြးခြင့္ မေပးခဲ့ဘဲ ဗမာျပည္မက အမတ္ဦးေရအမ်ားဆံုး (၇၀)၊ ရွမ္းနဲ႔ကရင္က ဒုတိယအမ်ားဆံုး (၃၂ ေယာက္စီ)၊ က်န္ျပည္နယ္ေတြက ကခ်င္ ၁၃ ေယာက္၊ ခ်င္း ၉ ေယာက္၊ ကရင္နီ ၄ ေယာက္ဆိုၿပီး လ်ာထားခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ တဖက္မွာလဲ ျပည္နယ္ ၄ မ်ဳိးနဲ႔ ျပည္နယ္သစ္ေတြ ထူေထာင္ခြင့္၊ ခြဲထြက္ခြင့္ေတြ လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့ တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ ပင္လံုညီလာခံလုပ္ေနတုန္းကလဲ အတူပါလာတဲ့ ဗမာျပည္မအစိုးရအဖြဲ႔ဝင္ ဝန္ႀကီး ရခိုင္တိုင္းရင္းသား ဦးေအာင္ဇံေဝကို အေျခခံဥပေဒဆြဲရင္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ စဥ္းစားေပးမယ္ လို႔ ကတိေပးခဲ့ဖူးတယ္။
ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ၿပီးေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက သိန္းေဖျမင့္ကို မဏိပူရနဲ႔အာသံကိုလႊတ္ၿပီး လြတ္လပ္ ေရးရရင္ ဗမာျပည္ထဲပါဖို႔ သြားစည္း႐ံုးေစခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဗမာစစ္သူႀကီး ဗႏၶဳလကို စိတ္အနာႀကီးနာေနဆဲ ျဖစ္တဲ့ မဏိပူရနဲ႔ အာသံျပည္နယ္ေတြက လက္မခံဘဲ အိႏၵိယနဲ႔ဘဲ ေပါင္းခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီျပည္ နယ္ေတြေအာက္မွာရွိေနတဲ့ ခ်င္းနဲ႔ နာဂေတြလဲ ၂ ႏိုင္ငံထဲ ကြဲပါသြားခဲ့တယ္။
ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ထူေထာင္ခ်င္တဲ့ လက္ဝဲသမားေတြလဲ အေရးနိမ့္သြားခဲ့တယ္။ ဗကပ ကိုယ္တုိင္လဲ ၁၉၇၅ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဖက္ဒရယ္ကိုစြန္႔လႊတ္ၿပီး တ႐ုတ္ပံုစံကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလိုင္း ဝင္သြားခဲ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြကို သဏၭာန္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ဖိႏွိပ္ကၽြန္ျပဳၿပီး (စတုတၳျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ပဥၥမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ စတဲ့) တေက်ာ့ျပန္ ဗမာအင္ပါယာ ထူေထာင္ခ်င္သူေတြကဘဲ လႊမ္းမိုးသြားတာ အားလံုးမ်က္ျမင္ျဖစ္တယ္။ ျပည္နယ္ေတြမပါဘဲ ျပည္မတခုတည္းနဲ႔ ႏိုင္ငံထူေထာင္ခ်င္သူေတြလဲ အခု ေတာ့ ဗမာအင္ပါယာအရသာေတြ႔သြားၿပီး ဒီမိုကေရစီဆန္႔က်င္ေရး စစ္အုပ္စုဗဟိုျပဳ အင္ပါယာထူေထာင္ ခ်င္သူေတြေအာက္ ေခါင္းသွ်ဳိးဝင္သြားၿပီျဖစ္တယ္။
ဘယ္လိုဘဲျဖစ္ပေစ ဒီကေန႔မွာေတာ့ လက္ဝဲမဟုတ္တဲ့ ဖက္ဒရယ္သမားေတြ ဗမာထဲမွာလဲ မ်ားလာၿပီး တိုင္းရင္းသား ေတြထဲမွာဆိုရင္ အထူးအားေကာင္းေနၿပီျဖစ္တယ္။
ဂါမဏိ