ကိုုသစ္ (သီတဂူ) - ထူးမျခားနားႏွင့္ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစ
(မိုုးမခ) ေမ ၄၊ ၂၀၁၇
လြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေလာက္က ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည့္ အဆိုေက်ာ္တို႔ကို ယေန႔ေခတ္လူငယ္ေတြ သိပ္မက်က္မိၾကေတာ့။ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္ႏွစ္ခန္႔က ဟိုေလးတေက်ာ္ျဖစ္ခဲ့သည့္ သီခ်င္းတပုဒ္ကို ဒီေန႔ေခတ္လူငယ္ေလးေတြက သိပ္ျပီးနားရည္မ၀ၾကေတာ့။ အေျပာင္းအလဲျမန္လွသည့္ ေခတ္ရဲ႕သရုပ္ပင္ျဖစ္သည္။ စာအုပ္ထူထူၾကီးေတြကို သိပ္မဖတ္ခ်င္ၾကေတာ့။ ေဆာင္းပါးရွည္ရွည္ၾကီးေတြကို ဖတ္လုိသည့္အာသီသလည္း သိပ္မျပင္းထန္ၾကပါေလေတာ့။ ခပ္သုတ္္သုတ္သြား၊ ခပ္သုတ္သုတ္ စား။ လူခ်င္းေတြ႔လုိ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဖုံးဆက္ရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ စကားေတြ လုိရင္းေျပာလုိ႔ အရင္ကလုိ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ တေမ့တေမာ ဒိုင္ယာေလာ့ ကေလးေတြ ရွားပါးလာေနၾကျပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာျပည္တြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၁၆၀)ေက်ာ္က ေတးေရးဆရာႏွင့္ ေတးသီခ်င္းတပုဒ္က ယေန႔ထိတိုင္ မရိုးႏိုင္ေသးပဲရွိေနေသးသည္ဟုဆိုက စာဖတ္သူအ့့ံၾသသြားလိမ့္မည္ဟု ထင္ပါသည္။ ထိုသီခ်င္းကား ထူးမျခားနား သီခ်င္းပင္ျဖစ္သည္။ ေတးေရးဆရာက ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစ။ ေရွးတုန္းကေတာ့ ျမ၀တီ၀န္ၾကီးဦးစ ဟုေခၚပါသည္။ သူႏွင့္ ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္ၾကသူမ်ားက သူ႔ကို စစ ဟု အျမတ္တနိုး ေခၚၾကသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေရာင္ေတာ္ဖြင့္မ်ားကို ေရးသားစပ္ဆိုထားသည့္ ထူးမျခားနားသီခ်င္းကို ဘာသာေရးပြဲမ်ား၊ ဂုဏ္ျပဳပူေဇာ္ပြဲ မ်ားတြင္ ယေန႔အခ်ိန္အထိ တခမ္းတနား သီဆိုေနၾကဆဲပင္ျဖစ္သည္။
ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၂၈-ခုႏွစ္၊ သတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၁၀)ရက္၊ အဂၤါေန႔တြင္ စစ္ကိုင္းျမိဳ႕အေနာက္ဘက္ မိေက်ာင္းတက္ေခ်ာင္းေက်းရြာတြင္ ေမြးဖြားခဲ့ပါသည္။ မိေက်ာင္းတက္ေခ်ာင္းရြာဆိုသည္မွာ ယခုစစ္ကိုင္းျမိဳ႕ ေအးျမ၀တီ ရပ္ကြက္ပင္ျဖစ္သည္။ ဖခင္ျဖစ္သူက ျမင္းစီတပ္သားၾကီး ဦးေပါက္ေက်ာ္ ျဖစ္ျပီး မိခင္ျဖစ္သူမွာ အမတ္ၾကီးဗညားက်န္းေဒါရဲ႕ေျမး ေဒၚျငိမ္းသာျဖစ္သည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစကို ဆင္ျဖဴရွင္မင္းတရားၾကီးလက္ထက္ (၁၁၂၅-၁၁၃၈) တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
အသက္ေျခာက္ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ ဖခင္ၾကီးဆုံးပါးသြားခဲ့ျပီးေနာက္ အသက္ တစ္ဆယ့္တစ္ႏွစ္အရြယ္တြင္ အင္း၀ျမိဳ႕ မဲထီးဆရာေတာ္ၾကီးဦးပရမေက်ာင္းတြင္ ရွင္သာမေဏျပဳ၍ စာေပသင္ၾကားခဲ့သည္။
ရွင္လူထြက္ျပီးေနာက္ စစ္ကိုင္းျမိဳ႕ ပန္းတိမ္၀န္ေဟာင္းဦးညႊန္႔၏သမီး မေအးႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်ေလသည္။ အသက္ ၁၉-ႏွစ္တြင္ ဇနီးမေအး ဆုံးပါးသြားေသာအခါ ဆိုင္းဆရာၾကီးဦးတုပ္ထံ၌ ေၾကး၀ိုင္းတီးသူျဖစ္လာခဲ့ျပီး ထို႔ေနာက္တြင္ အိမ္ေရွ႕ဘုရား (ေရႊေတာင္မင္း) ထံတြင္ အမႈထမ္းသည္မွစ တီးကြက္၊ ကဗ်ာ ပ်ိဳ႕လကၤာမ်ားႏွင့္ ဇာတ္ေတးသီခ်င္းမ်ားကို ေရးသားျခင္းျဖင့္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သူျဖစ္သည္။
၁၁၇၀-ခုႏွစ္တြင္ အိမ္ေရွ႕မင္းနတ္ရြာစံေသာအခါ ေျမးေတာ္စစ္ကိုင္းမင္းက အိမ္ေရွ႕ အရာကိုရေသာအခါ ဦးစကို အိမ္ေရွ႕သံဆင့္ႏွင့္ ေလွမွဴးရာထူးခန္႔ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ အိမ္ေရွ႕အတြင္း၀င္ရာထူးရခဲ့ျပီး ေနမ်ိဳးေဇယ်သူရဘြဲ႔ကို ရရွိခဲ့သူျဖစ္သည္။
ဘိုးေတာ္မင္းတရားနတ္ရြာစံေသာအခါ ဘၾကီးေတာ္မင္း ေခၚ စစ္ကိုင္းမင္းက ထီးနန္းဆက္ခံပါသည္။ စစ္ကုိင္းမင္းလက္ထက္တြင္ ဦးစကို အတြင္း၀န္ရာထူး ခန္႔အပ္ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အဆင့္အတန္းႏွင့္ ညီမွ်ေသာ မဟာသီဟ သူရဘြဲ႔ကို ရရွိခဲ့သည္။ ပဌမ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲတြင္ ဦးစကို္ယ္တိုင္ စစ္သူၾကီး မဟာဗႏၶဳလႏွင့္အတူ ပါ၀င္တိုက္ခိုက္ခဲ့သူျဖစ္သည္။
အေမရိကန္ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ဆရာၾကီးယုဒသန္သည္ ဦးစႏွင့္ ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္သူျဖစ္သည္။ ကာနယ္ဗာေနးႏွင့္ ဆရာၾကီးယုဒသန္တို႔က ဦးစကို ဥာဏ္ထက္ျမက္သူ အေျမာ္အျမင္ႏွင့္ျပည့္စုံသူ ဥာဏ္အျမင္က်ယ္သူတစ္ေယာက္အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကပါသည္။
၀ိဇၨာ အတတ္၊ သိပၸံအတတ္ပညာရပ္မ်ားတြင္ ဥေရာပတိုက္သားမ်ားသည္ ျမန္မာတို႔ ထက္ ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ၾကေသာေၾကာင့္ ထိုပညာရပ္မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သင္ၾကားေပးေစခ်င္ပါသည္ဟု အၾကံျပဳခဲ့သူမွာ ဦးစပင္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆရာယုဒသန္ ေရးသည့္ အတိုင္ပင္ခံစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားေလသည္။
ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ေဒ၀နာဂရီအကၡရာကို ေရးတတ္သည္။ ဟင္ဒီစကားကိုလည္း ေျပာတတ္သည္။ ခရစ္ယာန္ဓမၼသီခ်င္းေတြကို သီဆိုတတ္ျပီး ကသည္းစကားကိုလည္း ေျပာတတ္သူျဖစ္သည္။ ၁၁၉၀-ခုႏွစ္တြင္ ျမ၀တီျမိဳ႕ကို စားရေသာေၾကာင့္ ျမ၀တီ၀န္ၾကီး ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ျမ၀တီျမိဳ႕ဆိုသည္မွာ ယခု ေကာ့ကရိတ္ ျမ၀တီျမိဳ႕ မဟုတ္။ ဦးစအပိုင္စားရေသာ ျမ၀တီကား သရက္ခရိုင္ ကမၼျမိဳ႔နယ္ထဲတြင္ ပါ၀င္သည့္ ျမိဳ႕တျမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ ျဗိတိသွ်လက္ထက္တြင္ ျမ၀တီျမိဳ႕ကား ေက်းရြာအဆင့္သို႔ ေရာက္သြား ေလသည္။
ကာနယ္ဗာေနး၏ မွတ္တမ္းအရ ၀န္ၾကီးဦးစ၏ ဒုတိယအိမ္ေထာင္မွာ ဟံသာ၀တီ ဘုရင္၏ ေျမးေတာ္တဥၤီးျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ သမီးမ်ားရွိေၾကာင္း ကိုလည္း က၀ိရတနာက်မ္းက ဆိုပါသည္။ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ကေဘာ္ ခ်ိဳင့္၀ွမ္းေဒသကို မဏိပူရေစာ္ဘြား ဂမၺီယာဆင္းကို ေပးမည္ဆိုေသာအခါ ၀န္ၾကီးဦးစက အျပင္းအထန္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ယေန႔ ကေဘာ္ခ်ိဳင့္၀ွမ္းေဒသကို ျမန္မာတို႔ ပိုင္ဆိုင္ေနျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ နန္တြင္းသူ နန္းတြင္းသားမ်ားက ဦးစကို စစ ဟု အျမတ္တနိုး ေခၚၾကေလသည္။
သာယာ၀တီမင္းသည္ ဘၾကီးေတာ္ဘုရားကို နန္းခ်ျပီးေနာက္ နန္းတက္လာေသာအခါ ဦးစတို႔လူစုကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်လုိက္ပါေတာ့သည္။ ထို႔အျပင္ စလင္းျမိဳ႕စားႏွင့္ ဦးစအပါအ၀င္ အျခားေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ေဆးျဖဴသုတ္ထားေသာ ေယာက္မ မ်ားကို ကိုယ္စီကိုင္ေစျပီး စစ္ကိုင္းျမိဳ႕အတြင္း လွည့္လည္ျပသျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ သေဘာမွာ တိုင္းျပည္ဆူပူေအာင္ ေယာက္မကဲ့သို႔ ေမႊၾကသူမ်ားဟူေသာ သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ အသက္ ၇၃-ႏွစ္အရြယ္ရွိ ၀န္ၾကီးဦးစကို သာယာ၀တီမင္းက အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္လုိက္ပါသည္။ အက်ဥ္းသား အျဖစ္ ႏွစ္ႏွစ္ေနျပီးေနာက္ ဦးစ ေထာင္ကလြတ္လာသည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ဘုန္းေတာ္ဘြံ႔၊ ပတ္ပ်ိဳး၊ တ်ာခ်င္း၊ လယ္ထြန္မဂၤလသီခ်င္း၊ နတ္ယိုင္သံ၊ စသည္ျဖင့္ သီခ်င္းအမ်ိဳးအမည္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရးသားခဲ့သည္။ ယေန႔အခ်ိန္ထိ အထင္ရွားဆုံး ျဖစ္ေနသည့္ သီခ်င္းမွာ ထူးမျခားနားသီခ်င္းပင္ျဖစ္သည္။ ထူမျခားနားသည္ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ သီခ်င္းခံျဖစ္သည္။ ထူးမျခားနားသီခ်င္းဟုပဲ ဆိုၾကပါစို႔။ ထူးမျခားနား သီခ်င္းကို ဘၾကီးေတာ္လက္ထက္ အင္း၀ျမိဳကတြင္ စံေနစဥ္ တေန႔ေသာ ညီလာခံအခ်ိန္မွာနန္းေတာ္ရွိ စြယ္ေတာ္ဘုရားမွ ေရာင္ျခည္ေတာ္ လႊတ္သည္ ဟုဆိုပါသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို အမတ္ၾကီးမဟာဓမၼသၾကၤံ ဘြဲ႔ခံ ေမာင္းေထာင္ ဆရာၾကီးဦးျမတ္ေနႏွင့္ တိုင္ပင္ျပီး ေရးသားဆက္သြင္းေစဟူေသာ အမိန္႔ေတာ္ေၾကာင့္ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစက ထူးမျခားနားသီခ်င္းကို ေရးစပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ဗရင္ဂ်ီဓမၼသီခ်င္းသံတစ္ခုခုကို အတုယူျပီး ဤဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ခံ ထူးမျခားနားသီခ်င္းကို ေရးသားပုံရသည္ဟု သူထင္ေၾကာင္း ကာနယ္ဗားေနးက ဆိုပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဒါက သူ၏ မွန္းဆခ်က္တစ္ခုသာျဖစ္ပါသည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီး ဦးစသည္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္းတရားၾကီးလက္ထက္မွ မင္းတုန္းမင္းတရားၾကီး လက္ထက္ တိုင္ မင္းရွစ္ဆက္ကို သီမီလုိက္ေသာ စာဆိုေက်ာ္ၾကီးျဖစ္သည္။
ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ၁၂၁၄-ခုႏွစ္ အသက္ (၈၆)ႏွစ္အရြယ္တြင္ ေရႊဘုိျမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါသည္။
(အက်ယ္သိလုိပါက ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၃) ကို ဖတ္ပါ။)
ကိုသစ္ (သီတဂူ)
၅၊၁၊၂၀၁၇
လြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေလာက္က ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည့္ အဆိုေက်ာ္တို႔ကို ယေန႔ေခတ္လူငယ္ေတြ သိပ္မက်က္မိၾကေတာ့။ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္ႏွစ္ခန္႔က ဟိုေလးတေက်ာ္ျဖစ္ခဲ့သည့္ သီခ်င္းတပုဒ္ကို ဒီေန႔ေခတ္လူငယ္ေလးေတြက သိပ္ျပီးနားရည္မ၀ၾကေတာ့။ အေျပာင္းအလဲျမန္လွသည့္ ေခတ္ရဲ႕သရုပ္ပင္ျဖစ္သည္။ စာအုပ္ထူထူၾကီးေတြကို သိပ္မဖတ္ခ်င္ၾကေတာ့။ ေဆာင္းပါးရွည္ရွည္ၾကီးေတြကို ဖတ္လုိသည့္အာသီသလည္း သိပ္မျပင္းထန္ၾကပါေလေတာ့။ ခပ္သုတ္္သုတ္သြား၊ ခပ္သုတ္သုတ္ စား။ လူခ်င္းေတြ႔လုိ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဖုံးဆက္ရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ စကားေတြ လုိရင္းေျပာလုိ႔ အရင္ကလုိ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ တေမ့တေမာ ဒိုင္ယာေလာ့ ကေလးေတြ ရွားပါးလာေနၾကျပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာျပည္တြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၁၆၀)ေက်ာ္က ေတးေရးဆရာႏွင့္ ေတးသီခ်င္းတပုဒ္က ယေန႔ထိတိုင္ မရိုးႏိုင္ေသးပဲရွိေနေသးသည္ဟုဆိုက စာဖတ္သူအ့့ံၾသသြားလိမ့္မည္ဟု ထင္ပါသည္။ ထိုသီခ်င္းကား ထူးမျခားနား သီခ်င္းပင္ျဖစ္သည္။ ေတးေရးဆရာက ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစ။ ေရွးတုန္းကေတာ့ ျမ၀တီ၀န္ၾကီးဦးစ ဟုေခၚပါသည္။ သူႏွင့္ ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္ၾကသူမ်ားက သူ႔ကို စစ ဟု အျမတ္တနိုး ေခၚၾကသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေရာင္ေတာ္ဖြင့္မ်ားကို ေရးသားစပ္ဆိုထားသည့္ ထူးမျခားနားသီခ်င္းကို ဘာသာေရးပြဲမ်ား၊ ဂုဏ္ျပဳပူေဇာ္ပြဲ မ်ားတြင္ ယေန႔အခ်ိန္အထိ တခမ္းတနား သီဆိုေနၾကဆဲပင္ျဖစ္သည္။
ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၂၈-ခုႏွစ္၊ သတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၁၀)ရက္၊ အဂၤါေန႔တြင္ စစ္ကိုင္းျမိဳ႕အေနာက္ဘက္ မိေက်ာင္းတက္ေခ်ာင္းေက်းရြာတြင္ ေမြးဖြားခဲ့ပါသည္။ မိေက်ာင္းတက္ေခ်ာင္းရြာဆိုသည္မွာ ယခုစစ္ကိုင္းျမိဳ႕ ေအးျမ၀တီ ရပ္ကြက္ပင္ျဖစ္သည္။ ဖခင္ျဖစ္သူက ျမင္းစီတပ္သားၾကီး ဦးေပါက္ေက်ာ္ ျဖစ္ျပီး မိခင္ျဖစ္သူမွာ အမတ္ၾကီးဗညားက်န္းေဒါရဲ႕ေျမး ေဒၚျငိမ္းသာျဖစ္သည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစကို ဆင္ျဖဴရွင္မင္းတရားၾကီးလက္ထက္ (၁၁၂၅-၁၁၃၈) တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
အသက္ေျခာက္ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ ဖခင္ၾကီးဆုံးပါးသြားခဲ့ျပီးေနာက္ အသက္ တစ္ဆယ့္တစ္ႏွစ္အရြယ္တြင္ အင္း၀ျမိဳ႕ မဲထီးဆရာေတာ္ၾကီးဦးပရမေက်ာင္းတြင္ ရွင္သာမေဏျပဳ၍ စာေပသင္ၾကားခဲ့သည္။
ရွင္လူထြက္ျပီးေနာက္ စစ္ကိုင္းျမိဳ႕ ပန္းတိမ္၀န္ေဟာင္းဦးညႊန္႔၏သမီး မေအးႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်ေလသည္။ အသက္ ၁၉-ႏွစ္တြင္ ဇနီးမေအး ဆုံးပါးသြားေသာအခါ ဆိုင္းဆရာၾကီးဦးတုပ္ထံ၌ ေၾကး၀ိုင္းတီးသူျဖစ္လာခဲ့ျပီး ထို႔ေနာက္တြင္ အိမ္ေရွ႕ဘုရား (ေရႊေတာင္မင္း) ထံတြင္ အမႈထမ္းသည္မွစ တီးကြက္၊ ကဗ်ာ ပ်ိဳ႕လကၤာမ်ားႏွင့္ ဇာတ္ေတးသီခ်င္းမ်ားကို ေရးသားျခင္းျဖင့္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သူျဖစ္သည္။
၁၁၇၀-ခုႏွစ္တြင္ အိမ္ေရွ႕မင္းနတ္ရြာစံေသာအခါ ေျမးေတာ္စစ္ကိုင္းမင္းက အိမ္ေရွ႕ အရာကိုရေသာအခါ ဦးစကို အိမ္ေရွ႕သံဆင့္ႏွင့္ ေလွမွဴးရာထူးခန္႔ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ အိမ္ေရွ႕အတြင္း၀င္ရာထူးရခဲ့ျပီး ေနမ်ိဳးေဇယ်သူရဘြဲ႔ကို ရရွိခဲ့သူျဖစ္သည္။
ဘိုးေတာ္မင္းတရားနတ္ရြာစံေသာအခါ ဘၾကီးေတာ္မင္း ေခၚ စစ္ကိုင္းမင္းက ထီးနန္းဆက္ခံပါသည္။ စစ္ကုိင္းမင္းလက္ထက္တြင္ ဦးစကို အတြင္း၀န္ရာထူး ခန္႔အပ္ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အဆင့္အတန္းႏွင့္ ညီမွ်ေသာ မဟာသီဟ သူရဘြဲ႔ကို ရရွိခဲ့သည္။ ပဌမ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲတြင္ ဦးစကို္ယ္တိုင္ စစ္သူၾကီး မဟာဗႏၶဳလႏွင့္အတူ ပါ၀င္တိုက္ခိုက္ခဲ့သူျဖစ္သည္။
အေမရိကန္ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ဆရာၾကီးယုဒသန္သည္ ဦးစႏွင့္ ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္သူျဖစ္သည္။ ကာနယ္ဗာေနးႏွင့္ ဆရာၾကီးယုဒသန္တို႔က ဦးစကို ဥာဏ္ထက္ျမက္သူ အေျမာ္အျမင္ႏွင့္ျပည့္စုံသူ ဥာဏ္အျမင္က်ယ္သူတစ္ေယာက္အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကပါသည္။
၀ိဇၨာ အတတ္၊ သိပၸံအတတ္ပညာရပ္မ်ားတြင္ ဥေရာပတိုက္သားမ်ားသည္ ျမန္မာတို႔ ထက္ ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ၾကေသာေၾကာင့္ ထိုပညာရပ္မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သင္ၾကားေပးေစခ်င္ပါသည္ဟု အၾကံျပဳခဲ့သူမွာ ဦးစပင္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆရာယုဒသန္ ေရးသည့္ အတိုင္ပင္ခံစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားေလသည္။
ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ေဒ၀နာဂရီအကၡရာကို ေရးတတ္သည္။ ဟင္ဒီစကားကိုလည္း ေျပာတတ္သည္။ ခရစ္ယာန္ဓမၼသီခ်င္းေတြကို သီဆိုတတ္ျပီး ကသည္းစကားကိုလည္း ေျပာတတ္သူျဖစ္သည္။ ၁၁၉၀-ခုႏွစ္တြင္ ျမ၀တီျမိဳ႕ကို စားရေသာေၾကာင့္ ျမ၀တီ၀န္ၾကီး ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ျမ၀တီျမိဳ႕ဆိုသည္မွာ ယခု ေကာ့ကရိတ္ ျမ၀တီျမိဳ႕ မဟုတ္။ ဦးစအပိုင္စားရေသာ ျမ၀တီကား သရက္ခရိုင္ ကမၼျမိဳ႔နယ္ထဲတြင္ ပါ၀င္သည့္ ျမိဳ႕တျမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ ျဗိတိသွ်လက္ထက္တြင္ ျမ၀တီျမိဳ႕ကား ေက်းရြာအဆင့္သို႔ ေရာက္သြား ေလသည္။
ကာနယ္ဗာေနး၏ မွတ္တမ္းအရ ၀န္ၾကီးဦးစ၏ ဒုတိယအိမ္ေထာင္မွာ ဟံသာ၀တီ ဘုရင္၏ ေျမးေတာ္တဥၤီးျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ သမီးမ်ားရွိေၾကာင္း ကိုလည္း က၀ိရတနာက်မ္းက ဆိုပါသည္။ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ကေဘာ္ ခ်ိဳင့္၀ွမ္းေဒသကို မဏိပူရေစာ္ဘြား ဂမၺီယာဆင္းကို ေပးမည္ဆိုေသာအခါ ၀န္ၾကီးဦးစက အျပင္းအထန္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ယေန႔ ကေဘာ္ခ်ိဳင့္၀ွမ္းေဒသကို ျမန္မာတို႔ ပိုင္ဆိုင္ေနျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ နန္တြင္းသူ နန္းတြင္းသားမ်ားက ဦးစကို စစ ဟု အျမတ္တနိုး ေခၚၾကေလသည္။
သာယာ၀တီမင္းသည္ ဘၾကီးေတာ္ဘုရားကို နန္းခ်ျပီးေနာက္ နန္းတက္လာေသာအခါ ဦးစတို႔လူစုကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်လုိက္ပါေတာ့သည္။ ထို႔အျပင္ စလင္းျမိဳ႕စားႏွင့္ ဦးစအပါအ၀င္ အျခားေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ေဆးျဖဴသုတ္ထားေသာ ေယာက္မ မ်ားကို ကိုယ္စီကိုင္ေစျပီး စစ္ကိုင္းျမိဳ႕အတြင္း လွည့္လည္ျပသျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ သေဘာမွာ တိုင္းျပည္ဆူပူေအာင္ ေယာက္မကဲ့သို႔ ေမႊၾကသူမ်ားဟူေသာ သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ အသက္ ၇၃-ႏွစ္အရြယ္ရွိ ၀န္ၾကီးဦးစကို သာယာ၀တီမင္းက အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္လုိက္ပါသည္။ အက်ဥ္းသား အျဖစ္ ႏွစ္ႏွစ္ေနျပီးေနာက္ ဦးစ ေထာင္ကလြတ္လာသည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ဘုန္းေတာ္ဘြံ႔၊ ပတ္ပ်ိဳး၊ တ်ာခ်င္း၊ လယ္ထြန္မဂၤလသီခ်င္း၊ နတ္ယိုင္သံ၊ စသည္ျဖင့္ သီခ်င္းအမ်ိဳးအမည္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရးသားခဲ့သည္။ ယေန႔အခ်ိန္ထိ အထင္ရွားဆုံး ျဖစ္ေနသည့္ သီခ်င္းမွာ ထူးမျခားနားသီခ်င္းပင္ျဖစ္သည္။ ထူမျခားနားသည္ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ သီခ်င္းခံျဖစ္သည္။ ထူးမျခားနားသီခ်င္းဟုပဲ ဆိုၾကပါစို႔။ ထူးမျခားနား သီခ်င္းကို ဘၾကီးေတာ္လက္ထက္ အင္း၀ျမိဳကတြင္ စံေနစဥ္ တေန႔ေသာ ညီလာခံအခ်ိန္မွာနန္းေတာ္ရွိ စြယ္ေတာ္ဘုရားမွ ေရာင္ျခည္ေတာ္ လႊတ္သည္ ဟုဆိုပါသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို အမတ္ၾကီးမဟာဓမၼသၾကၤံ ဘြဲ႔ခံ ေမာင္းေထာင္ ဆရာၾကီးဦးျမတ္ေနႏွင့္ တိုင္ပင္ျပီး ေရးသားဆက္သြင္းေစဟူေသာ အမိန္႔ေတာ္ေၾကာင့္ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစက ထူးမျခားနားသီခ်င္းကို ေရးစပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ဗရင္ဂ်ီဓမၼသီခ်င္းသံတစ္ခုခုကို အတုယူျပီး ဤဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ခံ ထူးမျခားနားသီခ်င္းကို ေရးသားပုံရသည္ဟု သူထင္ေၾကာင္း ကာနယ္ဗားေနးက ဆိုပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဒါက သူ၏ မွန္းဆခ်က္တစ္ခုသာျဖစ္ပါသည္။ ျမ၀တီမင္းၾကီး ဦးစသည္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္းတရားၾကီးလက္ထက္မွ မင္းတုန္းမင္းတရားၾကီး လက္ထက္ တိုင္ မင္းရွစ္ဆက္ကို သီမီလုိက္ေသာ စာဆိုေက်ာ္ၾကီးျဖစ္သည္။
ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစသည္ ၁၂၁၄-ခုႏွစ္ အသက္ (၈၆)ႏွစ္အရြယ္တြင္ ေရႊဘုိျမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါသည္။
(အက်ယ္သိလုိပါက ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၃) ကို ဖတ္ပါ။)
ကိုသစ္ (သီတဂူ)
၅၊၁၊၂၀၁၇