ေမာင္ေမာင္စုိး ● ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား - အပိုင္း (၂)

ေမာင္ေမာင္စုိး ● ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား - အပိုင္း (၂)
(မုိးမခ) ဇြန္ ၁၉၊ ၂၀၁၇

● ေရနံ/သဘာဝဓါတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းႏွင့္ ရခိုင္လူထု
ဤသုိ႔ ရခိုင္ကမ္းလြန္မွ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္အတူ တ႐ုတ္တုိ႔အား ေရနံျဖတ္သန္းပုိ႔လႊတ္မႈေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ အက်ဳိးအျမတ္ရသက့ဲသုိ႔ ရခိုင္ေဒသခံလူထု ဘာမ်ားအက်ဳိးရရွိသနည္းဆိုသည္မွာ ရခိုင္လူထု ဆန္းစစ္ေမးခြန္းထုတ္ ေနၾကသည္။ ဤေနရာတြင္ ရခိုင္လူထုအက်ဳိးျဖစ္ထြန္းမႈမွာ ႏွစ္ပိုင္းရွိသည္။ ပထမပိုင္းအရ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ မည္သုိ႔ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းသနည္း (ဝါ) ရခိုင္ျပည္အတြက္ မည္မွ် ခြဲေဝသုံးစြဲေပးသနည္းျဖစ္ၿပီး ဒုတိယပိုင္း ထိုစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေျခစိုက္ရာ ေဒသခံမ်ားအတြက္ မည္မွ်အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းသနည္း (ဝါ) ဘတ္ဂ်က္မည္မွ် ခြဲေဝသုံးစြဲေပးပါသနည္း ဟူ၍ ႏွစ္ ပိုင္းရွိသည္။

ျမန္မာျပည္တြင္ ၿပီးခ့ဲေသာႏွစ္ပိုင္းအတြင္း ဒီမိုကေရစီဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုဟူေသာစကားကို သုံးစြဲလာၾကေသာ္လည္း ဖက္ဒရယ္စနစ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ သေဘာတူညီမႈ မရနိုင္ေသး။ ၿပီးခ့ဲေသာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာသည္ ဗဟိုဦးစီးစနစ္ျဖစ္သည္။ ယ ေန႔ ရခိုင္ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ေပၚလာခ့ဲေသာ္လည္း ဗဟိုကခ်ဳပ္ကိုင္ထားဆဲျဖစ္သည္။ ၂၀၁၆ /၁၇ ဘ႑ာႏွစ္အတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္ကရရွိသည့္ ဘတ္ဂ်က္သည္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရဘတ္ဂ်က္၏ ၀.၇% က်ပ္ေငြ ၁၃၀ ဘီလ်ံသာရွိသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ၿမိဳ႕နယ္ ၁၇ ၿမိဳ႕နယ္ ၿမိဳ႕နယ္ခြဲ ၃ ၿမိဳ႕နယ္ စုစုေပါင္း ၿမိဳ႕နယ္ ၂၀ အတြက္ တၿမိဳ႕နယ္လွ်င္ ပ်မ္းမွ် ၆.၅ ဘီလ်ံသာရွိသည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ ျပည္နယ္အစိုးရ ဘတ္ဂ်က္ျဖင့္ လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား မလုပ္နိုင္ေပ။

ျပည္ေထာင္စုအစိုးရဝန္ႀကီးဌာနမ်ား၏ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္၍ မည္မွ်သုံးစြဲသည္ ကို သီးျခားေဖၚျပသည္ကို မေတြ႕ရသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရက စုစုေပါင္း မည္မွ်သုံးစြဲသည္ကို အမ်ားျပည္သူ လြယ္လင့္တကူ မျမင္သာနိုင္ပါ။ ၂၀၁၅ ေနာက္ပိုင္းတြင္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ကုတင္ ၂၀၀ ေဆး႐ံုအား ကုတင္ ၅၀၀ ဆံ့ေဆး႐ံုအျဖစ္ အဆင့္ျမႇင့္တင္ျခင္း ေျမာက္ဦးအပါ အျခားၿမိဳ႕မ်ားရွိ ေဆး႐ုံအခ်ဳိ႕အား ကုတင္ ၂၀၀ ဆံ့ေဆး႐ုံအျဖစ္ အဆင့္ ျမႇင့္တင္ျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ေနေသာ္လည္း ေဆာက္လုပ္ဆဲျဖစ္သည္။

ရခိုင္ ျပည္နယ္အတြင္း သိသာေသာ အေျခခံအေဆာက္အအုံတည္ေဆာက္မႈ မွာ ၂၀၁၄/၁၅ အတြင္း ေဆာက္လုပ္ၿပီးစီးခ့ဲ့ေသာ ပုဏၰားကြၽန္း၊ အမ္းၿမိဳ႕၊ ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕ႏွင့္ ေတာင္ကုတ္တုိ႔ရွွိ ၂၃၀ KV ဓါတ္အားခြဲ႐ုံ ၄ ခုဟု ဆိုရမည္။ ထိုဓါတ္အားခြဲ႐ုံ ၄ ခုအား မဟာဓါတ္အားလိုင္းႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္အား လွ်ပ္စစ္မီးေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုမဟာဓါတ္အားလိုင္းထဲသုိ႔ ျပည္၊ အုတ္သွ်စ္ပင္၊ မင္းဘူး၊ မန္းႏွင့္ ေက်ာက္ျဖဴ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕စက္႐ုံတုိ႔မွ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား ပုိ႔လႊတ္ၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြက္ လွ်ပ္စစ္ျဖန္႔ေဝသည္။ ေက်ာက္ျဖဴတြင္ ထုတ္လုပ္သည့္ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕စက္႐ုံအတြက္ ခြဲတမ္းအား ေရႊသဘာဝ ဓါတ္ေငြ႕ခြဲတမ္းမွရယူသည္ဟု ဆိုပါသည္။ အဆိုပါ ေက်ာက္ျဖဴစက္႐ုံသည္ ၉၀ MW အထိ ထုတ္လုပ္နိုင္ေသာ္လည္း လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ၆၀ MW အထိသာ ထုတ္လုပ္သည္ဟု ဆိုသည္။

သုိ႔ျဖစ္ရာ ၂၀၁၅ မတိုင္မီ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဒီဇယ္အင္ဂ်င္ျဖင့္သာ အခ်ိန္ပိုင္း မီးေပးနိုင္ၿပီးမီတာခ ျပည္မထက္မ်ားစြာျမင့္မား ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ႀကီး အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ မီးရသည္ဟု ဆိုနိုင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ မဟာဓါတ္အားလိုင္း မေရာက္ေသးေသာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွာ ေမာင္ေတာ၊ ေတာင္ၿပိဳ၊ လက္ဝဲၿမိဳ႕နယ္ခြဲ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္၊ ေျမပုံ၊ ေပါက္ေတာႏွင့္ မာန္ေအာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ လက္ရွိ မဟာဓါတ္အား လိုင္းေရာက္ရွိေနေသာၿမိဳ႕မ်ားမွလည္း ၿမိဳ႕နယ္တြင္းရွိ ေက်းရြာမ်ားသုိ႔ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားေပးရန္ ၆၆ KV ႏွင့္ ၁၁ KV ဓါတ္အား ခြဲ႐ုံမ်ား တည္ေဆာက္ရန္ႏွင့္ ဓါတ္အားလိုင္းသြယ္တန္းရန္ မ်ားစြာက်န္ေနေသးသည္။ ေရွ႕အား မည္သုိ႔ဆက္လက္ေဆာင္ မည္ကို ရွင္းလင္းစြာ မသိရေသးေပ။ လက္ရွိအစိုးရ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ကမာၻ႔ဘဏ္၏ ေခ်းေငြျဖင့္ ႏွစ္ကာလအဆင့္ ဆင့္ တည္ေဆာက္သြားမည္ဟု ဆိုထားသည္ကိုသာ ေတြ႕ရသည္။

အထက္ပါ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားခြဲအား႐ုံမ်ားတည္ေဆာက္ျခင္း မဟာဓါတ္အားလိုင္းမွ ရခိုင္ျပည္နယ္သုိ႔ ၂၀၁၅ မွစ၍ ၂၄ နာရီ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား ျဖန္႔ျဖဴးျခင္းသည္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ၆၈ ႏွစ္အၾကာတြင္ေတြ႕ရေသာ သိသာသည့္ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေပရာ ေရႊသဘာဝဓါတ္ေငြ႕မွရသည့္ ျမင္သာသည့္ တခုတည္းေသာ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းမႈ ဆိုရပါမည္။ အဆိုပါ မဟာဓါတ္အားလိုင္း ရခိုင္ျပည္အတြင္း သြယ္ယူနိုင္ေရးအတြက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာက္ျဖဴ လူထုေတြ႕ဆံုပြဲတခုတြင္ CNPC ကုမၸဏီမွ ျမန္မာ အစုိးရသုိ႔ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀ သန္း လွဴဒါန္းခ့ဲသည္။

လက္ရွိ အေျခခံဥပေဒေအာက္တြင္ ျပည္နယ္တခုတြင္ ထုတ္ယူေသာ သဘာဝသယံဇာတမ်ားအား သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္က မည္၍ မည္မွ် ရယူရမည္ဟု ရာခိုင္ႏႈန္း ခြဲျခားသတ္မွတ္ပိုင္းျခားထားျခင္းမရွိေပ။ ဖက္ဒရယ္စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္တိုင္းတာလွ်င္ အ ေတာ္လိုအပ္ေနေပေသးရာ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕ႏွင့္ ေရနံတင္ပုိ႔မႈလုပ္ငန္းမ်ားမွ ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရခိုင္လူထုအတြက္ မည္မွ် အက်ဳိးရွိသနည္းဆိုသည္က ေမးခြန္းတရပ္ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။

● ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ေဒသခံမ်ား
ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္းသည္ ရမ္းျဗဲကြၽန္း ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕အနီး၌ ကုန္းေပၚသုိ႔စတက္သည္။ ပိုက္လိုင္းျဖတ္သန္းရာတေလ်ာက္ ေျမယာမ်ားအား ေလ်ာ္ေၾကးေပးေျဖရွင္းခ့ဲသည္။ ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕နယ္အတြင္း အထက္တန္းေက်ာင္းအပါ စာသင္ေက်ာင္း အခ်ဳိ႕၊ ေဆးခန္းအခ်ဳိ႕ေဆာက္လုပ္ေပးသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ေက်ာက္ျဖဴသည္ ကိုလိုနီေခတ္ကထဲက ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈရွိၿပီး အေရး ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေသာၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္းေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕နယ္အတြင္း အေျခစိုက္လုပ္ကိုင္၍ ေျပာပေလာက္ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈမွာ ၂၀၁၄ အကုန္ ၂၀၁၅ မွစ၍ မဟာဓါတ္အားလိုင္းမွ ၂၄ နာရီ လွ်ပ္စစ္မီးရၿပီး ျပည္မႏွင့္တန္းတူ မီတာခေပး ေဆာင္ရျခင္းဟု ဆိုရမည္။ ေက်ာက္ျဖဴ ၿမိဳ႕ေပၚ ၁၀ ရပ္ကြက္ႏွင့္ ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ေက်းရြာ ၄၇ ရြာတြင္ မီးရရွိၿပီဟု ဆိုသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားအတြင္း ေက်းရြာအေရအတြက္အမ်ားဆံုး လွ်ပ္စစ္မီးရသည့္ၿမိဳ႕နယ္ဟု ဆိုနိုင္ပါမည္။

ေဒသခံမ်ား အလုပ္အကိုင္ရမႈမွာ တည္ေဆာက္ေရးကာလက အလုပ္ၾကမ္းမ်ားတြင္သာမ်ားၿပီး လက္ရွိပုံမွန္ျဖစ္ခ်ိန္တြင္ အလုပ္အကိုင္ရမႈ နည္းပါးသည္ဟု ဆိုသည္။ ထိ႔ုျပင္ ေဒဝူးႏွင့္တ႐ုတ္ CNPC တုိ႔၏ လွဴဒါန္းမႈေၾကာင့္ အထက္တန္းေက်ာင္း ေဆာင္သစ္၊ အလယ္တန္းေက်ာင္းသစ္ႏွင့္ ေဆးေပးခန္းမ်ားေဆာက္လုပ္ေပးရာ ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕ ပညာေရးႏွင့္က်န္းမားေရး နယ္ပယ္အခ်ဳိ႕တြင္ ေကာင္းမြန္သည့္ပတ္ဝန္းက်င္ရခ့ဲသည္ဟု ဆိုနိုင္သည္။ ခ်ဳပ္၍ဆိုလွ်င္ ေရႊဂက္စ္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေၾကာင့္ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိမႈအျပင္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးနယ္ပယ္အခ်ဳိ႕၌ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈအခ်ဳိ႕ အနည္းငယ္ခံစားရေသာ္လည္း အျခားသိသာေသာ ထူးျခားသည့္ ျဖစ္ထြန္းမႈမရွိ ေဒသခံတုိ႔၏ဝင္ေငြႏွင့္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း သိသာစြာတိုးတက္မႈ မရွိဟု ေဒသခံတုိ႔က ႐ႈျမင္ၾကပါသည္။

● တ႐ုတ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ မေဒးကြၽန္း
ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕မွ ၇ မိုင္ခန္႔အကြာတြင္ရွိေသာ ေက်ာက္ျဖဴျမစ္၊ သံစိုက္ျမစ္အလယ္တြင္ရွိေသာ အလ်ား ၃ မိုင္ အနံ ၃ မိုင္ ခန္႔ရွိေသာ ကြၽန္းငယ္ေလးတခုျဖစ္သည္။ ထိုကြၽန္းငယ္ေလးေပၚတြင္ ရြာ ၄ ရြာရွိသည္ဟု ဆိုနိုင္ပါသည္။ အိမ္ေျခ ၃၀၀ ခန္႔ ရွိသည့္ ျပင္ရြာ၊ အိမ္ေျခ ၁၇၀ ခန္႔ရွိသည့္ ရြာမရြာ၊ အိမ္ေျခ ၂၀၀ ခန္႔ရွိသည့္ ေက်ာက္တန္းရြာႏွင့္ အိမ္ေျခ အိမ္ေျခ ၄၀ ခန္႔ ရိွသည့္ ပန္းတိမ္ဆည္ရြာတုိ႔ရွိၿပီး စုစုေပါင္း အိမ္ေျခ ၇၁၀ ခန္႔ လူဦးေရ ၃၀၀၀ ခန္႔ ေနထိုင္ၾကသည္။

မေဒးကြၽန္းေပၚတြင္ လယ္ဧက ၁၀၀၀ ခန္႔ရွိၿပီး ကြၽန္းေပၚရွိေဒသခံအားလုံး၏ ၇၀ % ခန္႔မွာ ေရလုပ္ငန္းႏွင့္အသက္ေမြးသူမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုမေဒးကြၽန္းငယ္ေလးေပၚတြင္ တ႐ုတ္အစိုးရပိုင္ CNPC ၏ ႀကီးမားသည့္တန္ခ်ိန္သိန္းခ်ီ တင္ေဆာင္နိုင္သည့္ ေရနံတင္သေဘၤာမ်ားဆိုက္ကပ္နိုင္သည့္ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းတခုအျပင္ ႀကီးမားသည့္ ေရနံေလွာင္ကန္ ၁၂ ကန္ အပါအဝင္ ေရနံပုိ႔လႊတ္သည့္ Gas Terminal ႀကီးတခုအား ခန္႔ညားထည္ဝါစြာ ေဆာက္လုပ္ႏိုင္ခ့ဲၾကသည္။ ညစဥ္မီးထိန္ထိန္ညီးလွ်က္ ရွိသည္ကို ရင္သပ္႐ႈေမာဘြယ္ျမင္ေတြ႕ရသည္။ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ ဘီလ်ံေက်ာ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံထားသည့္ လုပ္ငန္းႀကီး တခု၏အစိတ္အပိုင္း မဟုတ္ပါေလာ။

ထို တ႐ုတ္တုိ႔၏ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈတို႔ႏွင့္အတူ မေဒးကြၽန္းသားမ်ား မည္သည္တုိ႔ကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ရ၍ မည္သည္တုိ႔ကို ျပန္ရရွိ လိုက္ပါသနည္း။ ထိုရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႀကီးႏွင့္ မေဒးကြၽန္းေဒသခံမ်ား မည္သည့္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာသည္ကို ေစာေၾကာၾကည့္ၾက ရန္လိုပါသည္။

မေဒးကြၽန္းေပၚရွိ တ႐ုတ္တုိ႔၏ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံႏွင့္ မေဒးကြၽန္းအတြက္ ျပန္လည္လုပ္ေဆာင္ေပးခ်က္မ်ားမွာ ေရတမံတခု တည္ ေဆာက္၍ ထိုဆည္ထဲမွေရအား ေတာင္ကုန္းအျမင့္တခုေပၚရွိ ကန္ထဲသုိ႔ေမာင္းတင္ၿပီး ထိုကန္မွတဆင့္ ရြာမ်ားအား အလို အေလ်ာက္ ေရစီးဆင္းစနစ္ျဖင့္ ရြာမ်ား ေသာက္သုံးေရျဖန္႔ေဝေပးျခင္းကို ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွစ၍ ေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ ေတာင္ ေအာက္ဆည္ထဲမွ ေတာင္ေပၚသုိ႔ ေရေမာင္းတင္သည့္တာဝန္အား တ႐ုတ္တုိ႔က တာဝန္ယူထားသည္။ ရြာမ်ားတြင္ အမ်ား သုံး ေရဘုံဘိုင္မ်ား တရြာလွ်င္ ၃ ခုမွ ၅ ခုအထိ ေဆာက္လုပ္ေပးထားၿပီး ရြာသားမ်ားက ေရဘုံဘိုင္မွ ခပ္ယူသုံးစြဲႏိုင္ၾကသည္။

လွ်ပ္စစ္မီးေပးျခင္းကို ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ စ၍ ေဆာင္ရြက္ေပးၿပီး ရြာရွိအိမ္တိုင္းအတြက္ CNPC မွ မီတာေဘာက္ အလုံး ၇၁၀ လွဴ ဒါန္းေပးခ့ဲသည္။ မီတာခမွာ ျပည္မႏွင့္အတူတူျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္ထိ ၂၄ နာရီ မီးမေပးႏိုင္ေသးဘဲ ညစဥ္ ၆ နာ ရီခြဲမွ ၁၀ နာရီခဲြအထိ တရက္လွ်င္ ၄ နာရီ မီးေပးခ့ဲသည္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ မေဒးကြၽန္းေပၚရွိ ရြာခ်င္းဆက္ ေျမသားလမ္း အရွည္၂ မိုင္ခြဲခန္႔အား CNPC မွ တာဝန္ယူေဖာက္လုပ္ေပးခ့ဲ သည္။ ထို႔ျပင္ မေဒးကြၽန္းေပၚရွိ ရြာမ်ားတြင္မူလတန္းစာသင္ေက်ာင္ေဆာင္ ၃ ခု ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းေပးခ့ဲသည္။ မေဒး ကြၽန္းေပၚတြင္ဆက္သြယ္ေရးအဆင္ေျပေစေရးအတြက္ MPT တာဝါတိုင္တခု ေဆာက္လုပ္ရန္ CNPC မွအေမရိကန္ေဒၚလာ ၃ သိန္း စိုက္ထုတ္ေဆာက္လုပ္ေပးခ့ဲသည္ဟု ဆိုသည္။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္နယ္အစိုးရ၏ ဘတ္ဂ်က္ျဖင့္ က်ပ္သိန္း ၉၇၀ အကုန္အက်ခံၿပီး ျပင္ရြာႏွင့္ရြာမရြာအတြင္း အရွည္ ေပ ၁၁၀၀ ရွိသည့္ ကြန္ကရစ္ခင္းေပးခ့ဲၿပီး သိန္း ၄၂၀၀ ဘတ္ဂ်က္ျဖင့္ တာတမံ ( ေဒသအေခၚ ကာရီ) တခု စတင္ေဆာက္လုပ္ခ့ဲၿပီး ယေန႔တိုင္ အၿပီးသတ္ႏိုင္ျခင္းေတာ့ မရွိေပ။

မေဒးကြၽန္း၌ CNPC/SEAGP အတြက္ ေရနံေလွာင္ကန္ႏွင့္အေဆာက္အအံုမ်ားႏွင့္ ေရနံတင္သေဘၤာဆပ္ကပ္နိုင္ရန္ ကနဦး ေျမသိမ္းဆည္းမႈမွာ ဧက ၁၇၀ ခန္႔ရွိၿပီး ေဒသခံမ်ားပိုင္သည့္ လယ္ေျမ ဧက ၇၀ ပါဝင္ကာ က်န္ေျမ ဧက ၁၀၀ ခန္႔အား ေျမ လြတ္ေျမရိုင္းဟုသတ္မွတ္သည္။ ထို႔ျပင္ ဒုတိေျမသိမ္းဆည္းမႈမွာ ေသာက္သုံးေရအတြက္ ဆည္တမံေဆာက္လုပ္ရန္ ေျမ ဧက ၆၀ ခန္႔ အသုံးျပဳရာတြင္ ေဒသခံတုိ႔၏လယ္ေျမ ဧက ၅၀ ခန္႔ပါဝင္သည္။ ထိုလယ္ေျမမ်ားအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရာတြင္ လယ္တဧက ၁၈ သိန္းသတ္မွတ္ၿပီး ၃ ႏွစ္စာ သီးႏွံေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ သိန္း ၃၀ စုစုေပါင္း တဧကလွ်င္ ၄၈ သိန္းက်ပ္အား ႏွစ္ရစ္ခြဲၿပီး ေပးေလ်ာ္ခ့ဲသည္။ တတိယ ေျမသိမ္းဆည္းမႈမွာ ပိုက္လိုင္းျမႇဳပ္ႏွံရန္အတြက္ အက်ယ္ ေပ ၆၀ ခန္႔ အလ်ား ၃ မိုင္နီးပါးခန္႔ျဖစ္သည္။ ထိုအၾကိမ္တြင္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးအပ္ခ့ဲေသာ္လည္း တြက္ခ်က္မႈ ရႈပ္ေထြးၿပီး ေဒသခံမ်ားၾကား ရွင္းလင္း မႈ မရွိေပ။

● မေဒးကြၽန္း ေျမယာေလ်ာ္ေၾကးေငြ
တတိယအၾကိမ္ ပိုက္လိုင္းျမႇဳပ္ႏွံရာတြင္အသုံုးျပဳေသာ ေျမယာအတြက္ေလ်ာ္ေၾကးေပးအပ္မႈမွာ ေဒသခံမ်ားၾကား ရွင္းလင္းမႈ မရွိေသာ ေလ်ာ္ေၾကးေငြဟု ဆိုနိုင္သည္။ ထိုအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေငြေပးအပ္ရာတြင္ အစိုးရ အေထြေထြအုပ္ခ် ဳပ္ေရး ဦးစီး ဌာန၊ MOGE ျမန္မာ့ေရနံႏွင့္ သဘာဓါတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းႏွင့္ အိႏၵိယကုမၸဏီမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား လာေရာက္ေပးအပ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ တ႐ုတ္ကုမၸဏီပါဝင္ျခင္းမရွိရာ ပိုက္လိုင္းတည္ေဆာက္ေရးကာလတြင္ တ႐ုတ္ဘက္က တာဝန္ယူပုံမရေပ။ သုိ႔ေသာ္ လက္ခံရရွိေသာ ရြာသားမ်ား ထံတြင္ ခိုင္မာေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ား မရွိပါ။ သာမန္စာရြက္အပိုင္းအစ မ်ားေပၚတြင္ ေငြပမာဏေရး၍ ေလ်ာ္ေၾကးေပးထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ မည္သုိ႔မည္ပုံသတ္မွတ္၍ ေလ်ာ္ေၾကးေပးသည္ကို ရြာသားမ်ား မသိၾကရပါ။

အတန္ငယ္ အျမင္က်ယ္ေသာ ရြာသားတဦးထံတြင္ ေျမယာေလ်ာ္ေၾကးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တြက္ခ်က္ထားသည့္ စာရြက္ တရြက္သာေတြ႕ရွိသည္။ အဆိုပါစာရြက္တြင္ေဖၚျပထားသည့္တြက္ခ်က္မႈမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္။ ပိုက္လိုင္းျဖတ္ သန္းရာတြင္ ပါဝင္သည့္ ဥယ်ာဥ္ေျမ အနံ ၅၄ ေပအလ်ား ၄၂၀ ေပ (၀.၈၇ ဧက) အတြက္ တြက္ခ်က္မႈ ျဖစ္ပါသည္။

(က) ဥယ်ာဥ္ (G)- ၃၆၀၀၀၀၀ က်ပ္ × ၀.၈၇  ဧက × ၁ × ၀.၇၅ × ၁ = ၂၃၄၉၀၀၀ က်ပ္
(ခ) ငွက္ေပ်ာ- ၂၀၀၀ က်ပ္ × ၁ ခိုင္ × ၁၅၀ လတ္× ၀.၄ × ၅ ႏွစ္ = ၆၀၀၀၀၀ က်ပ္
(ဂ) သီဟိုဠ္ - ၁၅၀၀ က်ပ္ × ၁၀  ပိႆ × ၂၅ ပင္ × ၀.၁ × ၅ ႏွစ္ = ၁၈၇၅၀၀ က်ပ္
(ဃ) ရာဘာ - ၁၈၀၀ က်ပ္× ၈ ေပါင္× ၇၅ ပင္ × ၀.၁ × ၅ ႏွစ္ = ၅၄၀၀၀၀ က်ပ္
၁၈၀၀ က်ပ္ × ၈ ေပါင္ × ၁၀ ေပါက္ × ၀.၀၅  × ၅ ႏွစ္ = ၃၆၀၀ က်ပ္

ေျမ + သီးႏွံ = စုစုေပါင္းလ ၂၃၄၉၀၀ + ၁၃၆၃၅၀၀ = ၃၇၁၂၅၀၀ က်ပ္ဟူ၍ ေတြ႕ရွိရသည္။

(က) ဥယ်ာဥ္ေျမကိုၾကည့္လွ်င္ တဧက ၃၆ သိန္းႏႈန္းျဖင့္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရာ ပိုင္ရွင္ျဖစ္သူမွာ ၀.၈၇ ဧကရွိ၍ ထိုပိုင္ဆိုင္မႈ ႏွင့္ေျမႇာက္ပါက ထိုသူသည္ ၃၁၃၂၀၀၀ က်ပ္ ရရွိမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၀.၇၅ ႏွင့္ ထပ္ေျမႇာက္သျဖင့္ ထိုေငြ၏ ၇၅ % ျဖစ္ ေသာ ၂၃၄၉၀၀၀ က်ပ္သာ ရရွိသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ၀.၇၅ ႏွင့္ေျမႇာက္၍ ေလ်ာ္ေၾကးေငြေပးခ့ဲသနည္းကို မည္သူမွ် ရွင္းလင္းစြာမသိေပ။

(ခ) ငွက္ေပ်ာကိုၾကည့္လ်င္ ငွက္ေပ်ာတခိုင္လွ်င္ ၂၀၀၀ က်ပ္ႏႈန္းႏွင့္ အပင္ ၁၅၀ အတြက္ ၅ ႏွစ္စာေလ်ာ္သည္ကို ေဖၚျပ ထားရာ ထိုအတိုင္းဆိုလွ်င္ ၁၅ သိန္းရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၀.၄ ႏွင့္ ထပ္ေျမႇာက္ထားရာ အဆိုပါေငြ၏ ၄၀ % ျဖစ္ေသာ ၆ သိန္း သာရသည္ကိုေတြ႕ရသည္။

သီဟိုတြင္လည္း သီဟိုေစ့တပိႆ ၁၅၀၀ က်ပ္ႏႈန္းႏွင့္ တပင္လွ်င္ ၁၀ ပိႆထြက္ရွိသည့္အေပၚအေျခခံ၍ ၅ ႏွစ္စာ တြက္ ခ်က္ထားေသာ္လည္း ၀.၁ ႏွင့္ ထပ္ေျမႇာက္ထား၍ ရသင့္ေငြ၏ ၁၀ % သာရရွိသည္ကိုလည္းေကာင္း၊ ရာဘာတြင္ ပင္ႀကီးႏွင့္ ပင္ေပါက္ခြဲ၍ ၁၀ % ႏွင့္ ၅ % သာတြက္ခ်က္ေပးသည္ကိုလည္းေကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ မည္သုိ႔တြက္ခ်က္သည္ကို မည္ သည့္ရြာသားမွ် ရွင္းလင္းစြာမသိၾကေပ။ အထက္ပါတြက္ခ်က္မႈတြင္ပါဝင္ေသာ ၀.၇၅/၀.၄/၀.၁/၀.၀၅ စသည့္ကိန္း ဂဏန္း မ်ားကို ရွင္းလင္းစြာသိသူမရွိေခ် ။

CNPC ႏွင့္နီးစပ္သူတဦး၏အဆိုအရ ပိုက္လိုင္းျမႇဳပ္ႏွံသည့္ေျမဧရိယာမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေျမယာေလ်ာ္ေၾကးေပးရာတြင္ အ ျပည့္အဝေပးျခင္းမရွိဟု ဆိုသည္။ အေၾကာင္းမွာ ထိုေျမမ်ားေပၚတြင္ အပင္ႀကီးမ်ားမွအပ အျခားရာသီပင္မ်ား စိုက္ပ်ဳိးရန္ မူလပိုင္ရွင္မ်ားအား ျပန္လည္ခြင့္ျပဳ မည္ျဖစ္ရာ ေျမအမ်ဳိးအစားအလိုက္ သီးႏွံအမ်ဳိးစားအလိုက္ မူေသသတ္မွတ္ထားသည့္ႏႈန္း ၏ ရာခိုင္ႏႈန္းခြဲျခားသတ္မွတ္သည့္အခ်ဳိးအစားအတိုင္း ေလ်ာ္ေၾကးေပးသည္ဟု ဆိုသည္။ သုိ႔ေသာ္ လက္ေတြ႕ေလ်ာ္ေၾကးေပး ရာတြင္ ဤသုိ႔ပိုင္းျခားသတ္မွတ္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဒသခံမ်ားၾကားရွင္းလင္းမႈ မရွိေပ။

ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။
ေမာင္ေမာင္စိုး

(ဆရာေမာင္ေမာင္စုိး၏ လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာမွ ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဧရာဝတီျမန္မာပိုင္း၌ ၁၈၊ ၆၊ ၂၀၁၇ ရက္ေန႔က ေဖၚျပၿပီးျဖစ္ပါသည္)

Photo credit : Natural Resource Governance Institute