အရွိန္ျမင့္ေျပာင္းေနတဲ့ ေခတ္ႀကီးအတြက္ ပညာေရးစနစ္သစ္
ေအာင္သူၿငိမ္း
(မိုးမခ) ဇူလိုင္ ၈၊ ၂၀၁၇
တေလာက က်ေနာ္ ေသာမတ္ ဖရီးမင္း (Thomas L. Freidman) ေရးတဲ့ "ေနာက္က်တဲ့အတြက္ ေက်းဇူး တင္ပါတယ္။
အရွိန္ျမႇင့္တင္ ေျပာင္းလဲေနေသာaခတ္တြင္ အေကာင္းျမင္သမားတဦး၏ လမ္းညႊန္" Friedman, Thomas L. (2016). THANK YOU FOR BEING LATE: An Optimist’s Guide to Thriving in the Age of Accelerations, New York: Farrar, Straus & Giroux. စာအုပ္ ျမည္းစမ္းဖတ္ၾကည့္ရပါတယ္။ ဒါနဲ႔ စိတ္ ဝင္စားလာတာနဲ႔ပဲ သူ႔ရဲ႕ေဟာေျပာခ်က္ေတြ၊ ပညာေရးဆိုင္ရာအၾကံေပးခ်က္ေတြကို လိုက္နားေထာင္မိပါ တယ္။
ဖရီးမင္းကေတာ့ အဲသည္စာအုပ္မွာ ကမၻာႀကီးရဲ႕အရွိန္အဟုန္ျပင္းလွ တဲ့ အေျပာင္းအလဲ ၃-ခုကို ရွင္းျပပါ တယ္။ ေစ်းကြက္ (ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း)၊ မိခင္ သဘာဝတရားႀကီး (တနည္း ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ ေျပာင္းလဲလာျခင္း)နဲ႔ မိုး ဥပေဒသ(Moore's law)တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ၃-ခု ေျပာင္းလဲလာပံုကလည္း အရွိန္ အဟုန္ျပင္းစြာေျပာင္းလဲလာေနၿပီး၊ က်ေနာ္တို႔ေနထိုင္မႈဘဝေတြ၊ ကမၻာႀကီးတခုလံုးကိုပါ ရိုက္ခတ္ သက္ ေရာက္ေျပာင္းလဲေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကိစၥ ၃-ခုလံုး အရွိန္အဟုန္ျပင္းစြာ (exponential accleration) ေျပာင္းလဲေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေျပာင္းလဲပံုကို သူက ၾကယ္တာရာေတြေပါက္ကြဲၿပီး အေတာမသတ္ စြမ္း အင္ေတြလႊတ္ထုတ္ေနတဲ့ ဆူပါႏိုဗာ (Supernova) လို႔ တင္စားေျပာပါတယ္။ ဒီလို ျဖစ္ရပ္ေတြက က်ေနာ္ တို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ ပထဝီႏိုင္ငံေရး၊ က်င့္ဝတ္တရားမ်ား၊ လုပ္ငန္းခြင္ (workplace)၊ ရပ္ရြာလူမႈ အသိုက္ အဝန္း (community) အထိပါ သက္ေရာက္မႈေတြရွိေနပါၿပီ။ ဒါဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ အနာဂတ္ပညာေရး အတြက္လည္း ဘယ္လိုသက္ေရာက္မႈေတြ ရွိေစမွာပါလဲ။ ဆက္ၿပီးေတြးမိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေသာမတ္စ္ ဖရီးမင္း အၾကံေပးခ်က္ေတြကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ဆက္လက္တင္ျပထားပါတယ္။
အခု အရွိန္ျမႇင့္ေျပာင္းေနတဲ့ ပထမအင္အားစု ေစ်းကြက္ (ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း) လို႔ ေျပာရာမွာ အရင္ ေခတ္အေျခအေနမဟုတ္၊ အခု ေခတ္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းကို ေျပာတာပါ။
ကိစၥအားလံုးဟာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ပံုစံသြင္းတယ္ (digitized)၊ ၿပီးေတာ့ ကမၻာလႊမ္းပတ္ဆက္သြယ္မႈသေဘာ ေရာက္သြားပါတယ္။
ဒုတိယအင္အားစုကေတာ့ မိခင္သဘာဝ တရားႀကီး (Mother nature) လို႔ သူက ဆို ပါတယ္။ အခုအခါမွာ သဘာဝကပ္ေဘး၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈ၊ ဇီဝမ်ဳိးကြဲစံုလင္ ေထြျပားမႈ က် ဆင္းလာျခင္း (Loss of bio diversity)၊ ကမၻာ့လူဦးေရ ေပါက္ကြဲတိုးပြားလာျခင္းေတြက အလွ်င္အျမန္ ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြက ဘယ္ေခတ္နဲ႔မွ မတူပါဘူး။ အခုေနာက္ပိုင္း ျမန္မာျပည္ပညာေရး မွာ ကစလို႔ sustainability (ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲမႈ) ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင္ၾကားဖို႔ ျဖစ္လာရပါတယ္။
တတိယ အခ်က္ေတာ့ မူးစ္ ဥပေဒႆ (Moore's law) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဆယ္မီကြန္ဒတ္တာ (ခ်စ္ပ္) ေတြ စြမ္းေဆာင္ရည္ဟာ ၁၈-လတိုင္းမွာ ႏွစ္ဆတိုးတက္လာေနပါတယ္။ ပစၥည္းေတြကပိုေသးလာ၊ စြမ္းေဆာင္ ရည္ပိုေကာင္းလာ၊ ေစ်းခ်ဳိလာျဖစ္လာၾကပါတယ္။ အရင္က ကြန္ျပဴတာရဲ႕အလုပ္ေတြကို လက္တဝါးစာ ဖုန္းကေလးက လုပ္ေဆာင္ေနႏိုင္ပါၿပီ။ ဒီအခ်က္ဟာလည္း ေတာ္လွန္ေရးသဖြယ္ အေျပာင္းအလဲပါ။
အခုလို အရွိန္အဟုန္ျပင္းစြာနဲ႔ အေျပာင္းအလဲႀကီး ျဖစ္ေပၚေစဖို႔ ပံ့ပိုးမႈ ၂-ခ်က္ ရွိပါတယ္။
ဆက္သြယ္ေရးကုန္က်စားရိတ္ (Price of connectivity) ေစ်းႏႈန္းလံုးဝက်ဆင္းသြားနဲ႔ ေဒတာသိုေလွာင္မႈ ေစ်းႏႈန္းလံုးဝက်ဆင္ းသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္သြယ္မႈဝိုင္ဖိုင္ (wifi) စသည္ျဖင့္နဲ႔ သိုေလွာင္မႈ (Cloud လို အခမဲ့သိုေလွာင္ရာ)ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိစၥေတြက အခုအခါ ျမန္-အခမဲ့-လြယ္ကူ ျဖစ္ သြားပါၿပီ။ ဘယ္ေနရာကမဆို၊ ဘယ္အခ်ိန္မဆို၊ ဘယ္လိုေနရာမဆို ဆက္သြယ္လို႔ ရသြားပါၿပီ။
သာမန္၊ ပ်မ္းမွ်ေခတ္ မရွိေတာ့ပါ။
ခုလို အရွိန္ျမင့္ေျပာင္းလဲေနမႈ(acceleration)မွာ ေသာမတ္ဖရီးမင္းကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ရႈျမင္ပံုကိုရွင္းျပပါတယ္။ ပထမစဥ္းစားမိတာက ခြန္အားအာဏာ(power) ပါ။ ပါဝါက ဘယ္ကလာပါသလဲ။ သူက စီးပြားေရးစနစ္ (Economy) ကို ဆက္ၾကည့္ပါတယ္။ စီးပြားေရးဆိုတာကလည္း ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား (Industry) နဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းဆိုရင္ လုပ္ငန္းခြင္တခုခ်င္း (workplace) က အေရးပါလာပါ တယ္။ လုပ္ငန္းခြင္အတြက္ ကၽြမ္းက်င္မႈ အရည္အခ်င္း (skills) ေတြ က အေရးပါလာလို႔ ဒါေတြကို သူက ဆက္စပ္ၾကည့္မိတယ္လို႔ ဖရီးမင္းက ေျပာပါတယ္။
အခုလို ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းအသစ္နဲ႔ နည္းပညာေပါက္ကြဲမႈ ေပါင္းစပ္လိုက္တဲ့ ၂၁-ရာစုအဆန္းပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ပညာေရးစနစ္သစ္ေတြကအလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား။ ဆက္စပ္မႈ(connected)၊ အလြန္အက်ဴး ဆက္စပ္မႈ(Hyper-connected)ျဖစ္ေနတဲ့ေခတ္မွာ က်ေနာ္တို႔ပညာေရးစနစ္က အလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား။
ဖရီးမင္း 'ကမၻာျပားၿပီ' (The World is Flat, 2004) ေရးတဲ့အခ်ိန္က ကြန္ျပဴတာ ေကာင္းေကာင္းအလုပ္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ပထမအခ်က္က ကိုယ္ေရးခ်င္တာကို ဒစ္ဂ်စ္တယ္ပံုစံ ေျပာင္းႏိုင္တယ္။ အင္တာနက္ ခ်ိတ္ ဆက္ႏိုင္တယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ကို ခ်ိတ္ဆက္မယ့္ ေဆာ့ဖ္ဝဲယား ေတြ (work-flow software) ေတြ ေပၚ လာတယ္။ ဒီလိုကိစၥေတြကို အင္တာနက္ေပၚရွာဖို႔ Google ဂူးဂဲလ္လို ရွာေဖြစက္အင္ဂ်င္(Search engine) ေတြ ေပၚလာပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြအားလံုးဟာ ေနာက္ပိုင္း အခမဲ့နီးပါး အားလံုး ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီအေျခအေနက ဆင္းရဲသူ ေတြ၊ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြကို တစံုတရာ ျမႇင့္တင္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ကေတာ့ အေျပာင္းအလဲရဲ႔ 'ခ်က္မ'လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။ ေဖ့စ္ဘုတ္ေပၚလာတယ္။ အိုင္ဖုန္း ေပၚလာတယ္။ သိုေလွာင္မႈစနစ္ (Cloud) ေပၚလာတယ္။ ဖုန္းေပၚသံုးတဲ့စနစ္ (app) ေတြ ေပၚ လာတယ္။ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ (4G) လို ဟာေတြ ေပၚလာပါတယ္။ ခုအခါ ျမန္ႏႈန္းျမင့္- ပို ေသးငယ္- ပိုလို႔ လူတိုင္းထိေတြ႔ႏိုင္တဲ့စနစ္ ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ဖုန္းဟာ ကြန္ျပဴတာရဲ႕လုပ္ငန္းအေတာ္မ်ား မ်ားကို လုပ္ေပးေနပါၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ မသိတဲ့ ရႈပ္ေထြးေပြလီတဲ့လုပ္ငန္းေတြကို (ဥပမာ- UBER နဲ႔ တကၠစီ ေခၚသလိုမ်ဳိး) 'One Touch' ခလုတ္ တခ်က္ ႏွိပ္ရံုနဲ႔ လုပ္ႏိုင္သြားပါၿပီ။ ဒီလိုေခတ္အေျခအေနက စား သံုးသူ (consumer) လုပ္ဖို႔ သိပ္ေကာင္းတယ္၊ စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ငန္းရွင္ (entrepreneur) လုပ္ဖို႔ သိပ္ ေကာင္းတယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ ေခတ္က တဖက္သတ္ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ (One way communi- cation) စနစ္ အဆံုးသတ္သြားပါၿပီ။ (One-way communication is over.) [Facebook မွာ လူတိုင္းက တက္ ေဝဖန္၊ ႏိုင္ငံေရး တက္ေျပာေနတာကို ဥပမာေပးရမွာပါ]။ ပ်မ္းမွ် သာမန္လုပ္မယ္ဆိုတဲ့ ေခတ္လည္း ကုန္သြားပါၿပီတဲ့။ (Average is over.) ကိုယ္က ပိုထူးခၽြန္ ပိုေကာင္းမွ ရပါေတာ့မယ္။ လချမင့္- အလယ္ အလတ္ကၽြမ္းက်င္ဆိုတဲ့ေခတ္လည္းကုန္သြားပါၿပီတဲ့။ (ေတာ္ရံုကၽြမ္းက်င္မႈနဲ႔ အရင္ကအေျခအေနေကာင္း တရပ္မွာ လချမင့္ျမင့္ယူထားၾကတာလည္း ေခတ္ကုန္သြားပါၿပီတဲ့။ (High-wage middle-skilled is over.)
က်ေနာ္တို႔ ပညာေရးေတြက အလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား
ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျပႆနာ ၃-ခုကို ဖရီးမင္းက ေဆြးေႏြးပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ေတြက ဗဟုသုတ (knowledge)၊ ကၽြမ္းက်င္မႈ (skills) နဲ႔ စိတ္ေစ့ေဆာ္မႈ (motivation) ကိစၥေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုေခတ္မွာ လူတိုင္းက အိုင္တီ (IT) နည္းပညာကို အေျခခံေတာ့ 'အသံုးလံုး' သဖြယ္သိထားဖို႔ လိုေနပါ ၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းသားေတြ ကြန္ျပဴတာ၊ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ(IT) တီးမိေခါက္မိရွိၾကပါရဲ႕လား။
ဗဟုသုတဆိုတဲ့ေနရာမွာလည္း ဂူးဂဲလ္ကအကုန္သိထားသလိုျဖစ္ေနပါၿပီ။ (Google knows everything.) ခင္ဗ်ား ဘာသိထားသလဲက အေရးမႀကီးေတာ့ပါဘူး။ ဂူးဂဲလ္ေခါက္လိုက္ရင္ အကုန္ေတြ႔ ေနပါၿပီ။ ဗဟု သုတအတြက္ဆိုရင္ ခင္ဗ်ားကိုဘာလို႔ငွားရမွာလဲ။ ဂူးဂဲလ္ေခါက္ၿပီး ရွာေဖြလိုက္ရင္(Search in google) အကုန္ေတြ႔ေန ရတာပါပဲ။ ဆက္စပ္စဥ္းစားမိတာက တေလာက ကိုရဲျမတ္သူတို႔ အိပ္ေဆာင္ ပိဋကတ္ ၃ ပံု အိပ္ေဆာင္စက္ကေလးလုပ္ေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔ ဒီပိဋကတ္ေတြကို အာဂံုေဆာင္အလြတ္ က်က္ေနေတာ့မွာ လဲဆိုေတာ့ စဥ္းစားမိလိုက္ပါေသးတယ္။
ေက်ာင္းေတြက ေကာလိပ္တက္ရင္ အဆင္သင့္ျဖစ္ဖို႔ ေက်ာင္းသားေတြကို ေမြးထုတ္ၾကမွာလားတဲ့ (College ready?)။ မျဖစ္သင့္ေတာ့ဘူး။ စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ငန္းရွင္အတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ (Entrepreneur ready)၊ စိတ္ေစ့ေဆာ္ စူးစမ္းမႈအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ (motivation ready) ေမြးထုတ္ၾကဖို႔ လိုေနပါၿပီလို႔ ဖရီးမင္းက ေျပာပါတယ္။
လူေလးႀကီးလာရင္ ဘာျဖစ္ခ်င္သလဲမစဥ္းစားပါနဲ႔ေတာ့တဲ့။ အဲသည္အလုပ္က သူႀကီးလာရင္ ရွိခ်င္မွ ရွိပါ ေတာ့မယ္။ တေလာက ဂူးဂဲလ္ က ေမာင္းသူမဲ့ကားေတြထုတ္ဖို႔ စဥ္းစားေနေတာ့ ၾကာရင္ ကားဒရိုင္ဘာ အလုပ္ေတာင္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္တယ္ေရးထားတာဖတ္ရပါေသးတယ္။ အဲသည္ေတာ့ နည္းပညာက ဖယ္ထုတ္ပစ္လိုက္မယ့္ လုပ္သားေတြကို ေမြးထုတ္ပစ္မယ့္အစား၊ နည္းပညာနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ကၽြမ္း က်င္မႈအရည္အေသြးေတြကို ပ်ဳိးေထာင္ေပးဖို႔ လိုအပ္လာပါတယ္။ သူဘယ္လို ႀကီးျပင္းခ်င္သလဲပဲ ေမးခြန္း ထုတ္ရပါေတာ့မယ္။
လုပ္ငန္းခြင္အေနနဲ႔ ၃-မ်ဳိး ၃ စားရွိတယ္ဆိုတာ ဖရီးမင္းကခြဲျပပါတယ္။ ပံုမွန္ဆန္တဲ့အလုပ္ေတြ (routine)၊ ပံုမွန္ မဟုတ္ေသာ အလုပ္မ်ား (Non-routine)၊ တိက်တဲ့ ေဒသဆိုင္ရာ နယ္ပယ္တခုက အလုပ္မ်ား (specific local works) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ စက္ရံုမွာလုပ္တဲ့ပံုမွန္အလုပ္မ်ဳိးက ၾကာရင္ နည္းပညာက ဖယ္ ပစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာအလုပ္မ်ား (ဥပမာ- ေရွ႕ေန၊ ကၽြမ္းက်င္မႈတစံုတရာ လိုအပ္တဲ့ အလုပ္မ်ဳိး) ေတာင္ ျပႆနာရွိလာပါၿပီ။
ဖရီးမင္းက Neota Logic ကုမၸဏီ (https://www.neotalogic.com/ industry/legal-services/) ကို ဥပမာေပးပါတယ္။ ေရွ႕ေန အၾကံေပးဝန္ေဆာင္ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းမ်ဳိးေတြမွာေတာင္ နည္းပညာက အစားထိုး ဝင္ေရာက္လာေနတာကို သူက ေထာက္ျပပါတယ္။ ေဒသဆိုင္ရာ တိက်တဲ့နယ္ပယ္တခုက အလုပ္မ်ား (ဥပမာ-သြားစိုက္ဆရာဝန္) လို အလုပ္မ်ဳိး ေတြေတာ့ လူေတြဆက္ဆံေရးလိုအပ္ခ်က္အရ ဆက္ရွိႏိုင္ပါ ေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြ တိုးတက္လာမွာ အမွန္ပါ။ သည္ေတာ့ တန္ဖိုးျမႇင့္ (value-added) ဘယ္လို ဝန္ေဆာင္ေပးမွာလဲဆိုတာက ပိုလို႔အခရာ က်လာပါတယ္။
ဖရီးမင္းကေတာ့ ခုလို အေျပာင္းအလဲျမန္ႏႈန္းျမင့္ကာလမွ ာ အဆင့္ျမင့္ ပညာေရးအတြက္ ဒီအခ်က္ေတြကို အၾကံျပဳပါတယ္။
ေျပာင္းေရႊ႔အေျခခ်သူ တေယာက္လို ေတြးပါ။ (Think like an immigrant!)
ျမင္သာေအာင္ေျပာရရင္ သူမ်ားႏိုင္ငံထဲ အလုပ္သြားလုပ္ၾကတဲ့ က်ေနာ္တို ႔ႏိုင္ငံသားေတြလို၊ ဒုကၡသည္ စခန္းကေန အျခားႏိုင္ငံအေျခခ် သြားၾကသူေတြလိုပါ။ စိတ္ပူပန္လႈပ္ရွားေနရၿပီး အေကာင္းျမင္ထားဖို႔ လိုပါ တယ္။ (paranoid optimist) သူတို႔က ရသမွ် အခြင့္အေရး ကို လက္လြတ္မခံဘဲ ဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္း ၾကရပါတယ္။ ၿပိဳင္ဆိုင္ဖို႔ လံုးပန္းၾကရပါတယ္။ သူမ်ားေရွ႕ေရာက္ေအာင္လုပ္ေနၾကရပါတယ္။
ေအာင္ျမင္မႈေတြေပၚမွာ သာယာမေနႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဇိမ္ခ ဖို႔ကိစၥေတြမွာမသံုးစြဲႏိုင္ ၾကသလို၊ အေကာင္းမျမင္ ရင္ေတာ့ က်ရႈံးသြားဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္။
ဆာေလာင္ေနပါ (Be hungry.)
အခုလိုဆက္သြယ္မႈျမင့္ အရွိန္ျမင့္ေျပာင္းေနတဲ့ေခတ္မွာ လူတိုင္းက ေျပာင္းေရႊ႔အေျခခ်ေနသူ(immigrant) လိုပါပဲတဲ့။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာၿပိဳင္ဆိုင္မႈက လက္ေတြ႔ရွိေနပါတယ္။ အဝလြန္-ေပ်ာ္ရႊင္ေနတာက ေအာင္ျမင္မႈ အတြက္ ေဆးနည္းေကာင္းမဟုတ္ပါဘူးတဲ့။
လက္မႈပညာသည္ တေယာက္လို စဥ္းစားပါ (Think like an artisan!)
ကိုယ့္အလုပ္ကို တန္ဖိုးထား ျမတ္ႏိုးေနဖို႔ လိုအပ္သလို၊ ဂုဏ္ယူေနဖို႔လည္းလိုပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ အျမဲ ႀကိဳးစားမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ကိုထားပါ။ ကိုယ့္တံဆိပ္ (brand) ကို ထူေထာင္ဖို႔ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
အျမဲတမ္း လႈပ္ရွားျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲေနႏိုင္တဲ့အေျခအေနကို ျပင္ထားပါ (Always be in beta mode!)
ဘယ္ကိစၥမွ ၿပီးဆံုးသြားၿပီဆိုတာ မရွိပါဘူး။ ကမၻာႀကီးက အစဥ္သျဖင့္ေျပာင္းလဲေနေတာ့ ရပ္ေနလို႔ မရပါ ဘူး။ ကိုယ့္ကိုခ်န္ထားပါလိမ့္မယ္။ လူအုပ္ေရွ႕က ေရာက္ေအာင္ဆိုရင္ အျမဲတမ္း အသစ္အဆန္းေတြကို တီထြင္ေနဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ စမ္းသပ္တီထြင္မႈေတြကိုလည္း မေၾကာက္ပါနဲ႔လို႔ ဖရီးမင္းက ဆိုပါတယ္။
(PQ + CQ) က IQ ထက္ အျမဲသာပါတယ္။ (PQ plus CQ is always higher than IQ!)
ဆိုလိုတာက စူးစိုက္ခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈ (P.Q. passion quotient) နဲ႔ စူးစမ္းရွာေဖြလိုစိတ္ (C.Q. curiosity quotient) က ဉာဏ္ေကာင္းတာတခုထဲထက္ (I.Q. Intellgence quotient) ကို အျမဲသာလြန္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အိပ္မက္ မက္ပါ။ အိပ္မက္ကို စူးစမ္းမႈ၊ ရူးသြပ္မႈနဲ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ပါ။
စားပြဲထိုးတေယာက္လို စဥ္းစားပါ။ (Think like a waitress.)
ဖရီးမင္းက အိုင္အိုဝါျပည္နယ္ ပါကင္းစ္ (Perkins) ကို သြားလည္စဥ္က ၾကံဳရတဲ့ေက်နပ္စရာ စားပြဲထိုး တေယာက္အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ သူ႔မွာ ေရြးခ်ယ္စရာမ်ားမ်ားစားစား မရွိေသာ္လည္း၊ ေဖာက္သည္ ေတြကို ေက်နပ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ့သူပါ။ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေဆာင္တဲ့ကိစၥတိုင္းမွာ စြန္႔ဦးတီထြင္သူ တဦးလိုစိတ္ထားၿပီး အျမဲမျပတ္ႀကိဳးပမ္းဖို႔ ဆိုခ်င္တာပါ။ ကိုယ့္ေဖာက္သည္အတြက္ တန္ဖိုးျမႇင့္ ဝန္ေဆာင္ ေပးႏိုင္ေအာင္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈေတြ ဘယ္ေတာ့မွမရပ္တန္႔လိုက္ေအာင္ပါပဲ။ ေဖာက္သည္ေတြလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးရံုသာမဟုတ္၊ သူတို႔ေမွ်ာ္လင့္ထားတာထက္ ပိုလြန္ ေပး ေဆာင္ဖို႔ပါပဲ။ ဒါမွပဲ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြၾကားထဲက ထိုးထြက္ရပ္တည္နိုင္မယ္ ဆိုပါတယ္။
ေကာင္းေကာင္း နားေထာင္ပါ။ (Listen well!
အမွန္တကယ္ နားေထာင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏွလံုးသားကိုဖြင့္၊ စူးနစ္တဲ့ စိတ္နဲ႔ (တဖက္သားကို ေလးစား၊ ဆက္စပ္လိုတဲ့ စိတ္) နဲ႔ နားေထာင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အိုင္ဒီယာအသစ္ေတြအတြက္ တံခါးဖြင့္ထားပါ။ ပိုလို႔ ေလ့လာမႈအသစ္ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္ဆိုပါတယ္။
က်ေနာ္တို႔ပညာေရးစနစ္က အလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား။
ေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔ပညာေရးက အလြတ္က်က္မွတ္မႈဘက္ သန္ပါတယ္။ ဖရီးမင္း ေဆြးေႏြးထားသလို က်ေနာ္တို႔ပညာေရးက 'ဗဟုသုတ' ဖက္ကို ပိုမ်ားပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက က်က္စာေတြက ေနာက္တတန္း တက္ရင္ ေမ့သြားျပန္ပါတယ္။ သူ ေဆြးေႏြးထားသလို (power) ပါဝါ၊ စီးပြားေရးစနစ္ (Economy)၊ (Industry) လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၊ (workplace) လုပ္ငန္းခြင္ ဘာမွခ်ိတ္ဆက္မႈမရွိေနပါဘူး။ တခါ ကၽြမ္းက်င္မႈ အရည္အခ်င္း (skills) ကိုလည္း မေပးစြမ္းႏိုင္ပါဘူး။ ခုလို အလြန္အမင္းဆက္သြယ္ေနတဲ့ေခတ္ႀကီး (hyper-connected world) အတြက္လည္း ဆက္သြယ္မႈက ရွိမေနျပန္ပါဘူး။
ေသာမတ္ဖရီးမင္းက ေဆြးေႏြးပါတယ္။ ေအာင္ျမင္ခ်င္တဲ့သူတေယာက္ဟာ တန္ဖိုးျမႇင့္ ဝန္ေဆာင္မႈကို ဘယ္လိုေပးမွာလဲ (စားပြဲထိုးတေယာက္လို စဥ္းစားပါ)၊ သာမန္ပ်မ္းမွ်ေတြက အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ဘူးဆိုတဲ့ ေခတ္မွာ က်ေနာ္တုိ႔က သာမန္၊ စိတ္ေစ့ေဆာ္မႈမရွိတဲ့လူငယ္ (Motivation divide) ကို ေမြးထုတ္ေနပါ သလား… စဥ္းစားမိပါတယ္။ စူးစိုက္ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈ (passion) နဲ႔ စူးစမ္းစပ္စုလိုစိတ္ (curiousity) ကိုလည္း ထည့္သြင္းေပးလိုက္ပါသလား။
၂၁-ရာစုအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ ဆက္လက္ျပင္ဆင္ၾကဖို႔ တိုက္တြန္းပါေၾကာင္း။
စာကိုး
-------
• Friedman, Thomas L. (May 10, 2017). Owning Your Own Future. The New York Times.
• Friedman, Thomas L. (Jan 29, 2013). It’s P.Q. and C.Q. as Much as I.Q.. The New York Times.
• Friedman, Thomas L. (May 10, 2017). Owning Your Own Future. The New York Times.
• Thomas L. Freidman's talk on "Globalization and Higher Education", https://www.youtube.com/watch? v=Xww6-KEBPTE
ေအာင္သူၿငိမ္း
(မိုးမခ) ဇူလိုင္ ၈၊ ၂၀၁၇
တေလာက က်ေနာ္ ေသာမတ္ ဖရီးမင္း (Thomas L. Freidman) ေရးတဲ့ "ေနာက္က်တဲ့အတြက္ ေက်းဇူး တင္ပါတယ္။
အရွိန္ျမႇင့္တင္ ေျပာင္းလဲေနေသာaခတ္တြင္ အေကာင္းျမင္သမားတဦး၏ လမ္းညႊန္" Friedman, Thomas L. (2016). THANK YOU FOR BEING LATE: An Optimist’s Guide to Thriving in the Age of Accelerations, New York: Farrar, Straus & Giroux. စာအုပ္ ျမည္းစမ္းဖတ္ၾကည့္ရပါတယ္။ ဒါနဲ႔ စိတ္ ဝင္စားလာတာနဲ႔ပဲ သူ႔ရဲ႕ေဟာေျပာခ်က္ေတြ၊ ပညာေရးဆိုင္ရာအၾကံေပးခ်က္ေတြကို လိုက္နားေထာင္မိပါ တယ္။
ဖရီးမင္းကေတာ့ အဲသည္စာအုပ္မွာ ကမၻာႀကီးရဲ႕အရွိန္အဟုန္ျပင္းလွ
အခု အရွိန္ျမႇင့္ေျပာင္းေနတဲ့ ပထမအင္အားစု ေစ်းကြက္ (ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း) လို႔ ေျပာရာမွာ အရင္ ေခတ္အေျခအေနမဟုတ္၊ အခု ေခတ္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းကို ေျပာတာပါ။
ကိစၥအားလံုးဟာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ပံုစံသြင္းတယ္ (digitized)၊ ၿပီးေတာ့ ကမၻာလႊမ္းပတ္ဆက္သြယ္မႈသေဘာ ေရာက္သြားပါတယ္။
ဒုတိယအင္အားစုကေတာ့ မိခင္သဘာဝ တရားႀကီး (Mother nature) လို႔ သူက ဆို ပါတယ္။ အခုအခါမွာ သဘာဝကပ္ေဘး၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈ၊ ဇီဝမ်ဳိးကြဲစံုလင္ ေထြျပားမႈ က်
တတိယ အခ်က္ေတာ့ မူးစ္ ဥပေဒႆ (Moore's law) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဆယ္မီကြန္ဒတ္တာ (ခ်စ္ပ္) ေတြ စြမ္းေဆာင္ရည္ဟာ ၁၈-လတိုင္းမွာ ႏွစ္ဆတိုးတက္လာေနပါတယ္။ ပစၥည္းေတြကပိုေသးလာ၊ စြမ္းေဆာင္ ရည္ပိုေကာင္းလာ၊ ေစ်းခ်ဳိလာျဖစ္လာၾကပါတယ္။ အရင္က ကြန္ျပဴတာရဲ႕အလုပ္ေတြကို လက္တဝါးစာ ဖုန္းကေလးက လုပ္ေဆာင္ေနႏိုင္ပါၿပီ။ ဒီအခ်က္ဟာလည္း ေတာ္လွန္ေရးသဖြယ္ အေျပာင္းအလဲပါ။
အခုလို အရွိန္အဟုန္ျပင္းစြာနဲ႔ အေျပာင္းအလဲႀကီး ျဖစ္ေပၚေစဖို႔ ပံ့ပိုးမႈ ၂-ခ်က္ ရွိပါတယ္။
ဆက္သြယ္ေရးကုန္က်စားရိတ္ (Price of connectivity) ေစ်းႏႈန္းလံုးဝက်ဆင္းသြားနဲ႔ ေဒတာသိုေလွာင္မႈ ေစ်းႏႈန္းလံုးဝက်ဆင္
သာမန္၊ ပ်မ္းမွ်ေခတ္ မရွိေတာ့ပါ။
ခုလို အရွိန္ျမင့္ေျပာင္းလဲေနမႈ(acceleration)မွာ ေသာမတ္ဖရီးမင္းကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ရႈျမင္ပံုကိုရွင္းျပပါတယ္။ ပထမစဥ္းစားမိတာက ခြန္အားအာဏာ(power) ပါ။ ပါဝါက ဘယ္ကလာပါသလဲ။ သူက စီးပြားေရးစနစ္ (Economy) ကို ဆက္ၾကည့္ပါတယ္။ စီးပြားေရးဆိုတာကလည္း ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား (Industry) နဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းဆိုရင္ လုပ္ငန္းခြင္တခုခ်င္း (workplace) က အေရးပါလာပါ တယ္။ လုပ္ငန္းခြင္အတြက္ ကၽြမ္းက်င္မႈ အရည္အခ်င္း (skills) ေတြ က အေရးပါလာလို႔ ဒါေတြကို သူက ဆက္စပ္ၾကည့္မိတယ္လို႔ ဖရီးမင္းက ေျပာပါတယ္။
အခုလို ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းအသစ္နဲ႔ နည္းပညာေပါက္ကြဲမႈ ေပါင္းစပ္လိုက္တဲ့ ၂၁-ရာစုအဆန္းပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ပညာေရးစနစ္သစ္ေတြကအလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား။ ဆက္စပ္မႈ(connected)၊ အလြန္အက်ဴး ဆက္စပ္မႈ(Hyper-connected)ျဖစ္ေနတဲ့ေခတ္မွာ က်ေနာ္တို႔ပညာေရးစနစ္က အလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား။
ဖရီးမင္း 'ကမၻာျပားၿပီ' (The World is Flat, 2004) ေရးတဲ့အခ်ိန္က ကြန္ျပဴတာ ေကာင္းေကာင္းအလုပ္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ပထမအခ်က္က ကိုယ္ေရးခ်င္တာကို ဒစ္ဂ်စ္တယ္ပံုစံ ေျပာင္းႏိုင္တယ္။ အင္တာနက္ ခ်ိတ္ ဆက္ႏိုင္တယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ကို ခ်ိတ္ဆက္မယ့္ ေဆာ့ဖ္ဝဲယား ေတြ (work-flow software) ေတြ ေပၚ လာတယ္။ ဒီလိုကိစၥေတြကို အင္တာနက္ေပၚရွာဖို႔ Google ဂူးဂဲလ္လို ရွာေဖြစက္အင္ဂ်င္(Search engine) ေတြ ေပၚလာပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြအားလံုးဟာ ေနာက္ပိုင္း အခမဲ့နီးပါး အားလံုး ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီအေျခအေနက ဆင္းရဲသူ ေတြ၊ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြကို တစံုတရာ ျမႇင့္တင္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ကေတာ့ အေျပာင္းအလဲရဲ႔ 'ခ်က္မ'လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။ ေဖ့စ္ဘုတ္ေပၚလာတယ္။ အိုင္ဖုန္း ေပၚလာတယ္။ သိုေလွာင္မႈစနစ္ (Cloud) ေပၚလာတယ္။ ဖုန္းေပၚသံုးတဲ့စနစ္ (app) ေတြ ေပၚ လာတယ္။ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ (4G) လို ဟာေတြ ေပၚလာပါတယ္။ ခုအခါ ျမန္ႏႈန္းျမင့္- ပို ေသးငယ္- ပိုလို႔ လူတိုင္းထိေတြ႔ႏိုင္တဲ့စနစ္ ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ဖုန္းဟာ ကြန္ျပဴတာရဲ႕လုပ္ငန္းအေတာ္မ်ား မ်ားကို လုပ္ေပးေနပါၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ မသိတဲ့ ရႈပ္ေထြးေပြလီတဲ့လုပ္ငန္းေတြကို (ဥပမာ- UBER နဲ႔ တကၠစီ ေခၚသလိုမ်ဳိး) 'One Touch' ခလုတ္ တခ်က္ ႏွိပ္ရံုနဲ႔ လုပ္ႏိုင္သြားပါၿပီ။ ဒီလိုေခတ္အေျခအေနက စား သံုးသူ (consumer) လုပ္ဖို႔ သိပ္ေကာင္းတယ္၊ စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ငန္းရွင္ (entrepreneur) လုပ္ဖို႔ သိပ္ ေကာင္းတယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ ေခတ္က တဖက္သတ္ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ (One way communi- cation) စနစ္ အဆံုးသတ္သြားပါၿပီ။ (One-way communication is over.) [Facebook မွာ လူတိုင္းက တက္ ေဝဖန္၊ ႏိုင္ငံေရး တက္ေျပာေနတာကို ဥပမာေပးရမွာပါ]။ ပ်မ္းမွ် သာမန္လုပ္မယ္ဆိုတဲ့ ေခတ္လည္း ကုန္သြားပါၿပီတဲ့။ (Average is over.) ကိုယ္က ပိုထူးခၽြန္ ပိုေကာင္းမွ ရပါေတာ့မယ္။ လချမင့္- အလယ္ အလတ္ကၽြမ္းက်င္ဆိုတဲ့ေခတ္လည္းကုန္သြားပါၿပီတဲ့။ (ေတာ္ရံုကၽြမ္းက်င္မႈနဲ႔ အရင္ကအေျခအေနေကာင္း တရပ္မွာ လချမင့္ျမင့္ယူထားၾကတာလည္း ေခတ္ကုန္သြားပါၿပီတဲ့။ (High-wage middle-skilled is over.)
က်ေနာ္တို႔ ပညာေရးေတြက အလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား
ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျပႆနာ ၃-ခုကို ဖရီးမင္းက ေဆြးေႏြးပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ေတြက ဗဟုသုတ (knowledge)၊ ကၽြမ္းက်င္မႈ (skills) နဲ႔ စိတ္ေစ့ေဆာ္မႈ (motivation) ကိစၥေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုေခတ္မွာ လူတိုင္းက အိုင္တီ (IT) နည္းပညာကို အေျခခံေတာ့ 'အသံုးလံုး' သဖြယ္သိထားဖို႔ လိုေနပါ ၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းသားေတြ ကြန္ျပဴတာ၊ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ(IT) တီးမိေခါက္မိရွိၾကပါရဲ႕လား။
ဗဟုသုတဆိုတဲ့ေနရာမွာလည္း ဂူးဂဲလ္ကအကုန္သိထားသလိုျဖစ္ေနပါၿပီ။ (Google knows everything.) ခင္ဗ်ား ဘာသိထားသလဲက အေရးမႀကီးေတာ့ပါဘူး။ ဂူးဂဲလ္ေခါက္လိုက္ရင္ အကုန္ေတြ႔ ေနပါၿပီ။ ဗဟု သုတအတြက္ဆိုရင္ ခင္ဗ်ားကိုဘာလို႔ငွားရမွာလဲ။ ဂူးဂဲလ္ေခါက္ၿပီး ရွာေဖြလိုက္ရင္(Search in google) အကုန္ေတြ႔ေန ရတာပါပဲ။ ဆက္စပ္စဥ္းစားမိတာက တေလာက ကိုရဲျမတ္သူတို႔ အိပ္ေဆာင္ ပိဋကတ္ ၃ ပံု အိပ္ေဆာင္စက္ကေလးလုပ္ေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔ ဒီပိဋကတ္ေတြကို အာဂံုေဆာင္အလြတ္ က်က္ေနေတာ့မွာ လဲဆိုေတာ့ စဥ္းစားမိလိုက္ပါေသးတယ္။
ေက်ာင္းေတြက ေကာလိပ္တက္ရင္ အဆင္သင့္ျဖစ္ဖို႔ ေက်ာင္းသားေတြကို ေမြးထုတ္ၾကမွာလားတဲ့ (College ready?)။ မျဖစ္သင့္ေတာ့ဘူး။ စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ငန္းရွင္အတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ (Entrepreneur ready)၊ စိတ္ေစ့ေဆာ္ စူးစမ္းမႈအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ (motivation ready) ေမြးထုတ္ၾကဖို႔ လိုေနပါၿပီလို႔ ဖရီးမင္းက ေျပာပါတယ္။
လူေလးႀကီးလာရင္ ဘာျဖစ္ခ်င္သလဲမစဥ္းစားပါနဲ႔ေတာ့တဲ့။ အဲသည္အလုပ္က သူႀကီးလာရင္ ရွိခ်င္မွ ရွိပါ ေတာ့မယ္။ တေလာက ဂူးဂဲလ္ က ေမာင္းသူမဲ့ကားေတြထုတ္ဖို႔ စဥ္းစားေနေတာ့ ၾကာရင္ ကားဒရိုင္ဘာ အလုပ္ေတာင္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္တယ္ေရးထားတာဖတ္ရပါေသးတယ္။ အဲသည္ေတာ့ နည္းပညာက ဖယ္ထုတ္ပစ္လိုက္မယ့္ လုပ္သားေတြကို ေမြးထုတ္ပစ္မယ့္အစား၊ နည္းပညာနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ကၽြမ္း က်င္မႈအရည္အေသြးေတြကို ပ်ဳိးေထာင္ေပးဖို႔ လိုအပ္လာပါတယ္။ သူဘယ္လို ႀကီးျပင္းခ်င္သလဲပဲ ေမးခြန္း ထုတ္ရပါေတာ့မယ္။
လုပ္ငန္းခြင္အေနနဲ႔ ၃-မ်ဳိး ၃ စားရွိတယ္ဆိုတာ ဖရီးမင္းကခြဲျပပါတယ္။ ပံုမွန္ဆန္တဲ့အလုပ္ေတြ (routine)၊ ပံုမွန္ မဟုတ္ေသာ အလုပ္မ်ား (Non-routine)၊ တိက်တဲ့ ေဒသဆိုင္ရာ နယ္ပယ္တခုက အလုပ္မ်ား (specific local works) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ စက္ရံုမွာလုပ္တဲ့ပံုမွန္အလုပ္မ်ဳိးက ၾကာရင္ နည္းပညာက ဖယ္ ပစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာအလုပ္မ်ား (ဥပမာ- ေရွ႕ေန၊ ကၽြမ္းက်င္မႈတစံုတရာ လိုအပ္တဲ့ အလုပ္မ်ဳိး) ေတာင္ ျပႆနာရွိလာပါၿပီ။
ဖရီးမင္းက Neota Logic ကုမၸဏီ (https://www.neotalogic.com/
ဖရီးမင္းကေတာ့ ခုလို အေျပာင္းအလဲျမန္ႏႈန္းျမင့္ကာလမွ
ေျပာင္းေရႊ႔အေျခခ်သူ တေယာက္လို ေတြးပါ။ (Think like an immigrant!)
ျမင္သာေအာင္ေျပာရရင္ သူမ်ားႏိုင္ငံထဲ အလုပ္သြားလုပ္ၾကတဲ့ က်ေနာ္တို ႔ႏိုင္ငံသားေတြလို၊ ဒုကၡသည္ စခန္းကေန အျခားႏိုင္ငံအေျခခ် သြားၾကသူေတြလိုပါ။ စိတ္ပူပန္လႈပ္ရွားေနရၿပီး အေကာင္းျမင္ထားဖို႔ လိုပါ တယ္။ (paranoid optimist) သူတို႔က ရသမွ် အခြင့္အေရး ကို လက္လြတ္မခံဘဲ ဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္း ၾကရပါတယ္။ ၿပိဳင္ဆိုင္ဖို႔ လံုးပန္းၾကရပါတယ္။ သူမ်ားေရွ႕ေရာက္ေအာင္လုပ္ေနၾကရပါတယ္။
ေအာင္ျမင္မႈေတြေပၚမွာ သာယာမေနႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဇိမ္ခ ဖို႔ကိစၥေတြမွာမသံုးစြဲႏိုင္
ဆာေလာင္ေနပါ (Be hungry.)
အခုလိုဆက္သြယ္မႈျမင့္ အရွိန္ျမင့္ေျပာင္းေနတဲ့ေခတ္မွာ လူတိုင္းက ေျပာင္းေရႊ႔အေျခခ်ေနသူ(immigrant) လိုပါပဲတဲ့။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာၿပိဳင္ဆိုင္မႈက လက္ေတြ႔ရွိေနပါတယ္။ အဝလြန္-ေပ်ာ္ရႊင္ေနတာက ေအာင္ျမင္မႈ အတြက္ ေဆးနည္းေကာင္းမဟုတ္ပါဘူးတဲ့။
လက္မႈပညာသည္ တေယာက္လို စဥ္းစားပါ (Think like an artisan!)
ကိုယ့္အလုပ္ကို တန္ဖိုးထား ျမတ္ႏိုးေနဖို႔ လိုအပ္သလို၊ ဂုဏ္ယူေနဖို႔လည္းလိုပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ အျမဲ ႀကိဳးစားမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ကိုထားပါ။ ကိုယ့္တံဆိပ္ (brand) ကို ထူေထာင္ဖို႔ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
အျမဲတမ္း လႈပ္ရွားျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲေနႏိုင္တဲ့အေျခအေနကို ျပင္ထားပါ (Always be in beta mode!)
ဘယ္ကိစၥမွ ၿပီးဆံုးသြားၿပီဆိုတာ မရွိပါဘူး။ ကမၻာႀကီးက အစဥ္သျဖင့္ေျပာင္းလဲေနေတာ့ ရပ္ေနလို႔ မရပါ ဘူး။ ကိုယ့္ကိုခ်န္ထားပါလိမ့္မယ္။ လူအုပ္ေရွ႕က ေရာက္ေအာင္ဆိုရင္ အျမဲတမ္း အသစ္အဆန္းေတြကို တီထြင္ေနဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ စမ္းသပ္တီထြင္မႈေတြကိုလည္း မေၾကာက္ပါနဲ႔လို႔ ဖရီးမင္းက ဆိုပါတယ္။
(PQ + CQ) က IQ ထက္ အျမဲသာပါတယ္။ (PQ plus CQ is always higher than IQ!)
ဆိုလိုတာက စူးစိုက္ခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈ (P.Q. passion quotient) နဲ႔ စူးစမ္းရွာေဖြလိုစိတ္ (C.Q. curiosity quotient) က ဉာဏ္ေကာင္းတာတခုထဲထက္ (I.Q. Intellgence quotient) ကို အျမဲသာလြန္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အိပ္မက္ မက္ပါ။ အိပ္မက္ကို စူးစမ္းမႈ၊ ရူးသြပ္မႈနဲ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ပါ။
စားပြဲထိုးတေယာက္လို စဥ္းစားပါ။ (Think like a waitress.)
ဖရီးမင္းက အိုင္အိုဝါျပည္နယ္ ပါကင္းစ္ (Perkins) ကို သြားလည္စဥ္က ၾကံဳရတဲ့ေက်နပ္စရာ စားပြဲထိုး တေယာက္အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ သူ႔မွာ ေရြးခ်ယ္စရာမ်ားမ်ားစားစား မရွိေသာ္လည္း၊ ေဖာက္သည္ ေတြကို ေက်နပ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ့သူပါ။ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေဆာင္တဲ့ကိစၥတိုင္းမွာ စြန္႔ဦးတီထြင္သူ တဦးလိုစိတ္ထားၿပီး အျမဲမျပတ္ႀကိဳးပမ္းဖို႔ ဆိုခ်င္တာပါ။ ကိုယ့္ေဖာက္သည္အတြက္ တန္ဖိုးျမႇင့္ ဝန္ေဆာင္ ေပးႏိုင္ေအာင္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈေတြ ဘယ္ေတာ့မွမရပ္တန္႔လိုက္ေအာင္ပါပဲ။ ေဖာက္သည္ေတြလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးရံုသာမဟုတ္၊ သူတို႔ေမွ်ာ္လင့္ထားတာထက္ ပိုလြန္ ေပး ေဆာင္ဖို႔ပါပဲ။ ဒါမွပဲ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြၾကားထဲက ထိုးထြက္ရပ္တည္နိုင္မယ္ ဆိုပါတယ္။
ေကာင္းေကာင္း နားေထာင္ပါ။ (Listen well!
အမွန္တကယ္ နားေထာင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏွလံုးသားကိုဖြင့္၊ စူးနစ္တဲ့ စိတ္နဲ႔ (တဖက္သားကို ေလးစား၊ ဆက္စပ္လိုတဲ့ စိတ္) နဲ႔ နားေထာင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အိုင္ဒီယာအသစ္ေတြအတြက္ တံခါးဖြင့္ထားပါ။ ပိုလို႔ ေလ့လာမႈအသစ္ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္ဆိုပါတယ္။
က်ေနာ္တို႔ပညာေရးစနစ္က အလုပ္ျဖစ္ပါေသးသလား။
ေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔ပညာေရးက အလြတ္က်က္မွတ္မႈဘက္ သန္ပါတယ္။ ဖရီးမင္း ေဆြးေႏြးထားသလို က်ေနာ္တို႔ပညာေရးက 'ဗဟုသုတ' ဖက္ကို ပိုမ်ားပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက က်က္စာေတြက ေနာက္တတန္း တက္ရင္ ေမ့သြားျပန္ပါတယ္။ သူ ေဆြးေႏြးထားသလို (power) ပါဝါ၊ စီးပြားေရးစနစ္ (Economy)၊ (Industry) လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၊ (workplace) လုပ္ငန္းခြင္ ဘာမွခ်ိတ္ဆက္မႈမရွိေနပါဘူး။ တခါ ကၽြမ္းက်င္မႈ အရည္အခ်င္း (skills) ကိုလည္း မေပးစြမ္းႏိုင္ပါဘူး။ ခုလို အလြန္အမင္းဆက္သြယ္ေနတဲ့ေခတ္ႀကီး (hyper-connected world) အတြက္လည္း ဆက္သြယ္မႈက ရွိမေနျပန္ပါဘူး။
ေသာမတ္ဖရီးမင္းက ေဆြးေႏြးပါတယ္။ ေအာင္ျမင္ခ်င္တဲ့သူတေယာက္ဟာ တန္ဖိုးျမႇင့္ ဝန္ေဆာင္မႈကို ဘယ္လိုေပးမွာလဲ (စားပြဲထိုးတေယာက္လို စဥ္းစားပါ)၊ သာမန္ပ်မ္းမွ်ေတြက အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ဘူးဆိုတဲ့ ေခတ္မွာ က်ေနာ္တုိ႔က သာမန္၊ စိတ္ေစ့ေဆာ္မႈမရွိတဲ့လူငယ္ (Motivation divide) ကို ေမြးထုတ္ေနပါ သလား… စဥ္းစားမိပါတယ္။ စူးစိုက္ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈ (passion) နဲ႔ စူးစမ္းစပ္စုလိုစိတ္ (curiousity) ကိုလည္း ထည့္သြင္းေပးလိုက္ပါသလား။
၂၁-ရာစုအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ ဆက္လက္ျပင္ဆင္ၾကဖို႔ တိုက္တြန္းပါေၾကာင္း။
စာကိုး
-------
• Friedman, Thomas L. (May 10, 2017). Owning Your Own Future. The New York Times.
• Friedman, Thomas L. (Jan 29, 2013). It’s P.Q. and C.Q. as Much as I.Q.. The New York Times.
• Friedman, Thomas L. (May 10, 2017). Owning Your Own Future. The New York Times.
• Thomas L. Freidman's talk on "Globalization and Higher Education", https://www.youtube.com/watch?
Comments