ေအာင္သူၿငိမ္း ● အဲန္ဂ်ီအို မ်ဳိးဆက္မ်ား

ေအာင္သူၿငိမ္း ● အဲန္ဂ်ီအို မ်ဳိးဆက္မ်ား
(မိုုးမခ) ၾသဂုုတ္ ၁၁၊ ၂၀၁၇

တေလာက က်ေနာ္သင္တန္းတခုမွာ 'အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႔ အခန္းက႑' (Role of civil society) ကို ေျပာ ျဖစ္ပါတယ္။

အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္း (Civil society) ဆိုတာကေတာ့ တသီးပုဂၢလ လူပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရတို႔အၾကား မွာ အတင္းအက်ပ္ျပဳမႈကင္းစြာ လူသားခ်င္း အသင္းအပင္းဖြဲ႔စည္းထားသည့္ နယ္ပယ္ေနရာလို႔ Oxford Handbook on Civil Society စာအုပ္မွာ ေယဘုယ် ရွင္းျပထားပါတယ္။ ဒီအသင္းအပင္းေတြက အစိုးရနဲ႔ကင္းရမယ္၊ ေစ်းကြက္နဲ႔ ကင္းရမယ္။ တန္ဖိုးထားမႈ (Value) ဆိုင္ရာ၊ သို႔မဟုတ္ လက္ငင္း အက်ဳိးျဖစ္မႈ (interest) ဆိုင္ရာ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ စုေပါင္းလုပ္ ကိုင္ၾကတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲသည္မွာ က်ေနာ္က ဟားဗတ္ပါေမာကၡ၊ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားသူ ေဒးဗစ္ေကာ္တြန္ (David Korton) ေျပာတ့ဲ အဲန္ဂ်ီအို မ်ဳိးဆက္ ၃-ခုကို ကိုးကားၿပီး ရွင္းျပျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း အခ်ဳိ႔ပညာရွင္ေတြက ျဖည့္စြက္ၿပီး အဲန္ဂ်ီအိုမ်ဳိးဆက္ ၄-ခုအျဖစ္ ေရးသားၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။

အဲန္ဂ်ီအို ပထမမ်ဳိးဆက္ (First generation NGO) က အလွဴေပးေရးေလာက္ပါပဲ။ကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ လူမႈဖူလံုေရး ကိစၥေတြ လုပ္ေပးပါတယ္။ ျမန္မာ ျပည္မွာေတာ့ သာေရး၊ နာေရးအသင္း၊ နာ/ကူအသင္း… စသည္ျဖင့္ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ေရေဘးေတြျဖစ္လာရင္ အလွဴခံေတြလည္း အမ်ားအျပား ေတြ႔ၾကရပါတယ္။ လူတဦးခ်င္း၊ မိသားတစုခ်င္း လည္း လုပ္လို႔ရပါတယ္။ သူ႔ရဲ႔စီမံခန္႔ခြဲပံုက သယ္/ပို႔ ေထာက္ပံ့ကိစၥ (Logistics) မ်ဳိးပါ။

အဲန္ဂ်ီအို ဒုတိယမ်ဳိးဆက္ (Second generation NGO) ကေတာ့ ရပ္ရြာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကိစၥေတြ လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။ သင္တန္း ကိစၥေတြ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကိစၥေတြ ေရတို-ေရရွည္ ပတ္သက္လာပါတယ္။ သူ႔ရဲ႔စီမံခန္႔ခြဲပံုကေတာ့ စီမံခ်က္စက္ဝိုင္း ခန္႔ခြဲမႈေခၚၾက တဲ့ (Project cycle management) ေတြ ပါလာပါတယ္။ လိုအပ္ခ်က္ေလ့လာ၊ အစီအစဥ္ေရးဆြဲ၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္၊ ျပန္လည္စိစစ္သံုးသပ္ စသည္ျဖင့္ပါ။ နာဂစ္အၿပီး ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႔ေတြက ေနာက္ပိုင္း ရပ္ရြာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးခ်ည္းကပ္မႈဖက္ ကို အမ်ားအျပား ေျပာင္းသြားၾကပါတယ္။

အဲန္ဂ်ီအို တတိယမ်ဳိးဆက္ (Third generation NGO) ကေတာ့ ေရရွည္တည္တံ့တဲ့ စနစ္ေျပာင္းလဲ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ (Sustainable systems development) ကို ဦးစားေပးလာပါတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ခရိုင္၊ ေဒသ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္အထိပါ ပါဝင္ပတ္ သက္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဥပမာေပးရရင္ စနစ္ေျပာင္းႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့ NNER (ပညာေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈကြန္ရက္)၊ လူငယ္မူဝါဒေရးဆြဲေရး ကြန္ရက္၊ ၿမိဳ႔နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ လႈပ္ရွားေနၾက သူမ်ား၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အေရး၊ အမ်ဳိးသမီးအေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လႈပ္ရွားေနသူ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ သူတို႔က ေလာ္ဘီေခၚတဲ့ အစိုးရကို တိုက္တြန္းစည္းရံုးေရး လုပ္ငန္းေတြလည္း လုပ္ၾကပါတယ္။ စနစ္ကို ျပင္ဆင္ခ်င္ၾကတာပါ။ သူတို႔ရဲ႔ စီမံခန္႔ခြဲမႈက် ေတာ့ Strategic system management လို႔ေခၚၾကပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာက် ခ်ည္းကပ္ စနစ္စီမံမႈမ်ဳိးပါ။

ေဒးဗစ္ေကာ္တြန္ အယူအဆကို ခ်ဲ႔ထြင္ၿပီး စတုတၳမ်ဳိးဆက္ အဲန္ဂ်ီအို (Fourth generation NGO) ကိုလည္း ေဆြးေႏြးၾက ပါတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေဘာင္ေက်ာ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ျပည္သူ႔ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအတြက္ လႈံ႔ေဆာ္ၾကသူ ေတြပါ။ ဥပမာ- ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားၾကသူကြန္ရက္ေတြ၊ ဂရင္းပိစ္၊ ကမၻာ့ေႂကြးၿမီေလ်ာ္ပစ္ေရး၊ ကုလသမဂၢ ျပဳျပင္ေရး စတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ျပင္ဆင္မႈလုပ္ငန္းထက္ ေဘာင္ေက်ာ္ၾကည့္ၾကတယ္ ဆိုပါတယ္။

အဲသည္ေတာ့ တေန႔က ေက်းလက္ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ေက်ာင္းလိုေတာ့ အလွဴခံေပးတယ္။ တခုခုလိုရင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ ေတြဆီက အလွဴခံျဖည့္ဆည္းေပးတာ ေဒသတေနရာ၊ အခ်ိန္တခုအတြက္ေတာ့ အလုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသခံလူထု လက္ငင္း အက်ဳိးအတြက္ေတာ့ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ 'ကိုယ္ထူကိုယ္ထ'ဆိုတာ ျမန္မာျပည္သူေတြ ရပ္တည္ေနခဲ့ၾကရတာ ၾကာ ရွည္ ေနပါၿပီ။ ပထမမ်ဳိးဆက္ အဲန္ဂ်ီအိုေလာက္ အလွဴေပးေရးေလာက္ စဥ္းစားခ်က္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ လိုခ်င္တာက စနစ္ကို ျပင္မယ့္ အစိုးရမ်ဳိးပါ။ လက္တန္းမဟုတ္ဘဲ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ခ်ည္းကပ္ပံုနဲ႔ ေျဖရွင္းေပးမႈမ်ဳိးပါ။

ေအာင္သူၿငိမ္း

ၾသဂုတ္ ၈၊ ၂၀၁၇
Third Generation NGO Strategies: A Key to People-centered Development

http://davidkorten.org/wp-content/uploads/Korten%20Third%20Generation%20NGO%20Strategies.pdf