ေမာင္ေမာင္စုိး ● ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘဂၤါလီအေရး - အပိုင္း (၅)

ေမာင္ေမာင္စုိး ● ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘဂၤါလီအေရး - အပိုင္း (၅)
(မုိးမခ) ၾသဂတ္စ္ ၁၄၊ ၂၀၁၇

● ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ရခိုင္ ဘဂၤါလီအေရးအခင္း
ဂ်ိမ္းဘက္စ္တာ အစီရင္ခံစာထြက္လာေသာ္လည္း ဒုတိယကမၻာစစ္ျဖစ္လာ၍ အေကာင္အထည္ေဖၚနိုင္ျခင္း မျပဳနိုင္သည့္ ျပင္ အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ ဂ်ပန္ႏွင့္ေပါင္း၍ ၎တုိ႔အားေတာ္လွန္ၾကသည့္ ျမန္မာျပည္မွ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားအား လုံးဝ အယုံအၾကည္မရွိေတာ့ေပ။  ထုိ႔ေၾကာင့္ ရခိုင္မွ အဂၤလိပ္မ်ားဆုတ္ခြာေသာအခါ ေနာက္ခ်န္အျဖစ္ စစ္တေကာင္းမြတ္စလင္တပ္ဖြဲ႕မ်ားအားလက္နက္ထုတ္ေပးခ့ဲသည္။ (စစ္တေကာင္းတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားအား ရခိုင္တုိ႔က ရာဇပုတ္တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားဟု ေခၚ ၾကသည္) ထိုစစ္တေကာင္းတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား အားကိုးအားထားရာျပဳရာသည္ ရခိုင္သုိ႔ဝင္ေရာက္ေနသည့္ စစ္တေကာင္းမြတ္စလင္မ်ားျဖစ္ခ့ဲၾကၿပီး အဂၤလိပ္တုိ႔ကလည္း ၎တုိ႔အား အမာခံသတင္းေပးမ်ားအျဖစ္ ေမြးျမဴထားခ့ဲသည္။ ဤသုိ႔ စစ္တ ေကာင္းသားမ်ားအား ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း အဂၤလိပ္အက်ဳိးစီးပြားေပၚေမွ်ာ္ကိုး၍ လက္နက္တပ္ဆင္ေပးခ့ဲျခင္း လက္႐ုံး ထားခ့ဲျခင္းသည္ ၁၉၄၂ ရခိုင္ ဘဂၤါလီအေရးအခင္းအတြက္ ေရခံေျမခံပ်ဳိးေပးခ့ဲျခင္းျဖစ္သည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက သုံး သပ္ၾကပါသည္။  ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘဂၤါလီတုိ႔ကရခိုင္ေဒသ၌ မြတ္စလင္ျပည္နယ္ေတာင္းဆိုလာျခင္းသည္ ဒုတိယကမာၻစစ္ အတြင္းက ဘဂၤါလီတုိ႔သစၥာရွိမႈအတြက္ အဂၤလိပ္တုိ႔ေပးခ့ဲသည့္ ကတိကဝတ္ဟု ဆိုခ့ဲသည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔ ၏ ဒဏ္ကို ယေန႔တိုင္ခံေနရဆဲဟု ဆိုရပါမည္။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ဂ်ပန္တုိ႔ စစ္ေတြအား အႀကီးအက်ယ္ ဗံုးၾကဲၿပီးေနာက္ ရခိုင္၌ မွန္တမ္းက်သည့္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးပ်က္သုဥ္းခ်ိန္တြင္ ၿမိဳ႕နယ္အသီးသီး၌ မင္းမဲ့စ႐ုိက္မ်ားႏွင့္အတူ ရခိုင္ ဘဂၤါလီအေရးအခင္း ျဖစ္ပြားခ့ဲသည္။ ၁၉၄၂ အေရးအခင္းသည္ ေျမပုံၿမိဳ႕နယ္ ရက္ေခ်ာင္းရြာသူႀကီး ရခိုင္လူမ်ဳိးညီအကိုႏွစ္ဦးအား ရက္ေခ်ာင္းရွိ ဘဂၤါလီမ်ားက သတ္ ျဖတ္ခ့ဲရာ သိန္းေက်ာ္ေအာင္ ေက်ာ္ယတုိ႔ဦးေဆာင္သည့္ရခိုင္မ်ားက ရက္ေခ်ာင္း ဘဂၤါလီရြာကို ျပန္လည္မီး႐ႈိ႕လိုက္ရာမွ ရခိုင္ ဘဂၤါလီအဓိက႐ုဏ္းသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္အႏွံ႔ ျပန္႔ႏွံ႔သြားခ့ဲသည္။

ေျမပုံၿမိဳ႕ နယ္မွစ၍ ေပါက္ေတာ မင္းျပား စစ္ေတြ ေျမာက္ဦး ေက်ာက္ေတာ္ စသည့္ၿမိဳ႕ နယ္မ်ားတြင္ အဓိက႐ုဏ္းမ်ား ဆက္ တိုက္ျဖစ္သည္။  အဂၤလိပ္အဆုတ္ ဂ်ပန္အဝင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပ်က္ျပားကာ နယ္အလိုက္ အာဏာရွင္ အငယ္ေလးမ်ား တဗိုလ္ တမင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေနၾကရာ အေျခအေနကို ထိမ္းသိမ္းရန္ခက္ခဲေနသည္။ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ရခိုင္သုိ႔ဝင္ ေရာက္လာျပီျဖစ္သည့္ BIA ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္တုိ႔ပူးေပါင္းကာ အေျခအေနကို ထိမ္းသိမ္းရန္ႀကိဳ းစားေသာ္လည္း မလြယ္ကူခ့ဲေပ။

စစ္ေတြ ေပါက္ေတာ ေျမာက္ဦးဖက္မွ ထြက္ေျပးသြားေသာ ဘဂၤါလီမ်ားသည္ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာဘက္သုိ႔ ေရာက္ သြားေသာအခါ လူမ်ားစု အေနအထားျပန္ရသြားၿပီး ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္နယ္ထဲမွ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားရြာမ်ား ျပန္လည္ မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးခ့ဲၾကျပန္သည္။  ႏွစ္ဖက္ လူမ်ဳိးေရးမည္မွ်တင္းမာခက္ထန္၍ ျပင္းထန္ခ့ဲသည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ထိုစဥ္က ရခိုင္ နိုင္ငံေရးသမားတဦးျဖစ္သူ ဘုံေပါက္သာေက်ာ္ႏွင့္ ၿဗိတိသွ်စစ္ေထာက္လွမ္းေရးတာဝန္ယူခ့ဲသူ အန္ထိုနီအိုင္ဝင္ Antony Irwin တုိ႔၏မွတ္တမ္းမ်ားအရ ကုလား ၂ဝဝ ကို တေယာက္ထဲသတ္ခ့ဲသည္၊ ကုလား ၃ဝဝ ကို တေယာက္ထဲ သတ္ခ့ဲသည္ဟု ဂုဏ္ယူဝ့ံႂကြားေနေသာ ရခိုင္အခ်ဳိ႕ေတြ႕ရသက့ဲသုိ႔ ရခိုင္ ၂ဝဝ ကို တေယာက္တည္းသတ္ခ့ဲသည္၊ ရခိုင္ ၃ဝဝ ကို တေယာက္ တည္းသတ္ခ့ဲသည္ဟု ဂုဏ္ယူဝံ့ႂကြားေနသည့္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရသည္ဟု ဆိုပါသည္။

ေျမာက္ဦး ေျမပုံ စသည့္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ ဘဂၤါလီရြာအခ်ဳိ႕ ဖ်က္ဆီးမီး႐ႈိ႕ခံခဲ့ရေသာ္လည္း တကယ္တမ္းအထိနာခ့ဲသည္မွာ ဘူးသီေတာင္ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားထဲမွ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာမ်ားျဖစ္သည္။  ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ရခိုင္ တိုင္းရင္းသား ေက်းရြာ ၂၁၇ ရြာ ျပာက်ခ့ဲသည္။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္တြင္းရွိ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာ ၁၂၉ ရြာလုံး မီး႐ႈိ႕ ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရသည္။  ထိုအေရးအခင္းကာလအတြင္း လူ ႏွစ္ေသာင္းအထက္ေသဆံုးသည္ဟု ခန္႔မွန္းရပါသည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီးတြင္ ပ်က္စီးသြားေသာရြာမ်ားတြင္ ျပန္လည္ေနရာခ်ေသာအခါ ဘဂၤါလီရြာမ်ားအမ်ားစုမွာ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္နိုင္ခ့ဲၾကသည္။  ဥပမာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္တြင္း ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရေသာ ဘဂၤါလီရြာ ၁၆ ရြာလုံးတြင္ ဘဂၤါလီမ်ား ျပန္လည္အေျခခ် ေနထိုင္နိုင္ခ့ဲၾကသည္။  ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီး ျပန္လည္ဝင္ေရာက္လာေသာ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကလည္း အကာကြယ္ေပးပံုရသည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ နယ္အတြင္း၌ ပ်က္စီးသြားေသာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား ေက်းရြာ ၁၂၉ ရြာအနက္ ရြာေပါင္း ၉၈ မွာျပန္လည္ထူ ေထာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့ပါ။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း၌လည္း ပ်က္စီးသြားေသာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာ ၂၁၇ ရြာ အနက္ ၁၁၆ ရြာ ျပန္လည္ထူေထာင္ျခင္းမျပဳနိုင္ေတာ့ပါ။  ထိုသုိ႔မျပဳႏိုင္သည့္အျပင္ ျပန္လည္မထူေထာင္နိုင္ေသာ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသားေက်းရြာမ်ားတြင္ ဘဂၤလီတုိ႔ဝင္ေရာက္အေျခစိုက္ေနထိုင္ၾကရာ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းတြင္ ယခင္ ရ ခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာ ၆၁ ရြာ၌ ဘဂၤါလီတုိ႔ ဝင္ေရာက္အေျခခ်ေနထိုင္ခ့ဲၾကသည္ဟု ရခိုင္သမိုင္းဆရာႀကီး ေမာင္ဘသိန္း ျပဳ စုေရးသားထားပါသည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္ေဒသရွိ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားမွာ ၁၉၄၂ အဓိက႐ုဏ္း အ တြင္း အသက္ဆံုး႐ႈံးျခင္း ရြာမ်ားဆံုး႐ႈံးျခင္းအျပင္ လယ္ယာေျမ မ်ားပါဆံုး႐ႈံးခ့ဲရသည္။  ထိုသူတုိ႔၏ အဆက္အႏြယ္မ်ားသည္ ေက်ာက္ေတာ္ ေျမာက္ဦး ရေသ့ေတာင္ စစ္ေတြမွသည္ ရမ္းျဗဲကြၽန္းအထိ ေရႊ႕ေျပာင္းေန ထိုင္ခ့ဲၾကသည္။

သုိ႔ျဖစ္ရာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ အေရးအခင္းတြင္ ႏွစ္ဖက္ေသေၾက ဆံုး႐ႈံးခ့ဲၾက ပ်က္စီးခ့ဲၾကေသာ္လည္း အဂၤလိပ္ျပန္ဝင္လာၿပီးေနာက္ ဘဂၤါလီအမ်ားစုအဂၤလိပ္တုိ႔၏ တရားဝင္အသုံးအႏႈန္းအရ စစ္တေကာင္းမြတ္စလင္မ်ားသည္ ဖ်က္ဆီးခံရေသာ ၎တုိ႔ေက်း ရြာမ်ားတြင္ အမ်ားစု ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္နိုင္ၾကေသာ္လည္း ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားရြာအမ်ားအျပား ျပန္လည္ေနထိုင္နိုင္ျခင္းမရွိပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အသက္ရွင္က်န္ရစ္ေသာ သူတုိ႔၏ အဆက္အႏြယ္မ်ား ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ရင္တြင္း၌ ၎တုိ႔ရြာမ်ား လယ္ေျမမ်ားဆံုး႐ႈံးသည့္ ပုဂၢလိကဆံုး႐ႈံးမႈထက္ပို၍ ၎တုိ႔လူမ်ဳိးမ်ား ေနထိုင္ပိုင္ဆိုင္ခ့ဲရာ ေရေျမေတာေတာင္မ်ား ဆံုး႐ႈံးခ့ဲရသည္။  ၎တုိ႔၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာမ်ား ဆံုး႐ႈံးလက္လႊတ္ခဲ့ရသည္ဟူ သည့္ ခံယူခ်က္မ်ားရွိ၍ ေနေပေတာ့သည္။

သုိ႔ျဖစ္ရာ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ရခိုင္ ဘဂၤါလီျပႆနာကို ၾကည့္ျမင္ရာတြင္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ရခိုင္ ဘဂၤါလီအေရးအခင္းႏွင့္ ရခိုင္တိုင္း ရင္းသားတုိ႔၏ စိတ္ခံစားခ်က္ကို ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ရန္ မုခ်လိုအပ္ေပလိမ့္မည္။

● ဘဂၤါလီမြတ္စလင္တုိ႔၏ ပုန္ကန္ထႂကြမႈမ်ား
၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ရခိုင္ ဘဂၤါလီအေရးအခင္းႏွင့္အတူ ဘဂၤါလီတုိ႔၏ ပုန္ကန္ထႂကြမႈ မ်ားအစျပဳခ့ဲသည္ဟု ဆိုရပါမည္။  ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ နွစ္ဆန္းဘူးသီးေတာင္ BIA တပ္မ်ားသိမ္းပိုက္နိုင္ခ့ဲေသာ္လည္း ေမာင္ေတာအား ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ေအာက္တိုဘာခန္႔မွ ဂ်ပန္တုိ႔ ဝင္ေရာက္သိမ္းပိုက္နိုင္ခ့ဲသည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ အဂၤလိပ္အဆုတ္ ဂ်ပန္တပ္မ်ားမဝင္မီ ရခိုင္ဘဂၤါလီအေရးအခင္းအတြင္း ရခိုင္ ေက်းရြာအားလုံး ဖ်က္ဆီးခံရၿပီးခ်ိန္ကာလတိုအတြင္း ေမာင္ေတာတြင္ဘဂၤါလီမ်ားသည္ အုံေမာ္မ်ာ ဦးေဆာင္သည့္ ျငိမ္းခ်မ္းေကာ္မတီဖြဲ႕စည္း၍ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ခ်ဳပ္ကိုင္ခ့ဲသည္။  ဤေကာ္မတီသည္ ေမာင္ေတာေျမာက္ ပိုင္းကို တာဝန္ခံအုပ္ခ်ဳပ္ခ့ဲၿပီး ေမာင္ေတာေတာင္ပိုင္းအား အီးဒီအက္စ္မာရတန္ ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႕က အုပ္ခ်ဳပ္ခ့ဲသည္။  ၎ အဖြဲ႕မ်ားသည္တရားစီရင္ေရးႏွင့္လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ပါထူေထာင္ထားခ့ဲသည္။  ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလဂ် ပန္ မ်ားဝင္ေရာက္လာေသာအခါ ထိုအဖြဲ႕ကိုဖ်က္သိမ္းခ့ဲသည္။ သုိ႔ေသာ္ ထိုအဖြဲ႕သည္ ဂ်ာေမယာတူအူေလမာဟူေသာ ဘာ သာေရးအသင္းအဖြဲ႕ပုံစံႏွင့္ ဆက္လက္ရပ္တည္ခ့ဲသည္။ သုိ႔ေသာ္ အခ်ဳိ႕မွတ္တမ္းမ်ားအရ အဆိုပါ ဘာသာေရးအသင္း အား ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ကထဲက စတင္ဖြဲ႕စည္းခ့ဲသည္ဟု ဆိုသည္။

ထိုအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ နိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈသည္ နတ္ျမစ္ဝွမ္း မယူေတာင္တန္းႏွင့္ ကုလားပန္ဇင္းျမစ္ဝွမ္း ေမာင္ေတာ ဘူး သီးေတာင္ ေဒသအား မြတ္စလင္ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းေရးသုိ႔ဦးတည္ေရးသုိ႔ ဦးတည္ခ့ဲသည္။ စစ္ႀကိဳေခတ္ အိႏၵိယနိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးလႈပ္ရွားမႈႏွင့္ ပါကစၥတန္ဟူ၍ မြတ္စလင္နိုင္ငံထူေထာင္ေရးလႈပ္ရွားမႈရွိေနရာ အေစာပိုင္းကာလ၌ ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္ေဒသအား အေရွ႕ပါကစၥတန္ (ယခုဘဂၤလားေဒ့ရွ္') တြင္ေပါင္းထည့္ရန္ ႀကိဳးစားခ့ဲသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ပါကစၥတန္ထူေထာင္သူ အလီဂ်င္းနားတုိ႔ေတြ႕ဆံုၿပီ ေမာင္ေတာေဒသအား ျမန္မာျပည္ပိုင္နက္အျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳခ့ဲရာ အဆိုပါႀကိဳးစားခ်က္ ပ်က္ျပယ္သြားခ့ဲသည္။  ထိုအခါ ျမန္မာျပည္တြင္း၌ မြတ္စလင္ျပည္နယ္ရရွိေရး နိုင္ငံေရး
လႈပ္ရွားမႈႏွင့္အတူ မူဂ်ာဟစ္ဒင္ (ဂ်ိီဟတ္ ဘာသာေရးစစ္ပြဲဆင္ႏြႊဲသူမ်ား) ပုန္ကန္ထႂကြမႈမ်ား ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္ ေဒသတြင္ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚလာခ့ဲသည္။  ထုိ႔ျပင္ မြတ္စလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရးသည္ စစ္အတြင္း ၿဗိတိသွ်တုိ႔ေပးေသာ ကတိကဝတ္ဟုလည္း ဘဂၤါလီမ်ားကဆိုၾကသည္။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္ အေရးအခင္းအၿပီး ဂ်ေမရာတူအူေလမာအဖြဲ႕သည္ ေမာင္ေတာေဒသ၌ အူရဒူႏွင့္အာရဗီစာသင္သည့္ အာရဗီ စာသင္ေက်ာင္း ၁၃ ေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္ခ့ဲသည္။  ထိုေက်ာင္းမ်ားသည္ မြတ္စလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရးအတြက္ နိုင္ငံေရးအ ေထာက္အပ့ံျဖစ္ခ့ဲသည္။  ထိုမွသည္ မြတ္စလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရးေႂကြးေၾကာ္သံျဖင့္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ဇေဖါရ္ ကဝါလ္ေခါင္းေဆာင္သည့္ အင္အား ၂၇ဝဝ ခန္႔ရွိသည္ မူဂ်ာဟစ္ လက္နက္ကိုင္ပုန္ကန္မႈ ေပၚေပါက္ခ့ဲၿပီး ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ နယ္အတြင္းအေျခစိုက္ခ့ဲသည္။  မူဂ်ာဟစ္ေပၚလာၿပီးမၾကာမီ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ အလယ္သံေက်ာ္တြင္ အေျခစိုက္သည့္ ဂ်ေမရာတူအူေလမာအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ဒူဒူမ်ာႏွင့္ လက္နက္ကိုင္အင္အား ၃ဝဝ ခန္႔သည္ မူဂ်ာဟစ္ႏွင့္ ပူးေပါင္းခ့ဲသည္။

ထုိ႔အတူ ေမာင္ေတာ အလယ္ပိုင္းတြင္ အဘူဟူေဆာင္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ မူဂ်ာဟစ္အဖြဲ႕ ေမာင္ေတာေတာင္ပိုင္းတြင္ ကာဆင္းေခါင္းေဆာင္ေသာမူဂ်ာဟစ္ပါတီတုိ႔ အလွ်ဳိလွ်ဳိေပၚလာသည္။ အင္အားလည္း ေတာင့္တင္းလာၾကသည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ မွစ၍ ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕မ်ားကို အႀကိမ္ႀကိမ္တိုက္ခိုက္ခ့ဲၾကသည္။ ထုိ႔အတူ အဖြဲ႕ကြဲမ်ားအခ်င္းခ်င္းလည္း တိုက္ ခိုက္ၾကသည္။ မူဂ်ာဟစ္တို႔၏တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕ နယ္မ်ားအတြင္းမွ ရခိုင္တိုင္း ရင္းသားေက်းရြာ အမ်ားအျပားပ်က္စီးခ့ဲသည္။

မူဂ်ာဟစ္တုိ႔၏ အဓိကေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားမွာ ကုလားတန္ျမစ္ႏွင့္ နတ္ျမစ္ၾကား မြတ္စလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေပးရန္ ၎ တုိ႔အား တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ ေပးရန္ မူဂ်ာဟစ္တုိ႔အား တရားဝင္အသိအမွွတ္ျပဳရန္ အူရဒူစာအား ၎တုိ႔၏တရားဝင္စာအျဖစ္သင္ၾကားေပးရန္ စသည္တုိ႔ပါဝင္သည္။

ျပည္ေထာင္စုအစိုးရသည္ လြတ္လပ္ေရးအၿပီး ျပည္တြင္းပုန္ကန္မႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသျဖင့္ အေစာပိုင္းကာလက ေကာင္း စြာ စစ္မဆင္ႏိုင္ဘဲ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ နိုဝင္ဘာတြင္မွ မူဂ်ာဟစ္မ်ားအား ထိထိေရာက္ေရာက္စစ္ဆင္နိုင္ၿပီး မူဂ်ာဟစ္ အဓိက ေခါင္းေဆာင္မ်ားက်ဆံုးခါ အဓိကစခန္းမ်ားကို သိမ္းယူနိုင္ခ့ဲသည္။  ထုိ႔ေနာက္ မူဂ်ာဟစ္မ်ား အင္အားေလ်ာ့က်ၿပီး နယ္စပ္ တြင္ အဖြဲ႕ငယ္မ်ားအျဖစ္လႈပ္ရွားသည့္အဆင့္သုိ႔ ေရာက္သြားခ့ဲသည္။  ထုိ႔ေနာက္ ဆက္လက္ျပဳလုပ္ေသာ စစ္ဆင္ေရးမ်ား ေၾကာင့္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔ ေမာင္ေတာေတာင္ပိုင္းတြင္ မူဂ်ာဟစ္ ၂၉ဝ လက္နက္ခ်ၿပီး မူဂ်ာဟစ္လႈပ္ရွားမႈ အရွိန္ေလ်ာ့သြားခ့ဲေတာ့သည္။  ဤမူဂ်ာဟစ္လႈပ္ရွားမႈ အဆံုးသတ္ျခင္းသည္ သန္ရွင္းအစုိးရ၏ ေမယုနယ္ျခားခ႐ုိင္ ယာယီ ဖြဲ႕စည္းေပးျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ဘြယ္ရွိသည္ဟု အကဲခတ္မ်ားကဆိုၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ေနဝင္းအာဏာ သိမ္း ၿပီးေနာက္ ေမယုခ႐ုိင္ဆိုသည္လည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားခ့ဲေတာ့သည္။

သုိ႔ေသာ္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ အေရးအခင္းႏွင့္ ထိုမူဂ်ာဟစ္လႈပ္ရွားမႈအၿပီးတြင္ ေမာင္ေတာ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ နယ္မ်ားအတြင္ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသားလူဦးေရ သိသိသာသာေလ်ာ့က်သြားၿပီး ဘဂၤါလီမြတ္စလင္အေရအတြက္ သိသိသာသာ ျမင့္တက္ခ့ဲေတာ့ သည္။  ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာ ၉၈ ရြာျပန္လည္မထူေထာင္နိုင္ခ့ဲ့ေသာ္လည္း ဘဂၤါလီရြာမ်ား ကေတာ့ ရြာသစ္မ်ားပါတိုးလာသည္။  မူလကရြာ ၁၄ဝ သာရွိေသာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ဘဂၤါလီရြာ ယခုအခါ ၂၇၂ ရြာအထိျဖစ္လာသည္။  ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ၁၉၄၂ မတိုင္မီက ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာ ၃၉၂ ရြာ ဘဂၤါလီ၄၂ ရြာသာရွိရာမွ ဖ်က္ဆီးခံရသည့္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာမ်ားအနက္မွ ၁၁၆ ရြာမွာ ျပန္လည္ထူေထာင္နိုင္ျခင္းမရွိေတာ့ေပ။  ယခင္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေက်းရြာ ၆၁ ရြာတြင္ ဘဂၤါလီတုိ႔ ဝင္ေရာက္အေျခစိုက္ေနထိုင္သည့္ျပင္ဘဂၤါလီရြာသစ္ ၄၇ ရြာထပ္တိုးခ့ဲသည္ (၂ဝဝဝ ခုႏွစ္) ယခု ၂ဝ၁၆ ႏွစ္ကုန္တြင္ ဘဂၤါလီရြာ ၁၇၅ ရြာအထိ ရွိလာခ့ဲသည္။  က်န္ရွိေသာ ရခိုင္ရြာမ်ား မွာလည္း ထြက္ေျပးၾကသျဖင့္ အိမ္ေျခ ၃ဝဝ အထက္ရွိေသာရြာႀကီးမ်ားမွ အိမ္ ၄ဝ/၅ဝ သာရွိေသာ ရြာေလးမ်ားျဖစ္သြားခ့ဲသည္။

အထက္ပါ မူဂ်ာဟစ္လႈပ္ရွားမႈ မ်ားအားေကာင္းစဥ္က ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ အလယ္သံေက်ာ္တြင္ အနယ္အနယ္အရပ္ရပ္မွ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားပါဝင္သည့္ ညီလာခံတရပ္အား ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လတြင္က်င္းပခ့ဲၿပီး ၎တုိ႔၏ နိုင္ငံေရးေတာင္းဆို ခ်က္မ်ားအား ျပည္ေထာင္စုအစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားထံသုိ႔ အိတ္ဖြင့္ေပးစာေပးပို႔ခ့ဲသည္။  အဆိုပါ ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္မ်ား၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားတြင္ ၎တုိ႔ကို ၎တုိ႔ ရခိုင္မြတ္စလင္ Arakani Muslims ဟုသုံးစြဲထားၿပီး မြတ္စလင္မ်ားအား ရခိုင္ မ်ားႏွင့္တန္းတူ အခြင့္အေရးေပးရန္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းအား မြတ္စလင္ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းခြင့္ေပးရန္၊ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ မြတ္စလင္ဝန္ႀကီးခန္႔အပ္ေပးရန္၊ ရခိုင္တိုင္း၏ ကိစၥအဝဝတြင္ ရခိုင္ႏွင့္မြတ္စလင္ ၅ဝ % စီ ေဝစုခြဲေဝသည့္ စနစ္က်င့္သုံးရန္၊ မြတ္စလင္မူလတန္း အလယ္တန္းေက်ာင္းမ်ားတြင္ ဘာသာအားလုံးအား အူရဒူဘာသာျဖင့္ သင္ၾကားရန္၊ မြတ္စလင္မ်ားအား ၎တုိ႔ဆႏၵမပါဘဲ အျခားဘာသာသင္ၾကားျခင္းမျပဳရန္ စသည့္အခ်က္မ်ားပါဝင္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။

အဆိုပါ အလယ္သံေက်ာ္ညီလာခံ ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ မြတ္စလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရးအား ထင္ရွားစြာေတြ႕ျမင္ရၿပီး မြတ္ စလင္တုိ႔အား တိုင္းရင္းသားအျဖစ္အသိမွတ္ျပဳ ေပးရန္ေတာင္းဆိုထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၁၉၅၁ ခုစ္ ဇြန္လ တြင္ က်င္းပသည့္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္တုိ႔၏ အလယ္သံေက်ာ္ညီလာခံအထိ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုသည္ကို သုံးစြဲျခင္းမရွိေသးဘဲ ရခိုင္ မြတ္စလင္ဟူ၍သာ သုံးစြဲသည္ကို ေတြ႕ရွိရေပးသည္။

သုိ႔ျဖစ္ရာ ၁၉၄၂ ရခိုင္ ဘဂၤါလီအေရးအခင္း မူဂ်ာဟစ္ဒင္ပုန္ကန္မႈႏွင့္ အလယ္သံေက်ာ္ညီလာခံတုိ႔သည္ ရခိုင္ ဘဂၤါလီျပႆနာေျဖရွင္းေရးစဥ္းစားရာတြင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္အခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။

ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္
ေမာင္ေမာင္စိုး

(ဧရာဝတီျမန္မာပိုင္း၌ ဇူလုိင္ ၇၊ ၂၀၁၇ တြင္ေဖၚျပၿပီးျဖစ္သည္။)

 Photo credit : New York Time