ေမာင္ေမာင္စုိး ● ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘဂၤါလီအေရး - အပိုင္း (၇)

ေမာင္ေမာင္စုိး ● ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘဂၤါလီအေရး - အပိုင္း (၇)
(မုိးမခ) ၾသဂတ္စ္ ၂၁၊ ၂၀၁၇

● ေခတ္အဆက္ဆက္ ေျဖရွင္းမႈ
ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားျပႆနာကို ေခတ္အဆက္ဆက္ ေျဖရွင္းခ့ဲၾကသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ အဆ မတန္ တိုးလာေသာဘဂၤါလီလူဦးေရ သာမန္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆရန္ခက္ခဲသည္။

ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာေဒသ ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္လူဦးေရ ...
၁၉၁၁ ခုႏွစ္ ၁၁၁၇၂၃ ေယာက္
၁၉၂၁ ခုႏွစ္ ၁၃၃၆၈ဝ ။
၁၉၇၃ ခုႏွစ္ ၃၉ဝ၃ဝ၃ ။
၁၉၈၃ ခုႏွစ္ ၄၅၄၇၆ဝ ။
၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ၅၄၉၅၄၈ ။
၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္ ၆၃၆၅၄၄ ။
၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ ၇၅၅၃၇၁ ။  တုိ႔ျဖစ္ၾကရာ ထိုလူဦးေရတိုးမႈသည္ လူဦးေရ ေပါက္ကြဲေနေသာအိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံမွ အဆက္မျပတ္ ခိုးဝင္လာေနသည္ေလာ ဆိုသည္မွာ စဥ္းစားဘြယ္ျဖစ္သည္။

နိုင္ငံသားစီစစ္မႈႏွင့္ ခိုးဝင္သူမ်ားထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္ရန္ ၿပီးခ့ဲေသာကာလမ်ားက ဟသၤာစီမံခ်က္ နဂါးမင္းစီမံခ်က္တုိ႔ ခ်မွတ္ လုပ္ ေဆာင္ခ့ဲရာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံသုိ႔ ဘဂၤါလီလူဦးေရ သိန္းအခ်ဳိ႕ ထြက္ေျပးခ့ဲၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ UN ႏွင့္ နိုင္ငံတကာမွဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ ျပန္လည္လက္ခံခ့ဲရသည္။ ဖိဖိစီးစီး ျပတ္ျပတ္သားသား မလုပ္နိုင္ခ့ဲေပ။

ထုိ႔ျပင္ ဖဆပလေခတ္၌လည္း မဲဆြယ္စည္း႐ုံးရန္အလိ့ုငွါ ႐ုိဟင္ဂ်ာအား အသိမွတ္ျပဳခ့ဲျခင္း ေမယုနယ္ျခားခ႐ုိင္သတ္မွတ္ ေပးျခင္း နအဖေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္လည္း ၾက့ံခိုင္ေရးပါတီအတြက္ မဲရရွိရန္ ဘဂၤါလီမ်ားအား မဲေပးခြင့္ရွိသည့္ white card ထုတ္ေပးခ့ဲျခင္းတုိ႔စသည့္ အာဏာပိုင္မ်ား၏ မိမိနိုင္ငံေရးေလာဘအလို႔ငွာ ေဆာင္ရြက္ခ့ဲသည္မ်ားမွာလည္း ျပႆနာကို မေျဖရွင္းနိုင္ဘဲ ပို၍ဆိုးလာသည္။  ထုိ႔ျပင္ ျမန္မာအာဏာပိုင္မ်ားသည္ မူဝါဒမရွိဘဲ မိမိႏွင့္ သင့္ျမတ္လ်င္ သင့္ျမတ္သလိုေဆာင္ရြက္ခ့ဲျခင္းေၾကာင့္မ်ားလည္းျဖစ္သည္။  ဥပမာ မုန္းဝန္းတ႐ုတ္ သုိ႔မဟုတ္ တာမိုးညဲေဒသရွိ တ႐ုတ္မ်ားကို ဥပေဒႏွင့္ အညီ နိုင္ငံသားေပးသည္က ျပႆနာမဟုတ္ေသာ္လည္း မုန္းဝန္းတ႐ုတ္ကို မုန္းဝန္းဗမာဟု အလြယ္တကူ ေျပာင္းလဲသတ္ မွတ္ခြင့္ျပဳသည့္ လြဲေခ်ာ္မႈျဖစ္သည္။ ဤသုိ႔ ခိုင္မာသည့္မူဝါဒမရွိခ့ဲသည့္အတြက္ ျပႆနာသည္ ပို၍ဆိုးဝါးလာေစသည္။

၂ဝ၁၂ ပဋိပကၡသည္ သမတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ပြားခ့ဲသည္။ သမတဥိီးသိန္းစိန္လက္ထက္တြင္ ထိုျပႆနာ အတြက္ စုံစမ္းေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕၍စစ္ေဆးေစခ့ဲေသာ္လည္း သူ၏သမတသက္တမ္းအတြင္း ျပႆနာကို မေျဖရွင္းနိုင္ခ့ဲေပ။  သမတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္တြင္ white card ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းၿပီး နိုင္ငံသားစိစစ္မႈကိုျပန္လည္လုပ္ရန္ ၾကိဳးပမ္းခ့ဲေသာ္ လည္း ေအာင္ျမင္မႈမရခ့ဲေပ။  white card ႐ုပ္သိမ္းၿပီးေနာက္ ရခိုင္တုိ႔၏ ေက်နပ္မႈ အေတာ္အတန္ရခ့ဲေသာ္လည္း ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္တုိ႔၏ မေက်နပ္မႈ တိုးပြားလာသည္။

၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ NLD အစိုးရတက္လာၿပီးေနာက္ ရခိုင္ျပႆနာေျဖရွင္းရန္အတြက္ မစၥတာကိုဖီအာနန္ဦးေဆာင္သည့္ ရခိုင္ျပည္ နယ္ဆိုင္ရာ အၾကံေပးေကာ္မရွင္တရပ္ ဖြဲ႕စည္းခ့ဲသည္။  ေကာ္မရွင္၏ၾကားျဖတ္အစီရင္ခံစာတေစာင္ ၂ဝ၁၇ မတ္လအတြင္း ထြက္ေပၚလာခ့ဲသည္။  ထိုအစီရင္ခံစာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ နိမ့္က်ေနေသာ က်န္းမာေရး ပညာေရး စီးပြားေရးအေျခအေနမ်ားကို ေထာက္ျပခဲ့ၿပီး နိုင္ငံသားျပဳခြင့္ျပႆနာ IDP စခန္းမ်ား အျမန္႐ုပ္သိမ္းေရးျပႆနာ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားအား ခရိီးသြားလာခြင့္ကန္႔သတ္သည့္ျပႆနာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ျပႆနာတုိ႔ကို ေျဖရွင္းရန္ ေထာက္ျပထားခ့ဲေသာ္လည္း ေလာေလာ ဆယ္ ေျဖရွင္းနိုင္ျခင္း မရွိေသးပါ။

သုိ႔ေသာ္ ထိုေကာ္မရွင္အား ရခိုင္လူထုႏွင့္ ရခိုင္လူထုက ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ကိုယ္စားျပဳမႈေပးခ့ဲေသာ ရခိုင္ပါတီ၏ ေထာက္ခံ မႈ မရခ့ဲပါ။

● ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘဂၤါလီအေရးတြင္ ေတြ႕ရသည့္ျပႆနာမ်ား
၁။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ဘဂၤါလီမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ရခိုင္တုိ႔က သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ ရခိုင္ျပည္နယ္သုိ႔ ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္ဝင္ေရာက္မႈ ၃ ႀကိမ္ဝင္ေရာက္မႈရွိၿပီး ၿဗိတိသွ်ေခတ္တြင္ အလုံးအရင္းႏွင့္ ဝင္ေရာက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး စစ္တေကာင္း ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။

ဘဂၤါလီမ်ားမြတ္စလင္မ်ားကမူ ၎တုိ႔သည္ ၇ ရာစုကထဲက သေဘၤာျဖင့္ဝင္ေရာက္လာသည့္ အာရပ္မြတ္စလင္အႏြယ္ ႐ုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ားဟုဆိုသည္။  သုိ႔ေသာ္ ရခိုင္အား ၁၂၃ ႏွစ္ၾကာ အုပ္ခ်ဳပ္ခ့ဲေသာ မွတ္တမ္းမ်ား ျပန္တမ္းမ်ားတြင္ ႐ုိဟင္ ဂ်ာဟုေဖၚျပျခင္းမရွိသက့ဲသုိ႔ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လတြင္က်င္းပသည့္ ရခိုင္ရွိ ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္ကိုယ္စားလည္မ်ား၏ အလယ္ သံေက်ာ္ ညီလာခံတြင္လည္း ႐ုိဟင္ဂ်ာဟု သုံးႏႈန္းခ့ဲျခင္းမရွိခ့ဲေပ။ ရခိုင္မြတ္စလင္ဟုသာ သုံးစြဲခ့ဲသည္။  ႏွစ္ေပါင္း ၁၂ဝဝ ေက်ာ္ၾကာခ့ဲျပီဆိုသည့္ လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၏အမည္သည္ အနီးေခတ္မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ မေတြ႕သည့္အျပင္ သမိုင္းဆိုင္ရာ အ ေထာက္အထားမွတ္တမ္းမရွိေသာ ၁၉၅၁ အထိသုံးစြဲျခင္းမရွိေသးေသာ လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၏အမည္အား လက္သင့္ခံရန္ မျဖစ္ ႏိုင္ေပ။

သုိ႔ျဖစ္ရာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး ရွိ/မရွိဆိုသည္ကို ေရွာင္လႊဲရန္ အေၾကာင္းမရွိေပ။  သမိုင္းတြင္ အဆိုပါလူမ်ဳိး ရွိ/မရွိ ဆိုသည္ကို လက္ရွိ႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုသည္ကို လက္ခံသံုးစြဲေနေသာ UN အပါ နိုင္ငံတကာ သမိုင္းပညာရွင္ ျပည္တြင္းသမိုင္း ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ပြင့္လင္းစြာေျဖရွင္းရမည့္ ျပႆနာျဖစ္သည္။  မုခ် ေျဖရွင္းရမည့္ ျပႆနာျဖစ္သည္။  သုိ႔မဟုတ္ဘဲ ရခိုင္ ျပည္နယ္ရွိ ဗုဒၶဘာသာအဝန္းအဝိုင္း မြတ္စလင္အဝန္းအဝိုင္းဆိုသည့္ ၾကားခ်သည့္အသုံးအႏႈန္းမ်ဳိးျဖင့္ နင္တန္ နင္တန္ ပုဂံကြဲဆိုသည့္ ေျဖရွင္းပုံမ်ဳိးျဖင့္ ျပႆနာအား မေျဖရွင္းနိုင္ေပ။

အဆိုပါျပႆနာသည္ ရခိုင္တြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတမ်ဳိး လြန္ခ့ဲေသာ ႏွစ္တေထာင္ခန္႔ကထဲရွိေန မေနဆိုသည့္ျပႆနာျဖစ္ သည္။  ဤျပႆနာကို ရွင္းလင္းစြာ မေျဖရွင္းပါက နိုင္ငံတကာက တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတမ်ဳိးအား အခြင့္အေရးမေပးဆိုသည့္ အျမင္ျဖင့္ၾကည့္ေနေပလိမ့္မည္။  ၎ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားသည္ ႏွစ္ေထာင္ခ်ီ ၾကာျမင္ခ့ဲျပီဆိုသည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိး တမ်ဳိးေလာ သုိ႔မဟုတ္ အဂၤလိပ္ေခတ္တြင္မွ အဂၤလိပ္တုိ႔ေခၚသြင္းလာေသာ စစ္တေကာင္းသားမ်ားေလာဆိုသည့္ ျပႆနာ ေလာဆိုသည္ကို ျပတ္ျပတ္သားသား အရင္ဆံုးေျဖရွင္းရန္လိုသည္။  ထိုအရင္းခံျပႆနာကို ေျဖရွင္းသည့္အေပၚမွ က်န္ အရာမ်ားကို ေျဖရွင္းနိုင္ေပလိမ့္မည္။

၂။  နိုင္ငံသားျပႆနာႏွင့္ပတ္သက္၍ အေကာင္ထည္ေဖၚရာတြင္ နိုင္ငံတိုင္းတြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ စည္းကမ္းႏွင့္အညီ သာျဖစ္ရေပမည္။ ျဗိတိသွ်ေခတ္မွတ္တမ္းမ်ားအရ ၁၉၃ဝ ခုႏွစ္ ရခိုင္သုိ႔ ဝင္ေရာက္လာသူ စစ္တေကာင္းသားမ်ားထဲမွ ရခိုင္တြင္ဖြါးျမင္သူမ်ား ရွိလာေပရာနိုင္ငံသား ဥပေဒအရ မွန္မွန္ကန္ကန္ေဆာင္ရြက္ပါက ထိုက္သင့္သည့္ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ရနိုင္သည္။  ထုိ႔ျပင္ ဥပေဒအရ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္မရေသးသူမ်ားအားလည္း အဆင့္တခုသတ္မွတ္ရန္လိုအပ္မည္။  ဥပေဒအရ နိုင္ငံသားျဖစ္သူမ်ားအား နိုင္ငံသားအခြင့္အေရး ေပးရန္လိုသည္။

ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားအေနႏွင့္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟုေတာင္းဆိုျခင္း သီးျခားမြတ္စလင္ျပည္နယ္တခုေတာင္းဆိုျခင္းမ်ားအားရခိုင္တုိ႔သည္၎ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရသည္၎ တပ္မေတာ္သည္၎ လက္သင့္ခံရန္ မရွိေပ။  ထုိ႔ျပင္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားအေနႏွင့္ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ဥပေဒႏွင့္အညီပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္လိုသည္။ ဤအခ်က္ ကို ျငင္းဆန္ေနပါက မွားယြင္းေပလိမ့္မည္။  တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတမ်ဳိး မြတ္စလင္ျပည္နယ္ဆိုသည္ထက္ နိင္ငံသားျပႆနာ က ပို၍ လက္ေတြ႕က်သည္။  နိုင္ငံသားအသိမွတ္ျပဳ အေျခခံမရွိဘဲ အျခားျပႆနာမ်ားေျဖရွင္းရန္ မျဖစ္နိုင္ေပ။

အဂၤလိပ္ေခတ္၌ ရန္ကုန္ မႏၱေလးတုိ႔တြင္ အိႏၵိယမွ ဝင္ေရာက္လာသူအမ်ားအျပားရွိသည္။  တခ်ိန္က အဂၤလိပ္တုိ႔၏ေကာင္းမႈ ေၾကာင့္ ရန္ကုန္တြင္ အိႏၵိယတိုင္းရင္းသားက အမ်ားစုျဖစ္ခ့ဲဘူးသည္။  ထိုအထဲမွ ဟိႏၵဴေရာ မြတ္စလင္ပါ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရသူအမ်ားအျပားရွိခ့ဲသည္။ ထိုသူသည္ ယခုအခါျမန္မာျပည္တြင္း၌ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ရပ္တည္ခ့ဲသည္။  ထိုသူတုိ႔သည္ မိမိကိုယ္မိမိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးဟုေတာင္းဆိုခ့ဲျခင္း မရွိသက့ဲသုိ႔ မြတ္စလင္ျပည္နယ္ေတာင္းခံျခင္းလည္းမရွိေပ။  နိုင္ငံသား ျဖစ္မႈကိုသာ ဦးတည္ခ့ဲၾကသည္။

UN နွင့္ INGO မ်ားကလည္း နိုင္ငံသားျပဳမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ အသိမွတ္ျပဳ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္သည္။  ၎ျပႆနာကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားရန္ မျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း ၎တုိ႔အားရွင္းလင္းရန္လိုအပ္သည္။

IDP စခန္းဖ်က္သိမ္းေရး ခရီးသြားလာခြင့္ ပညာသင္ၾကားေရးစသည္တုိ႔အတြက္ အခ်က္အျခာက်သည္မွာ နိုင္ငံသားျပဳမႈ ျဖစ္သည္။  မည္သည့္နိုင္ငံတြင္မဆို နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္သည္ ဥပေဒႏွင့္အညီသာျဖစ္သည္။

၃။  ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအေနႏွင့္ မည္သူထံမွအၾကံယူသည္ျဖစ္ေစ ရခိုင္ျပသနာကို ေျဖရွင္းရာတြင္ ဦးစြာအားျဖင့္ အျငင္း ပြားဖြယ္ရာမရွိ နိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္ၿပီး မဲေပးခြင့္ရွိသည့္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ ေျဖရွင္းရန္လိုအပ္သည္။  ျပည္ ေထာင္စုအစိုးရသည္ ေဒသခံရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိဘဲ ရခိုင္ႏွင့္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္ျပႆနာအားဒိုင္လူႀကီးသဘြယ္ ၾကားဝင္ေျဖရွင္း၍ မရေပ။

ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ သေဘာထားမယူဘဲ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိပါက ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္က OIC ႐ုံးဖြင့္ရန္ကန္႔ကြက္ျခင္း NLD အစိုးရလက္ထက္ ကိုဖီအာနန္ေကာ္မရွင္အား ကန္ကြက္ျခင္းက့ဲသုိ႔ကန္႔ကြက္မႈမ်ားၾကံဳ ရ ၿပီးေနာက္ ေဒသခံတုိ႔၏ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ရမည္မဟုတ္ေပ။  ေဒသခံတုိ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈရမွသာ ေအာင္ျမင္စြာေျဖရွင္းနိုင္ေပမည္။

၄။  ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားအေပၚ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာသက္ေရာက္သက့ဲသုိ႔ ဘဂၤါလီမ်ားအေပၚ တြင္လည္း သက္ေရာက္ရန္လိုအပ္သည္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ဘဂၤါလီျပႆနာကိုေျဖရွင္းရာတြင္ မ်က္ေမွာက္အေျခအေနကိုသာမက သမိုင္းဆိုင္ရာျပႆနာမ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားသုံးသပ္ရန္လိုသည္။  ထုိ႔ျပင္ တစိတ္တပိုင္းသာမၾကည့္ဘဲ တခုလုံုးကို ၾကည့္ရန္လိုသည္။  ထုိ႔ျပင္ ဘဂၤါလီ ဘက္သာမက ရခိုင္မ်ားဘက္ကိုလည္း ၾကည့္ရန္လိုသည္။  ထုိ႔ျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္သာ သက္ဆိုင္သည္ဟုမၾကည့္ဘဲ တျပည္လုံးႏွင့္ဆိုင္သည့္ျပႆနာအျဖစ္ၾကည့္ရန္လိုသည္။ သာမန္ ဘာသာကြဲမ်ား အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ျခင္းထက္ပိုေသာ သ မိုင္းဆိုင္ရာျပႆနာရွိသည္ကိုလည္း ေလးနက္ရန္လိုပါသည္။

၅။  ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ဘဂၤါလီလူဦးေရးတိုးပြားျခင္းသည္ လူ့အဖြဲ႕အစည္း ဟန္ခ်က္ပ်က္နိုင္သျဖင့္ ရခိုင္သုိ႔ ဘဂၤါလီမ်ား ခိုးဝင္မႈ ထိမ္းခ်ဳပ္ရန္ေသာ္၎ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ား ဇနီးအမ်ားယူသည့္စနစ္ႏွင့္ သားသမီးအကန္႔အသတ္မရွိေမြးဖြားမႈတုိ႔ႏွင့္ပတ္ သက္၍ ထိမ္းခ်ဳပ္ရန္ေသာ္၎ လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္သည္။  စကၤာပူက့ဲသုိ႔ႏိုင္ငံမ်ဳိးမွ မြတ္စလင္ဘာသာဝင္မ်ား ထိမ္းျမႇားျခင္း ဥပေဒမ်ား ေလ့လာမွီျငမ္းသင့္သည္။

၆။  ရခိုင္ႏွင့္ ဘဂၤါလီအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ျခင္းအတြက္ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ လူထုကိုယ္စားျပဳသူမ်ား ပါဝင္အေျဖရွာသင့္သည္။  လက္ရွိကာလ၌ ရခိုင္ျပည္နယ္လူ့အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ားသည္ ေရႏွင့္ဆီက့ဲ သုိ႔  သတ္သတ္စီျဖစ္ေနေပရာ သီအိုရီအရ လြယ္ကူသေလာက္ လက္ေတြ႕ျဖတ္ေက်ာ္ရန္ လြန္စြာခက္ခဲေပမည္ဟု ယူဆပါ သည္။ လက္ေတြ႕တြင္ စိုးရိမ္မႈသည္ ႏွစ္ဖက္လုံးတြင္ ရွိေနပါသည္။

ထုိ႔အတူ ျပည္မမွ ရခိုင္ ဘဂၤါလီျပႆနာအား ၾကည့္ျမင္သုံးသပ္သူမ်ားအေနႏွင့္ ဤျပႆနာသည္ ရခိုင္တုိ႔၏ ျပႆနာသက္ သက္မဟုတ္ မတူေသာဘာသာဝင္မ်ား အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးသက္သက္မဟုတ္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္ တသန္းေက်ာ္အား နိုင္ငံသားျပဳ ခြင့္ေပးၿပီး ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ သြားလာေနထိုင္ ခြင့္ျပဳရမည့္ျပႆနာျဖစ္ေနသည္ကို ထည့္သြင္းစဥ္စားၾကရန္လိုပါ သည္။  မြတ္စလင္ျပည္နယ္ေတာင္းဆိုရန္ ဦးတည္ေနေသာ ျပႆနာျဖစ္သည္ကို နားလည္ရန္လိုအပ္ပါသည္။

၇။  ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္မွစတင္ျဖစ္ပြားခ့ဲသည့္ ေမာင္ေတာအၾကမ္းဖက္မႈသည္ နိုင္ငံတကာ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္သမား မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ကိစၥျဖစ္ေပရာ အထူးသတိျပဳ ရမည့္ကိစၥတရပ္ျဖစ္သည္။  အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားသည္ အရပ္သားပစ္မွတ္မ်ားကို ဦးတည္တိုက္ခိုက္ေလ့ရွိၾကသည္။ ထုိ႔ျပင္ အရပ္သားမ်ားအားလည္း အကာကြယ္ယူ၍ တိုက္ခိုက္ တတ္ၾကသည္။  အရပ္သားပစ္မွတ္မ်ားအား အၾကမ္းဖက္တုိ႔က တိုက္ခိုက္ျခင္းအား နိုင္ငံတကာသုိ႔ ခ် ျပရွင္းလင္းရသည္မွာလြယ္ကူေသာ္လည္းအၾကမ္းဖက္တုိ႔က အရပ္သားမ်ားအား အကာကြယ္ျပဳ၍ တိုက္ခိုက္ျခင္းအား တုန္႔ျပန္ရာတြင္၎ ယင္း ကိစၥအားနိုင္ငံတကာသုိ႔ ခ်ျပရွင္းလင္းရာတြင္၎ ခက္ခဲတတ္ေပရာ ၎အတြက္ ျပင္ဆင္မႈ ရွိရန္လိုအပ္သည္။

ထုိ႔ျပင္ ေမာင္ေတာေဒသ ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားကို သုံးသပ္ရာတြင္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတိုက္ခိုက္သည္ဆိုျခင္းထက္ ေက်းရြာလူအုပ္စုမ်ားအား စည္း႐ုံးတိုက္ခိုက္သည္မ်ားကို ေတြ႕ရသည္။ ထုိ႔အျပင္ ၎အၾကမ္း ဖက္အဖြဲ႕မ်ားသည္ ေတာတြင္းတြင္ စခန္းခ် ဖြဲ႕စည္းသည္ဆိုသည္ထက္ အိမ္ေျခေထာင္္ခ်ီ၍ရွိသည့္ျပင္ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးယႏၲယားမ်ား ဝင္ေရာက္ခ်ဳပ္ကိုင္ရန္ခက္ခဲသည့္ ဘဂၤါလီေက်းရြာမ်ားတြင္ အေျချပဳေလ့က်င့္သည္ဟု ယူဆရသည္။  လက္ေတြ႕တြင္လည္္း ေမာင္ေတာတိုက္ခုိက္မႈမ်ားတြင္ ပါဝင္သူမ်ား၏ ေတာတြင္းစခန္းဆိုသည္ကို မေတြ႕ရပါ။ ႐ႈပ္ေထြး၍ ေျဖရွင္းရန္ ခက္ခဲသည့္ျပႆနာျဖစ္သည္။  ဤျပႆနာအား နိုင္ငံတကာအားရွင္းလင္းရန္လိုအပ္သည္။

နိုင္ငံတကာတြင္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္မ်ား၏ အတုအေယာင္ ဓါတ္ပုံမ်ား ဗြီဒီယိုဖိုင္မ်ားျဖင့္ လုပ္ၾကံဝါဒျဖန္႔မႈမ်ားကို ျပန္လည္မွန္ ကန္စြာ တုန္႔ျပန္နိုင္ရန္ အစိုးရသတင္းဌာနတခုႏွင့္ မလုံေလာက္ေပ။  ေတာင့္တင္းခိုင္မာအားေကာင္းသည့္ မီဒီယာတရပ္လို အပ္သည္။

၈။  ေမာင္ေတာေဒသျပႆနာတြင္ အျခားအေရးပါေသာ ကိစၥတရပ္မွာ မူးယစ္ေဆးဝါးျပႆနာျဖစ္သည္။  ေမာင္ေတာေဒသမွ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သုိ႔ စီးဝင္ေနသည့္ ယာမစိတ္ႂကြေဆးျပားတင္သြင္းေရာင္းဝယ္မႈမွ ပမာဏ ခန္႔မွန္းေဖၚျပရန္ပင္ခက္ခဲေလာက္ ေအာင္ မ်ားျပားသည္ဟု ေဒသခံမ်ားကဆိုပါသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကဘက္မွ ဝယ္လိုအားသည္ လြန္စြာျမင့္မားသည္။  တင္ သြင္းလာသမွ် လက္ခံဝယ္ယူနိုင္စြမ္းရွိသည္ဟု ဆိုသည္။  အဆိုပါ မူးယစ္ေဆးျပားမ်ားကို ေမာင္ေတာမွသည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ မွတဆင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသဆီသုိ႔ သယ္ေဆာင္ျဖန္႔ျဖဴးၾကသည္ဟု ဆိုၾကပါသည္။  အေရာင္းအဝယ္ပမာဏမွာ အလြန္ျမင့္မားသည္ဟု ဆိုသည္။

၂ဝ၁၆ အကုန္ႏွင့္ ၂ဝ၁၇ အတြင္း ေမာင္ေတာေဒသ၌ ယာမေဆးျပားဖမ္းဆီးရမႈမ်ားမွာ စံခ်ိန္တင္သည့္ ပမာဏမ်ားျဖစ္သည္။  မူးယစ္ေဆးေရာင္းဝယ္မႈသည္္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈတုိ႔ ယွက္ႏြယ္ေနပါသည္။

၉။  ေမာင္ေတာရွိ ပုန္ကန္တိုက္ခိုက္မႈတြင္ ပါကစၥတန္နိုင္ငံမွ အစြန္းေရာက္မ်ားပါဝင္္သည္ကို ဗံုးစမ္းသပ္ရာမွ ေသဆံုးသူ ၂ ဦးအား သက္ေသအျဖစ္ေတြ႕ရျပီျဖစ္္ရာ အျခားႏိုင္ငံျခားသား အၾကမ္းဖက္မည္မွ် ဝင္ေရာက္ေနသည္ကို အထူးသတိျပဳရန္ လိုအပ္္ေနေပသည္။  ထို႔အတူ နိုင္ငံတကာက့ဲသုိ႔ အရပ္သားပစ္မွတ္မ်ားကို ဦးတည္သည့္ လူမဆန္သည့္ အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္မ်ားလုပ္လာနိုင္သည္ကို သတိျပဳရန္လိုပါသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ ခ်ဳပ္၍ဆိုရလ်င္ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ဘဂၤါလီျပႆနာအား လ်င္ျမန္စြာေျဖရွင္းရန္လိုအပ္ေနပါသည္။  ၾကန္႔ၾကာအခ်ိန္ ဆြဲ ေန ပါက ေနာက္ထပ္ေပါက္ကြဲမႈတခုအား မလြဲမေသြ ၾကံဳရနိုင္ပါသည္။  ၎တုိ႔သည္ ႐ုိဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးတ မ်ဳိးျဖစ္သည္ဆိုသည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ရွင္းလင္း ပတ္သားသည့္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ် ရန္လိုအပ္သည္။  ထိုသုိ႔ဆံုးျဖတ္သည့္အေျခခံ ေပၚမွ နိုင္ငံသားျပႆနာကို ဥပေဒႏွင့္အညီ ေျဖရွင္းရန္လိုအပ္ပါသည္။  ထိုေျဖရွင္းမႈအား ေဒသခံရခိုင္တိုင္းရင္းသားအားအေျချပဳၿပီး ၎တုိ႔ပူးေပါင္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မႈျဖင့္ ေျဖရွင္းရန္လိုအပ္ပါမည္။ ထုိ႔အတူ ျပႆနာ၏ ဘက္အားလုံးအား လည္းေကာင္း၊ သမိုင္းဆိုင္ရာျပႆနာမ်ားအားလည္းေကာင္း ထည့္သြင္းစဥ္စား ေျဖရွင္းၾကရန္လိုအပ္ေပလိမ့္မည္ ျဖစ္ပါ သည္။

ၿပီးပါၿပီ။
ေမာင္ေမာင္စိုး

(ဧရာဝတီျမန္မာပိုင္း၌ ဇူလုိင္ ၂၆၊ ၂၀၁၇ ရက္ေန႔က ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္သည္)

Photo credit : The Nation