လွေက်ာ္ေဇာ ● သူစီဒိုက္ ေထာင္ေခ်ာက္ကို ဘယ္လိုေက်ာ္မလဲ

လွေက်ာ္ေဇာ ● သူစီဒိုက္ ေထာင္ေခ်ာက္ကို ဘယ္လိုေက်ာ္မလဲ
(မုိးမခ) ၾသဂတ္စ္ ၂၊ ၂၀၁၇

ယခုတေလာ အေမရိကန္မွာေရာ တ႐ုတ္ျပည္မွာပါ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေလ့လာသံုးသပ္မႈ ေဆာင္းပါး ေတြ စကားဝိုင္းေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ႐ုုပ္ျမင္သံၾကားအစီအစဥ္က ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခန္းေတြမွာ အလြန္ေရပန္းစားၿပီး မၾကာခဏ ထည့္သြင္း ကိုးကားေျပာဆိုေနတဲ့ စကားလံုးတလံုးရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ Thucydides Trap တဲ့။

တိုက္႐ုိုက္အသံဖလွယ္ဘာသာျပန္ရင္ ‘သူစီဒိုက္ ေထာင္ေခ်ာက္ေပါ့။ ဘီစီ ၅ ရာစုက ေအသင္လူမ်ဳိးမ်ား အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ႀကီး ထြားလာေတာ့ နဂိုရွိရင္းစြဲ ၾသဇာအာဏာႀကီးမားေနတဲ့ စပါတာလူမ်ဳိးမ်ားက စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔မႈနဲ႔အတူအၿပိဳင္အ                       ဆိိုင္ အားၿပိဳင္ရင္းက စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီသမိုင္းေတြကို ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့တဲ့ ဂရိပညာရွင္ႀကီး သူစီ ဒိုက္ကိုရည္စူးၿပီး ဒီလိုမ်ဳိးျဖစ္စဥ္ကို သူစီဒိုက္ျဖစ္စဥ္လို႔ေခၚၿပီး စစ္ပြဲအထိျဖစ္ေပၚလာရမႈကိုေတာ့  သူစီဒိုက္ေထာင္ေခ်ာက္လို႔ အေမရိကန္ပညာရွင္မ်ားက ေခၚေဝၚသတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀ဝ အတြင္းမွာလည္း တည္ရွိဆဲ အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံနဲ႔ အသစ္တက္လာတဲ့အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ားအၾကား အားၿပိဳင္မႈ ၁၅ ႀကိမ္ ရွိရာမွာ ၁၁ ႀကိမ္မွာ စစ္ပြဲမ်ားျဖစ္လာတဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
   
အနီးေခတ္သမိုင္းကိုပဲ ၾကည့္ပါ။ ၁၉၁၄ ခုနဲ႔ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ေတြမွာ အရွိန္ၾသဇာတက္လာတဲ့ ဂ်ာမနီက ရွိရင္းစြဲအင္အားႀကီး အဂၤလန္ကို အာခံၿပိဳင္ဆိုင္ရာက ကမာၻစစ္ႀကီး (၂) ပြဲ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ သာဓကမ်ားရွိပါတယ္။

ယခု ၂၁ ရာစုမွာေတာ့ ေခတ္သစ္ေအသင္ တ႐ုုတ္နဲ႔ ေခတ္သစ္စပါတာ အေမရိကန္တို႔ ဘယ္လိုရင္ဆိုင္ၾကမလဲ။
   
ကမာၻစစ္ႀကီး (၂) ပြဲရဲ႕ အနိ႒ာ႐ံုမ်ားကိုလည္းေကာင္း။ ဒီေနာက္ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေဒသစစ္အမ်ဳိးမ်ဳိးရဲ႕ အနိ႒ာ႐ုံုမ်ား ကိုလည္းေကာင္း (အထူးတိုးတက္လာတဲ့ သတင္းနည္းပညာမ်ားေၾကာင့္) ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ေတြ႕ႀကံဳယဥ္ပါးေနရတဲ့ ကမာၻသူ ကမာၻသား အားလံုးအေနနဲ႔ စစ္ကိုမုန္းတီး ေၾကာက္ရြံ႕ဆန္႔က်င္ေနတဲ့စိတ္မ်ား ဝင္ေရာက္ကိန္းေအာင္းေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပဲ ႏိုင္ငံအသီးသီးက နိုင္ငံေရးသမားေခါင္းေဆာင္မ်ားေရာ ပညာရွင္မ်ားပါ စစ္ပြဲကို ဘယ္လိုေရွာင္ၾကမလဲဆိုတာေတြကို အထူးဂ႐ုုျပဳ ေလ့လာလာေနၾကပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ကမာၻ႔ဒုတိယအႀကီးဆံုး စီးပြားေရးအင္အားႀကီးအျဖစ္ ေနရာယူလာေနတဲ့ တ႐ုုတ္နဲ႔ ကမာၻ႕တဦးတည္းေသာ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံ (စူပါပါဝါ) အေမရိကန္အၾကား ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ား ပြတ္တိုက္မႈမ်ားဟာ တခ်က္တခ်က္ အလြန္အႏၱရာယ္ႀကီးတဲ့ ရင္ဆိုင္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေနတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။
    
ဥပမာအားျဖင့္ ၂၀၁၃ ႏိုဝင္ဘာလ တ႐ုုတ္က ေလေၾကာင္းကာကြယ္ေရးဇုန္  (ADIZ) ေၾကညာအၿပီး ....        (က) တ႐ုုတ္သေဘၤာတစင္းနဲ႔ အေမရိကန္သေဘၤာတစင္း တို႔တိုက္မိမတတ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ကိစဏ၊
(ခ) တ႐ုုတ္နဲ႔ ဂ်ပန္ (အေမရိကန္ရဲ႕မဟာမိတ္) ကင္းလွည့္ေလယာဥ္မ်ား ေလျပင္မွာ မၾကာခဏ တိုက္မိမတတ္ ျဖစ္ျဖစ္ ေန တဲ့ကိစၥမ်ား၊

ဒါေတြေၾကာင့္ အမွတ္မထင္ အေသးအမႊားေလးကစလို႔ ျပာသာဒ္မီးေလာင္ၿပီး ကမာၻစစ္ထိမျဖစ္ေတာင္ ေဒသစစ္ပြဲႀကီး မ်ား ျဖစ္လာမယ့္ အႏၱရာယ္မ်ားရွိေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခုအခ်ိန္အခါဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေက်ာ္က ကမာၻမဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ ယခု အေမရိကန္မွာ ပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ အႏုျမဴလက္နက္ေပါင္းစံုရဲ႕အစြမ္းဟာ ကမာၻေပၚရွိလူသားအားလံုးကိုသာမက ကမာၻႀကီးကိုပါ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေစႏိုင္ပါတယ္။ တ႐ုုတ္အေနနဲ႔ အေမရိကန္ရဲ႕ စုစုအင္အားကို မယွဥ္နိုင္ေပမယ့္ အေမရိ ကန္ရဲ႕တိုက္ခိုက္မႈကိုေတာ့ ခုခံႏိုင္တဲ့အင္အား အလံုအေလာက္ေတာ့ရွိေနပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီတခါ ကမာၻစစ္ပြဲႀကီးျဖစ္ လာရင္ေတာ့ ကမာၻေပၚမွာ ဘယ္တိုင္းျပည္မွ ဘယ္လူသားမွ မလြတ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။
 
ဒါေၾကာင့္ ဒီအႏၱရာယ္က (အခုေျပာေျပာေနၾကတဲ့ သူစီဒိုက္ေထာင္ေခ်ာက္က) လြတ္ေအာင္ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ။ ဒါဟာ အားလံုးအတြက္ ေသေရး ရွင္ေရးျပႆနာႀကီး ျဖစ္လာေနပါတယ္။
 
 ဒီကိစၥကို ႏိုင္ငံအမ်ားအျပား (အထူးသျဖင့္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား) ၾကား အႀကီးအက်ယ္ အေလာတႀကီး တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး ေလ့လာေနၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ အလြန္ေကာင္းမြန္တဲ့နည္းလမ္းေကာင္းေတြ  လုပ္ဟန္ေကာင္းေတြကို ရွာေတြ႕လာၾကပါတယ္။ (ဒီေနရာမွာ ဘံုသေဘာထားတခုကေတာ့  ဘယ္သူမွအႏုျမဴစစ္ပြဲ မတိုက္ခ်င္ၾကတာပါ။ သမ႐ုိုးက်စစ္ပြဲဆိုရင္ ေခါင္းေဆာင္ ေတြက မေသႏိုင္ပါဘူး။ အႏုျမဴစစ္ပြဲ က်ဘယ္သူမွမလြတ္ႏိုင္ဘူး။ ဒါက အခရာက်ပါတယ္။) အဲဒီနည္းလမ္းေတြကေတာ့ ...

(၁) ေသနဂၤဗ်ဴဟာ မဟာမိတ္ဖြဲ႔မႈ (Stretegic Partnership) အစီအစဥ္ပါ။ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံမ်ားက တာဝန္ရွိ အဆင့္ျမင့္ေခါင္း ေဆာင္မ်ား မၾကာခဏ ေတြ႕ဆံုၿပီး အျပန္အလွန္အျမင္ခ်င္းဖလွယ္တာ ေရွ႕လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ညိႇႏိႈင္းတာ (မိမိတို႔ (၂) ႏိုင္ငံ ကိစၥမ်ားသာမက တကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားကိုပါ စဥ္းစားတာ)။ အျပန္အလွန္ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆို ၾကၿပီး အျပန္အလွန္ ရွင္းလင္းၾကတာ။ အျပန္အလွန္ စီးပြားေရး ဘ႑ာေရး ကုန္သြယ္ေရးမ်ား ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ၾကတာ (ဒီနည္းနဲ႔ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းၾကား စီးပြားေရးေတြ အျပန္အလွန္ အမွီသဟဲျပဳလာရၿပီး ကမာၻတဝန္း ျဖန္႔က်က္မႈ (Globalization ပိုမိုနက္႐ုႈိင္းလာရတာ) အေရးေပၚ တယ္လီဖုန္းလိုင္းမ်ား (hotline) ဖြင့္ထားတာ စတာေတြလုပ္ေဆာင္ရင္း စကားမ်ား မ်ားေျပာ မ်ားမ်ားထိေတြ႕ ဆက္ဆံလုပ္ေဆာင္ေနၾကရင္း အျပန္အလွန္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာယံုၾကည္မႈ (Stretegic Trust)ကို တည္ေဆာက္ၾကဖို႔။

ဒီေနရာမွာ ဥပမာတခုေျပာျပခ်င္ပါတယ္။

တ႐ုုတ္က ADIZ  ေၾကညာလိုက္တဲ့အခါ အေမရိကန္ေရာ ဂ်ပန္ပါ ေဒါသတႀကီး ထကန္႔ကြက္တာကို တ႐ုုတ္က မခံမရပ္ ႏိုင္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ (၂) ႏိုင္ငံလံုးက သူတို႔ရဲ႕ ADIZ  ကို လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ေၾကညာၿပီးသားပါ။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔က်မွကန္႔ကြက္တာ မတရားဘူးလို႔ ဆိုလာပါတယ္။ တ႐ုုတ္က စစ္ပြဲေတြေရွာင္ခ်င္လို႔လုပ္ရတာ။ ဒါ့အျပင္ သူတို႔ လတ္ တေလာရင္ဆိုင္ ေနရတဲ့ၿပိဳင္ဘက္ ဂ်ပန္ဟာ အလစ္တိုက္ခိုက္တတ္တဲ့အက်င့္ရွိလို႔ ဒါကို  ႀကိဳတင္ေရွာင္ႏိုင္ေအာင္လုပ္ရတာလို႔ ဆိုလာပါတယ္။
   
ဒါကို အေမရိကန္က အမ်ဳိးသားလံုျခံဳေရး အၾကံေပးအရာရွိအျဖစ္ တာဝန္ယူဖူးတဲ့ စတီဖင္ဟာဒီက ဒီလိုရွင္းျပပါတယ္။ အခ်ိန္ကာလ မတူညီမႈကိုၾကည့္ရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အေမရိကန္တို႔ေၾကညာခ်ိန္ဟာ စစ္အတြင္းျဖစ္တယ္။ ပုလဲဆိပ္ကမ္း အျဖစ္အပ်က္မ်ဳိး ထပ္မျဖစ္ေရးအတြက္ အေလာတႀကီးလုပ္ရတာ၊ အခုအခ်ိန္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကာလျဖစ္တယ္။ ျဖည္းျဖည္း ေဆးေဆး ျပင္ျပင္ဆင္ဆင္ လုပ္လို႔ရတယ္။ မိမိရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားအေပၚ အျမင္ရွင္းေအာင္ အရင္ေျပာျပတာ။ သေဘာ ထားေတြကို တီးေခါက္တာ ေတြလုပ္သင့္တယ္။ ႀကိဳတင္သတိေပးခ်ိန္ဟာ မိနစ္ (၃၀) ပဲ ရွိတယ္။ ဒါလည္း မသင့္ေတာ္ပါဘူး၊ အဲဒီေဒသမွာက နဂိုကတည္းက ျဖတ္သန္းသြားလာေနတဲ့ ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြ ေရေၾကာင္းလမ္းေတြ ရွိတယ္။ တခါေၾက ညာခ်က္မွာလည္း ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့သေဘာေတြ ပါေနတဲ့အတြက္ ဒါကို လက္မခံႏိုင္ၾကတာပါလို႔ ျပန္ရွင္းျပပါတယ္။

ဒီမွာတင္ (၂) ဖက္စလံုး အျပန္အလွန္ နားလည္သြားၾကၿပီး ယံုၾကည္မႈကို တဆင့္တက္ တည္ေဆာက္လိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ ဟာ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးမႈကေနရလိုက္တဲ့ အက်ိဳးဆက္ေကာင္းတရပ္ပါ၊

(၂) ပူးတြဲစစ္ေရးေလ့က်င့္ခန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ စစ္တပ္အခ်င္းခ်င္းအၾကား ဆက္ဆံမႈမ်ားဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဥပ မာတခု ၾကည့္ရေအာင္ပါ။
    
အေမရိကန္ဟာ ပစိဖိတ္ဂြင္ (ခြင္) အတြင္း ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားပါဝင္တဲ့ ေရတပ္ စုေပါင္းေလ့က်င့္မႈေတြ (RIMPAC) ကို ႏွစ္စဥ္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အရင္က ေလ့က်င့္ပြဲေတြမွာ တ႐ုုတ္ကိုမဖိတ္ဘဲ တ႐ုုတ္ပတ္လည္က ႏိုင္ငံမ်ားသာ ပါဝင္ခဲ့တာ ျဖစ္လို႔ တ႐ုုတ္က ဒီပြဲေတြဟာ သူ႔ကို ပစ္မွတ္ထားတာလို႔ သံသယရွိခဲ့တာပါ၊ ဒီနွစ္ (၂၀၁၄) မွာေတာ့ တ႐ုုတ္ကို ဖိတ္ ၾကားတဲ့အတြက္ တ႐ုုတ္က တက္တက္ႂကြႂကြ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုုတ္ေရတပ္က အစီအစဥ္ (၇) ခုမွာ ပါဝင္ၿပီး စစ္သေဘၤာ မ်ား၊ ေရငုပ္သေဘၤာမ်ား၊ ေဆးကုသေရးသေဘၤာမ်ား စတာေတြနဲ႔အတူ အရာရွိတပ္သား (၁၁၀ဝ) ပါဝင္ဆင္ႏႊဲခဲ့ပါတယ္။ ပါဝင္တဲ့စစ္အင္အားဟာ အေမရိကန္ၿပီးရင္ ဒုတိယ အမ်ားဆံုးပါပဲ။

ရရွိခ်က္ကေတာ့  တ႐ုုတ္မ်ားဘက္က သံသယေတြေပ်ာက္သြားၿပီး တကယ္ ေရွ႕တန္းမွာရင္ဆိုင္ရမယ့္ စစ္သားမ်ား အခ်င္း ခ်င္းၾကား ခင္မင္မႈေတြ ရင္းႏွီးမႈေတြ ရရွိလိုက္တာပါပဲ။ စစ္ေရးေလ့က်င့္ခန္းဆိုေပမယ့္ တျခားပူးတြဲလႈပ္ရွားမႈေတြျဖစ္တဲ့ အားကစားပြဲေတြ မိတ္ဆံုစားပြဲေတြလည္း လုပ္ၾကတာကိုး။ သူ႔ႏိုင္ငံကိုယ့္ႏိုင္ငံက သေဘၤာေတြေပၚတက္ၿပီး အျပန္အလွန္ လည္ပတ္မႈေတြလည္းရွိေတာ့ ကိုယ္စီမွာရွိတဲ့ ေသနဂၤဗ်ဴဟာရည္မွန္းခ်က္မ်ားကိုလည္း မွန္းဆႏိုင္ၾကေတာ့ သံသယေတြ လည္း ေလ်ာ့နည္းလာႏိုင္ပါတယ္။ အလြန္ေကာင္းမြန္တဲ့ နည္းလမ္းေတြပါပဲ။

(၃) ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနနဲ႔ေခါင္းေအးေအးထားၿပီး ဘာကိစၥမဆို ၾကည့္ျမင္ရာမွာ အျမင္က်ယ္ဖို႔။ အျမင္ရွည္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းအၾကား ဆက္ဆံရာမွာ မၾကာခဏ ပြတ္တိုက္မႈေတြ ပဋိပကၡေတြ ေပၚႏိုင္ပါတယ္။ တခုခ်င္းကိစၥ ကို တခုခ်င္းပဲေျဖရွင္းၿပီး တခုလံုးျခံဳတဲ့ ဆက္ဆံေရးကိုမထိခိုက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးပြဲ ယဥ္ ေက်းမႈ (Dialogue Culture) ရင့္က်က္လာဖို႔ လိုပါတယ္။ အခုေခတ္မွာ ႏိုင္ငံတကာေဆြးေႏြးပြဲေတြ။ အုပ္စုလိုက္ေဆြးေႏြး ပြဲေတြစသျဖင့္ ျပႆနာအရပ္ရပ္ကိုေဆြးေႏြးႏိုင္ ဖလွယ္ႏိုင္တဲ့ အေဆာက္အအံုေတြအမ်ဳိးမ်ဳိးလည္း ရွိလာေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို ေကာင္းေကာင္း အသံုးခ်တတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ရပါမယ္။

(၄) ကမာၻ့ျပည္သူလူထုႀကီးတရပ္လံုးရဲ႕ ႏိုးၾကားမႈနဲ႔ အေရးပါလာမႈမ်ားကလည္း အစိုးရမ်ားအေနနဲ႔ မိမိတို႔လုပ္ခ်င္ရာေတြကို မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ မိမိျပည္သူမ်ားရဲ႕အသံကို တစံုတရာ နားေထာင္လာၾကရပါတယ္။

ဒါေတြေၾကာင့္ပဲ သူစီဒိုက္ေထာင္ေခ်ာက္ကို ေက်ာ္နင္းႏိုင္ၾကလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရတာပါပဲ။

လွေက်ာ္ေဇာ
၂-၇-၂၀၁၄

ကိုးကား
(၁) 27-6-2014 China Daily-PLA participation in RIMPAC a milestone²
(၂) 1-7-2014CCTV Dialogue with Steven Hardy² အေရးေတာ္ပံုဂ်ာနယ္၊ အတြဲ (၂) အမွတ္ (၂)။