ကိုသန္းလြင္ - ေဟာင္ေကာင္ ႏိုင္ငံ၏အနာဂါတ္ေရး

Photo - NY Times

ကိုသန္းလြင္ - ေဟာင္ေကာင္ ႏိုင္ငံ၏အနာဂါတ္ေရး
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၉၊ ၂၀၁၇

(၁)

လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၂၀ ေဟာင္ေကာင္ကို အဂၤလိပ္တို႔ကျပန္ေပးစဥ္ကမူ ေဟာင္ေကာင္သည္ တရုတ္လူမ်ိဳးတို႔၏ အားက်ဘြယ္ေနရာတခုျဖစ္ေနခဲ့ပါသည္၊ တရုတ္ျပည္ တေန႔ေခတ္မွီလာလ်င္ ေဟာင္ေကာင္လိုျဖစ္ရမည္ဟု ယူဆခဲ့ၾကပါသည္၊ ထိုစဥ္ကမူ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ေသာ၊ ေခတ္မွီေသာ ႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒကအရာရာ၏အထက္မွာရွိရ မည္ဟုဆိုခဲ့ၾကပါသည္။

တခ်ိန္ကတရုတ္ျပည္၏ ဗဟိုဦးစီးစနစ္၏ေအာက္၀ယ္ တာရွည္ခံပါမည္ေလာဟု သံသယျဖစ္ခဲ့ရပါသည္၊ မည္သိ႔ု ပင္ တရုတ္ျပည္ၾကီးက တေသြးတသံတမိန္႔ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သည္ဆိုေစ ေဟာင္ေကာင္သည္ မိမိ၏ စနစ္ႏွင့္၀ါဒကို ထိမ္းသိမ္းထားႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။

ရထားမ်ား အခ်ိန္မွန္စြာေျပးဆြဲေနၾကပါသည္ ရာဇ၀တ္မႈႏွင့္ ဥပေဒခ်ဳိးေဖါက္မႈမ်ားမွာ ေလ်ာ႔နည္းခဲ့ပါသည္၊ ေကာင္းကင္ယံးမွာမိုးပ်ံတိုက္ၾကီးေတြ ပ်ံ၀ဲေနခဲ့ၾကပါသည္၊ ထိုအရာမ်ားသည္ မွန္ကန္ေနဆဲျဖစ္ပါသည္၊ ယခု အႏွစ္ ၂၀ ျပည့္ခ်ိန္သည္ ေဟာင္ေကာင္ႏိုင္ငံ၏ ပီကင္းကို ကိုယ္စားျပဳေသာ ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ဘက္ေတာ္သားမ်ား၏ ရင္ဆိုင္တိုက္ပြဲသည္ ဆက္လက္တိုက္ပြဲျဖစ္လ်က္ ရွိေနပါသည္၊ ျပႆနာျဖစ္ရသည္မွာ မျပီးဆုံးႏိုင္ေသာ အိမ္ေနရာ ျပႆနာ၊ အေျဖရာရန္ခက္ေနေသာ Education system ႏွင့္ ေရွ႕မဆက္ႏိုင္ေသး ေသာ မီးရထားလိုင္း ျပႆနာမ်ားျဖစ္ပါသည္။

ထိုျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ ေဟာင္ေကာင္သည္တရုတ္တို႔၏စံျပျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္မလာဘဲ ျပႆနာမွာ လိပ္ခဲတင္းလင္း ေရွ႕တိုးရန္ခက္ေသာျပႆနာျမိဳ႕ၾကီး ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္၊ ပီကင္းအေနျဖင့္၄င္း ဒီမိုကေရစီ၏ ရန္သူမ်ား ဟုျမင္ သည္ ဒီမိုကေရစီဘက္ေတာ္သားမ်ား အဖို႔မွာလည္း အာဏာရွင္တို႔၏ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ေႏွာက္ယွက္မႈဟု ျမင္ ေနသည္။

ထို႔ေၾကာင့္အႏွစ္ ၂၀ျပည္ုအခမ္းအနားသိုက်င္းပရန္ေရာက္ရွိလာေသာ တရုပ္ေခါင္းေဆာင္ၾကီးကို ၾကိဳဆိုရာတြင္ ျပည္သူတို႔၌ေျပာစရာစကားမရွိဘဲျဖစ္ေနသည္၊ ေအာင္ပြဲမ်ားကို က်င္းပေသာအသံက တိတ္ဆိတ္ေနသည္၊ သေဘာထားကြဲလြဲေသာအသံေတြဆူညံေနသည္၊ ေဟာင္ေကာင္ကြ်န္းကို ဒီမိုကေရစီေပးပါဟုေျပာ ရမလိုျဖစ္ ေနသည္၊

(၂)

ေဟာင္ေကာင္သည္ ျဗိတိသွ်တို႔ရွိစဥ္က အိမ္အေဆာက္အဦးမ်ားကို တလုံးျပီးတလုံးေဆာက္ခဲ့ၾကသည္၊ ျဗိတိသွ်တို႔ထြက္သြားကတည္းက အိမ္ေဆာက္ေရးလုပ္းငန္းေတြမွာ ရပ္တန္႔ကုန္သည္၊ နယူးေရာ႔ႏွင့္ လန္ဒန္ျပီး လ်င္ ေဟာင္ေကာင္မွာ ကမၻာ႔တတိယအၾကီးဆုံး ေငြေၾကးဆိုင္ရာဌာနျဖစ္သည္၊ သို႔ေသာ္ေဟာင္ေကာင္တြင္ အဆင့္မွီေသာျပတိုက္မရွိ၊ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၅ ႏွစ္ခန္႔ကစခဲ့သည့္ ပေရာဂ်က္မွာ အစိုးရ၏ေထာက္ပံ့မႈ႔ရန္ပုံေငြ ေထာက္ပံ့မႈမျပည္ ့စုံသျဖင့္ ရပ္ဆိုင္းခဲ့ရသည္၊ ကေလးမ်ားအတြက္ ပညာေရးကိစၥရပ္မ်ား မွာလည္း ရန္ပုံေငြ မေလာက္ငသည့္ျပႆနာႏွင့္ပင္ ရပ္တန္႔ေနခဲ့ရသည္။

ေဟာင္ေကာင္သည္ မျပည့္စုံေသာ္လည္း ပစ္ထားရန္ခက္ခဲေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ ျမိဳ႕ေနလူထု ၇.၄ သန္းမွာ ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးကို မျပစ္ရက္ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနၾကသည္။

ေဟာင္ေကာင္ ေလဆိပ္မွာ ျဗိတိသ်ွတို႕ေဆာက္လုပ္သြားေသာ ေလဆိပ္ျဖစ္သည္၊ ျဗိတိသ်ွတို႕ေဆာက္ သြား ေသာ Court system မွာလည္းလက္ရာမပ်က္က်န္ရစ္သည္၊ ထိုစနစ္ကပင္ လြတ္လပ္ေသာသတင္း ျဖန္႕ခ်ိေရး ေရးႏွင့္လြတ္လပ္ေသာ လူေနမႈစနစ္ကို ထိန္းသိမ္းထားနိုင္သည္။

ျဗိတိသ်ွတို႕ျပန္သြားစဥ္က ေဟာင္ေကာင္ကို One country two system အတိုင္းျဖစ္ေစရမည္ဟုသတ္မွတ္ ထားခဲ့ပါသည္၊ ေခါင္းေဆာင္ၾကီး တိန္႔ေရွာင္ပင္ ႏွင့္ မာဂရက္သက္ခ်ာတို႔၏အစီအမံျဖစ္သည္၊ သို႕ေသာ္လည္း ေဟာင္ေကာင္ကၽြန္း၏ အေရးကိစၥမ်ားတြင္ တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏တေျဖးေျဖး ပါ၀င္ စြက္ဖက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ထိုအယူအဆမွာ တေျဖးေျဖးေမွးမွိန္လာသည္။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ေဟာင္ေကာင္ကြ်န္း၏ Chief Executive ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ ကိုယ္စားလွယ္ကို ျပည္မၾကီးအလို က်သာ ေရြးခ်ယ္ရမည္ဟု အမိန္႔ခ်မွတ္ခဲ့သည္၊ ထိုအခ်က္ကို မေက်နပ္သျဖင့္ ေဟာင္ေကာင္သားမ်ားက တခဲနက္ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါသည္၊ Umbrella movent ေခၚ ထီးလႈပ္ရွားမႈမွာ ေဟာင္ေကာင္ျမိဳ႕ကို ရက္သတၱပတ္ ၁၁ ပတ္ၾကာေအာင္ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားျဖင့္လြမ္းမိုး ထားခဲ့သည္ကို မေမ့နိုင္ၾကေသးပါ၊

ယခုေဟာင္ေကာင္၏တာ၀န္ခံ အသစ္ (Chief Exactive) ကို Ms Carry Lam အား ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကသည္၊ ပီကင္း ၏ေထာက္ခံမႈအရ ပီကင္းေရြးခ်ယ္ေပးေသာ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ယူဆၾကသည္၊ လူ ၁၂၀၀ ပါ၀င္ေသာ ေကာ္မတီက ေရြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္၊ ေကာ္မတီအေဟာင္းမွာ ပီကင္း၏ၾသ၀ါဒအတိုင္း ျပည္သူ႕ဆႏၵလည္း မပ်က္ရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကရျခင္းျဖစ္ျပီး ၄င္း၏ေကာ္မတီရွင္ႏွစ္ဦးမွာ ျခစားမႈမ်ားျဖင့္ တရားစြဲခံရသည္။

ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕တစ္ခုလံုးမွာ လူ ၇၀ ခန္႕ျဖင့္ဖြဲ႕စည္းရျပီး ၄င္းတို႕၏တ၀က္ခန္႕မွာ ပီကင္းကိုၾသဇာခံသည့္ပါတီမွ လူမ်ားျဖင့္ဖြဲ႕စည္းထားသည္၊ က်န္တ၀က္မွာ ဒီမိုကေရစီအေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားပါ၀င္သျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ရန္ကိစၥ ေပၚတိုင္း အၾကပ္ရိုက္ေနၾကသည္ကမ်ားသည္၊ ဒီမိုကေရစီအုပ္စုကို လူၾကီးမ်ားအစား တက္ၾကြေသာ လူငယ္ မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည္။

အဖြဲ႕၀င္သံုးဦးက သေဘာမတူပါက မည္သည့္လုပ္ငန္းကိုမဆို ၾကန္႕ၾကာေအာင္လုပ္ထားနိုင္သျဖင့္ အေရးၾကီး ေသာ လုပ္ငန္းမွန္သမ်ွ လုပ္ငန္းဆက္လက္မလုပ္နုိင္ေလာက္ေအာင္ တားနိုင္သည္၊ ဥပမာ ဆိပ္ကမ္းကိုသန္႕ ရွင္းေရးကိစၥမ်ိဳးကိုပင္လ်ွင္ ေႏွာင့္ေႏွးေအာင္ ေဆာင္ရြက္လာၾကသည္၊ ဘက္ ၂ ဘက္လံုးက အလုပ္ျဖစ္ေအာင္ နိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေစခ်င္ၾကသည္၊ သို႕ေသာ္ အေျဖက ရွာမေတြ႕ဘဲျဖစ္ေနသည္။

ဒီမိုကေရစီဘက္ကေတာင္းဆိုသည္မွာ မဲဆႏၵရွင္တစ္ဦးလ်ွင္မဲတစ္ျပားေပးနိုင္ေရးပင္ ျဖစ္သည္၊ တခါက ၁၀ ႏွစ္အတြင္း ထိုအခြင့္အေရးကိုရမည္ဟုဆိုကာ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ကေပးရန္ရွိေသာ ထိုအခြင့္အေရးမွာ ျဖစ္မလာခဲ့ေပ။ မိမိဖါသာစိတ္ၾကိဳက္ကိုယ္စားလွယ္ကို ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္နိုင္ေရးမွာအေျပာလြယ္သေလာက္ အလုပ္က ခက္ခဲေနသည္။

ေဟာင္ေကာင္သည္ တရုတ္ျပည္မၾကီးႏွင့္ျပန္တြဲျပီးမွ ျပည္ၾကီးမွ တရုတ္လူမ်ိဳး တစ္သန္းခန္႕သည္ ေျပာင္းေရႊ႕ လာခဲ့ၾကျပီးျဖစ္သည္၊ သို႕ေသာ္ သူတို႕၏ စီးပြားေရးအေပၚပါ၀င္ပက္သက္မႈမွာ လက္ရွိလူမ်ားကိုဆိုးက်ိဳးမ်ား သာျဖစ္ေစခဲ့သည္၊

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကုမၼဏီမ်ား၊ ဘဏ္ၾကီးမ်ားက ျပည္ၾကီးတရုတ္မ်ားကို ရွာေဖြခန္႕အပ္ခဲ့သည္၊ ေဟာင္ေကာင္ တရုတ္မ်ားမွာ ကန္တုန္ စကားကို ေျပာၾကျပီး ျပည္ၾကီးတရုတ္တို႕မွာ မန္ဒရင္း (Mendrin) ကို ဦးစားေပး ေျပာဆိုၾကသည္၊ ထိုဘာသာရပ္ျပသနာမ်ားက စာသင္ၾကားေရးကေလးမ်ားကို ျပသနာတက္ေစေတာ့သည္၊ အက်ဳိးရလဒ္မွာ အႏွစ္ ၂၀ အတြင္း အဂၤလိပ္ႏွင့္ မန္ဒရင္း တြင္ ညံ႕ၾကေသာ ဘြဲ႕ရလူငယ္အမ်ားအျပားေမြး ထုတ္ေပးခဲ့သည္။

သို႕ေသာ္ ပီကင္းက ကန္တုန္ ဘာသာကို အမ်ားသံုးအျဖစ္ေစလို၊ Westen influcence ကိုဖယ္ရွားလိုသည့္ သေဘာဟူ၍လည္းယူဆၾကသည္။

တဖန္ျပည္ၾကီးတရုတ္ျပည္မွလာေသာသူမ်ားက ေဟာင္ေကာင္မွ အိမ္ျခံေျမေစ်းကို တက္ေအာင္လုပ္သည္ဟု ယူဆၾကသည္၊ ကားရပ္စရာေနရာတစ္ခုကို ေဒၚလာ ၆၆၄,၀၀၀ ေပးရသည္အထိ ျဖစ္ခဲ့ရသည္၊ သူတို႕သည္ တရုတ္ျပည္တြင္းမွေငြကို အျပင္ကိုသယ္ယူ၍ ရင္းႏွီးၾကျခင္းျဖင့္ ေစ်းကြက္မ်ားမွာ ကေမာက္ကမျဖစ္ကုန္ ရသည္၊ အေနေတာ္ခ်မ္းသာသူမ်ားမွာ သူတို႕ေနရာေပ်ာက္ကုန္ရသည္။

ျပႆနာကို ပို၍ရႈပ္ေထြးေစေသာအခ်က္မွာ ေဟာင္ေကာင္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အိမ္ယာအသစ္ေဆာက္လုပ္ျခင္းကို သေဘာမတူနုိင္ၾကေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္၊ တေယာက္တြင္လိုအင္ဆႏၵကတစ္မ်ိဳးျဖစ္ေနၾကျပီး ဤျပႆနာ မွာ Law Suit မ်ားျဖင့္ လံုးလည္လိုက္ေနသည္။

ရထားလမ္းေဖာက္ရန္ေရြးခ်ယ္ထားေသာ ၁၆ မိုင္ရွည္လ်ားေသာ လမ္းေၾကာင္းမွာလည္း ေနရာမရနိုင္ ေသာ ေၾကာင့္ ေျမေအာက္ရထားလမ္းေျပးရန္ စဥ္းစားရသည္၊ ေျမေအာက္ေဖာက္ရမည္ျဖစ္၍ ေစ်းက တက္သြား ေတာ့ရာ အစိုးရအဖို႔အၾကပ္ရိုက္ေနသည္ ရြာတစ္ခုကို ေနရာမွဖယ္ေပးရမည္ျဖစ္သျဖင့္ နုိင္ငံေရးသမားမ်ားျဖင့္ ရႈတ္ေထြးေနေလသည္၊ တရုတ္ျပည္မၾကီးတြင္ Bullet Train မ်ားဥဒဟိုေျပးေနၾကျပီးေဟာင္ေကာင္ကြ်န္းတြင္ ေခတ္မွီရထား မရွိေသးသည္မွာ သဘာ၀မက်ေအာင္ျဖစ္ေနသည္၊

တခ်ိဳ႕ကလည္း ဤမ်ွျပသနာရႈတ္ေထြးမ်ားျပားေသာ ေဟာင္ေကာင္ကို စြန္႕ခြာရန္ ၾကိဳးစားလာၾကသည္၊ အမ်ား ၾကိဳက္ေသာေနရာတစ္ခုမွာထိုင္၀မ္နိုင္ငံျဖစ္သည္၊ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ားပင္ေနထိုင္ျပီး အဓိက တရုတ္ျပည္မွလူအမ်ား က ဗိုလ္မက်နုိင္ေသာေနရာျဖစ္သည္၊ ထို႕အျပင္ေဟာင္ေကာင္ကဲ့သို႕ ေျမေစ်းမၾကီးသျဖင့္ အေျခခ်ေနထိုင္ ရန္ သင့္ေတာ္ေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္သည္။

(၃)

လြန္ခဲ့ေသာသံုးႏွစ္က တရုတ္ျပည္ၾကီးမွ ေဟာင္ေကာင္အတြက္အေရးၾကီးေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ေရြးခ်ယ္ျခင္းကို ပီကင္းက အေလ်ာ့မေပးခဲ့ေခ်၊ ထိုစဥ္က မစၥတာရွီ၈ွင္ပင္း (Xi Jinping) သမၼတ ျဖစ္သည္မွာ ႏွစ္ႏွစ္သာရွိေသးသည္၊ ေဟာင္ေကာင္သားတို႕ကတရုတ္ေခါင္းေဆာင္သည္ ဒီမိုကေရစီ အျပည့္ အ၀ေပးလိမ့္မည္ဟု ေမ်ွာ္လင့္မိ ခဲ့ၾကသည္။

ယေန႕ေခတ္တြင္ မစၥတာရွီ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာသည္မွာ ၅ ႏွစ္ရွိလာေနျပီျဖစ္သည္၊ သူ၏လုပ္ပံုကိုင္ပံုမ်ားကို ျမင္ၾကရသျဖင့္ ေဟာင္ေကာင္သားတို႕၏ ဒီမိုကေရစီေရးေမ်ွာ္လင့္ခ်က္မွာ ပ်က္ျပယ္သြားၾကရျပီျဖစ္သည္။

ယေန႕ေတြ႕ျမင္ေနၾကရသည္မွာ ေဟာင္ေကာင္သည္ မက္ကာအိုနိုင္ငံကဲ့သို႕မ်ား ျဖစ္လာမည္လားဟုပင္ ျဖစ္ သည္၊ တခ်ိန္ကေပၚတူဂီကိုလိုနီ မက္ကာအိုသည္ တရုတ္ျပည္၏ Gambling hub ျဖစ္သည္၊ မက္ကာအို သည္ တရုတ္ျပည္မၾကီးမွစကားကို တသေ၀မတိမ္းနားေထာင္သည္၊ ျခစားမႈက နာမည္ၾကီးသည္၊ ျပစ္မႈမ်ားကို စနစ္ တက် က်ဳးလြန္ၾကသည္၊၊ အလုပ္သမားေရးရာမ်ားႏွင့္၊ တျခားလြတ္လပ္ ေသာ အဖြဲ႕အစည္း မ်ားမွာလည္း ေနရာမရၾကေပ၊ တရုတ္တို႔၏အလိုက် ေနသည္၊ ေဟာင္ေကာင္မွ တရုတ္အမ်ားအျပားက ႏိုင္ငံမွထြက္ခြါ သြား လိုၾကျခင္းမွာ ျပည္ၾကီး တရုတ္တို႔ကမက္ကာအို ကဲ့သို႔ျဖစ္ေအာင္က်ိဳးစားေနသည္ ဟုအထင္ေရာက္ ၾကေသာ ေၾကင့္ျဖစ္သည္

လြန္ခဲ့ေသာ စေနေန႔ ( ၁-၇-၁၇) က ေဟာင္ေကာင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈအသစ္ ျဖစ္လာေသာ ကယ္ရီလင္း ကေျပာ ၾကားရာတြင္ ျ႔ပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိုမေမွ်ာ္ဘို႔ ကိုသာေျပာၾကားသြားခဲ့သည္၊ တရုတ္ျပည္ႏွင့္ရင္းႏွီးညီညြတ္စြာ ေနထိုင္ဘို႔ကိုသာဦးစားေပးၾကရမည္ဟုဆိုသည္၊ တရုတ္ျပည္ႏွင့္ ပိုမို ခ်စ္ၾကည္စြာေနေရးဆိုသည္မွာ ဒီမိုကေရစီ ေရးကို ေမ့လိုက္ၾကဘို႔ရည္ရြယ္ရင္းျဖစ္သျဖင့္ ဤစကားမ်ားသည္ ျပည္သူအမ်ားကေမွ်ာ္လင့္ၾကေသာ စကားမ်ိဳး မဟုတ္ၾကေပ၊


ကိုသန္းလြင္


Ref: Fading Of a Model City, By Kaith Bradsher New YorkTimes, 30 June 2017