ေမာင္ရင္ငေတ ● သမိုင္းထဲက လူသားမ်ား

ေမာင္ရင္ငေတ ● သမိုင္းထဲက လူသားမ်ား
(မုိးမခ) စက္တင္ဘာ ၆၊ ၂၀၁၇

● နပိုလီယံ ျပင္သစ္ လူဝီမ်ားနဲ႔ Coup d'État
နပိုလီယံ ဘယ္လို ျဖစ္လာသလဲ။ ေမာင္ရင္ငေတရဲ႕ မွတ္စု အတိုအစ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ပါ။ နပိုလီယံႀကီးက အရပ္သာပုေပမယ့္ သူ႔သမိုင္းေၾကာင္းက ဆြဲဆန႔္ခ်င္သေလာက္ ဆြဲဆန္႔ႏိုင္တာမို႔ေမာင္ရင္ငေတ့ သမိုင္းေအာင္မွတ္ အမွတ္ေလးဆယ္ ရခဲ့တဲ့ နည္းနဲ႔ေရးထားတဲ့ အတိုခ်ဳပ္ပါခင္ဗ်။

နပိုလီယံ သမိုင္းအစကို ေရးမယ္ဆိုရင္ ျပင္သစ္ လူဝီ ၁၃ ၁၄ ၁၅ ၁၆ ၁၈ ေနာက္ဆံုး လူဝီဖိလစ္ထိ ဘုရင္ႀကီးေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ ေျပာရမွာပါ။ လူဝီ ၁၃ လက္ထက္မွာ သူလက္ရွိေနထိုင္ နန္းစံရာ လုဗ္ရ္နန္းေတာ္ထက္ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ နန္းေတာ္ႀကီးတခု ပါရီၿမိဳ႕ျပင္စပ္မွာ တည္ေဆာက္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ၁၆၂၃ ခုႏွစ္မွာပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ၿပီးဆံုးေအာင္ မတည္ေဆာက္ ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။



Dôme des Invalides (ဓါတ္ပံု မရငတ) 

လူဝီ (၁၃) အသက္ ၄၁ ႏွစ္ နန္းသက္ ၃၃ ႏွစ္ ၁၆၄၃ ခုႏွစ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ဖခင္ဘုရင္ႀကီးျဖစ္သူ ေအာင္လီ (၄) ပါရီလမ္းမတခုမွာ ဓါးထိုးလုပ္ၾကံခံရလို႔ ငယ္ငယ္ေလးနဲ႔ ဘုရင္ ျဖစ္လာသူပါ။ လုဗ္ရ္ကေန ဗာဆိုင္းကိုေျပာင္း လူဝီတေခတ္ ဆန္းသစ္ဖို႔ ႀကိ္ဳးပမ္းခဲ့သူပါ။

လူဝီ (၁၃) ေသေတာ့ လူဝီ (၁၄) က ေလးႏွစ္သားနဲ႔ ဘုရင္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ နန္းမတက္ခင္ ၁၆၄၁ ခုႏွစ္မွာ ဗားဆိုင္းသို႔ စတင္ ေရာက္ဖူးခဲ့တယ္ဆိုပါတယ္။ ၁၆၅၁ - ၅၂ - ၅၃ ခုႏွစ္ေတြ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လူဝီ (၁၄) ရဲ႕ ရင္ခြင္ပိုက္မယ္ေတာ္ႀကီး ဦးေဆာင္ၿပီး ဗားဆိုင္းစီမံကိန္းႀကီးကို နန္းေတာ္ျဖစ္လာေအာင္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။

လူဝီ (၁၄) ဟာ မၾကာခဏ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ကံေကာင္းလို႔ အသက္ရွည္ခဲ့သူ တဦးပါ။ ၁၆၅၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဘိသိက္ခံၿပီး ဘုရင္အျဖစ္ ျပင္သစ္ျပည္ကို ကိုယ္တိုင္အုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့ပါတယ္။

 
လူဝီမ်ားရဲ႕ ဗားဆိုင္း (Château de Versailles (ဓါတ္ပံု မရငတ)

(၁၆၆၀-၁၆၆၄) (၁၆၆၅-၁၆၆၈) (၁၆၆၉-၁၆၇၂) (၁၆၇၈-၁၆၈၄) (၁၆၉၉-၁၇၁၀) အဲဒီခုႏွစ္မ်ားမွာ စစ္ပြဲေတြတိုက္ရင္း ဥယ်ာဥ္မွဴးႀကီးေတြ ဗိသုကာဆရာႀကီးေတြဝိုင္းဝန္းၿပီး ဗားဆိုင္းနန္းေတာ္ႀကီးကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ပံုစံေတြ ေျပာင္းလဲရင္း တည္ေဆာက္လာခဲ့တာ ေနာက္ဆံုး ၁၇၁၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ လမွာ လူဝီ (၁၄) ေသဆံုးသည္ထိ တိုင္ေအာင္ပါ။ သူ႔ရဲ႕ အသက္ ၇၆ ႏွစ္ နန္းသက္ ၇၂ ႏွစ္ လံုးလံုး ဗားဆိုင္းနန္းေတာ္ႀကီးကို တည္ေဆာက္ခဲ့သလိုပါ။

လူဝီ (၁၅) ကေတာ့ ဗားဆိုင္းနန္းေတာ္မွာ ေမြးဖြားလာခဲ့သူပါ။ ဗားဆိုင္းမွာေမြးသူ ဗားဆိုင္းမွာေသသူ ဗားဆိုင္းသားစစ္စစ္ တဦးေပ့ါ၊ အဖိုး လူဝီ (၁၄) ဘုရင္ႀကီး နန္းသက္ ရွည္လွတာေၾကာင့္ေရာ အေဖအပါအဝင္ ဦးေလးေတြ ဦးႀကီးေတြ ေမာင္ႏွမ ေတြ အားလံုးလိုလို အေသေစာခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ေရာ အသက္ ငါးႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္မွာ ကံေကာင္းျခင္းမ်ားစြာနဲ႔ နန္းတက္ခြင့္ ရခဲ့သူပါ။

အဖိုးျဖစ္သူလို နန္းသက္ရွည္ခဲ့သူပါ။ ဗားဆိုင္းနန္းေတာ္ကို ၅၉ ႏွစ္နီးပါးမွ် အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ၁၇၇၄ ခုႏွစ္ အသက္ ၆၄ ႏွစ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ လူဝီ (၁၄) နဲ႔ (၁၅) ေျမးအဖိုး ဘုရင္ႏွစ္ေယာက္နဲ႔အတူတူ ဘုန္းမီးေနလ ေတာက္ပခဲ့တဲ့ ဗားဆိုင္းနန္း ေတာ္ႀကီးရဲ႕ ေရႊအိုေရာင္ေန႔ရက္မ်ားပါ။

 
လူဝီမ်ားရဲ႕ ဗားဆိုင္း (Château de Versailles) (ဓါတ္ပံု မရငတ)

အဖိုး လူဝီ (၁၄) ၇၂ ႏွစ္ အေပါင္း ေျမး လူဝီ (၁၅) ၅၉ ႏွစ္ စုစုေပါင္းႏွစ္ေပါင္း တရာ့သံုးဆယ္ေက်ာ္သာယာလွပခဲ့တဲ့ ဗား ဆိုင္းနန္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ ေရႊအိုေရာင္ ေန႔ရက္မ်ားဟာ လူဝီ (၁၆) ဘုရင္ေခတ္အ ေရာက္မွာေတာ့ ေရႊေရာင္တလက္လက္ေတြ တေျဖးေျဖး ကြာက်စ ျပဳလာပါၿပီ။

အေဖျဖစ္သူက အသက္ ၃၆ ႏွစ္မွာ ေစာေစာစီးစီး ေသဆံုးခဲ့လို႔ အဖိုးဘုရင္ လူဝီ (၁၅) ၁၇၇၄ ခုႏွစ္ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီးေနာက္ အသက္ႏွစ္ဆယ္မွာ ကံဆိုးစြာနဲ႔ ဘုရင္ျဖစ္လာသူလို႔ ဆိုရပါမယ္။ နန္းသက္က ၁၈ ႏွစ္ထိစံခဲ့ရတာကိုသာ ေက်နပ္စရာလို႔ ေဖ်ာ့ေတြးေတာ့ ေတြးႏိုင္မယ္ထင္ပါတယ္။

 
လူဝီမ်ားရဲ႕ ဗားဆိုင္း (Château de Versailles) (ဓါတ္ပံု မရငတ)
 
လူဝီမ်ားရဲ႕ ဗားဆိုင္း (Château de Versailles) (ဓါတ္ပံု မရငတ)

နန္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားမႈနဲ႔အတူ ပန္းျခံႀကီးရဲ႕ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားမႈကေတာ့ အၿပိဳင္ပါ။ ေျမေပၚမွာသာမက ေျမ ေအာက္ထပ္ေတြက ဘယ္ႏွစ္ထပ္မ်ားရွိေလမလဲဆိုတာ ေမာင္ရင္ငေတတို႔လို ေကာင္မ်ိဳးေတြ ဝင္ခြင့္ အလြယ္တကူ မရႏိုင္ လို႔ ေသခ်ာမသိႏိုင္ပါဘူး၊ အခြင့္ၾကံဳခဲ့လို႔ ဝင္ခြင့္ရခဲ့သမွ် ေျမေအာက္ထပ္ႀကီးနဲ႔ အဝင္တံခါးမႀကီးေတာင္မွ အေတာ္ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားလွပါေပတယ္။

ဒီကေန႔ နန္းေတာ္ႀကီး အဝင္ဝဂိတ္ကေန အေနာက္ဘက္ ပန္းျခံေရကန္ႀကီး အဆံုးထိသြားမယ္ဆိုရင္ ေမာင္ရင္ငေတတို႔လို ခပ္ျမန္ျမန္ ေလွ်ာက္ႏိုင္ပါတဲ့သူမ်ိဳးေတာင္ တနာရီၾကာ ေလွ်ာက္ရမွာျဖစ္ၿပီး သံုးကီလိုမီတာခြဲေက်ာ္ ရွည္လွ်ားတာပါ။ အဲဒါက ဒီကေန႔ လက္ရွိပါ။ လူဝီႀကီးတို႔ ေခတ္မွာတုန္းက ဒီထက္ ေလးငါးဆမွ်မက က်ယ္ဝန္းတယ္ ဆိုပါတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္လည္း ေနဘုရင္ လူဝီတို႔တေတြ နိဂံုးခ်ဳပ္မႈက  တျခားတႏိုင္ငံ တိုင္းျခားျပည္ျခားကို စစ္ရံႈးခဲ့ရလို႔ မဟုတ္ပါဘဲ။ သာမန္ လက္လုပ္လက္စား ျပည္သူေတြ မခံမရပ္ျဖစ္ အသိဉာဏ္ ပြင့္လင္းလာမႈေတြကေန ျပည္သူ႔ေတာ္လွန္ေရးႀကီး ျဖစ္ ေပၚလာကာ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ဘုရင္စနစ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေစခဲ့တာပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ ဘုရင္စနစ္ေတြ အဆံုးသတ္သြားခဲ့ရတာက တိုင္းတပါးနဲ႔ ရန္ျဖစ္ စစ္ပြဲေတြရံႈးရာကေနမွ ဘုရင္စနစ္ပ်က္ၿပီး သမၼတေတြ ပါလီမန္ေတြနဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့စနစ္ အစားထိုးခဲ့ၾက တာပါ။ ျပင္သစ္ကေတာ့ ကိုယ့္ဘုရင္ ကိုယ္ျဖဳတ္ခ်ရာမွာ နာမည္ႀကီး သမိုင္းဝင္ခဲ့တယ္ ဆိုရပါမယ္။

ေနဘုရင္လူဝီႀကီးတို႔ရဲ႕ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ဝင္ေတြနဲ႔ သူေကာင္းမ်ိဳးႏြယ္ဝင္ေတြ ဇိမ္ခံရာ အပန္းေျဖရာ ေတာလိုက္ရာ (ဒီက ေန႔ေခတ္ ဆူပါ ဖိုက္စတားစ္ ေဟာ္တယ္ေတြထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာသာပါတဲ့) ပန္းျခံဥယ်ာဥ္ နန္းေတာ္ဝင္းႀကီးက အမ်ား သူငွာ အလြယ္တကူ ဝင္ေရာက္အပန္းေျဖႏိုင္တဲ့ေနရာအျဖစ္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါၿပီ၊ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ လူဝီတို႔ရယ္။

 
ဒီကေန႔ဘားစတီးရဲ႕ အႂကြင္းအက်န္ (ဓါတ္ပံု မရငတ)

အဲသလုိ လူဝီ (၁၆) ဟာ ဗားဆိုင္းရဲ႕ ေရႊအိုေရာင္ ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း ေန႔ရက္မ်ားမွာ ျပႆနာေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္ကို
ရင္ဆိုင္ရရင္း ျပည္တြင္းျပည္ပ အာဏာဖီဆန္မႈေတြကို ရင္ဆိုင္ရရင္း ျပင္သစ္သမိုင္းတေလွ်ာက္မွာ နာမည္ေက်ာ္ Prise de la Bastille (14 juillet 1789) ဘားစတီး အက်ဥ္းေထာင္ ဖ်က္စီးခံရတဲ့ေန႔ကိုပါ သနားစဖြယ္ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသူ ဘုရင္ပါ။ ေနာက္ေလးႏွစ္နီးပါးအၾကာ ၂၁ ဂ်န္နဝါရီ ၁၇၉၃ ခုႏွစ္မွာျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အဓိက ေခါင္းျဖတ္အသတ္ခံခဲ့ရသူ ဘုရင္ အျဖစ္ သမိုင္းဝင္ခဲ့ပါတယ္။

ေခါင္းျဖတ္ခံရသူေတြက လူဝီ (၁၆) တေယာက္တည္းတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ မိဖုရားအန္တြမ္းနက္ အပါအဝင္ ဘုရင့္ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္မ်ား မွဴးႀကီးမတ္ႀကီးမ်ား နယ္စားပယ္စားႀကီးမ်ား ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတာ္လွန္ေရး ေနာက္လိုက္မ်ား ေတာ္လွန္ေရးပညာရွင္မ်ား သာမန္လူမ်ား တေသာင္းခြန္ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေခါင္းျဖတ္သတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ေသနတ္နဲ႔ ပစ္သတ္ခံ ရသူ တျခားနည္းမ်ားနဲ႔ အသတ္ခံရသူ စုစုေပါင္းလိုက္ရင္တသိန္းေလာက္ ရွိခဲ့တယ္ဆိုပါတယ္။ အဲဒီ ထဲက သံုးပံုႏွစ္ပံုကေတာ့ သာမန္လူမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ဘာမဟုတ္တာေလးနဲ႔ အသတ္ခံခဲ့ၾကတာပါ။

အဲဒီလိုနဲ႔ ျပင္သစ္ရဲ႕ ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး နိဂံုးခ်ဳပ္ဖို႔လမ္းစ ပီျပင္လာခဲ့တယ္ ဆိုပါေတာ့၊ သို႔ေပမယ့္လည္း ျပင္သစ္လို ရာစု ႏွစ္မ်ားစြာ အေျခက်ခိုင္မာခဲ့တဲ့ ဘုရင္စနစ္ႀကီးကို အလြယ္တကူ အဆံုးမသတ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး၊ ေတာ္လွန္ေရးကာလ ဆယ္ႏွစ္ ၾကာအထိ ပီျပင္တဲ့ ပါလီမန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို မတည္ေထာင္ႏိုင္ မေအာင္ျမင္ဘဲ နပိုလီယံရဲ႕ စစ္အာဏာသိမ္းမႈနဲ႔ အဆံုးသတ္ ခဲ့ပါတယ္။

ဒီ ဘားစတီးေထာင္ဖ်က္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးက ၁၈ ရာစုနဲ႔ ၁၉ ရာစုအတြင္း ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ ဆိုၿပီး အသိအမွတ္ျပဳထား ခဲ့ၾကတဲ့ ေတာ္လွန္ေရး ေလးႀကိမ္မွာ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ ဒါေၾကာင့္လည္း ေတာ္လွန္ေရးေတြရဲ႕ ပထမဦး ဆံုးရက္အျဖစ္ သမိုင္းမွတ္တမ္းတင္ခံခဲ့ရၿပီး ဒီကေန႔ ျပင္သစ္အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရဟန္ တူပါတယ္။

IV Juillet 1776 = XIV Juillet 1789 (Photo Google)

ျပင္သစ္ ဆယ့္ေလးဂ်ဴလိုင္ ဘားစတီးေတာ္လွန္ေရးမတိုင္မီ အေမရိကန္မွာ ေတာ္လွန္ေရးႀကီးတခုျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ေနာက္ ၁၇၇၆ ခုႏွစ္္မွာေတာ့ အေမရိကန္ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းနဲ႔အတူ အေမရိကန္တို႔ အဂၤလိပ္ ဘုရင့္ႏိုင္ငံ ေတာ္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလိပ္နဲ႔ အျမဲ လိုလို မတည့္ပါတဲ့ ျပင္သစ္ေတြရဲ႕ အားေပးကူညီမႈနဲ႔ အေမရိကန္တို႔ လြတ္လပ္ေရး ရခဲ့တယ္ဆိုရင္ မမွားပါဘူး၊ အဲဒါက ျပင္သစ္ လူဝီ (၁၆) နန္းတက္စအခ်ိန္မွာပါ။

အဲဒီ အေမရိကန္လြတ္လပ္ေရးရဲ႕ လိႈင္းဂယက္က အတၱလန္တစ္သမုဒၵရာေရျပင္ကိုေက်ာ္ျဖတ္ၿပီး ျပင္သစ္ေျမအထိ ေရာက္ လာခဲ့ၿပီးေနာက္ ပထမအႀကိမ္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး (ဆယ့္ေလးဂ်ဴလိုင္ ဘားစတီးေန႔ ေတာ္လွန္ေရး) ကူးစက္ ျဖစ္ပြား လာခဲ့တာပါ။

အဲဒီေန႔ ႏွစ္ေန႔
(၁) ၀၄ ရက္ ဂ်ဴလိုင္က အေမရိကန္ လြတ္လပ္ေရးေန႔၊ အေမရိကန္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာစာတမ္း ထြက္တဲ့ေန႔
(၂) ၁၄ ဂ်ဴလိုင္က ျပင္သစ္ ဘားစတီးေထာင္ ဖ်က္တဲ့ေန႔၊ ဒီကေန႔မွာေတာ့ ျပင္သစ္ အမ်ိဳးသားေန႔လို႔ ေခၚၾကတဲ့ေန႔

လူသားတို႔ရဲ႕ အခြင့္အေရးမ်ားအတြက္ အဓိကက်တဲ့ ေန႔မ်ားအျဖစ္ သမိုင္းမွတ္တမ္းဝင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပါရီၿမိဳ႕က ေလ ဘာတီရုပ္တုမွာ IV Juillet 1776 = XIV Juillet 1789 ရက္စြဲစာတမ္းကို အမွတ္တရအျဖစ္ သမိုင္းမွတ္တမ္းတင္ ေရး ထိုးထားခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

လူဝီ (၁၆) ဘုရင္ ျဖစ္ေနခ်ိန္အတြင္း (၁၇၇၄-၁၇၉၂) ၁၈ ႏွစ္တာ ကာလအတြင္း ကမာၻ႔သမိုင္းမွာ အဲဒီ အထင္ကရ ျဖစ္ရပ္ႀကီး ႏွစ္ခု ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ ကမာၻ႔သမိုင္းမွာ ဒီကေန႔တိုင္ေအာင္ အေရးပါ အရာေရာက္ေနဆဲ ႏွစ္ခုပါ။

အဲဒီေနာက္ ဘုရင္မရွိတဲ့ ေျမာက္အေမရိကမွာ သမၼတအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့စနစ္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ေပမယ့္လည္း ျပင္သစ္မွာေတာ့ လူဝီဘုရင္ စစ္စစ္ေတြရဲ႕ သမိုင္းနိဂံုးခ်ဳပ္ ပ်က္သုဥ္းဖို႔လမ္းစ ပထမအဆင့္မွ်သာပါ။ ပါလီမန္ဆိုတာႀကီး အစားထိုး အုပ္ခ်ဳပ္ေပ မယ့္လည္း တည္ၿငိမ္တဲ့ အေနအထား မေရာက္ရွိခဲ့ပါဘူး။

၁၇၉၃ ခုႏွစ္ လူဝီ (၁၆) ေခါင္းျဖတ္သတ္ခံရၿပီး ေနာက္ပိုင္း ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမား ေတြကလည္း အစြန္းေရာက္ကုန္ၾကၿပီး အခ်င္းခ်င္း သတ္ေနျဖတ္ေနၾကတာက မ်ားပါတယ္။ အဲအခ်ိန္ ေခါင္းေထာင္ထ လာသူကေတာ့ စစ္ဘုရင္ မင္းသားႀကီး နပိုလီယံ ဘိုနာပတ္ပါ။ ႏိုင္ငံတြင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ပ်က္ျပားေနခ်ိန္မွာ ထံုးစံအတိုင္း ၿပိဳင္ဘက္ေတြက ဝင္ခေလာက္ဆန္ၾကေလေတာ့ ျပည္ပစစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲရတာမွာ စစ္ဗိုလ္ေလး နပိုလီယံ နာမည္ရ လာေလသည္ေပ့ါ။

အတိုခ်ဳပ္ဆိုရရင္ အာဏာပိုင္ေတြဘုရင္ေတြ တန္ခိုးထြား စည္းစိမ္ယစ္၊ အခြန္တုတ္ေတြ အမ်ားႀကီးေကာက္၊ သာမန္လူေတြ ဆင္းရဲမြဲေတ၊ က်ပ္တည္းရာမွေပါက္ကြဲ၊ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာျဖစ္၊ ေနာက္သေဘာထားေတြကြဲၾက၊ ဂိုဏ္းအုပ္စုေတြကြဲၾက အာဏာေတြရူးၾက၊ လက္လြန္စြာ သတ္ၾကျဖတ္ၾက၊ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ အာဏာရွင္ေတြ ျပန္ေပၚလာၾက၊ အဲဒီလိုနဲ႔ ျပင္သစ္ သမိုင္းမွာ လူ႔သားအခြင့္ေရး လြတ္လပ္မႈေတြကို ဆာေလာင္မြတ္သိပ္စြာ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကရင္းကေန နပိုလီယံဆိုတာက ျပင္ သစ္ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းဇာတ္ခံုေပၚ ေနရာရလာခဲ့သူ တေယာက္လို႔သာ ေမာင္ရင္ငေတ ဆိုခ်င္ပါတယ္။



Napoleon Bonaparte à Sainte-Hélène (1821) (Photo Google)

သူက ျပင္သစ္ဘုရင္မ်ိဳးႏြယ္ ရွားလ္းတို႔ ေအာင္လီတို႔ လူဝီတို႔နဲ႔ ဘာမွမပတ္သက္သူပါ။ ျပင္သစ္ေတာင္ပိုင္း ေျမထဲပင္လယ္ ထဲက ေကာ္ဆီကာကြၽန္းသား အီတလီႏြယ္ဖြားတဦးပါ။ ေကာ္ဆီကာကၽြန္းဆိုတာ အီတလီ စစၥလီကြၽန္းနဲ႔ ကပ္လွ်က္ ေျမထဲ ပင္လယ္ထဲမွာ တည္ရွိတာပါ။ အဲဒီကြၽန္း ဆိုတာက ျပင္သစ္ပိုင္လို႔ေျပာေနၾကေပမယ့္ မ်ိဳးႏြယ္ေတြက အီတလီေတြသာပါ။

နပိုလီယံ ဘိုနာပတ္ ဆိုသူက ၁၇၆၉ ခုႏွစ္မွာ ေမြးခဲ့တာဆိုေတာ့ လူဝီ (၁၆) ေခါင္းျဖတ္ခံရခ်ိန္ ၁၇၉၃ ခုႏွစ္မွာ ၂၄ ႏွစ္သား အရြယ္ပါ။ ၁၇၇၉ ခုႏွစ္ ဆယ္ႏွစ္သားအရြယ္ထဲက စစ္ေက်ာင္း စတင္တက္ခဲ့သူတဦးပါ။ ၁၇၈၄-၈၅ မွာေတာ့ ပါရီမွာရွိတဲ့ École Militaire (France) စစ္ေက်ာင္း တက္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ၁၇၈၅ ခုႏွစ္အကုန္ အသက္ ၁၆ ႏွစ္မွာေတာ့ ဒုဗိုလ္ေပါက္စ ျဖစ္လို႔လာခဲ့ပါၿပီ၊ ဒါေပမယ့္ ၁၇၈၉ ခုႏွစ္ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး စတင္ျဖစ္ပြားလာခ်ိန္အထိ သူဟာ ဘာတခုမွ မယ္မယ္ရရ လုပ္ျပထားတာေတြ မရွိခဲ့ေသးပါဘူး၊ စစ္ေက်ာင္းတက္ေနခ်ိန္မွာလည္း ေနာက္နားတေနရာကသာ ဆိုပါတယ္။


 

နပိုလီယံႀကီး မႀကိဳဆိုလိုက္ရတဲ့ စစ္ေအာင္ပြဲျပန္ ႀကိဳဆိုေရးမုခ္ဦး (ဓါတ္ပံု မရငတ)

၁၇၉၃ ခုႏွစ္ လူဝီဘုရင္ (၁၆) မရွိေတာ့တဲ့ေနာက္ပိုင္း တပ္သားေလးေထာင္ ပါဝင္တဲ့ ျပင္သစ္စစ္တပ္သစ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရတဲ့ Général de Brigade ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ရွစ္ႏွစ္အတြင္းျဖစ္လာခဲ့တာပါ။ ေနာက္ သံုးႏွစ္အၾကာ ၁၇၉၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ အီ တလီတပ္ေျမရဲ႕ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ျဖစ္လာပါၿပီ။ ေခါင္းျဖတ္ခံရသူက ဗလပြ ရုတ္ရုတ္ရက္ရက္ ေခတ္ပ်က္ႀကီးထဲမွာ ေနရာယူ ေကာင္းလြန္းတယ္လို႔ ေျပာၾကသူေတြက မ်ားလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ နပိုလီယံကေတာ့နပိုလီယံပါ။ အမွန္တကယ္ ေနရာယူ ေကာင္းသူ နပိုလီယံဟာ မ်ားမၾကာခင္ ၁၇၉၇ ၉၈ ခုႏွစ္ေတြမွာ ေနရာတေျဖးေျဖး ရရွိလာၿပီး အေရးပါအရာေရာက္သူ ျဖစ္ လာခဲ့ပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ တပြဲၿပီး တပြဲတိုက္ရင္း အီဂ်စ္က ျပန္ေရာက္လာတဲ့ ၁၇၉၉ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလမွာေတာ့ နာမည္ေက်ာ္ Coup d'État du 18 Brumaire နဲ႔ ပါလီမန္ကိုေက်ာ္ျဖတ္ခါ အာဏာသိမ္းခဲ့ၿပီးျပင္သစ္ နပိုလီယံႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး တည္ေဆာက္ ႏိုင္ဖို႔ စိတ္ကူးစီမံကိန္းေတြ ခ်မွတ္ပါေတာ့တယ္။

 
နပိုလီယံ (ဓါတ္ပံု မရငတ)

အဲဒီ ျပင္သစ္နပိုလီယံ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးတည္ေဆာက္ဖို႔ ေအာင္ျမင္တဲ့တိုက္ပြဲေတြဆင္ႏြႊဲေနရင္း ၁၈၀၄ ခုႏွစ္ ေမလ ၁၈ ရက္ ေန႔မွာ သူ႔ကိုယ္သူ ျပင္သစ္ ဧကရာဇ္ဘြဲ႔ ခံယူလိုက္ပါေတာ့တယ္။ ထို႔နည္းတူစြာ ကမာၻ႔စစ္ဘုရင္ စစ္ဘီလူးႀကီးဘြဲ႔ကိုလည္း ႏွစ္ခ်ိဳက္စြာနဲ႔ ခံယူလိုက္ခဲ့တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

Première République Française ျပင္သစ္တို႔ရဲ႕ ပထမသမၼတ ႏိုင္ငံေတာ္ (၁၇၉၂-၁၈၀၄) ႀကီးဟာ နပိုလီယံက ပထမဆင့္ အာဏာသိမ္း၊ ဒုတိယဆင့္ ဧကရာဇ္ဘြဲ႔ခံယူၿပီးေနာက္မွာ  နိ႒ိတံ သြားခဲ့ရၿပီးနပိုလီယံ ဘုရင္လုပ္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ Premier Empire Français ပထမ ျပင္သစ္ အင္ပါယာႀကီး (၁၈၀၄-၁၈၁၄/၁၅) အျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရာက္ရွိ သြားပါေတာ့တယ္။

ဒါေၾကာင့္
နပိုလီယံနဲ႔ Coup d'État
Coup d'État နဲ႔ နပိုလီယံ
Coup d'État အစ နပိုလီယံကလို႔သာ ဆိုၾကေၾကာင္းပါ ခင္ဗ်ား။

နပိုလီယံႀကီးအေၾကာင္း ေရးဖို႔ကေတာ့ မ်ားျပားလွတာမို႔ ေမာင္ရင္ငေတ ဦးေႏွာက္အစားမခံႏိုင္လို႔ ဒီေလာက္နဲ႔သာဤ၍ ဤမွ်နဲ႔သာ ေက်နပ္ၾကပါရန္။

ေမာင္ရင္ငေတ ေရးၿပီးခဲ့သမွ် ျပင္သစ္ လူဝီေတြအေၾကာင္း ဆက္စပ္ ဖတ္ရႈခ်င္ၾကရင္ေတာ့ ....

● ပါရီၿမိဳ႕လယ္ေခါင္က ကာသရင္းဒေမဒီစီ ပန္းၿခံႀကီး
http://moemaka.com/archives/31792

● ျပင္သစ္သမိုင္းမွ လူဝီဘုရင္မ်ား (တစ္)
http://moemaka.com/archives/43427

● ျပင္သစ္သမိုင္းမွ လူဝီဘုရင္မ်ား (ႏွစ္)
http://moemaka.com/archives/43445

● ျပင္သစ္သမိုင္းမွ လူဝီဘုရင္မ်ား (သံုး)
http://moemaka.com/archives/43800

● မာရီ အန္တြမ္းနက္ သို႔မဟုတ္ ကိတ္မုန္႔စားသူႀကီး
http://moemaka.com/archives/46664

ေမာင္ရင္ငေတ
၂၅၀၈၂၀၁၇

Comments