ခင္ေမာင္ေစာ (ဘာလင္) - "ရိုဟင္ဂ်ာ"၏ဇာစ္ၿမစ္

ခင္ေမာင္ေစာ (ဘာလင္) - "ရိုဟင္ဂ်ာ"၏ဇာစ္ၿမစ္

(မိုုးမခ) စက္တင္ဘာ ၁၊ ၂၀၁၇

(ဤစာတမ္းမွာ ၁၉၉၃ ခုနွစ္၊ လြန္ခဲ ့ေသာ ၂၄ နွစ္ခန္ ့ကပင္ေရးသားထားခဲ ့ေသာ စာတမ္းၿဖစ္ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္ကပင္ စာေရးသူသည္ ၎ရိုဟင္ဂ ်ာဆိုသူမ်ား၏ အႀကံမွာ ၿမန္မာၿပည္၏တစိတ္တေဒသ သို ့မဟုတ္ ၿဖစ္နိုင္ပါက တၿပည္လံုးကို သိမ္းၿပီး အစၥလာမ္မစ္နိင္ငံထူေထာင္ေနခ်င္ႀကေႀကာင္း အသိေပးထားၿပီး၊ ၎အႏၱရာယ္ ကို အခ်ိန္မီ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားႀကရန္ ႀကိဳတင္သတိေပးထားခဲ ့ပါသည္။ ဝါရင့္ နိင္ငံေရးသမားႀကီး ဘံုေပါက္သာေက ်ာ္ကလည္း "ၿပည္ေထာင္စုၿမန္မာနိုင္ငံနွင့္ ရိုဟင္ဂ ်ာအႏၱရာယ္" ဆိုေသာအမည္ၿဖင့္ စာအုပ္တအုပ္ကို ၁၉၉၃ ခုနွစ္က ေရးသားထုတ္ေဝခဲ ့ၿပီး နဝတ၊ အင္ အယ္လ္ ဒီ ႏွင့္ တစည အပါအဝင္ ၿမန္မာနိုင္ငံအတြင္းရွိ နိုင္ငံေရးပါတီအားလံုးသို ့၎စာအုပ္ကို ေပးပို ့ၿပီး၊ ၎ရိုဟင္ဂ ် ာဆိုသူမ်ား၏ အႏၱရာယ္မေသးေႀကာင္း သတိေပးထားခဲ ့ပါသည္။ သို ့ေသာ္ ရခိုင္မ်ားမွအပ မည္ သည္ ့နိုင္ငံေရးပါတီကမွ မည္မည္ရရ အေလးေပးလုပ္ေဆာင္ၿခင္း မရွိခဲ ့ႀကပါ။ တခ်ိန္တည္း၌ အသားထဲက ေလာက္ထြက္ဆိုသကဲ့သို႔ ျမန္မာစစ္အစိုးရကိုဆန္႔က်င္သူအ ခ်ိဳ႕သည္ "ငါနဲ႕မတူ ငါ့ရန္သူ။ ငါ့ရန္သူ၏ ရန္သူသည္ ငါ့မိတ္ေဆြ" ဆိုေသာထံုးကို ႏွလံုးမူၿပီး ၎ရိုဟင္ဂ ်ာဆိုသူ မ်ား၏ ဘက္က ၀ါဒ၀င္ျဖန္႕ေပးၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ အတိုက္အခံ အဖြဲ႕အစည္းအခ်ိဳ႕သည္ အာရပ္ႏိုင္ငံေတြက ေပးေသာပိုက္ဆံကိုယူၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသူမ်ားအတြက္ သမိုင္းလိမ္ၿပီး ၀ါဒျဖန္႕ စာေစာင္မ်ားကို ျမန္မာဘာသာ၊ အဂၤလိပ္ဘာသာတို႔ျဖင့္ေရးသားေပးၾက၏။ ယခု ၂၄နွစ္ႀကာသြားၿပီးေသာအခ်ိန္တြင္ မူ ၎ရိုဟင္ဂ ်ာဆိုသူမ်ား၏ အႏၱရာ ယ္သည္ ၿမန္မာနိုင္ငံအတြက္ မည္မ ်် ႀကီးမားေနေႀကာင္းကို လူတိုင္းၿမင္ေတြ ့လာႀကရေပၿပီ။ ထို ့ေႀကာင့္ လြန္ခဲ့သည္ ့၂၄နွစ္၊ ၁၉၉၃ ခုနွစ္က စာေရးသူ ေရးသားထားခဲ ့ေသာ ဤစာတမ္းကို ၿပန္လည္ဆန္းစစ္မြမ္းမံၿပီးတင္ၿပ ၿခင္းၿဖစ္ပါေႀကာင္း)

ယခုအခ်ိန္မ်ားတြင္ ရုိဟင္ဂ ်ာဆိုေသာနံမည္ကို ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာႀကားေနရပါသည္။ "နိုင္ငံၿခားသားမ်ား"၊ "သတင္းစာဆရာ"ဆိုသူမ်ားက ၎တို ့အေႀကာင္းကို အသားေပးေရးသားေနႀကပါသည္။ ထိုသူမ်ား၏ေရးသားခ်က္မ်ားတြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳး၊ ရခိုင္ၿပည္၊ နွင့္ ရခိုင္သမ္ုိင္းအေႀကာင္း မ်ားကို လံုးဝ ခ်န္လွပ္ထားၿပီး၊ ၿမန္မာသမိုင္းတြင္ေရာ နိုင္ငံတကာသမိုင္းတြင္ပါ တခါမ ်ွ မႀကားဘူး၊ မေတြ႔ဘူး၊မပါ ဘူးေသာ "ရိုဟင္ဂ ်ာ"ဆိုသူမ်ားက ရခိုင္ၿပည္ေၿမာက္ဦးမင္းဆက္ကို တည္ေထာင္ခဲ ့ပါသည္။ ေၿမာက္ဦးမင္းဆက္မွ ဘုရင္မ်ားသည္ မူဆလင္ဘာသာဝင္မ်ား ၿဖစ္ႀကၿပီး ၿမန္မာဘုရင္ဘိုးေတာ္ဘုရားက ၁၇၈၄ ခုနွစ္တြင္ ရခို္င္ၿပည္ကို သိမ္းယူေသာအခါ မူဆလင္ဘာသာဝင္ "ရိုဟင္ဂ ်ာ"တို ့ကို ေမာင္းထုတ္လိုက္ၿပီး၊ ဗုဒၵဘာသာဝင္ မာဂ (ဝါ) မဂ္ (Magh/Mogg) လူမ်ိဳးမ်ား (ပါဠိ/မာဂဓ ဘာသာစကားေျပာသူမ်ား) ကို ရခိုင္ၿပည္တြင္ေနထိုင္ ေစသည္။ ယခုလက္ရွိရခိုင္ဆိုသူမ်ာ းမွာ ၎မာဂ (ဝါ) မဂ္ (Magh/Mogg) လူမ်ိဳးမ်ားနွင့္ဘိုးေတာ္ဘုရား၏ ဗမာစစ္သားမ်ားမွ ဆင္းသက္ေပါက္ဖြားလာေသာ မ်ိဳးမစစ္ကၿပားမ်ားၿဖစ္သည္။ ယခုၿမန္မာၿပည္၏ စစ္အစိုးရသည္လည္း ဘိုးေတာ္ဘုရား လုပ္သည္ ့ပံုစံအတိုင္း ရုိဟင္ဂ ်ာမူဆလင္မ်ားကို ေမာင္း ထုတ္ေနၿပန္ၿပီ။ ထို ေ့ႀကာင့္ ရခိုင္ၿပည္၏ မူလတိုင္းရင္းသားအစစ္ၿဖစ္ေသာ "ရိုဟင္ဂ ်ာ"မ်ား၏ဘဝမွာ ပါလက္စတိုင္းလူမ်ိဳးမ ်ား၏ ကံႀကမၼာကဲ ့သို ့သနားစရာၿဖစ္ေနရ ပါသည္ စသၿဖင့္ သမိုင္းလိမ္မ်ားကို လက္ရဲ ဇက္ရဲ ေရးသားလာႀကပါသည္။

ထိုသတင္းစာ ဆရာမ်ား၏ အာေဘာ္သက္သက္ကိုသာ ဖတ္ရႈရၿပီး "သူခိုးက လူ လူ ဟစ္ေန"သည္ ့ဇာတ္လမ္းနွင့္ သမိုင္းေႀကာင္းအမွန္ကို မသိေသာ ကမာၻ စာဖတ္ပရိသတ္ အခ်ိဳ ့မွာ ၎ "ရိုဟင္ဂ ်ာ"ဆိုသူမ်ား၏ေထာင္ေခ်ာ က္ မိကုန္ႀကပါေတာ့သည္။ ၿမန္မာၿပည္ကို ပြဲလန္ ့တုန္း ဖ်ာဝင္ခင္းခ်င္သည္ ့၎ရိုဟင္ဂ ်ာ ဆိုသူမ်ား၏ ယုတ္မာေသာအႀကံအစည္ နွင့္ လုပ္ဇာတ္မ်ားကို သိသူအလြန္နည္းပါးေႀကာင္း ေတြ ့ ရွိခဲ ့ရပါသည္။ ၎ဝါဒျဖန္႕ခ်က္မ်ားသည္မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္ မ်ားေသာ မူဆလင္ကမၻာတြင္ အေတာ္ေလးထိေရာက္မႈရွိၿပီး ေဆာ္ဒီအာေရဗ် မင္းသားတပါးကဆိုလွ်င္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာမဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစုဖြဲ႔ကာ ျမန္မာျပည္ကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ရန္ အဆိုျပဳခဲ့ေၾကာင္း Bertil Lintner က ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

“Prince Khaled Sultan Abdul Aziz, commander of the Saudi contingent in the 1991 Gulf War, visited Dhaka, Bangladesh, in Mid-April 1992 and recommended a Desert Storm-like action against Burma; "just what [the UN] did to liberate Kuwait". (Bertil Lintner, Chronology of The Events, in du, Sonderbeilage, Heft 11, 1993)

"သူခိုးက လူ လူ ဟစ္ေန"သည္ ့ဇာတ္လမ္းနွင့္ သမိုင္းေႀကာင္းအမွန္၊ ဇာတ္ေႀကာင္းမွန္ကို သိသူ အနည္းငယ္နွင့္ သမိုင္းသုေတသီတို ့က ၿဖစ္ရပ္အမွန္ကို ရွင္းၿပခ်င္ေသာ္လည္း၊ "က ်ား က ်ား မီးယပ္" အလုပ္ခံရပါသည္။ ထိုေႀကာင့္ စာေရးသူသည္ ၁၉၉၃ ခုနွစ္ေမလအတြင္းက ဘာလင္ၿမိဳ ့Humboldt တကၠသိုလ္ ကဦးစီးက ်င္းပခဲ ့ေသာၿမန္မာေရး ရာစာတမ္းတင္ပြဲတြင္၊ ("On the Evolution of 'Rohingya' Problems in the Rakhine State) "ရိုဟင္ဂ ်ာ ဆိုေသာအမည္ေပၚေပါက္လာပံု" အဂၤလိပ္ဘာသာၿဖင့္ ေရးသားထားေသာ စာတမ္းကို တင္ခဲ ့ပါသည္။ သုေတသီမ်ားႀကားတြင္ ေအာင္ၿမင္မွဳ ရေသာ္လည္း ၿမန္မာစစ္အစိုးရကို မႀကိဳက္ဘဲ မ်က္မွန္အနက္တပ္၍ႀကည္ ့ေနေသာသူမ်ား၏မ ်က္စိတြင္မူ အေကာင္းၿမင္မည္ မဟုတ္ပါ။

၎စာတမ္းပါ သုေတသနၿပဳထားေသာအခ်က္အလက္အခ်ိဳ ့ကို ယခုၿမန္မာဘာသာၿဖင့္ ေရးသားတင္ၿပ ပါမည္။

"ရိုဟင္ဂ ်ာ"ဆိုေသာအမည္ကို ၁၉၅၀ခုနွစ္မ်ား မတိုင္မွီက မည္သူမ ်ွ မႀကားဘူးပါ။ မည္သည္ ့သမိုင္းစာအုပ္တြင္မ ်ွ မပါဘူးပါ။ ကိုလိုနီေခတ္က ေရးသားထားခဲ ့ေသာ စာအုပ္စာတမ္း၊ ေဂဇက္တီးယားမ်ားတြ င္လည္း မေတြ ့ရပါ။ ေမာရစ္ေကာလစ္ အစရွိေသာ ရခိုင္အေႀကာင္း စာအုပ္မ်ားစြာေရးသားခဲ ့ေသာ၊ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ား၏ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားတြင္လည္း၊၎ နာမည္နွင့္ဆင္တူယိုးမွားေသာ္မ ်ွ မပါပါ။ ၿမန္မာၿပည္လြတ္လပ္ေရးရခါစ က ေရာင္စံုသူပုန္တို ့ေပၚေပါက္လ ာရာတြင္ ရခိုင္ၿပည္ေၿမာက္ပိုင္းကို ၿမန္မာၿပည္မွခြဲထုတ္ၿပီး၊ မူဆလင္နိုင္ငံလုပ္လို ေသာအစြန္းေ ရာက္မူဆလင္မ်ား၏ မူဂ ်ာဟစ္ဆိုေသာသူပုန္အဖြဲ ့တဖြဲ ့လည္း ပါခဲ ့ပါသည္။ အတိအက်ေျပာရလွ်င္ ဗမာျပည္ လြတ္လပ္ေရးမရမီအခ်ိန္ကေလးအတြင္း ၁၉၄၇ မွာ မူဂ်ာဟစ္ သူပုန္ (၎အခ်ိန္က ဗမာအေခၚ ကုလားဆိုး) ေပၚလာပါသည္။ ၎ပုန္မ်ားကို အဂၤလိပ္တပ္မွဴး ေရာ္ဂ်ာ ကမ္ပက္ညႇက္ (Lt. Colonel Roger Campagnag) ဦးစီးေသာ ဗမာစစ္တပ္ကတိုက္ခဲ့ရသည္။ NLD နာယကႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေဟာင္း ဦးတင္ဦးသည္ ထိုအခ်ိန္က ဗိုလ္သင္တန္းဆင္းစ၊ ေကာ္မရွင္ရစသာျဖစ္သည္။ NLD နာယကေဟာင္းျဖစ္သူ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေဟာင္း ဦးၾကည္ေမာင္သည္ ဗိုလ္မွဴးရာထူးႏွင့္ အဂၤလိပ္တပ္မွဴး ေရာ္ဂ်ာ ကမ္ပက္ညႇက္ (Lt. Colonel Roger Campagnag) ၏ေအာက္ ဒုတပ္ရင္းမွဴးျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေရးရရန္ရက္ပိုင္းခန္ ႔အလိုတြင္ အဂၤလိပ္တပ္မွဴးမ်ားကို ျမန္မာတပ္မွဴးမ်ားျဖင့္ အစားထိုးရာတြင္ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ဝင္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဟာင္း ေက်ာ္ေဇာက ဒုဗိုလ္မွဴးႀကီးရာထူးျဖင့္တပ္မွဴ းျဖစ္လာသည္။ (အေသးစိတ္ကို ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဟာင္း ေက်ာ္ေဇာ၏သမီးႀကီး ေဒါက္တာလွေက်ာ္ေဇာက ကြၽန္ေတာ္ ႔ထက္ပိုသိမည္ထင္ပါသည္။)

၎မူဂ ်ာဟစ္ အမ်ားစုမွာ အေရွ႕ဘဂ ၤလားနယ္မွ ၿမန္မာနိုင္ငံအတြင္းသို ့ခိုးဝင္လာသူ တယူသန္မူဆလင္မ်ားၿဖစ္ၿပီး၊ ၎တို ့ကို ကာဆင္ဆိုသူက ေခါင္းေဆာင္ပါသည္။ အေရွ ့ပါကစၥတန္က ၎တို ့ကို နည္းအမ်ိုးမ်ိဳးၿဖင့္ ကူညီပါသည္။ ဥပမာျပရလွ်င္ ျမန္မာဘက္ကတိုက္လိုက္လွ်င္ နယ္စပ္ေက်ာ္ၿပီး ထြက္ေျပးသျဖင့္ ဖမ္း၍မရ။ ပါကစၥတန္အစိုးရကို ဖမ္းေပးရန္ေျပာလည္း ဖမ္းမေပး။ ေနာက္ဆံုး မူဂ်ာဟစ္သူပုန္ေခါင္းေဆာင္ ကာဆင္သည္ ေကာ့ဘဇားေခၚ ဖေလာင္းခ်ိတ္ၿမိဳ႕မွာ ရွိေနသည္ကို ဗမာအစိုးရက ဓာတ္ပုံအေထာက္အထား အခိုင္အလံုႏွင့္ တင္ျပၿပီး ေတာင္းဆိုေသာ္လည္း ပါကစၥတန္အစိုးရက ကာဆင္ကို သူတို႕အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားပါသည္ဟုသာ အေၾကာင္းျပန္ခဲ့ပါသည္။ တခ်ိန္တည္း၌ အေရွ႕ပါကစၥတန္က တရားမ၀င္ခိုး၀င္သူေတြသည္လည္း ရခိုင္တိုင္းတြင္းသို႔ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေရာက္ရွိလာပါသည္။ ၎မူဂ ်ာဟစ္တို ့မွာ ဗမာတပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေသာ ၿမန္မာလက္နက္ကိုင္တပ္ေပါင္းစု တို ့၏တိုက္စစ္ကို မခံနိုင္ေတာ့ဘဲ ၁၉၅၂ ခုနွစ္မွစၿပီး တဖြဲ ့ၿပီးတဖြဲ ့လက္နက္ခ်ခဲ ့ႀကရာ ၁၉၆၀ ခုနွစ္တြင္ ေနာက္ဆံုး က ်န္ရစ္ခဲ ့ေသာ မူဂ ်ာဟစ္ ( ၎အ ခ်ိန္က ဗမာအေခၚ ကုလားဆိုး) မ်ားလက္နက္ခ်ရၿပီး၊ မူဂ ်ာဟစ္သူပုန္ခ်ဳပ္ၿငီမ္းသြား ပါသည္။ သို ့ေသာ္ ၎တို ့က ေခါေတာကုလား၊ ဘဂၤလီကုလား၊ စေသာအေခၚအေဝၚ တို ့ကို မႀကိဳက္၍ "ရိုဟင္ဂ ်ာ"ဟူေသာအမည္သစ္ကို မိမိတို ့ဘာသာမိမိတို ့ ကင္ပြန္းတပ္ႀကပါသည္။ သို ့ရာတြင္ ၿမန္မာတိုင္းရင္းသားစာရင္းမထည္ ့ မၿဖစ္ ထည္ ့ရေလရန္ "ကုလားဖန္ထိုး" ထားေသာ ဇာတ္လမ္းအခ်ိဳ ့ရွိေနပါသည္။ အမ်ားသိေစရန္ ၎သမိုင္းလိမ္မ်ားကို ေဖၚၿပပါမည္ ။

ပါးစပ္ရာဇဝင္လုပ္ထားေသာဇာတ္လမ္း အခ်ိဳ ့မွာ

ပထမဇာတ္လမ္း။
၎တို့သည္ ရွစ္ရာစုတြင္းက သေဘၤာပ ်က္ရာမွ ေရာက္ရွိလာေသာ အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားၿဖစ္သည္။ ရခိုင္ဘုရင္ထံတြင္ အမွဳထမ္းရာ၌ အလြန္ရဲစြမ္းသတၱိနွင့္ၿပည္ ့စံု သၿဖင့္၊ ရခိုင္မ်ားက၎တို ့ကို ရြာေဟာင္းက က ်ား ဟုေခၚသည္။ ရ ခိုင္သံၿဖင့္ (Rwahaung Ga Kyar) ကလာသည္ဟူ၏။ လံုးဝ ယုတၱိမရွိပါေခ်။ အတင္းၿမန္မာမွဳ ၿပဳထားၿခင္းသာၿဖစ္ပါသည္။ ၿမန္မာနွင့္ ရခိုင္စကားပံုတို ့တြင္ " ေသခ်င္တဲ့က ်ားေတာေၿပာင္းတယ္" ဟူ၍သာရွိပါသည္။ ရြာေဟာင္းက က ်ား ရြာသစ္လာလ ်ွင္ေသဖို ့ဘဲရွိပါလိ မ့္မည္။

ဘဂၤလားနယ္၌ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၇၅ဝ ျပည့္နွစ္တြင္ ဗုဒၵဘာသာဝင္ “ပါလာ” မင္းမ်ားက “ပါလာအင္ပါရာ” ကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ၁၂ ရာစုတြင္ ဗုဒၵဘာသာဝင္ “ပါလာမင္းဆက္မ်ား” ကို ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ “ေသနမင္းဆက္” က ျဖဳတ္ခ်ၿပီး ဟိႏၵဴအင္ပါရာကို ထူေထာင္သည္။ မူဆလင္မ်ားသည္ ဟိႏၵဴ ေသနမင္းဆက္ကိုျဖဳတ္ခ်ၿပီး မူဆလင္နိုင္ငံထူေထာင္သူမ်ားျဖစ္ ၍ ဘဂၤလားေဒသ တခုလံုးကို မူဆလင္တို႔သိမ္းပိုက္ခ်ိန္မွာ ၁၄ ရာစု အကုန္ပိုင္းမွသာျဖစ္ပါသည္။

၈ ရာစု ၉ ရာစုက ယခုေခတ္ ကမာၻေပၚတြင္ မူဆလင္ဦးေရအမ်ားဆံုးရွိေသာ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံသို႔ပင္ မူဆလင္မ်ားမေရာက္ေသးပါ။ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံသည္ ထိုအခ်ိန္က သီရိဝိဇယနိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ထင္ရွာ းခဲ့ၿပီး ဗုဒၵဘာသာနိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ခဲ့ပါသ ည္။ ခရစ္ သကၠရာဇ္ ၈၂၅ ကတည္ထားခဲ့သည့္ “မ်ားလွေစတီ” ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ Borobudur ေစတီႀကီးသည္ ကမာၻေပၚတြင္အႀကီးဆံုး ဗုဒၵဘာသာေစတီႀကီးျဖစ္ၿပီး ယခုေခတ္အထိတည္ရွိေနပါေသးသည္။

အဂၤလိပ္ေခတ္က ရခိုင္ျပည္တြ ကိုလိုနီအရာရွိႀကီး အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည့္ စာေရးဆရာႀကီး ေမာရစ္ေကာလစ္ကလည္း “ဘဂၤလားနယ္ကို အစၥလမ္ဘာသာ ၁၂ဝ၃ ခုနွစ္က စတင္ေရာက္ရႇိခဲ့ေသာ္လည္း (ျမန္မာျပည္ပါဝင္သည့္) အင္ဒိုခ်ိဳင္းနားကြၽန္းဆြယ္မွာက ား ၁၄၃ဝ ခုနွစ္အထိ မူဆလင္ဘာသာ အေငြ႔အသက္မ်ားလံုးဝမရွိခဲ့ပါ” လို႔ အတိအလင္းေရးထားခဲ့ပါသည္။

ယင္းအခ်က္မ်ားကိုေထာက္ရႈလွ်င္ “႐ိုဟင္ဂ်ာ” ဆိုသူမ်ား၏သမိုင္းလိမ္လုပ္ဇာတ္၌ ပါေသာ ၈ ရာစု ၉ ရာစုနွစ္မ်ားက သေဘၤာပ်က္ဇာတ္လမ္းမ်ားႏွင့္ထိုအ ခ်ိန္ကတည္းက ရခို္င္ျပည္၌ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္မ်ားေရာက္ရွိေ နသည္ဆိုေသာဇာတ္လမ္းသည္ ယုတၱိမရွိေၾကာင္း ထင္ရွားပါ၏။ ထိုေ႔ၾကာင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရးသမားမ်ား သမိုင္းလိမ္ၿပီးေရးခဲ့ေသာ ၈ ရာစု ၉ ရာစုက ရခိုင္ကမ္း႐ိုးတန္း၌ အာရပ္သေဘၤာ ပ်က္ခဲ့သည္ဆိုသည့္ဇာတ္လမ္းကို ပံုျပင္ဟုသာ သေဘာထားၾကေစလိုပါသည္။

ဒုတိယဇာတ္လမ္း။
တခါကမဂိုအင္ပါရာမွ ပသီမင္းသားတပါးသည္ စစ္ရွံဳး၍ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါမ်ာ းနွင့္အတူ ရခိုင္ၿပည္သို ့ထြက္ေၿပးလာခဲ့ႀက ၿပီး၊ ရခိုင္ဘုရင္ထံတြင္ ခိုလံွဳေနခဲ့ႀကရသည္ဟူသတတ္။ ၎မင္းသား၏အမည္မွာ မိုဟာမက္ရာဟင္ၿဖစ္သၿဖင့္ ၎တို ့မွဆင္းသက္လာသူမ်ားကို "ရာဟင္က ်" ၊ ၎မွကာလေရြေလ ်ာလာေသာေႀကာင့္ ရိုဟင္ဂ ်ာၿဖစ္လာသည္ ဟူသတည္း။

၎ဇာတ္လမ္းမွာလည္း သမိုင္းေႀကာင္းနွင့္မကိုက္ညီပါ။ "လံၾကဳပ္" ဇာတ္လမ္းသာၿဖစ္ပါသည္။ သမိုင္းေႀကာင္းအရေသာ္ကား၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၆၆၁ ခုနွစ္တြင္ မဂိုအင္ပါယာ၌ နန္းလုပြဲၿဖစ္ပါြးရာ ညီေတာ္ ႀသရန္ဇစ္ အနိုင္ရၿပီး ေနာင္ေတာ္ဘဂၤလားစား ရွာရူဂ ်ာ ရွံုးနိမ္ ့ကာ ရခိုင္ၿပည္၌လာေရာက္ခိုလံွဳ ရသည္။ အစတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ ေၿမာက္ဦးေရႊနန္းရွ င္ စႏၵၵသုဓမၼ က ႀကည္ၿဖဴစြာလက္ခံထားပါသည္။ သို ့ေသာ္ေနာက္၄ နွစ္ခန္ ့အႀကာတြင္ ရခိုင္ဘုရင္က မဂိုမင္းသား၏သမီးေတာ္တပါးၿဖစ္ေသ ာ အမီနာ ကို ေတာ္ေကာက္ရန္ေတာင္းဆိုရာတြင္ ရွာရူဂ ်ာက မေခ်မငံၿငင္းဆန္လိုက္သၿဖင့္ မဂိုအားလံုးမွာ အက ်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ထားၿခင္းခံရသည္။ ထိုအခါ မဂိုတို ့သည္ ရခိုင္ဘုရင္၏ ေႀကးစားစစ္သားမ်ား ၿဖစ္ေသာ ကမန္မ်ားကို မူဆလင္ၿခင္းၿဖစ္၍စည္းရံုးၿပီး၊ ေၿမာက္ဦးနန္းေတာ္ကို မီးတိုက္ခါ ပုန္ကန္ရန္ႀကံသၿဖင့္၊ မဂိုအားလံုးမွာ သုတ္သင္သတ္ၿဖတ္ၿခင္းခံရေလေတာ့သည္။ ကမန္မ်ားသည္လည္း ေတာင္ဘက္ ရမ္းၿဗဲက ်ြန္းနွင့္ သံတြဲ ခရိုင္တို ့ဘက္သို ့ထြက္ေၿပးရေလ ေတာ့သည္။ ၎ ရန္မီးပြါးေႀကာင့္ ရခိုင္ဘုရင္မွာ မဂိုအင္ပါယာနွင့္စစ္ၿဖစ္ရၿပီး ၁၆၆၆ ခုနွစ္တြင္ စစ္တေကာင္းနယ္ကို လက္လႊတ္လိုက္ရေလေတာ့သည္။ ထိုအခါမွစ၍ စစ္တေကာင္းနယ္မွာ မဂိုအင္ပါယာပို င္နယ္ၿဖစ္သြားၿပီး ရခိုင္ၿပည္ မွာလည္း တေၿဖးေၿဖး အင္အားဆုတ္ယုတ္လာေလေတာ့သည္။ ဤသည္ကား ရခိုင္မင္းဆက္ပ်က္သုဉ္းျခင္း၏အစ ပင္တည္း။

၎သမိုင္းေႀကာင္းပါကိစၥကို စာေပနိုဘယ္ဆုရ ကမာၻေက ်ာ္ဘဂၤလီစာဆိုေတာ္ႀကီး ရာဘင္ဒရာနတ္တဂိုး က ၿပဳၿပင္ဇာတ္လမ္းဆင္ၿပီး "ရခိုင္မိဘုရား" အမည္ၿဖင့္ ဝတၱဳေရးခဲ ့ဘူးပါသည္။ ၎ဝတၱဳကို အဂၤလိပ္စာေရးဆရာ ေဂ ်ာ ့ကယ္ဒါရြ န္ (George Calderon) က ၿပဇာတ္အၿဖစ္ တင္ဆက္ဘူးပါသည္။ သံတြဲသားစာေရးဆရာ တကၠသိုလ္နႏၵမိတ္ ( ေခၚ) ဦးတင္ေအာင္ကလည္း ၎ၿပဇာတ္ကို ၿမန္မာဘာသာၿပန္ၿပီး တဂိုး၏ဇာတ္လမ္းမွာ သမိုင္းပါအခ် က္အလက္မ်ားနွင့္မကိုက္ညီေႀကာင္း ၊ အသတ္ခံရသည္ ့အလြမ္းဇာတ္သိမ္း ခန္္းမဟုတ္ဘဲ မင္းသားနွင့္မင္းသမီး ႏွစ္ဦး ညားႀကေလသတည္း ၿဖင့္သာဇာတ္သိမ္းထားေႀကာင္းကို ဘာသာၿပန္သူ ဦးတင္ေအာင္ကေထာက္ၿပထားပါသည္။ အက ်ယ္ကို ေငြတာရီမဂၢဇင္း အမွတ္ ၁၁၉ ။ ၁၉၇၀ ခုနွစ္ေမလထုတ္တြင္ ဖတ္ရႈနိုင္ပါသည္။

တကၠသိုလ္နႏၵမိတ္က ရခိုင္ဘုရင္၏အမည္ကို ငကုသ ဟုေဖၚၿပထားပါသည္။ အမွန္မွာစႏၵၵၵ သုဓမၼၿဖစ္ပါသည္။ ငကုသနန္းစံနွစ္နွင့္ ပသီမင္းသားေရာက္သည္ ့နွစ္ မကိုက္ညီပါ။ စႏၵၵၵၵသုဓမၼနန္းစံနွ စ္နွင့္သာ ကိုက္ညီပါသည္။ ငကုသမွာ ရခိုင္ရာဇဝင္က ်မ္းတိုင္း၌ မင္ းဆိုးမင္းညစ္အၿဖစ္ေဖၚၿပေလ ့ရွိသ ၿဖင့္ တကၠသိုလ္နႏၵမိတ္ မွားယြင္းသြားဟန္ရွိပါသည္။ မည္သို ့ပင္ၿဖစ္ေစ ၎ဇာတ္လမ္းမွာလည္း ရိုဟင္ဂ ်ာထိုးဇာတ္နွင့္ မည္သို ့မ ်ွ မသက္ဆိုင္နိုင္ပါ။

ပထမ အခ်က္မွာ မင္းသား၏အမည္မွာ "ရွာရူဂ ်ာ" ၿဖစ္ၿပီး၊ "ရာဟင္" မဟုတ္ေႀကာင္း သမိုင္းတြင္ အတိအလင္းပါပါသည္။ ဒုတိယအခ်က္မွာ မဂိုအားလံုးသည္ ရခိုင္ဘုရင္၏သုတ္သင္ၿခင္းကို ခံလိုက္ရသၿဖင့္ မ်ိဳးဆက္မက ်န္နိုင္ ေတာ့ပါ။ အေႀကာင္းအမ်ိုးမ်ိုးေႀကာင့္ အဆက္အႏြယ္တခ်ိဳ ့က ်န္ေနခဲ ့ပါလ ်ွင္လည္း မဂို ရုပ္နွင့္ အသားၿဖဴသူမ်ားသာ ၿဖစ္ရပါမည္။ ယခုကဲ ့သို ့စစ္တေကာင္းသားရုပ္နွင့္ဘဂၤလီ စစ္တေကာင္းစကား ေၿပာေနသူမ်ားေတာ့ မၿဖစ္နိုင္ပါ။ ထို ့ေႀကာင့္ဒုတိယဇာတ္လမ္းမွာ သမိုင္းေႀကာင္းမွ အတင္းဆြဲယူထားသည္ ့လုပ္ဇာတ္ ဆိုပါက မွားမည္မထင္ပါ။

တတိယဇာတ္လမ္း။
ပထမဇာတ္လမ္းကဲ ့သို ့ပင္ ရွစ္ရ ာစုတြင္းက အာရပ္သေဘၤာပ ်က္ဇာတ္လ မ္းၿဖစ္သည္။ ရိုဝန္ညွာ (Rowennya) ဆိုေသာ စကားမွဆင္းသက္လာသည္ဟုူ၏။ ပထမဇာတ္လမ္းကဲ ့သို ့ပင္ယူဆရမည္ ၿဖစ္ပါသည္။ အေၿခအၿမစ္အေထာက္အထားမရွိပါ။ ႀက ည္ ့ၿမင္တိုင္ကို (Come and dine) ) ၊ ပုဇြန္ေထာင္ကို (Push him down ) တို ့မွ ဆင္းသက္ၿဖစ္ေပၚလာသည္ဆိုေသာ "မဟာပ ်င္ၿငာယွိဂ ်ီး" ၏အေတြးအေခၚမ်ိဳးသာၿဖစ္ပါ သည္။ ၎တို ့၏ အာရပ္သေဘၤာပ ်က္ဇာတ္လမ္းမ်ိဳးမွ ာ " သေဘၤာသား ဆင္းဘတ္" (Sindbad the Sailor) ၏ သေဘၤာပ ်က္ဇာတ္လမ္းမ်ားထဲတြင္ ပါတတ္ေသာ ဇာတ္လမ္းတခု ႏွင့္ခပ္ဆင္ဆင္ျဖစ္ေနပါ၏။

"တေထာင့္တညပသီပံုၿပင္"ဆိုသည္ကို ၿမန္မာမ်ားႀကားဘူးႀကပါလိမ္ ့မည္ ။ ဆရာႀကီးသခင္ဘေသာင္းကျမန္မာဘာသာျ ပန္ခဲ့ပါသည္။ ဆရာႀကီးသခင္ဘေသာင္းသာအသက္ရွင္ေ နေသးပါလွ်င္ "ဆရာႀကီးခင္ဗ်ား၊ ၎တို ့၏ "ရိုဟင္ဂ ်ာပံုၿပင္မ်ား"ကိုလည္း တေတာင့္တညတြင္ ထပ္တိုး၍ "တေထာင္နွစ္ည ပသီပံုၿပင္" စာအုပ္သစ္ထုတ္ပါ" ဟုသာေျပာခ်င္ပါဘိေတာ့သည္။

စတုတၳဇာတ္လမ္း။
ေၿမာက္ဦး ေခတ္ရခိုင္ၿပည္၏ ႀသဇာခံ မူဆလင္နိုင္ငံတခုရွိခဲ ့သည္။ ၎ၿပည္ကို ရုံၿပည္ ရခုိင္သံၿဖင့္ (Roang) ေခၚသည္။ ထိုနိုင္ငံမွမင္းသားတပါးနွင့္ ေ နာက္လိုက္ေနာက္ပါမ်ားရခိုင္ၿပည္ တြင္လာေရာက္ခစားေနထိုင္သည္။ ၎တို ့ကို "ရုံအင္က ်" ဟုေခၚခဲ့ရာမွ ကာလေရြ ့ေလ ်ာ၍ "ရိုဟင္ဂ ်ာ" ၿဖစ္လာသည္ဟူ၏။

မဟာပညာေက ်ာ္ေလ ်ာက္ထံုး ၊ ဓညဝတီ အေရးေတာ္ပံု စေသာ ရခိုင္ရာဇဝင္က ်မ္းမ်ားတြင္ ရုံပသီၿပည္မွ ရံုမင္းသည္ ရခိုင္ဘုရင္မင္းဖေလာင္းႀကီးနွင့္ အမတ္ႀကီး မဟာပညာေက ်ာ္တို ့ကို ေလးစားႀကည္ ညိုလွ၍ သားေတာ္အလတ္ ရွာအလင္ နွင့္ေနာက္ပါ တေထာင္တို ့ကို ေၿမာက္ဦးၿမိဳ ့ေတာ္သို ့ေစလႊြတ္ၿပီး "မရာမာ" (ၿမန္မာ) ဘာသာစကား စာေပ ယဥ္ေက ်းမွဳ တို ့ကို ေလ ့လာသင္ယူေစေႀကာင္း၊ ပါရွိပါသည္။ သို ့ရာတြင္ ၎တို ့အုပ္စု ရခိုင္ၿပည္တြင္ အေၿခခ်ေနထိုင္ ေႀကာင္းေတာ့မပါပါ ။

ထို ့ေႀကာင့္ စတုတၳဇာတ္လမ္းကို သမိုင္းနွင့္ညီမညီ စီစစ္ႀကပါစို ့။ ရံုမင္းသား "ရွာအလင္" နွင့္ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါတို ့မွာ မရာမာ (ၿမန္မာ) စာေပ၊ စကား၊ ယဥ္ေက ်းမွဳ တို ့ကို မင္းဖေလာင္းႀကီးေခတ္မွပင္ သင္ယူခဲ ့ၿပီးၿဖစ္ရကား၊ ေနာက္နွ စ္ေပါင္း ၄၀၀ ခန္ ့ႀကာေနသည္ ၿဖစ္သည္ ့ ယခုေခတ္တြင္ ၎တို ့၏အဆက္အႏြယ္မ်ားမွာ ၿမန္မာစကားနွင့္ရခိုင္စကားတို ့ ကို ေကာင္းစြာတတ္ရပါမည္။ ေရႊဘို ခရိုင္မွ ၿမန္မာမူဆလင္မ်ားနွင့္ ဗရင္ဂ ်ီ အဆက္အႏြယ္မ်ားက သက္ေသခံပါလိမ္ ့မည္။ ဥပမာ။ ကြယ္လြန္သူေရတပ္ဗိုလ္မွဴးေဟာင္း ဘေသာ္ (စာေရးဆရာေမာင္ေသာ္က) နွင့္၎၏ညီဝမ္းကြဲ ကြယ္လြန္သူ က ်ားဘညီမ္း ( မႏၱေလးၿမိဳ ့ေရႊ က ်ားလက္ေဝွ ့အဖြဲ ့ကို တည္ေထာင္သူ) တို ့မွာ ေရႊဘိုသားၿမန္မာမူဆလင္ အစစ္ႀကီးမ်ားၿဖစ္ႀကပါသည္။ သူတို ့ေဆြမ်ိဳးတသိုက္လံုး ၿမန္မာဗုဒၵဘာသာဓေလ ့ထံုးစံမ်ားကို မိရိုးဖလာ ဗုဒၵဘာသာဝင္အခ်ိဳ ့ထက္ပင္ ပို၍သိႀကပါေသးသည္။ ထို ့ေႀကာင့္သူတို ့ညီအကိုမ်ားကို အခ်ိဳ ့ဗမာမ်ားက "ကမၼာဝါညွပ္မည္ ့မူဆလင္မ်ား" ဟု ကင္ပြန္းတပ္ခဲ ့ႀကရပါသည္။ ယခု ရိုဟင္ဂ ်ာဆိုသူမ်ားကို ႀကည္ ့ပါ။ မုတ္ဆိတ္ေမႊးက တေတာင္ေလာက္ ၊ မိန္းမ မ်ားကို ႀကည္ ့လ ်ွင္လည္း ေခါင္းမီးၿခံဳ ၊ေၿပာသည္ ့စကားနွင့္ယဥ္ေက ်းမွဳ ကလည္း ဘဂၤလီစစ္တေကာင္းစကား ကလြဲၿပီး ဗမာစကား ၊ ရခိုင္စကားတလံုးမ ်ွ မတတ္ႀကပါ။ မည္ကဲ ့သို ့ရခိုင္ၿပည္တြင္း၌ အ နွစ္ ၄၀၀ ခန္ ့ေနထားခဲ ့သူမ်ားၿဖစ္နိုင္ပ ါမည္နည္း။ ထို ့ေႀကာင့္ စတုတၳဇာတ္လမ္းမွာလည္း လံုးဝ ယုတၱိမရွိပါ။

ဝါရင့္သတင္းစာဆရာႀကီး ေႀကးမံုဦ းေသာင္း (စာေရးဆရာေအာင္ဗလ) ၏အဆိုအရ "ရိုဟင္ဂ ်ာ"ဆိုေသာအမည္ကို အလံနီကြန္ၿမဴနစ္မ်ားက မူဂ ်ာဟစ္ သူပုန္မ်ားအတြက္ ထြင္ေပးခဲ ့ၿခင္းၿဖစ္ေႀကာင္း၊ ၁ ၉၄၀ခုနွစ္မ်ားအကုန္ပိုင္းနွင့္ ၁၉၅၀ ခုနွစ္မ်ားအစပိုင္း တြင္ အလံနီမ်ားနွင့္မူဂ ်ာဟစ္မ်ားမွာ မဟာမိတ္ဖြဲ ့ထားၿပီး ဖဆပလ အစုိးရကိုတိုက္ခိုက္ေနႀကေႀကာင္း ၊ မူဂ ်ာဟစ္မ်ားက သူတို ့အတြက္ရခိုင္သမိုင္းဝင္နံ မည္တခု ရွာေပးခိုင္းသၿဖင့္ အလံနီမ်ားက "ရိုဟင္ဂ ်ာ" ဆိုေသာအမည္ကို ရွာေပးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ေႀကာင္း၊ မည္ သို ့အဓိပၸါယ္ရွိသည္ကိုေတာ့ ဦးေသာင္းကိုယ္တိုင္လည္းမသိေႀကာ င္း၊ မည္သူကမွလည္း အဓိပၸါယ္ကို မသိေႀကာင္းေၿပာၿပၿပီးလ ်ွင္ဦးေသာင္းက စာေရးသူအား ဆက္၍ေၿပာသည္မွ ာ သူကိုယ္တိုင္ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ၿမန္မာစစ္အစိုးရကို ဆန္ ့က ်င္သူၿဖစ္ေနေသာ္လည္း ဤ "ရိုဟင္ဂ ်ာ" ကိစၥကဲ ့သို ့လူမ်ိဳး၊ ကိုးကြယ္သည္ ့ဘာသာ နွင့္တိုင္းၿပည္ နစ္နာမည္ ့ပြဲလန္ ့တုန္း ဖ်ာခင္းသည္ ့ကိစၥမ်ိဳးတြင္ ေတာ့ လံုးဝ မေထာက္ခံနိုင္ေႀကာင္း ၊ ဤကိစၥမ်ိဳးတြင္ ေပါင္းခ်င္းေပါင္းလ ်ွင္စစ္အစိုးရနွင့္ေပါင္းၿပီ း တိုင္းၿပည္ဖ ်က္မည္ ့"ရိုဟင္ဂ ် ာ" ကို တိုက္ရမည္ၿဖစ္ေႀကာင္း၊ ၁၉၉၃ ခု ေမလ က ဘာလင္ၿမိဳ႕တြင္ ကြန္ဖရင့္လာတက္စဥ္က ၿပတ္ၿပတ္သား သားေၿပာသြားခဲ ့ပါသည္။

"ရိုဟင္ဂ ်ာ" ဆိုေသာအမည္ကို အလံနီမ်ားက ထြင္ေပးခဲ ့သည္ ဆိုေသာ ဦးေသာင္း၏အဆိုအမိန္ ့မွာ အလြန္ယုတၱိရွိပါသည္။ အလံနီမ်ားသည္ အမည္သစ္ထြင္ရာတြင္ပါရဂူေၿမာက္သကဲ ့သို ့ ၊ "နာမည္ေျပာင္"ေပးရာတြင္လည္း ေကာ င္း၊ အနြတၱသညာ သမုတ္ရာတြင္လည္း အတုလံသူမ်ားၿဖစ္၍ သူတပါးအားနံမည္ဖ ်က္ရာကိစၥမ်ားတြင္ေတာ့ သူမတူ ထူးခ ်ြန္သူမ်ားၿဖစ္ႀကပါ၏။ ၎ကိစၥအားလံုးတြင္ အလံနီမ်ားသည္ မည္သူမ ်ွမယွဥ္သာေသာ "စပယ္ရွယ္လစ္" မ်ားၿဖစ္ႀကပါသည္။ ဥပမာ ႏွစ္ခုေပးပါမည္။

ပထမတခုမွာ ဦးနုအစိုးရကို "မသာတခုအရင္းၿပဳတဲ ့ငနုအစိုးရ" ဟုဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနွင့္အာဇာ နည္ႀကီးမ်ား၏အသုဘကို အၿမတ္ထုတ္ၿပီး မဲနိုင္သြားသည္ဟု အက ်ိဳးယုတ္အရွက္ကြဲ သိကၡာခ်ခဲ ့သူမ်ားၿဖစ္ပါသည္။

ဒုတိယတခုမွာ ၎တို ့၃ ပါတီမဟာမိတ္မ်ား သိမ္းပိုုက္ထားေသာ လြတ္ေၿမာက္သည္ ့နယ္ေၿမ ဆိုသည္ ့ေနရာမ်ားတြင္ ေက ်ာင္းသံုးေဒါင္းတံဆိပ္ ၿမန္မာဖတ္စာ သင္ပုန္းႀကီးပါ "ဘူးသီးနုနုမခူးရ ၊ ငါ၏ဒူးနာ၏" စေသာဖတ္စာမ်ားအစား ၎တို့ထြင္ထားေသာ "ဖဆပလ ၊ လခ မရ၊ မဝတဝ စားရ ၊ ခဏ ခဏ အာဏာၿပ ၊ စေသာ နိုင္ငံေရးသင္ပုန္းႀကီးမ်ားကို သင္ေစခဲ ့သူမ်ား ၿဖစ္ပါသည္။ အလံနီေခါင္းေဆာင္ႀကီးသခင္စုိးသည္ နံမည္သစ္မ်ားထြင္တတ္သူ ၿဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ ""အႏုပဋိေလာမရုပ္ဝါဒ" စေသာ ပါဠိဘာသာအရ သဒၵါမမွန္သည္ ့ေဝါဟာရသစ္မ်ားကို အလြန္ႀကိဳက္သူလည္းၿဖစ္ပါ၏။ ရခိုင္တိုင္းအလံနီေခါင္းေဆာင္ ေ က ်ာ္ဇံရႊီး မွာ ရခိုင္တဦးၿဖစ္သၿဖင့္ သူတို႔ႏွ စ္ဦးသည္

၁။ "ရံုပသီၿပည္" (Sultanate of Roang) အေႀကာင္း ႀကားဖူးနားဝၿဖင့္ ရံုၿပည္သားမ်ား (Roangian) ဟူေသာ အမည္ကို ရွာေဖြေပးခဲ ့ၿခင္းၿဖစ္တန္ရာပါသ ည္။ ၿမန္မာနိုင္ငံသားၿဖစ္ေႀကာင္း ႀကံဖန္အေႀကာင္းၿပရမည္ ့မူဂ်ာဟစ္ မ်ားကလည္း ၎ အမည္သစ္ကို ခဏမဆိုင္းဝမ္းသာအားရလက္ခံလိုက္ႀ ကဟန္ရွိပါသည္။ (Roangian ) ကို (Ro-an-gian) ဟုအသံထြက္ရာမွ အသံထြက္မမွန္သၿဖင့္ ဘဂၤလီသံၿဖင့္ "ရုိဟင္ဂ ်ာ" ၿဖစ္လာနိုင္စရာရွိပါသည္။

၂။ ဒုတိယၿဖစ္နိင္ေခ်မွာ ဘဂၤလီစကားၿဖင့္ ရခိုင္ၿပည္ကို ရိုဟန္(Rohan) ဟုေခၚေႀကာင္း ၊ လူမ်ိဳးကို ဂ ်ာ (Gya) ဟုေခၚေႀကာင္း၊ ရခိုင္သား သို ့မဟုတ္ ရခိုင္လူမ်ိဳးကို ရိုဟင္ဂ ်ာ (Rohangya) ဟုေခၚေႀကာင္း၊ သခင္စိုးနွင့္အလံနီမ်ားသိသြားသၿ ဖင့္၊ ရခိုင္သားဟုအဓိပၸါယ္ရသည့္ ၎ရိုဟင္ဂ ်ာဆိုေသာအေခၚကို ထြင္ေပးလိုက္ၿခင္းလည္း ၿဖစ္နိုင္ပါသည္။

၃။ တတိယၿဖစ္နိင္ေခ်မွာ သခင္စုိး သည္စာအလြန္ဖတ္သူၿဖစ္ရာ စေကာ့လူမ်ိဳး အဂၤလိပ္စစ္တပ္ဆရာဝန္ ဘူခါနန္ (Buchanan) ေရးခဲ ့ေသာ ရိုအင္ဂါ (Rooinga ) ဆိုေသာစကားလံုးကို လည္းဖတ္မိၿပီး ၎စကားလံုးမွ "ရိုဟင္ဂ ်ာ" ထြင္ေပးေႀကာင္းလည္း ၿဖစ္နိုင္ပါသည္။

ေနာက္ပိုင္းဝင္ေရာက္လာေသာ စစ္တေကာင္းသားမ်ား နွင့္၎တို ့ကို အားေပးေနေသာသတင္းစာဆရာ၊ သမိုင္းဆရာ ဆိုသူအမ်ားစုမွာ "ဝ မရွိဘဲ ဝိလုပ္ခ်င္သူမ်ား" ၿဖစ္၍ ထင္ရာကိုစြတ္ေၿပာၿပီး "ယုတ္တန္း" ရမ္းတုတ္လိုက္ၿခင္းသာၿဖစ္ပါသည္။ သမိုင္းေႀကာင္းကို အေသအခ်ာေလ ့လာႀကဟန္မတူပါ။ ေနာက္ ထပ္ဝင္လာသမ ်ွ စစ္တေကာင္းသားအေပါင္းတို ့ကလည္း ၊ အမ်ား "ဂ ်ာ" သၿဖင့္ လိုက္"ဂ ်ာ"ႀက ၿပီး "ရိုဟင္ဂ ်ာ " ၿဖစ္သြားႀကၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။

မိမိကိုယ္ကို မိမိ "ဘားမာအိပ္စပတ္" လုပ္ထားေသာ သတင္းစာဆရာ မာတင္စမစ္ (Martin Smith) က ၎၏ ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ လက္ရွိၿမန္မာၿပည္စစ္အစိုးရသည္ ရခိုင္ၿပည္ရွိ ေရွးေဟာင္းမူဆလင္ အမည္မ်ားကို ဗမာမွဳ အၿဖစ္ ဗုဒၵဘာသာအမည္သစ္ေၿပာင္းၿပ စ္ေနသည္။ ဥပမာ။ အာရကန္ (Arakan) မွ ရခိုင္ (Rakhine)သို ့ေၿပာင္းသည္။ အက္ႀကက္ (Akyab) မွ စစ္ေတြ (Sittwe) သို ့ေၿပာင္းသည္။ စသၿဖင့္ ေရးထားပါသည္။ အက ်ယ္ရွင္းၿပရန္လို အပ္မည္မထင္ပါ။ ထင္ရာေလွ်ာက္ေရးသားထားၿခင္း ၿဖစ္သည္ကို စာရႈသူအားလံုးတို ့သိႀကမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ၎ကဲ ့သို ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမဟုတ္ေသာ" ပုပ္ ကိုယ္ႀကီး" မ်ား၏လက္ခ်က္မ်ားမွာ အလြန္ေႀကာက္စရာေကာင္းပါသည္။ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္ကို မတရားအသံုးခ်ၿခင္းပင္ၿဖစ္ပါသည္။ ၎တို ့၏လက္ခ်က္ေႀကာင့္ပင္ ၿမန္မာနိုင္ငံတြင္ေရာ ၿမန္မာသမိုင္း ႏွင့္ကမၻာ့႔သမို င္းတြင္ပါ တခါမ ်ွ မပါခဲ့ဘူး၊ မရွိခဲ ့ဘူးေသာ "ရိုဟင္ဂ ်ာ"ဆိုေသာနံမည္သည္ကမာၻေက ်ာ္ၿဖစ္သြားၿပီး ၊ ထိုစစ္တေကာင္းသားမ်ားကို ၿမန္မာနိုင္ငံသားေပးရမည္ဆိုၿပီး ကုလသမဂၢ ႏွင့္ အိုအိုင္စီ (OIC) တို ့က ၿမန္မာအစိုးရအဆက္ဆက္အေပၚ ကိုဖိအ ားေပးခဲ့ၾကရာမွ ယခုေဒၚစု အင္အယ္လ္ဒီ (NLD) အစိုးရလက္ထက္တြင္ ကုလသမဂၢ ႏွင့္ အိုအိုင္စီ (OIC) တို ့၏ အနိင္က ်င့္ဗိုလ္က ်ခ်က္ မ်ားမွာ အဆိုးဆံုးသို ့ေရာက္လာပ ါသည္။ ၁၉၉၃ ခုနွစ္ကပင္ စာေရးသူေရာ ဗံုေပါက္သာေက ်ာ္ပါ ၿပည္ေထာင္စုၿမန္မာနိုင္ငံအတြက္ အႀကီးဆံုးအႏၱရယ္သည္ ရိုဟင္ဂ ်ာၿပႆနာၿဖစ္ပါလိမ္ ့မည္ ဟုႀကိဳတင္ သတိေပးထားခဲ ့သည္မ်ားမွာ ယခု ၂၄ နွစ္အႀကာတြင္ အတိအက ်မွန္ေနသည္ကို ၿမန္မာၿပည္သူၿပည္သားတိုင္း လက္ေတြ ့ၿမင္ေနရၿပီ ၿဖစ္ပါသည္။

"သတင္းစာဆရာ"၊ "လူ ့အခြင့္အေရးသမား"၊ "လူနည္းစုမ်ားကို ကာကြယ္သူ" ဆိုေသာ "ပုပ္ကိုယ္ႀကီး" မ်ား၏လက္ခ်က္မ်ားမွာ အလြန္ေႀကာက္စရာေကာင္းပါသည္။ လြတ္လပ္စြာေရးသားေၿပာဆိုခြင့္ကို မတရားအသံုးခ် ၿခင္းပင္ၿဖစ္ပါသည္။ ၎တို ့သည္တေန ့ေန ့တြင္" ၿမန္မာစစ္အစိုးရသည္ သမိုင္းဝင္အမည္ (Rangoon ) မွ ရန္ကုန္ (Yangon) သို ့ေၿပာင္းပစ္သည္။ (Rangoon) ဆိုသည္ မွာ ဘဂၤလားဒက္ရွ္ ေၿမာက္ပိုင္းရွိ (Rangunia) ရန္ဂြန္းနီးယား နယ္သားဘဂၤလီမ်ားက တည္ေထာင္ခဲ ့ေသာၿမိဳ ့ၿဖစ္သည္။ ၎တို ့ေဒသရင္းကို စြဲ၍ ေပးခဲ့ေသာအမည္ၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာစစ္အစိုးရက အတင္းၿမန္မာမွဳ ၿပဳၿပီး ရန္ကုန္ဟုေၿပာင္းပစ္သည္။ သက္ေသခံအေထာက္အထားအျဖစ္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ဂ်ာမန္ဘာသာျဖင့္ Rangun ဟုေရးခဲ့သည္ကိုၾကည့္ပါ" စေသာ "လံၾကဳပ္" ဇာတ္လမ္းမ်ားကို လည္း တည္ထြင္ေကာင္း တည္ထြင္ႀကပါလိမ္ ့ဦးမည္။ ေစာင့္သာႀကည္ ့ႀကပါေတာ့ အရပ္ကတို ့ဟုသာဟစ္လိုက္ခ်င္ပါဘိေတာ့သည္။

၁၉၇၀ ခုနွစ္မ်ားအတြင္းက ေခတ္စားခဲ ့ေ သာ သီခ်င္းတပုဒ္ကို သတိရလာမိပါသည္။ သီဆိုသူအမ်ိဳးသမီး၏အမည္နွင့္ေတး သားအားလံုးကို မမွတ္မိေတာ့ပါ။ မွတ္မိေသာစာသားအခ်ိဳ ့မွာ "ပြဲလန္ ့တုန္းဖ ်ာခင္းမလို ့ ႀကံရြယ္၊ ေနာက္မွေရာက္လာတဲ ့ကိုယ္လူလည္၊ သူ က ်မကို ခ်စ္တယ္၊ေမတၱာေနရာမေပးကြယ္၊ က ်မမွာခ်စ္သူရွိတယ္၊ ရွင္ငရဲႀကီးလိမ္ ့မယ္ ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ယခုစစ္တေကာင္းသားမ်ားကိစၥတြင္ ၎ေတးသြားအတိုင္း စာသားေၿပာင္းၿပီး "ပြဲ ကို လွန္ ့ၿပီး ဖ ်ာခင္းမလို ့ႀကံရြယ္၊ အေနာက္ကေရာက္လာတဲ့ ေခၚေတာလူလည္၊ သူကိုယ္ကို သူ ရုိဟင္ဂ ်ာတဲ ့ကြယ္၊ ရခိုင္ၿပည္မွာ နင္တို ့အတြက္ ေနရာမရွိတယ္၊ လူမ်ားၿပည္ကို လုခ်င္ရင္၊ "ဂ ်ဟာနမ္" ငရဲအိုးမွာ ေဇာက္ထိုးက ်လိမ္ ့မယ္" ဟု သီခ်င္းသစ္ထြင္ၿပီး ဆိုရေတာ့မည္ ၿဖစ္ပါေႀကာင္း ။