ကုိသန္းလြင္ ● စတီဖင္ ေဟာကင္း

ကုိသန္းလြင္ ● စတီဖင္ ေဟာကင္း
(မုိးမခ) မတ္လ ၂၆၊ ၂၀၁၈

(၁)
စတီဖင္ေဟာကင္းသည္ ကိန္းဂရစ္တကၠသိုလ္မွ ႐ူပေဗဒပညာရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး “A Brief History of Time” စာအုပ္ ေရးသူျဖစ္သည္။ စၾက္ာ၀ဠာႀကီးကို လက္တြန္းလွည္းေပၚမွေနၿပီး ေလ့လာေနသူျဖစ္သည္။ သူသည္ လြန္ခဲ့ေသာမတ္လ ၁၃ရက္ ဗုဒၶဟူးေန႔ကကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါၿပီ။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္သူသည္ အသက္ ၇၆ႏွစ္ရွိၿပီ။

(၂)
အိုင္းစတိုင္းကြယ္လြန္ၿပီးကတည္းက ကမာၻသူကမာၻသားမ်ား၏ အေတြးအေခၚကို သိမ္းက်ံဳးယူငင္သြားႏိုင္သူဟု ဆိုသည္။ သန္းေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာေသာ လူတို႔၏ ရင္းႏွီးမႈကို ရယူႏိုင္သူဟု ဆိုၾကသည္။

သူ႔စာအုပ္ကို ၁၉၈၈ခုႏွစ္က ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီး စာအုပ္ေကာ္ပီေပါင္း ၁၀ သန္းေက်ာ္ ေရာင္းခ်ရသည္။ သူ႔ဘ၀ကို “Theory Of Everything” အမည္ျဖင့္ ႐ုပ္ရွင္ရိုက္ကူးရာ အက္ဒီရက္မီးယင္း (Eadie Redmayne ) မွာ အကယ္ဒမီဆုကို ဆြတ္ခူးခဲ့သည္။
သူသည္၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္္ ALS-Amyotrophic Lateral Sclerosis (Lou Gehrig’s Disease ဟုလည္း ေခၚသည္) ေရာဂါျဖစ္ ေနၿပီဟု သိခဲ့ရသည္။ သူ႔ကို သံုးႏွစ္သာေနရေတာ့မည္ဟု ဆရာ၀န္မ်ားက ေျပာလိုက္သည္။

ထိုေရာဂါေၾကာင့္ လက္ကိုလႈပ္ႏိုင္ရုံ၊ မ်က္ေစ့ကိုလႈပ္ႏိုင္ရုံမွတပါး တျခားဘာကိုမွ်မလုပ္ႏိုင္၊ သို႔တေစသူ၏စိတ္ခံ စားမႈကိုဘာ တစ္ခုမွ မထိခိုက္ခဲ့။ ထို႔ေၾကာင့္သူ႔ေခတ္လူသားမ်ား အားလံုးကို ေျမဆြဲအား (Gravity) ကို ေလ့လာ ရာတြင္ဦးေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ (Black Holes) ေခၚ “တြင္းမဲႀကီးမ်ား” ျဒပ္ထုမွာ ႀကီးမားလွသျဖင့္ အလင္းကိုေသာ္မွ မလြတ္္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ႀကီးမားေသာ ျဒပ္ထုႀကီးမ်ားအေၾကာင္းကို ေလ့လာရာတြင္ ဦးေဆာင္ျဖစ္ခဲ့သည္။

ထိုသီအိုရီက ၁၉၈၃ ခုႏွစ္တြင္ ေမာ္ဒန္ရူပေဗဒကို ေျပာင္းလဲျပစ္လိုက္ပါသည္။ ကြန္တမ္သေဘာတရားမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္၍နား လည္ခဲ့သည္မွာ ထိုဘလက္ဟိုးမ်ားက ေရာင္ျခည္တန္းလႊတ္ႏိုင္သည္။ အမႈန္မ်ား၊ အလင္းေရာင္ တန္းမ်ားျဖင့္ ေနာက္ဆံုး ေပါက္ကြဲကုန္ရသည္ဟု ဆိုသည္။

သူကိုယ္တိုင္ကလည္း အစ ပဌမေတာ့ ဘလက္ဟိုးမွ ေရာင္ျခည္မ်ား၊ အမႈန္မ်ား ထြက္လာမည္ဆိုျခင္းကို မယံုၾကည္ႏိုင္ခဲ့ပါ၊ အိုင္းစတိုင္းကိုယ္တိုင္ကလည္း မျဖစ္ႏိုင္ဟု ေျပာခဲ့သည္။ ထိုအမႈန္ကေလးမ်ားသည္ ဘလက္ဟိုး မွ ထြက္လာၿပီး ေပါက္ကြဲခါ ကာလၾကာျမင့္ေသာအခါ တျဖည္းျဖည္းေပ်ာက္ကြယ္သြားမည္ ျဖစ္သည္။ သူ၏ေတြ႔ ရွိခ်က္မ်ားကို Nature Journal တြင္ “Black Hole Explosions” အမည္ျဖင့္ စာတမ္းေရးခဲ့သည္။ သိပၸံပညာရွင္တို႔အတြက္ ထင္ရွားေသာမွတ္တိုင္တစ္ခုျဖစ္လာ သည္။ ကြန္တမ္မကၠင္းနစ္ႏွင့္ ကမာၻ႔ဆြဲအားႏွစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ေပးျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။ သူ၏ “ေဟာကင္းေရာင္ျခည္” သည္ ဘလက္ဟိုးႏွင့္ပတ္သက္၍ အယူအဆကို ေျပာင္းျပန္လွန္ပစ္လိုက္သလို ေျပာင္းလဲသြားေစခဲ့ပါသည္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ေဒါက္တာေဟာကင္းသည္ သူ႔ေရာင္ျခည္ႏွင့္ပါတ္သက္ေသာ ေဖၚျမဴလာကို သူ႔အုပ္ဂူတြင္ ေရးသား ေစလို ေၾကာင္း ေျပာခဲ့သည္။ သူသည္ ႏွစ္ႀကိမ္မွ်လက္ထပ္ၿပီး ကေလးသံုးေယာက္ရခဲ့သည္။

သူ၏အသက္ ၆၀ ျပည့္ေမြးေန႔တြင္ ေလပူေပါင္းစီးခဲ့သည္။ အျမင့္ကိုပ်ံတက္ၿပီး သူ၏မသန္စြမ္းမႈသည္ အဆီးအတားမ ဟုတ္ဟု ကမၻာကို ျပခဲ့သည္။ ထိုရက္သတၱပတ္က လက္တြန္းလွည္းကို အရွိန္ျဖင့္ေမာင္းသျဖင့္ မေတာ္ တဆ ထိခိုက္မႈျဖစ္ၿပီး ေျခေထာက္က်ိဳးခဲ့သည္။

၂၀၀၇ ခုဧၿပီလ ၆၅ႏွစ္ျပည့္ ေမြးေန႔တြင္ ဘိုးအင္း ၇၂၇ ေျမဆြဲအားမဲ့ (Zero gravity) ေလယာဥ္ေပၚတြင္လိုက္ပါခဲ့သည္။ ေလယာဥ္သည္ ရိုလာကိုစတာကဲ့သို႔ပ်ံသန္းၿပီး လူတို႔အေပၚတြင္ကမာၻ႔ဆြဲအား အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမရွိေအာင္ ဖန္တီး သည္။ သူ႔ကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ဤသို႔စီးနင္းရေၾကာင္းေမးေသာအခါ လူတို႔တြင္ ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိေၾကာင္း၊ အထူးသျဖင့္ “လူမသန္မစြမ္းျဖစ္တယ္ဆိုတာ စိတ္ဓါတ္ကို မကန္႔သတ္ႏိုင္ဘူး” ဟု ေျပာခဲ့ သည္။

စတီဗင္ေဟာကင္းကို အဂၤလန္ႏိုင္ငံေအာက္စဖို႔ တြင္ ၁၉၄၂ခု ဇန္န၀ါရီ ၈ရက္ေန႔တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ ယခင္ ကမာၻေက်ာ္ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ ဂယ္လီလီအို ေသဆံုးခဲ့သည္ႏွစ္ အႏွစ္ ၃၀၀၀ ျပည့္ေသာေန႔ျဖစ္သည္။ သူ၏ မိခင္ကဂ်ာမာန္ဗံုးကို ေရွာင္ရွားရန္ ေအာက္စဖို႔ကို သြားခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဖခင္ မစၥတာေဟာကင္းမွာဇီ၀ေဗဒ သုေတသနအရာရွိတစ္ဦး ျဖစ္သည္။

မူလတန္းတက္စကမူ သူသည္ သာမာန္ေက်ာင္းသား တစ္ေယာက္မွ်သာျဖစ္သည္။ ေကာလိပ္ေရာက္ေသာအခါ သခ်ၤာႏွင့္ ရူပေဗဒကို လြယ္ကူလြန္းေသာေၾကာင့္ ျပဌာန္းခ်က္စာအုပ္ကို မကိုင္လိုသူျဖစ္သည္။ သူ႔စိတ္ကိုလႈပ္ ရွားေစေသာ ဘာသာ ရပ္မွာ စၾကၤာ၀ဌာဆိုင္ရာ (Cosmology) ပညာရပ္ျဖစ္သည္။ “ငါတို႔ဘယ္ကလာခဲ့တာလဲ” ဆိုေသာ ေမးခြန္းကို အေျဖရွာလိုသူ ျဖစ္သည္။

သူသည္မၾကာမၾကာအင္အားခ်ိနဲ႔ေသာေရာဂါကို ခံစားရသည္။ သူ၏ ၂၁ ႏွစ္ေျမာက္ေမြးေန႔မတိုင္မီ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ သူ႔တြင္ ALS ေရာဂါရွိေနၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္းဆရာ၀န္မ်ားက ေျပာျပၾကသည္။ သူသည္စိတ္ဓါတ္က်ေသာေရာဂါ (Depression) ကို ခံစားခဲ့ရသည္။ ႂကြက္သားမ်ားကို အသံုးမခ်ႏိုင္၊ သို႔ေသာ္ လမ္းအနည္းငယ္ေလွ်ာက္ႏိုင္ေသးသည္။ အဝတ္အစားခြၽတ္ျခင္း၊ လဲျခင္းကို ကိုယ္တိုင္  လုပ္ႏိုင္ေသးသည္။

၁၉၆၅ ခုႏွစ္တြင္ မစၥစ္ဝဲလ္ (Jane Wilde) ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ သူသည္ လူ႔ဘဝကိုေနရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္တစ္ခု ရွိလာ ၿပီျဖစ္သည္။ သူသည္ အလုပ္တစ္ခုကို ရွာရမည္၊ အလုပ္လုပ္ရမည္၊ သူသည္ေဘးပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေရပန္းစားေနေသာ အိုင္းစတိုင္း၏ ရီေလးတီဗီတီ သီအိုရီကို ေတြ႔သည္။ ဘလက္ဟိုးမ်ားမွာ ဤသီအိုရီ ခန္႔မွန္း ခ်က္တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ အလြန္ႀကီးမားေသာျဒဗ္ထုႀကီးနားတြင္သဘာ၀ႀကီး (Space) သည္ ေကြးညႊတ္သြားမည္၊ အလြန္ေလးေသာလူတေယာက္သည္ ေမႊ႔ယာကို ေကြးေကာက္သြားေစသည့္သေဘာျဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူ အလင္းတန္းတစ္ခုသည္လည္း ဂရပ္ဗတီဖီးလ္ကို ျဖတ္ေသာအခါ ေကြးေကာက္၍သြားသည္။

တေနရာထဲတြင္ စြမ္းအင္မ်ားကို စုျပံဳထားေသာအခါ အာကာသသည္ ေကြးညႊတ္သြားမည္၊ ၾကယ္တစ္ခု ၿပိဳကြဲလ်င္ အလြန္ ျဒပ္ထုႀကီးမားမႈေၾကာင့္ သူ႔ပတ္ဝန္းက်င္ကို ပါတ္လိုက္မည္၊ (Wrap around) ထိုမွ်ႀကီးမားေသာ ျဒပ္ထုကို (Singularity ) ဟုလည္းေခၚသည္။

၁၉၆၆ ခု သူ၏ ပီခ်ိတ္ဒီ အတြက္စာတမ္းတြင္ ဖလင္ကိုေနာက္ျပန္လွည့္သလို က်ယ္ျပန္႔ကားေနေသာ စၾကၤာဝဠာႀကီးကိုု ေနာက္ျပန္လွည့္ပါက ထိုကဲ့သို႔ (Singularity ) ကို ေတြ႔ရမည္ဟုေျပာသည္။

၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ေဟာကင္းမွာ ကမၻာႀကီး၏သက္တမ္းအရွည္ၾကာဆံုး (Royal Society ၏ fellow)  အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ ျခင္းခံရ သည္။ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္တြင (Lucasian Chair Of Mathematics) အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ခံရသည္။ ထိုေနရာမွာ ဆာအိုက္ဇက္နယူတန္ ထိုင္သြားေသာ ေနရာ ျဖစ္သည္။

သူသည္ Caltech ေခၚကယ္လီဖိုးနီးယား တကၠသိုလ္သို႔တႏွစ္တခါ မွန္မွန္သြားသည္ သူ၏ ဒုတိယအိမ္ ျဖစ္လာသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ကေနဒါႏိုင္ငံ အြန္တာရီယို တြင္ ဧည္႔ပါေမာကၡအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သည္။

“ကြၽန္ေတာ္တို႔ စၾကၤာ၀ဠာႀကီးကို နားလည္လာခ်ိန္မွာ လူအားလံုး နားလည္ရမွာဘဲသိပၸံပညာရွင္ တစ္စုေလာက္ ကသာ နား လည္ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး” ဟုဆိုသည္။

၁၉၇၄ခုႏွစ္တိုင္ေအာင္ ေဟာကင္းသည္ အိပ္ရာ၀င္ျခင္း၊ အိပ္ရာမွထျခင္းကို မိမိဖါသာလုပ္ႏိုင္ေသးသည္။ သူ႕ ဇနီးကေတာင္း ဆိုသကို အိမ္ေလွခါးကို ေန႔တိုင္းအတတ္အဆင္းျပဳလုပ္ႏိုင္ေသးသည္။ ၁၉၈၀ တြင္ ျပင္ပ နာ့စ္တစ္ေယာက္ငွါးရန္းရသည္။ စကားေျပာဆိုျခင္းကိုလည္း ၁၉၈၅ ခုအထိ ျပဳလုပ္ႏိုင္ေသးသည္။ သို႔ေသာ္ ဆြတ္ဇာလန္ႏိုင္ငံမွအျပန္ နမိုးနီးယားမိၿပီး ဖ်ားေသာအခါ ဆရာ၀န္မ်ားက သူ႔အသက္ကယ္ စနစ္မ်ားကို ျဖဳတ္ျပစ္ရန္ အၾကံေပးၾကသည္။ ဇနီးသည္က ခါးခါးသီးသီး ျငင္းသည္။ လူကေတာ့ က်န္းမာလာပါ၏ သူ႔အသံကေတာ့ ထြက္မလာေတာ့ေပ။

ေနာက္ဆံုး စာလံုးေတြေရးထားေသာဘုတ္ ေတြေပၚမွ စာလံုးမ်ားကို ညြန္ျပျခင္းျဖင့္သာ ဆက္သြယ္ရသည္။ မိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ကသူ႔အတြက္ ကြန္ပ်ဴတာပရိုဂရမ္ တခုေရးလာခဲ့သည္။ သူ၏ လႈပ္ႏိုင္ေနေသးေသာ လက္ေခ်ာင္းမ်ားျဖင့္ စာလံုးေပါင္း ၂၅၀၀ ခန္႔ထဲမွ ေျပာခ်င္သည္မ်ားကို ေရြးေပးရသည္။

သူက စာလံုးမ်ားကို ကြန္ပ်ဴတာ Screen တြင္ေရြးခ်ယ္၍ စီေပးရသည္။ ကြန္ပ်ဴတာက အသံထြက္ေအာင္ လုပ္ ေပးသည္။ သူ၏ တြန္းလွည္းတြင္ တပ္ဆင္ေပးလိုက္သည္။ သူ႔လက္မ်ား မလႈပ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ပင္ပန္း ႏြမ္း နယ္ ေနခ်ိန္တြင္ သူ၏ပါးကို လႈပ္၍ျဖစ္ေစ၊ မ်က္လံုးမ်ားကိုလႈပ္ျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ Infra Red ေရာင္ျခည္ကိုလႊတ္ လိုက္ၿပီး ကြန္ပ်ဴတာႏွင့္ ဆက္သြယ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုကိရိယာမ်ားကိုခ်ဲ႕ထြင္ၿပီး ရုံးခန္းတံခါးကို ဖြင့္ႏိုင္ ပိတ္ႏိုင္ၿပီး တယ္လီဖုန္းကို အကူ အညီမပါဘဲ ဆက္သြယ္ႏိုင္ေအာင္စီစဥ္ေပးသည္။ တမိနစ္တြင္ ၁၅ လံုးခန္႔ျဖင့္ ေဒါက္တာေဟာကင္းသည္ သူ႔ကြန္ပ်ဴတာျဖင့္ စကားေျပာေသာအခါ ယခင္ထက္ ပိုမို စကားေျပာႏိုင္လာသည္ ကိုေတြ႔ရသည္။

၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ေဒါက္တာ ေဟာကင္းသည္ ၂၅ ႏွစ္ ေပါင္းသင္းလာခဲ့ေသာ ဇနီးသည္ႏွင့္လမ္းခြဲၾကသည္။ မစၥစ္ ေဟာ ကင္းက သူႏွင့္သူ႔ေယာက်္ားေနခဲ့ရပံုအေၾကာင္းကို စာအုပ္ႏွစ္အုပ္ေရးသားခဲ့သည္။ သူစာအုပ္မွအခ်က္ အလက္မ်ားကို အေျခခံကာသည္ The Theory of Everything ရုပ္ရွင္ကား ျဖစ္လာသည္။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္သူနမိုနီယား ျဖစ္စဥ္ကတည္းကေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ေသာ မစၥစ္ေမဆင္ (Elaine Mason) ေခၚသူ၏ နာ့စ္ႏွင့္ လက္ထပ္သည္ သူသည္ေဒၚတာေဟာကင္းကို Speech Synthesizer တပ္ေပးခဲ့သူ၏ ဇနီးျဖစ္သည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ တြင္  မူ ျဗိတိန္ရဲတို႔က သူ႔ဇနီး အေပၚေဒါက္တာေဟာကင္းကို ႏွိပ္စက္သည္ဟု စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈရွိခဲ့ေသာ္လည္း တစံုတရာ တရားစြဲ ဆိုျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုမိန္းမႏွင့္လည္း ကြဲသြားျပန္သည္။

သူ႔ကို ၁၉၈၂ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ် အင္ပိုင္ယာႀကီး၏ ကြန္မန္ဒါအေနျဖင့္ ခန္႔အပ္ျခင္းခံရသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ မသန္မစြမ္း သူမ်ား အိုလန္ပစ္ပြဲေတာ္ကိုဖြင့္လွစ္ရာတြင္ ပါ၀င္ခဲ့သည္။

(၃)
အဘယ္မွ်ပင္ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ္လည္း ႏိုဗယ္ဆုကိုမူ ေဒါက္တာေဟာကင္းကို ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းမရွိခဲ့ေပ၊ ႏိုဗယ္ဆု၏သေဘာမွာ ၾကိဳတင္ခန္႔မွန္းခ်က္ရွိရမည္၊ ထိုခန္႔မွန္းခ်က္အတိုင္း လက္ေတြ႔ ျဖစ္လာေသာအခါ သီအိုရီထုတ္ သူကို ခ်ီးျမွင့္ျခင္းျဖစ္သည္။ သူ၏ ဘလက္ဟိုးဆိုသည္မွာ လက္ေတြ႔ျပသရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။

ကိုသန္းလြင္
Ref: Stephen Hawking Dies at 76: His mind roamed the Cosmos. Dennis Overbye March 14
New York Times.