လွေက်ာ္ေဇာ ● ေျမာက္ကိုရီးယားအေရး စစ္ေအးေခတ္ႀကီး ၿပီးေတာ့မလား

လွေက်ာ္ေဇာ ● ေျမာက္ကိုရီးယားအေရး စစ္ေအးေခတ္ႀကီး ၿပီးေတာ့မလား
(မုိးမခ) ဇူလုိင္ ၂၊ ၂၀၁၈

၁၉၇၂ ေဖေဖာ္ဝါရီ (၂၁) ပီကင္းႏိုင္ငံတကာေလဆိပ္မွာ အေမရိကန္သမတ ရစ္ခ်တ္နစ္ဆင္နဲ႔ တ႐ုတ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ခ်ဳိအင္လိုင္ တို႔ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္လိုက္တဲ့ သတင္းဓာတ္ပံု ကမာၻကိုျပန္႔သြားေတာ့ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚမွာ အေျပာင္းအလဲႀကီး ေတြ ခ်က္ခ်င္းပေပၚလာေတာ့မလို ထင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဟာ ကမာၻ႔အင္အားခ်ိန္ခြင္လႊာ အေျပာင္းအလဲရဲ႕ အစျပဳခ်က္ကေလးပဲျဖစ္တာပါ။ နစ္ဆင္ရဲ႕တ႐ုတ္ျပည္ခရီးစဥ္ရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြဟာ ႏွစ္ရွည္လမ်ားၾကာမွ ေပၚထြက္လာတာပါ။ ဥပမာ ...
၁။ တ႐ုတ္ - အေမရိကန္ သံတမန္ဆက္ဆံေရးကို ၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွ ထူေထာင္ႏိုင္ပါတယ္။
၂။ တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕အရင္းရွင္ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ စီးပြားေရးပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေရး (တံခါးဖြင့္ေပၚလစီ) ကို ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွ စတင္ ႏိုင္ပါတယ္။ ထို႔အတူ ထိုစဥ္ကတည္းကရွိေနခဲ့ၿပီး အခုအထိမေျပလည္ေသးတဲ့ကိစၥမ်ားလည္း ရွိေနပါေသးတယ္။ ဥပမာ ထိုင္ဝမ္ျပႆနာ။

ဒါေပမဲ့ အဲဒီအခ်ိန္ကစလို႔ ကမာၻႀကီးဟာ အျပာင္းအလဲအဆစ္အခ်ဳိးတခုကို ေက်ာ္ျဖတ္လိုက္တာပါပဲ။ ကမာၻႀကီးကို အႏုျမဴ စစ္ပြဲနဲ႔ ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ စစ္ေအးေခတ္ႀကီး ၿပီးဆံုးသြားေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ သေကၤတလို႔ တခ်ဳိ႕ပညာရွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ႏိုင္ငံေတြအေတာ္မ်ားမ်ား မူဝါဒထိန္းညိႇမႈေတြလုပ္လာၾကပါတယ္။ (Survival of the fittest) ဆိုတဲ့အတိုင္း ေခတ္စနစ္အေျပာင္းအလဲနဲ႔အညီ ထိန္းညိႇႏိုင္သူမ်ားသာ ရွင္သန္က်န္ႏိုင္ပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ စစ္ေအးေခတ္္ရဲ႕အဓိက လကၡ ဏာဟာ နယ္ခ်ဲ႕ႏိုင္ငံႀကီးေတြက တတိယကမၻာႏိုင္ငံေတြကို အမ်ဳိးမ်ဳိးၿခိမ္းေျခာက္အၾကပ္ကိုင္႐ံုမက စစ္အင္အားနဲ႔ပါ ဝင္ စြက္ဖက္တာလည္း မေမ့ဖုိ႔ လုိပါတယ္။

အဲဒီျဖစ္စဥ္နဲ႔ အလားသဏၭာန္တူတဲ့ အျဖစ္အပ်က္တခုလည္း အခုျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ၂ဝ၁၈ ဇြန္လ (၁၂) ရက္ စင္ကာပူ ႏိုင္ငံမွာ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္လ္ထရန္႔နဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္ဂံ်ဳအန္းတို႔ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္လိုက္ခ်ိန္မွာ လည္း ကမာၻကိုေပးလိုက္တဲ့သတင္းစကားရွိပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၆ဝ) ေက်ာ္ရန္သူႀကီးေတြအျဖစ္ တဦးအေပၚတဦးသေဘာထားခဲ့သူမ်ားအေနနဲ႔ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ေဆြးေႏြးအေျဖရွာတဲ့နည္းလမ္းလည္း သံုးႏိုင္တယ္ဆိုတာပါပဲ။

သူတို႔ႏွစ္ဦးလက္မွတ္ထိုးထုတ္လိုက္တဲ့သေဘာတူညီခ်က္ထြက္ေပၚလာတဲ့အခါမွာေတာ့ သေဘာထားအျမင္ေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေပၚထြက္လာပါတယ္။ အဆိုးအေကာင္း အစြန္းႏွစ္ဖက္အျမင္မ်ားအပါ သတိနဲ႔ အေကာင္းျမင္ၾကတာကေတာ့ မ်ားပါတယ္။ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားထဲမွာ အဓိကႏွစ္ခ်က္ကေတာ့ ေျမာက္ကိုးရီးယားက လံုးဝအႏုျမဴဖ်က္သိမ္းေရးကို လက္ခံလိုက္ရၿပီး အေမရိကန္ကေတာ့ ေျမာက္ကိုရီးယားလံုျခံဳေရးကိုအာမခံတဲ့အေနနဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားနဲ႔ပူးတြဲလုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ စစ္ေလ့ က်င့္ခန္းေတြကို ရပ္ေပးလိုက္ရတာပါပဲ။ ဘက္ႏွစ္ဖက္စလံုးက အေပးအယူလုပ္လိုက္ရတာပါ။ အဆင့္အကန္႔အသတ္၊ အ ခ်ိန္အကန္႔အသတ္ စတဲ့အေသးစိတ္ေျခလွမ္းေတြမပါလို႔ အဆိုးျမင္သူမ်ားရဲ႕ေထာက္ကြက္ေတြရွိေနေပမယ့္ အဲဒီအဆင့္ေတြ ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ ယႏၱရားေတြ အဆင္သင့္ပါဝင္လာတာေတြ႔လာရပါတယ္။ (ဥပမာ - ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားအၾကား စစ္တပ္ႏွစ္တပ္ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ အားကစားအဖြဲ႕မ်ား အတူယွဥ္ၿပိဳင္ေရးေဆြးေႏြးပြဲ၊ ၾကက္ေျခနီ အဖြဲ႕မ်ားရဲ႕ ကြဲကြာသြားတဲ့မိသားစုမ်ားျပန္ေတြ႕ေရးေဆြးေႏြးပြဲေေတြ ဆက္တိုက္လုပ္ေနတာေတြ႔ရပါတယ္။)

တကယ္ေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိးသေဘာတူညီခ်က္ေတြကို အခုမွရတာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ေျမာက္ကိုရီးယားအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္ကစၿပီး ၂ဝဝ၉ အထိ အႀကိမ္ႀကိမ္လုပ္ခဲ့တဲ့ ေျခာက္ႏိုင္ငံ (ေတာင္ေျမာက္ကိုရီးယား၊ တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္၊ ႐ုရွား၊ ဂ်ပန္) အစည္းအေဝးမ်ားမွာ သေဘာတူညီခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိး ရခဲ့ဖူးပါတယ္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ ေနာက္ဆုတ္သြားမႈ ေတြရွိခဲ့လို႔ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း တခ်ိဳ႕က အဆိုးျမင္ေနၾကတာပါ။ ဒါျဖင့္ ဒီတခ်ီရတဲ့သေဘာတူညီ ခ်က္မ်ားကေရာ ဘာထူးသလဲ။ ထူးျခားမႈကေတာ့ ....

အဓိကကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ (က) ျပည္တြင္းအေျခအေနအေျပာင္းအလဲမ်ားနဲ႔ (ခ) ကမာၻအျခအေနအေျပာင္းအလဲမ်ားအေပၚထားရွိတဲ့ ေသနဂၤဗ်ဴဟာအျမင္မ်ား ေျပာင္းလဲသြားတာပါ။

၁။ အေမရိကန္ျပည္သူမ်ားအေနနဲ႔ ကမာၻေပၚမွာ မိမိတို႔ႏုိင္ငံက ပုလိပ္ႀကီးလိုေနရာတကာပါဝင္ၿပီး ေငြေရးေၾကးေရးသာမကလူေတြပါဝင္အေသခံလုပ္ေနရတာကို မေက်မနပ္ျဖစ္လာၿပီး၊ ကိုယ့္ႏိုင္ငံအတြက္သာ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္လာေစလိုလာပါတယ္။ ဒီလုိမလုပ္ရင္ ကမာၻဇာတ္ခံုေပၚက တြန္းအခ်ခံရေတာ့မွာပါ။ ဒီအခ်ိန္မွာ အေမရိကန္သာပထမဆိုတဲ့ေႂကြးေၾကာ္သံတင္လာတဲ့ ေဒၚနယ္လ္ထရန္႔ သမၼတျဖစ္လာပါတယ္။ ရမ္းရမ္းကားကားေတြေျပာလုပ္လာတဲ့ သမၼတထရန္႔ဟာ ႏိုင္ငံေရးမွာ အထီးက်န္လာပါတယ္။ သမ႐ိုးက်မဟာမိတ္မ်ား (ဥပမာ - ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား) နဲ႔ေတာင္ အကြဲအျပဲေတြျဖစ္လာၿပီး လူထု ေထာက္ခံမႈပါက်လာလို႔ သံခင္းတမန္ခင္းေအာင္ပြဲခပ္ႀကီးႀကီး (ခဏတာပဲျဖစ္ျဖစ္) လိုအပ္လာတဲ့အခ်ိန္လည္းျဖစ္လာေနတာ ပါ။ ဒါ့အျပင္ ထရန္႔ရဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္ကလည္း ေျမာက္ကိုရီးယားကို တ႐ုတ္တို႔ ႐ုရွားတို႔ရင္ခြင္ထဲကဆြဲထုတ္ၿပီး ေတာင္ကိုရီး ယားနဲ႔တြဲရက္္ အေမရ္ိကန္ရဲ႕လံုျခံဳေရးကြန္ရက္ထဲဆြဲသြင္းၿပီး ကိုရီးယားကြၽန္းဆြယ္တခုလံုးအေပၚ အင္အားအသာစီးရလာ ေရးကိုပါ။ ႏိုင္ငံငယ္ေတြရဲ႕အေရးကိစၥေတြကို ႏိုင္ငံႀကီးေတြက အမ်ဳိးမ်ဳိးဖိအားေပး  (sanction အပါ)  တာကို အစဥ္အလာ အျဖစ္ ခံၾကမလား။ ဒါကလည္း စဥ္းစားစရာ ျပႆနာတရပ္ျဖစ္ပါတယ္။

၂။ ေျမာက္ကိုရီးယားအေနနဲ႔ အႏွစ္ (၂ဝ) ေလာက္တိုင္းျပည္အင္အားအားလံုးပံုေအာၿပီး အႀကီးအက်ယ္လံုးပန္းခဲ့တဲ့ အႏုျမဴ ဗံုးကို အဆင့္မီထုတ္လုပ္ႏိုင္႐ံုမက အဲဒီဗံုးကိုသယ္ေဆာင္ၿပီး အေမရိကန္ထိေရာက္ေအာင္ပစ္ႏိုင္တဲ့ တာေဝးပစ္ဒံုးက်ည္ကို လည္း ေအာင္ျမင္စြာလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့မႈက သူ႔ကိုလူရာသြင္းဆက္ဆံခံရဖို႔ ျဖစ္လာတာပါ။ အေမရိကန္မ်ားအေနနဲ႔ သူ႔ႏိုင္ငံ ပထဝီအေနအထားအရ သမ႐ိုးက်စစ္ပြဲမ်ားကို ေရွာင္ႏိုင္ခဲ့ႏိုင္႐ံုမက၊ အဲဒီစစ္ပြဲမ်ားအေပၚမီွၿပီး အက်ဳိးအျမတ္ေတြရခဲ့တာပါ။ (ဥပမာ-ကမာၻစစ္ႀကီးမ်ားအတြင္း အေမရိကန္ရဲ႕အေျခအေနကိုၾကည့္ပါ။) သမ႐ိုးက်စစ္ပြျဲဖစ္လာလည္း အေမရိကန္က မ ေၾကာက္ပါဘူး။ သမ႐ုိးက်လက္နက္မွာ အေမရိကန္က ကမာၻေပၚမွာအင္အားအႀကီးဆံုးပါ။ ဒါ့အျပင္ ႐ုိး႐ုိးစစ္ပြဲမ်ားမွာဆို ေအာက္ေျခအဆင့္စစ္သားမ်ားသာ ေသဆံုးထိခိုက္တာပါ။ အႏုျမဴစစ္ပြဲဆိုရင္ေတာ့ မေကာင္းသုူထိပ္ ေကာင္းသူထိပ္ ဘယ္ သူမွ မလြတ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားရဲ႕ အႏုျမဴရန္ကို ေၾကာက္ၾကတာပါ။

ဒီႏိုင္ဖဲကို ေျမာက္ကိုရီးယားကကိုင္ၿပီး အေမရိကန္လူထုရဲ႕စိတ္အေျခခံ၊ ထရန္႔ရဲ႕အၾကပ္အတည္းမ်ား စတာ စတာေတြ အားလံုးအခ်ိန္မီ ဆုပ္ကိုင္လိုက္ၿပီး အခြင့္အေရးေပၚလာတာနဲ႔ (ေတာင္ကိုးရီးယားမွာက်င္းပတဲ့ ေဆာင္းရာသီအိုလံပစ္ပြဲေတာ္) ကမာၻဇာတ္ခံုေပၚတက္လာတာပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာ (အထူးသျဖင့္ တ႐ုတ္) ရဲ႕ဝိုင္းဝန္းပိတ္ဆို႔မႈမ်ားေၾကာင့္ စီးပြားေရးကလည္းအထိနာေနတာလည္း ပါပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ သူ႔ႏိုင္ငံလံုျခံဳေရးအာမခံခ်က္ရရွိေရးဆိုတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္ကိုကိုင္စြဲၿပီး၊ အႏုျမဴလက္နက္မ်ား ဖ်က္သိမ္းေပးပါ့ မယ္ဆိုတဲ့ကတိေပးကာ၊ ခြၽတ္ျခံဳက်ေနတဲ့ စီးပြားေရးျပန္ထူေထာင္ႏိုင္္ေရးဘက္ လွည့္လာတာပါ။

၃။ တ႐ုတ္ရဲ႕အခန္းကလည္း အေတာ္အေရးပါပါတယ္။ တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ အႏုျမဴလက္နက္ပိုင္ဆိုင္တဲ့ႏိုင္ငံျဖစ္မသြားေစခ်င္ပါဘူး။ ေျမာက္ကိုးရီးယာအႏုျမဴပိုင္သြားရင္ ဒါကိုအေၾကာင္းျပၿပီး တ႐ုတ္ရဲ႕ရန္သူေတာ္ ဂ်ပန္ကလည္း အႏုျမဴဗံုး တပ္ဆင္လာႏိုင္ပါတယ္။ အခုေတာင္ အေမရိကန္က ေတာင္ကိုရီးယားကာကြယ္ေရးအတြက္ဆိုၿပီး ဒံုးပ်ံကာကြယ္ ေရးစနစ္ လာတပ္ဆင္ေရးအစီအစဥ္္ေတြ စေနပါၿပီ။ အဲဒီက ေရဒါစနစ္ျဖန္႔က်က္မႈစက္ဝန္းဧရိယာေတြဟာ တ႐ုတ္အေရွ႕ ေျမာက္ ေဒသနဲ႔၊ ႐ုရွားရဲ႕အေရွ႕စြန္းအရပ္ေတြအထိ ေရာက္ပါတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ ႐ုရွားႏိုင္ငံလံုျခံဳေရးေတြအတြက္ အႏၱရာယ္ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ တ႐ုတ္ေရာ၊ ႐ုရွားပါ ကိုးရီးယားကြၽန္းဆြယ္ အႏုျမဴလက္နက္ကင္းစင္ေရးဟာ သူတို႔ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ေသနဂၤဗ်ဴဟာ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ တ႐ုတ္ေရာ ႐ုရွားပါ ဒီလုိသေဘာထားၾကေပမယ့္ အျခားတဖက္မွာက်ေတာ့ အႏုျမဴနဲ႔ ညဴကလီယာဗံုးကိစၥမွာ ဒီဗံုးေတြကို အမ်ားဆံုးပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံႀကီးေတြက တလံုးမွေလွ်ာ့မခ်ဘဲ တျခားႏိုင္ငံေတြကိုအ မ်ဳိးမ်ဳိးအက်ပ္ကိုင္တာကို လံုးဝဆန္႔က်င္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကမၻာႀကီးကို ဒီဗံုးေတြရဲ႕ရန္က ကင္းေဝးေရးထက္ ႏုိင္ငံႀကီး ေတြရဲ႕တကမၻာလံုးကို ခ်ဳပ္ကိုင္၊ အႏိုင္က်င့္ႏိုင္ေရးအတြက္ဘဲ အေထာက္အကူျဖစ္ေစမွာလို႔ ယံုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားရဲ႕ဗံုးေတြဖ်က္သိမ္းရတာကို တကမၻာလုံးရဲ႕ေအာင္ပြဲလို႔ သေဘာထားလုိ႔ မျဖစ္ပါဘူး။

တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းအေျဖရွာေရးဆိုတဲ့ ေႂကြးေၾကာ္သံမ်ားတင္ၿပီး သူ႔ႏိုင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ တံခါးဖြင့္ေပၚလစီက်င့္သံုးလာရာမွာ အႏွစ္ (၄ဝ)  (၁၉၇၈ - ၂ဝ၁၈) ၾကာၿပီးေနာက္၊ အခုအခါ ကမာၻမွာ စီးပြားေရးအရ ဒုတိယအင္အားအႀကီးဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ စစ္ေရးအရလည္း ဘက္စံုက (အထူးသျဖင့္ ေရတပ္) အင္အားေတာင့္တင္းလာပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအရသံခင္းတမန္ခင္းအရ လက္ဦးမႈရယူၿပီး ေရွ႕တန္းကို တ ျဖည္းျဖည္းတိုးလာေနပါတယ္။ သေဘာက တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ေဒသဆိုင္ရာအင္အားႀကီးႏိုင္ငံတရပ္အျဖစ္ကေန ကမာၻအင္အားႀကီးႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ တက္လွမ္းလာတဲ့ျဖစ္စဥ္ကို ျမင္ေတြ႕လာရပါတယ္။ ကမာၻစီးပြားေရးအၾကပ္အတည္းက လြတ္ ရာလြတ္ေၾကာင္းနည္းလမ္းမ်ားကို ရွာလာရာမွာ လူႀကိဳက္နည္းလာေနတဲ့ (အရင္းရွင္) ဂလိုဘယ္လာေဇးရွင္းကို ဆို ရွယ္လစ္ဂလိုဘယ္လာေဇးရွင္း (ကံၾကမၼာမ်ားကိုမွ်ေဝထားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းထူေထာင္ေရး Community of shared destiny) နဲ႔အစားထိုးေရးအတြက္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာေျခလွမ္းႀကီးျဖစ္တဲ့ ေခတ္သစ္ပိုးလမ္းမစီမံကိန္း (One Belt One Road—OBOR) ကို တင္ျပလုပ္ေဆာင္လာေနပါတယ္။

ဒီ အေျခခံေပၚမွာ တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ကမာၻေပၚရွိအပူကြက္ (hotspot) ေတြေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့နည္းနာေတြကိုပါ တင္ျပတာေတြလုပ္ လာ႐ံုမက ဒါေတြအတြက္ဝန္းဝိုင္းကူညီတာ၊ အခြင့္အခါေကာင္းေတြကို ဖန္တီးေပးတာစတာေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးလာေနပါ တယ္။ တ႐ုတ္ရဲ႕ ဒီလမ္းသစ္ေဖာက္လုပ္မႈ ေအာင္ျမင္မေအာင္ျမင္ကိစၥကုိေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ၾကရပါမယ္။

ေျမာက္ကိုရီးယားျပသာနာေျဖရွင္းေရးမွာတျပိဳင္တည္းႏွစ္မ်ဳိးရပ္ေရး (ေျမာက္ကိုးရီးယားကလည္း အႏုျမဴလက္နက္နဲ႔ ဒံုးျပန္ မ်ား စမ္းသပ္မႈမ်ားရပ္ အေမရိကန္နဲ႔ေတာင္ကိုရီးယားတို႔ကလည္း စစ္ေရးပူးတြဲေလ့က်င့္မႈမ်ားရပ္ေရး) ဆိုတဲ့အဆိုကိုတင္လာ ေနၿပီး ေျမာက္ကိုးရီးယားနဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားအၾကား ဆက္ဆံေရး၊ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ အေမရိကန္အၾကားဆက္ဆံေရးမ်ားမွာလည္းအဆင္ေျပေရးအတြက္နည္းလမ္းေပါင္းစံုနဲ႔ တြန္းတြန္းတိုက္တိုက္ ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးတာေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။   ဥပမာေျမာက္ကိုရီးယားရဲ႕လံုျခံဳေရးအတြက္ပူပန္မႈမ်ားကို ကူညီေျဖရွင္းေပးတာမ်ား၊ ကင္ဂ်ံဳအင္းခရီးစဥ္မ်ားအတြက္ (ႏိုင္ငံ တကာေထာက္လွမ္းေရး ကြန္ရက္အျပည့္အစံုရွိတဲ့) တ႐ုတ္ကေလယာဥ္မ်ား စီစဥ္ေပးတာမ်ဳိး။

ဒီလိုနည္းနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားက အႏုျမဴလက္နက္ေတြစြန္႔လႊတ္ၿပီး၊ အတံု႔အျပန္အေနနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံအတြက္ ဘက္စံုဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးေတြအတြက္၊ တ႐ုတ္က (စီးပြားေရးအရ) အကူအညီေတြပံုေပးဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတာေတြလည္း ရွိပါ တယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားနယ္စပ္ၾကားေဒသက ယာလူးျမစ္ကမ္းေတြမွာ လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္ခြင့္ရအထူးေဒသ ေတြ စတင္တည္ေဆာက္ေနတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခုတေလာ တ႐ုတ္ျပည္ကို ခပ္စိပ္စိပ္လာေနတဲ့ေျမာက္ကိုရီးယားစီးပြားေရး ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕မ်ားကို သမၼတရွီက်င့္ပင္အပါ ထ္္ိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ထြက္ေတြ႕ဆ႔ံုေနရံုမွ် မက တ႐ုတ္ရဲ႕စီးပြားေရးအင္အားေကာင္းေနတဲ့ေဒသေတြ၊ လုပ္ငန္းေတြကို လွည့္လည္ျပတာေတြလုပ္ေနတာေတြ႕ရပါ တယ္။   ဒီေနရာမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံသားမ်ားနားမလည္ႏိုင္တဲ့၊ ထည့္လည္းတြက္ခ်က္ရေကာင္းမွန္းမသိတဲ့ အာရွသားမ်ားရဲ႕ တန္ဖိုးမ်ား (Asian Values) အေၾကာင္းကလည္း တေၾကာင္းအျဖစ္ပါဝင္ေနပါတယ္။

တ႐ုတ္ျပည္သူမ်ားနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားျပည္သူမ်ားအၾကားက နက္ရႈ္ိင္းလွတဲ့သံေယာဇဥ္အေၾကာင္းပါ။ ေျမာက္ကိုရီးယား ျပည္သူမ်ားအေနန႔ဲ (၁၉၅ဝ-၅၃) ကိုရီးယားစစ္ပြဲအတြင္း၊ (ကုလသမဂၢအလံျခံဳထားတဲ့) အေမရိကန္ရဲ႕က်ဴးေက်ာ္မႈကို အေသအေက် (အက်အဆံုး ၁ သိန္းေက်ာ္) အမ်ားႀကီးခံၿပီး ကူညီတားဆီးေပးခဲ့တဲ့တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ေက်းဇူးကို အျမဲသတိတရ ရွိေန တာပါ။ အဲဒီက်ဆံုးသူေတြထဲမွာ အဲဒီကာလ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္လည္းျဖစ္၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕သမၼတႀကီးလည္းျဖစ္တဲ့ ဥကၠ႒ေမာ္စီတုန္းရဲ႕သားႀကီးၾသရသ အသက္ ၂၈ ႏွစ္ရြယ္ ေမာ္အန္ရင္းပါခဲ့ပါတယ္။ ေမာ္အန္ရင္းအတြက္ အထိမ္းအမွတ္ဘာတခုမွ တ႐ုတ္ျပည္မွာမရွိေပမယ့္ ျပံဳယမ္းက ကိုရီးယားစစ္ပြဲမွာက်ဆံုးတဲ့တ႐ုတ္တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားရဲ႕ အာဇာ နည္ဗိမာန္မွာေတာ့ ေမာ္အန္ရင္းရဲ႕ကိုယ္တပိုင္း႐ုပ္ထုေလးနဲ႔ ဂူသခ်ဳႋင္းရွိပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင္ပဲ တ႐ုတ္မ်ားရဲ႕ တိုးတိုးတိတ္ တိတ္ နားခ်မႈေတြကို သူတို႔လက္ခံႏိုင္တာပါ။ သူတို႔ရဲ႕အက်ိဳးစီးပြားေပၚကေနေျပာေနတယ္ဆိုတာ သူတို႔ယံုၾကည္လို႔ပါ။

တ႐ုတ္ေတြအေနနဲ႔ကလည္း အခုကာလ ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕အေျခအေန (ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး) ေတြဟာ သူတို႔တေတြ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ရတဲ့ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရးကာလအေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္ေနတယ္။ ဒီအတြက္ စာနာစြာကူညီရလိမ့္မယ္လို႔ သေဘာထားပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ အလြန္စိတ္ရွည္စြာေဖ်ာင္းဖ်မႈေတြလုပ္ပါတယ္။ ဥပမာ တ႐ုတ္ပါတီ ၁၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ကြန္ဂရက္အၿပိီးအဆင့္ျမင့္ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္လႊတ္ၿပီး တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ရွင္းျပတာေတြလုပ္ပါတယ္။ ဒါေတြက ေျမာက္ကိုရီးယားေတြကို ႏိုင္ငံေရးအရအေတြးအေခၚလြတ္ေျမာက္ၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလမ္းေပၚေရာက္ေအာင္ ကူညီ တာပါ။

၄။ ေတာင္ကိုရီးယားမွာ သမၼတသစ္တက္လာႏိုင္တာကလည္း ဒီျဖစ္စဥ္ကို တတပ္တအားေရွ႕တိုးလာႏိုင္ေစခဲ့ပါတယ္။ သမၼတ မြန္ေဂ်အင္းဟာ ငယ္စဥ္ကေျမာက္ကိုရီးယားကေျပးလာရတဲ့သူေတြကို ထားတဲ့ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ႀကီးလာခဲ့သူ တဦးပါ။ ဒါ့အျပင္ ေတာင္ကိုရီးယားျပည္သူမ်ားကလည္း ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ အလြန္ေပါင္းစည္းခ်င္ေနၾကပါၿဃပီ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ခ်င္တဲ့ မြန္ေဂ်အင္းကို အေစာကတည္းကေထာက္ခံခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားစစ္တပ္က မလိုလားလို႔၊ ၂ဝ၁၂ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဝင္ညစ္လို႔၊ သူရံႈးခဲ့ရတာပါ။ ပတ္ကြမ္ေဟး လာဘ္စားမႈနဲ႔ ေထာင္က်သြားၿပီး က်င္းပတဲ့ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာမွ သူအႏိုင္ရၿပီး သမၼတျဖစ္လာတာပါ။ သမၼတျဖစ္လာကတည္းက ေျမာက္ ကိုရီးယားနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ဖို႔ အခြင့္အေရးရွိသမွ်ႀကိဳးစားေနရံုမွ်မက ဒီအေရးမွာအေရးပါတဲ့ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား ျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ေရာ တ႐ုတ္နဲ႔ပါ ဆက္ဆံေရးေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေတြအားလံုးက ေျမာက္ကိုရီးယားအႏုျမဴျပႆနာေျဖရွင္းေရးမွာ အေထာက္အကူျပဳခဲ့တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီျပႆနာကို တဆင့္ခ်င္းသာ ေျဖရွင္းႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ (ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္ဂ်ံဳအန္း စကား ယူသံုးရရင္) အေတြးအေခၚေဟာင္းေတြ လုပ္ဟန္ေဟာင္းေတြရဲ႕တားဆီးပိတ္ဆို႔မႈေတြရွိႏိုင္လို႔ပါပဲ။ ဘက္အသီးသီးမွာ အက်ိဳးစီးပြားဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားရွိေနလို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ အေမရိကန္ကႏိုင္ငံေရးမွာ ၾသဇာအရွိန္ႀကီးမားလွတဲ့ (Industrial Military Complex) ေခၚလက္နက္ထုတ္လုပ္တဲ့အုပ္စုရဲ႕သေဘာထားက အခ်က္အခ်ာၾကပါတယ္။ ဇြန္လ (၁၂) ရက္ေန႔ ထိပ္သီးေဆြးေႏြးပြဲအၿပီး ျပဳလုပ္တဲ့သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ သမၼတထရန္႔က ေတာင္ကိုရီးယားမွာခ်ရပ္ထားတဲ့ အေမရိကန္မရိန္းတပ္သားသံုးေသာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာရာမွာ ကြၽန္ေတာ္စိတ္ဆႏၵအရဆိုရင္ အခုျပန္ေခၚခ်င္ေပမယ့္ ဒီကိစၥကုိ ကြၽန္ေတာ္တေယာက္တည္းကဆံုးျဖတ္လို႔မရ ပါဘူးလို႔ေျပာသြားတာကိုၾကည့္ပါ။ (ထရန္႔အေနနဲ႔ ဒီအစည္းအေဝးတက္ဖို႔ေတာင္ အေတာ္ႀကိဳးစားခဲ့ရတာပါ။)

ဒါ့ေၾကာင ဒီျပႆနာကိုေျဖရွင္းရာမွာ အလြန္စိတ္ရွည္ရမွာျဖစ္ၿပီး နည္းလမ္းေပါင္းစံုကိုတီထြင္ဖန္တီးမႈရွိစြာ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းစြာကိုင္တြယ္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီကာလရဲ႕သတင္းေကာင္းကေတာ့ ကမာၻ႕ျပည္သူလူထုႀကီးတရပ္လံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုး တက္ေရးကို အလြန္လိုလားေနၾကၿပီး သတင္းမီဒီယာမ်ားရဲ႕ပြင့္လင္းလာမႈမ်ားကလည္း ဒီစိတ္ဓာတ္ေတြကိုအေထာက္အကူျပဳေနတယ္ဆိုတာပါပဲ။

ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ အႏုျမဴစစ္ႀကီးျဖစ္ေတာ့မယ့္အေျခအေနကေန တင္းမာမႈေတြေလွ်ာ့ခ်လိုက္ႏိုင္တာပါပဲ။ စစ္သံေတြတျခိမ္းၿခိမ္းေပးေနရာကေန ေဆြးေႏြးပြဲေတြအမ်ဳိးမ်ဳိးေပၚထြက္လာေနၿပီး၊ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးလမ္း ေၾကာင္းေတြေပၚ ျပန္ေရာက္လာေနၾကပါျပီ။

လွေက်ာ္ေဇာ
၂၆၊ ၆၊ ၂ဝ၁၈