ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) – စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္ျခင္းလုပ္ငန္း

ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) – စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္ျခင္းလုပ္ငန္း 
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၆
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၂၅၊ ၂၀၁၈

Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႔ ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE စာအုပ္မွ Gatekeeping in American အခန္းကို ဆက္လက္၍ ဘာသာႁပန္ႁခင္းႁဖစ္သည္။

ဤေဆာင္းပါးတြင္ သံုးေသာႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ားကို ျပန္လည္၍ေဖာ္ျပရေသာ္

Organization men  - စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ား
ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ႏွင့္ သမၼတေလာင္းမ်ားေရြးခ်ယ္ရာမွာတြင္ အာဏာရွိေသာပါတီဝင္မ်ားကို ေခၚသည္။

Gatekeeping -ဂိတ္ေစာင့္ျခင္း
ဒီမိုကေရစီမက်ဆံုးေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း

စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားသည္ ျပည္သူလူထုကို ဧကန္တကယ္ကိုယ္စားျပဳေသာသူမ်ားဟု မဆိုႏိုင္ပါ။ သူတို႔သည္ သီးျခားလူတန္းစားတစ္ရပ္ ျဖစ္ေနသည္။ သာမန္ပါတီဝင္မ်ား အထူးသျဖင့္ အဆက္အသြယ္ကင္းမဲ့သူမ်ား၊ ဆင္းရဲသူ မ်ားစသည္တို႔ကို ကိုယ္စားမျပဳႏိုင္ပါ။ ထိုလူမ်ိဳးတို႔သည္ သမၼတေလာင္းျဖစ္ႏိုင္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားထဲတြင္ မပါ ဝင္ႏိုင္ေခ်။

သို႔ေသာ္ျငားလည္း ထိုစံနစ္(စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားထားရွိေသာ စံနစ္)သည္ ဂိတ္ေစာင့္ျခင္းအလုပ္အတြက္ ထိေရာက္ေသာ နည္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္မ်ား၊ ဆီးနိတ္အမတ္မ်ား၊ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ သမၼတအေရြးခံမည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ သိကြ်မ္းၾကသည္။ သူတို႔သည္ အတူတကြပူးေပါင္း၍ အေျခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳး ေအာက္တြင္ အတူအလုပ္လုပ္ဖူးၾကသည္။ သူတို႔သည္သမၼတေလာင္းျဖစ္မည့္သူမ်ား၏ အက်င့္စာရိတၱ၊ အရည္အခ်င္း အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေသာ အေျခအေနတို႔ကို အကဲျဖတ္ႏိုင္စြမ္းရွိၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အႏၱရာယ္ျပဳႏိုင္ သည့္ လူတန္းစားမ်ားကို ေစာေစာစီးစီး တားဆီးႏိုင္သည္။

ဂိတ္ေစာင့္သူ ပါတီဝင္မ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ လူအႀကိဳက္မ်ားဆံုးေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးသည္ ဒီမိုကေရစီကို အႏၱရာယ္ျပဳမည့္သူဟု ယူဆရေသာေၾကာင့္ သမၼတေလာင္းပင္ျဖစ္မလာခဲ့ေသာ ဥပမာတစ္ခုမွာ ဟင္နရီဖို႔ ျဖစ္သည္။ ဟင္နရီဖို႔သည္ ဖို႔ေမာ္ေတာ္ကုမၸဏီ (Ford Motor Company) ကို တည္ေထာင္သူျဖစ္သည္။ သူသည္ ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္ အေစာပိုင္းက အျကြယ္ဝ အခ်မ္းသာဆံုး ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူသည္ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္ အာဏာရွင္ဆန္ေသာ အစြန္းေရာက္ဝါဒီတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ကမၻာ႔အာဏာရွင္ ဟစ္တလာက မိန္းကင့္စာအုပ္တြင္ ခ်ီးက်ဴးေျပာဆိုျခင္းခံရသူျဖစ္သည္။ ၁၉၃၈တြင္ နာဇီအစိုးရက ဂ်ာမန္သိန္းငွက္ၾကက္ေျခခတ္တံဆိပ္ (Grand Cross of the German Eagle) ကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ သည္။

သူေမြးဖြားခဲ့ေသာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ျပည္သူမ်ားက ဟင္နရီဖို႔ကို သူရဲေကာင္းပမာယူဆသည္။ သူ႕ကိုသမၼတ ပါရွင္တန္ႏွင့္ လင္ကြန္းတို႔ ကဲ့သို႔ပင္ တစ္တန္းစားတည္းထားခဲ့သည္။ ၁၉၂၄တြင္ ဟင္နရီဖို႔သည္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ဝင္ဖို႔အထိ စဥ္းစားသည္။ သို႔ေသာ္ ဟင္နရီဖို႔သည္ ေရြးေကာက္ပြဲသမၼတ ဝင္ရန္ တကယ္ဘဲစဥ္းစားသည္ဆိုလွ်င္ သူသည္ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေလာက္ အလာေစာေနသည္။ အေၾကာင္းမွာ ထိုအခ်ိန္ကလူမ်ား၏ေထာက္ခံမႈထက္ ပို၍ အေရးပါေသာ အရာတစ္ခုမွာ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ေထာက္ခံမႈျဖစ္သည္။ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေထာက္ခံခ်က္မပါ လွ်င္ ဘာမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ပါတီ၏ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ဟင္နရီဖို႔ကို တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္း ကန္႔ကြက္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သမၼတေလာင္းမ်ားထဲတြင္ ဟင္နရီဖို႔သည္ ပဥၥမေနရာသာ ရရွိခဲ့သည္။ Collier သတင္းစာေခါင္းႀကီးပိုင္းတြင္ ဟင္နရီဖို႔က်ဆံုးမႈအေၾကာင္းကို အက်ယ္တဝင့္ေရးသားထားသည္။ ဒီမိုကရက္ပါတီႏွင့္ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီ၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ သူတို႔၏နယ္ေျမမ်ားတြင္ ဟင္နရီဖို႔ကို ေထာက္ခံေသာ ျပည္သူလူထုမ်ားစြာ ရွိသည္ကို သိၾကေသာ္လည္း သူတို႔သည္ ယခုက်င့္သံုးေနေသာ စံနစ္ေအာက္တြင္ ဟင္နရီဖို႔သည္ ရဖို႔အလားအလာ မရွိမွန္းကို သူတို႔သိၾကသည္။

Collier သတင္းစာက ဟင္နရီဖို႔ကို ေတြ႕ဆံု၍ေမးျမန္းေသာအခါ သူက သူ၏သမၼတေလာင္းေရြးခံသည့္ကိစၥတြင္ အတားအဆီးျဖစ္ေနေသာ အဓိကအရာမွာ ဂိတ္ေစာင့္ျခင္းလုပ္ငန္း ရွိေနျခင္းျဖစ္သည္ဟု သူကေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဂိတ္ေစာင့္ျခင္း ရွိေနသေရြ႕ သူသည္ သမၼတေလာင္းျဖစ္ဖို႔ အလားအလာမရွိေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။

၁၉၈၆တြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာအတြင္းတြင္ အႀကီးက်ယ္ဆံုးေသာေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ဤေျပာင္းလဲမႈမ်ားေၾကာင့္ ဘယ္သူမွ မေမွ်ာ္လင့္ေသာ အက်ိဳးဆက္မ်ား ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။

အက်ိဳးဆက္တစ္ခုမွာ သမၼတေလာင္း ဟန္ဖေရ၏ ကိစၥျဖစ္သည္။ ဟန္ဖေရသည္ ယခင္စံနစ္ေဟာင္းအရ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာျဖင့္ သမၼတေလာင္း ျဖစ္လာသူမ်ားထဲတြင္ ေနာက္ဆံုး ျဖစ္သည္။ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဟန္ဖေရ ႐ံႈးနိမ့္ၿပီးသည့္ေနာက္ ထိုစံနစ္အေပၚ ဘယ္သူမွ မယံုၾကည္ေတာ့ပါ။ ထိုစံနစ္ကိုျပည္လည္သံုးသပ္ေသာ ေကာ္မရွင္၏အစီရင္ခံစာတြင္ ဆိုထားသည္မွာ "ဒီမိုကေရစီ၏ဆိုးက်ိဳးေတြကို တားဆီးတဲ့နည္းဟာ ဒီမိုကေရစီ ပို ေပးဖို႔သာျဖစ္ပါသည္။ အခုခ်ိန္မွာ လူထုရဲ့ဆႏၵကို ထည့္မစဥ္းစားလို႔ မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုရဲ႕အလိုဆႏၵကို ထည့္မစဥ္းစားရင္ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပပြဲေတြကို ဖိတ္ေခၚသလိုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။"

အခ်ဳပ္ကိုဆိုရလွ်င္ ယခင္စံနစ္ေဟာင္း (၁၉၆၈ မတိုင္မွီ)က ပါတီ၏စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားသည္ ျပည္သူမ်ားထက္ ပို၍ အာဏာရွိသည္။ သူတို႔မပါလွ်င္ ဘာမွ မၿပီးေခ်။

ေနာက္ပိုင္းေျပာင္းလိုက္ေသာစံနစ္ (၁၉၆၈ေနာက္ပိုင္း) တြင္ စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ားႏွင့္ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အာဏာေလ်ာ့သြားသည္။ ၎ႏွင့္အတူ ဂိတ္ေစာင့္ျခင္းသည္လည္း ေလ်ာ့က် သြားသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားသည္ ေနာက္ပိုင္းေျပာင္းလိုက္ေသာ စံနစ္ကို သိပ္ဘဝင္မက်ၾကေခ်။ ပို၍ ဒီမိုကေရစီဆန္သည္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို ပို၍ အားေပးရာေရာက္သည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ဤမွ်ေလာက္မ်ားလြန္းေသာ ဒီမိုကေရစီသည္ ျပည္သူလူထုႏွင့္ တန္ရဲ႕လား၊ ဟု ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္သည္။

သမၼတေရြးေသာ အလုပ္အဆင့္ဆင့္သည္ မဲေပးသူ ျပည္သူမ်ားလက္ထဲတြင္ရွိပါေသာေၾကာင့္ ပါတီမ်ား၏ ဂိတ္ေစာင့္ျခင္းလုပ္ငန္းမ်ားကို အားေလ်ာ့ေစသည္။ အျပင္လူမ်ားအတြက္လည္း အခြင့္အလမ္းမ်ား ပို၍ တိုးလာသည္။

ဤကဲ့သို႔ ေျပာင္းလဲသြားေနစံနစ္ေၾကာင့္ အစြန္းေရာက္ဝါဒီမ်ားေပၚလာႏိုင္သည္။ ယင္းဝါဒီမ်ားကို ပါတီမ်ားကလည္း ထိန္းႏိုင္သည့္ အေနအထားမရွိေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္းဝါဒီမ်ားသည္ လူမ်ားကို ေျမႇာက္ေပးသည့္လုပ္ငန္းမ်ားကို အတားအဆီးမရွိလုပ္ႏိုင္ၾကမည္။ သူတို႔သည္ မတည္ႏိုင္ေသာဂတိမ်ားကို ေပးျခင္းအားျဖင့္ ဘာမွအ႐ံႈးမရွိေခ်။ ဂတိမတည္ သည့္အတြက္လည္း ဘယ္သူကမွ အေရးမယူႏိုင္ပါ။
ေနာက္ပိုင္းေျပာင္းသြားေသာစံနစ္ေအာက္တြင္ လူမ်ားစု၏ေထာက္ခံခ်က္ႏွင့္ ပါတီဝင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို စည္း႐ံုးႏိုင္ေအာင္လုပ္ရမည္။ ထိုကဲ့သို႔လုပ္ႏိုင္ရင္ လူအား၊ ေငြအား၊ မီဒီယာမ်ား၏ေဆာင္ရြက္ခ်က္၊ နယ္ေျမမ်ားစြာ၏ ေထာက္ခံခ်က္တို႔ရရွိရန္တို႔အျပင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္မ်ား၊ ဆီးနိတ္အမတ္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား၏ ကူညီမႈတို႔လည္း လိုအပ္သည္။  ေနာက္ဆံုးတြင္ ပါတီတစ္ခုခု၏ အမည္တင္သြင္းမႈကိုလည္း ရရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပါတီတစ္ခုခု၏အမည္တင္သြင္းမႈကို ရရွိရန္ပင္ အဆင့္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ျဖတ္ရမည္ျဖစ္၍ အေတာ္ပင္ ခက္ခဲေလသည္။ ဤအေျခအေနသည္ ၂၅ႏွစ္ေလာက္ တည္ၿမဲေနသည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)