ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) - ဖြဲ႕စည္းပံုအေႁခခံဥပေဒႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္း

ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) - ဖြဲ႕စည္းပံုအေႁခခံဥပေဒႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္း
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၅
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၁၈၊ ၂၀၁၈



Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႔ ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE စာအုပ္မွ Gatekeeping in American အခန္းကို ဆက္လက္၍ ဘာသာႁပန္ႁခင္းႁဖစ္သည္။

Gatekeeping -  ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္း။  ဒီမိုကေရစီမက်ဆံုးေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ႁခင္း

အေႁခခံဥပဒႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစည္းကမ္းမ်ားကို ေရးဆြဲေသာႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ အက်ပ္႐ိုက္ေနႂက သည္။ သူတို႔အက်ပ္႐ိုက္ေနေသာ အေႂကာင္းအရာမ်ားသည္ ယေန႔တိုင္ပင္ မေႁပလည္ေသးဘဲ၊ ရွိေနလွ်က္ႁဖစ္သည္။ ထိုအက်ပ္႐ိုက္ႁခင္းသည္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကိုထူေထာင္ေသာ သူတိုင္းေတြ႕ရမည့္ အရာႁဖစ္သည္။ အလြယ္တကူႏွင့္ လည္း ေႁပလည္သြားႏိုင္ေသာ လမ္းမရွိပါ။ ယခုေဖာ္ႁပမည့္အရာမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အေႁခခံဥပေဒႏွင့္ ေရြး ေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ေရးဆြဲရာတြင္ ႄကံဳရေသာ အခက္အခဲမ်ားႁဖစ္သည္။

အႁဖစ္မွာ ဤသို႔ႁဖစ္၏။ တစ္ဖက္တြင္ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားအတိုင္း ႁပည္သူမ်ား၏အလိုဆႏၵအရ ေရြးေကာက္ တင္ေႁမာက္သည့္ သမၼတကို ျဖစ္ေစခ်င္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း(ဤေနရာတြင္ အလြန္ႄကီးက်ယ္သည့္ 'သို႔ေသာ္' ျဖစ္သည္)။ သို႔ေသာ္ အေႁခခံဥပေဒႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ဥပေဒတို႔ကို ေရးဆြဲေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔သည္ ႁပည္သူလူထု၏ အရည္အခ်င္းကို အႁပည့္အဝ မယံုႂကည္ႂကပါ။ ဤေနရာတြင္ 'အရည္အခ်င္း'ဟူသည္မွာ "သမၼတႁဖစ္ထိုက္ေသာပုဂၢိဳလ္ကိုေရြးႏိုင္သည့္ အရည္အခ်င္း" ကိုဆိုသည္။ ထိုအရည္အခ်င္းမ်ိဳးသည္ ႁပည္သူလူထုတြင္ ရွိႂကလိမ့္မည္ဟု အႁပည့္အဝယံုႂကည္ႂကပါ။

သမၼတအေရြးခံမည့္ပုဂၢိဳလ္သည္ ႁပည္သူလူထုကို ေႂကာက္ေအာင္ ႃခိမ္းေႁခာက္ေသာနည္းကို သံုး၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႁပည္သူလူထု၏ မသိမႈ၊ နားမလည္မႈကို အခြင့္ေကာင္းယူ၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႏိုင္ေအာင္အမ်ိဳးမ်ိဳးလုပ္ေဆာင္ႏိုင္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏိုင္ႃပီးသြားေသာအခါ အာဏာရွင္ဆန္လာသည္။ သူတို႔ႄကိဳက္သလို အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္သည္။

အက္လက္ဇမ္းဒါဟယ္မင္လ္တြန္က Federalist Papers  အမည္ရွိ သတင္းစာထဲတြင္ ဤသို႔ေရး သားခဲ့သည္ ...

"သမိုင္းက ေပးေသာသင္ခန္းစာမ်ားကို ႁပန္ႂကည့္လွ်င္ ႁပည္သူလူထု၏ လြတ္လပ္ခြင့္ကို မထီမဲ့ႁမင္ႁပဳတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ အစပိုင္းတြင္ ႁပည္သူလူထုအႄကိဳက္ စကားေတြကို သံုးႃပီး၊ ေနာက္ပိုင္းက်မွ အာဏာရွင္ဆန္တဲ့လူေတြႁဖစ္ကုန္ႁခင္းႁဖစ္သည္။"

ထို႔ေႂကာင့္ ဟယ္မင္လ္တြန္ႏွင့္ သူ၏အေပါင္းအသင္းမ်ားက ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို စိစစ္သည့္ေကာ္မတီတစ္ခုခုရွိရမည္ဟူ၍ အႄကံႁပဳသည္။  ၁၇၆၈ ခုႏွစ္ တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲစိစစ္ေရးေကာ္မတီသည္ ပထမဆံုးဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းဆိုင္ရာဥပေဒႁဖစ္ခဲ့ေသာ္လည္း ၎သည္ ၾကာႂကာမခံဘဲ ပ်က္ႁပယ္သြားခဲ့သည္။ အေႂကာင္းမွာ(၂)ခုရွိ၏။ ပထမအေႂကာင္းမွာ ထိုစိစစ္ေရးေကာ္မတီသည္ သမၼတအေရြးခံမည့္သူႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဘာမွေႁပာႂကားႁခင္းမရွိပါ။ ဒုတိယအေႂကာင္မွာ ထိုစိစစ္ေရးေကာ္မတီသည္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအေႂကာင္း ဘာမွေႁပာႂကားႁခင္းမရွိပါ။
၁၈၈၀ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ႄကီးထြားလာသည္။ ထိုအႁဖစ္အက်ိဳးဆက္တစ္ခုမွာ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းဆိုင္းရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္အားလံုးသည္ ပါတီမ်ားဆီသို႔ေရာက္သြားသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစတင္၍ ယခုအထိ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းသည္ ပါတီမ်ားလက္ထဲတြင္ ရွိေနေလသည္။

 ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ အေမရိကန္ဒီမိုကေရစီ၏ အေစာင့္အေရွာက္မ်ားႁဖစ္လာသည္။ သူတို႔သည္ သမၼတ ေလာင္းမ်ားကို ေရြးသည္။ ထို႔ေႂကာင့္သူတို႔တြင္ ႄကီးေလးေသာ တာဝန္တစ္ခုရွိလာသည္။ ထိုတာဝန္မွာ အိမ္ႁဖဴေတာ္ထဲသို႔ အႏၱရာယ္ေပးႏိုင္ေသာသူမ်ားကို အဝင္မခံႏိုင္ရန္ႁဖစ္သည္။

ထို႔ေႂကာင့္ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ အခန္းက႑သည္ အပိုင္းႏွစ္ပိုင္းကို မွ်တေအာင္လုပ္ရႁခင္းႁဖစ္သည္။ ထိုႏွစ္ပိုင္းမွာ "ဒီမိုကေရစီအခန္းက႑" ႏွင့္ "စိစစ္ႁခင္းသို႔မဟုတ္ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းအခန္းက႑" တို႔ႁဖစ္သည္။ "ဒီမိုကေရစီက႑"တြင္ ပါတီကိုမဲေပးေသာ ႁပည္သူမ်ား၏အလိုဆႏၵကို ကိုယ္စားႁပဳႁခင္းႏွင့္ "စိစစ္ႁခင္းႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းက႑" တြင္ ဒီမိုကေရစီကိုက်ဆံုးေစမည့္ ႁပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ႏွင့္ အရည္အခ်င္းမရွိေသာ ကိုယ္စားလွယ္တို႔ တက္မလာေအာင္ ေစာင့္ႂကပ္ႁခင္းတို႔ႁဖစ္သည္။

သို႔ရာတြင္ ယင္းအလုပ္ႏွစ္ခုႁဖစ္သည္။ ႁပည္သူ႔အႄကိဳက္ ကိုယ္စားလွယ္ကိုေရြးခ်ယ္ႁခင္းႏွင့္ ဒီမိုကေရစီကိုအႏၱရာယ္ႁပဳမည့္သူ၊ အရည္အခ်င္းမရွိေသာသူတို႔ကို ကိုယ္စားလွယ္မႁဖစ္ေအာင္ ေစာင့္ႂကပ္ႁခင္းတို႔သည္ တစ္ခုကိုတစ္ခု အတိုက္အခံ ဝိေရာဓိႁဖစ္ႏိုင္ေသာ အလုပ္မ်ားႁဖစ္လာႏိုင္သည္။

ဥပမာ - ႁပည္သူမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီကိုက်ဆံုးေအာင္ လုပ္မည့္သူ၊ သို႔မဟုတ္ အရည္အခ်င္းကင္းမဲ့ေသာသူကို ႄကိဳက္ႏွစ္သက္သည္၊ ေရြးမည္ဟုဆိုလွ်င္ ဘာလုပ္မည္နည္း။ ဤကိစၥမ်ိဳးသည္ သမၼတေရြးေကာက္သည့္အခါတြင္ႁဖစ္လွ်င္ ေတာ္ေတာ္ အႂကပ္ေတြ႕မည္ႁဖစ္သည္။ ဤအႂကပ္အတည္းမ်ိဳးသည္ ယေန႔ယခုတိုင္ပင္ႁဖစ္ႏိုင္ေသာ အေႁခအေနမ်ိဳးရွိေနေသးသည္။


ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းကို အလြန္အားကိုးလြန္းလွ်င္ ၎သည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ႁဖစ္ေသာ ႁပည္သူတို႔၏လြတ္လပ္မႈကို ထိခိုက္လာႏိုင္သည္။ ထိုအခါ ပါတီအႄကီးအကဲမ်ားသည္ သာမန္လူတန္းစားကို ကိုယ္စားမႁပဳေတာ့ဘဲ သူတို႔သဘာရွိလုပ္ႏိုင္ေသာအေႁခအေနႁဖစ္လာလိမ့္မည္။ တစ္ဖက္တြင္လည္း 'ႁပည္သူတို႔၏အလိုဆႏၵ'ကို တစ္ဖက္သက္အားကိုးလွ်င္လည္း အႏၱရာယ္မ်ားသည္။ ထိုအခါတြင္ အရည္အခ်င္းမဲ့ေသာကိုယ္စားလွယ္ကို ေရြးမိႏိုင္သည္။ ေနာက္ဆံုး ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကိုပင္ ဖ်က္စီးမည့္အႏၱရာယ္ႁဖင့္ ႄကံဳရႏိုင္သည္။

၁၈၃၀ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သမၼတေလာင္းမ်ားကို ႁပည္နယ္၏ပါတီကိုယ္စားလွယ္မ်ားထဲမွ ေရြးေကာက္တင္ေႁမာက္သည့္စံနစ္ကို က်င့္သံုးသည္။ ထိုစံနစ္တြင္ ေရြးေကာက္တင္ခံရမည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားက ခ်ဳပ္ကိုင္သည္။ ဤစံနစ္တြင္ ပါတီ၏ေထာက္ခံမႈမရရွိေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ေအာင္ႁမင္ဖို႔လမ္းလံုးဝမရွိေတာ့ပါ။

ထိုစံနစ္သည္လည္း ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းမက်ဟူ၍ အေဝဖန္ခံရသည္။ ထို႔ေႂကာင့္ယင္းစံနစ္ကို ႁပဳႁပင္ရန္ႄကိဳး ပမ္းခ်က္မ်ားစြာတို႔ကို ႁပဳလုပ္ႂကသည္။ ႄကိဳးပမ္းမႈမ်ားထဲတြင္တစ္ခုမွာ-အႄကိဳေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို ႁပဳလုပ္ႁခင္းႁဖစ္ သည္။ ၁၉၁၆ခုႏွစ္တြင္ ႁပည္နယ္ေပါင္း(၂၄)ခုတြင္ အႄကိဳေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို ႁပဳလုပ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဘာမွေႁပာင္းလဲမႈ ျဖစ္မလာခဲ့ပါ။ ေႁပာင္းလဲမႈမႁဖစ္သည့္အေႂကာင္းတစ္ခုမွာ ႁပည္နယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားသည္ အႄကိဳေရြးေကာက္ပြဲ၏ ရလဒ္မ်ားကို အေလးမထား၍ မသံုးႂကေသာေႂကာင့္ႁဖစ္သည္။ အႄကိဳေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အႏိုင္ရေသာသူမ်ားကို ဘယ္သူကမွ အသိအမွတ္မႁပဳႂကပါ။ ထို႔ေႂကာင့္ အႄကိဳေရြးေကာက္ပြဲမ်ားသည္ တကယ္လက္ေတြ႕တြင္ အလွႁပပြဲ မ်ားအဆင့္ေလာက္သာ ရွိေနသည္။
လက္ေတြ႕တြင္ တကယ္အာဏာရွိေသာသူမွာ ပါတီ၏အတြင္းလူမ်ားသာႁဖစ္သည္။ ထိုအာဏာရွိေသာသူမ်ားကို 'စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ား'ဟုေခၚသည္။ ထို႔ေႂကာင့္ တကယ္အေရးပါေသာ ေနရာကို ရရွိဖို႔အတြက္ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းမွာ 'စည္း႐ံုးေရးသမားမ်ား'၏ ေထာက္ခံမႈကို ရရွိႁခင္းပင္ႁဖစ္သည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)