ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) - ဒီမုိကေရစီမ်ားက်ဆုံးရာတြင္ အေရးအခင္းမ်ား၏ အခန္းက႑

Photo - Myanmar NOW

ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) - ဒီမုိကေရစီမ်ားက်ဆုံးရာတြင္ အေရးအခင္းမ်ား၏ အခန္းက႑
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၁
(မိုးမခ) ေအာက္တိုဘာ ၁၉၊ ၂၀၁၈

Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႔ ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE  စာအုပ္မွ Subverting Democracy  အခန္းကို ဆက္လက္၍ ဘာသာႁပန္ႁခင္းႁဖစ္သည္။

ၿမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၁၉၈၈ အေရးအခင္းေႀကာင့္ ဒီမုိကေရစီကုိ မည္က့ဲ့သုိ႔ရရွိသည္ဟူသည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေၿပာစရာမ်ားစြာရွိပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ စာေရးသူ ဘာသာၿပန္ေနေသာစာအုပ္တြင္ ဒီမုိကေရစီကုိပ်က္စီးေအာင္ၿပဳလုပ္သူမ်ား၊ အာဏာရွင္စနစ္ကုိ ထူေထာင္လုိသူမ်ားသည္ အေရးအခင္းမ်ားကုိ အခြင့္အေကာင္းယူ၍ သူတုိ႔လုိရာကုိမည္က့ဲသုိ႔ ဆြဲယူႏုိင္သည္ဟူသည္ကုိ ေရးသားထားပါသည္။ ဤေဆာင္းပါးကုိ သေဘာတူသည္ၿဖစ္ေစ၊ မတူသည္ၿဖစ္ေစ ပညာေပးသည့္အေနၿဖင့္ ဖတ္ႀကည့္ႏုိင္ပါသည္။

အရင္ေဆာင္းပါးတြင္ ဒုိင္လူႀကီးမ်ားကုိ သူတုိ႔ဘက္ပါေအာင္လုပ္ၿခင္း၊ အတုိက္အခံမ်ားကုိ အားနည္းေအာင္လုပ္ၿခင္းႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကုိ ၿပင္ေရးၿခင္းတုိ႔ကုိ သုံး၍ ဒီမုိကေရစီကုိ ပ်က္စီးေအာင္လုပ္ၿခင္းအေႀကာင္းကုိ ေၿပာခ့ဲသည္။ ယခုေဆာင္းပါးတြင္ ဤအလုပ္မ်ားကုိလုပ္ရာတြင္ အေရးအခင္းမ်ားက မည္က့သုိ႔ အေထာက္အကူၿဖစ္ပုံကုိ ေဖာ္ၿပပါမည္။

ဒီမုိကေရစီမ်ားက်ဆုံးၿခင္းႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ဝိေရာဓိၿဖစ္စဥ္တစ္ခုမွာ ဒီမုိကေရစီက်ဆုံးရေသာအ ေႀကာင္းတစ္ခုမွာ ဒီမုိကေရစီကုိကာကြယ္ၿခင္းေႀကာင့္ၿဖစ္သည္ဟု ဆုိၿခင္းၿဖစ္သည္။ ဒီမုိကေရစီကုိ က်ဆုံးၿခင္း၏ အေႀကာင္းဟုဆုိသည္။ အာဏာရွင္ၿဖစ္လာေသာသူမ်ားက ဤစကားကုိ ဆုိၿခင္းၿဖစ္သည္။ အာဏာရွင္ ၿဖစ္လာမည့္သူမ်ားသည္ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းမ်ား၊ ကပ္ဆုိက္မႈမ်ား၊ လုံၿခံဳေရးၿခိမ္းေၿခာက္မႈမ်ား၊ စစ္မ်ား၊ အႀကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ အေရးအခင္းမ်ားကုိ အေႀကာင္းၿပ၍ ဒီမုိကေရစီဆန္႔က်င္ေသာလုပ္ငန္းမ်ားကုိ တရားဝင္ၿပဳလုပ္ၿခင္းၿဖစ္သည္။

အေရးအခင္းမ်ားသည္ မည္ကဲ့သုိ႔အဆုံးသတ္မည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ ေဟာကိန္းထုတ္ဖုိ႔ ေတာ္ေတာ္ခက္ ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၄င္းတုိ႔၏ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ အက်ိဳးဆက္မ်ားကုိ အလြယ္တကူ ေဟာဟိန္းထုတ္ႏုိင္ပါသည္။ ၄င္းတုိ႔သည္ အာဏာရွင္မ်ား၏ အႀကိဳက္ၿဖစ္သည္။ အေရးအခင္းမ်ားကုိ အေႀကာင္းၿပ၍ အာဏာအလြဲသုံးစား လုပ္ႏုိင္သည္။ အေရးအခင္းမ်ားႏွင့္ အႀကမ္းဖက္သမားတုိ႔၏ တုိက္ခုိက္မႈမ်ားသည္ လက္ရွိအစုိးရကုိ ၿပည္သူလူထုက ေထာက္ခံလာေစသည္။ အေရးအခင္းကာလမ်ားတြင္ ၿပည္သူလူထုသည္ အစုိးရ၏ ဒီမုိကေရစီဆန္႔က်င္ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားကုိ ပုိမုိ၍ သည္းခံသည္။ သည္းခံရုံသာမက အားေပးေထာက္ခံၿခင္းတုိ႔ကုိပင္ လုပ္ႏုိင္သည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ ေထာက္ခံအားေပးၿခင္းသည္ ၿပည္သူလူထု၏ သူတုိ႔၏လုံၿခံဳမႈအတြက္ ေႀကာက္ရြံ႕ၿခင္းေႀကာင့္ ၿဖစ္လာၿခင္းၿဖစ္သည္။

အေၿခခံဥေပဒေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ အေရးအခင္းကာလမ်ားအတြင္းတြင္ အစုိးရ၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္ အာဏာကုိ ပုိမုိ၍ ေပးထားသည္။ သာမန္အခ်ိန္တြင္ လုပ္ပုိင္ခြင့္မရွိေသာ အလုပ္မ်ားကုိ အေရးအခင္းကာလတြင္ လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိသည္။ ၄င္း၏အက်ိဳးဆက္တစ္ခုမွာ ဒီမုိကေရစီနည္းအရ ေရြးေကာက္တင္ေၿမွာက္ ထားေသာ အစုိးရမ်ားသည္ပင္လွ်င္ အေရးအခင္းကာလတြင္ တရားဝင္အာဏာရွင္မ်ားကဲ့သုိ႔  ၿပဳက်င့္ႏုိင္သည္။ အစုိးရကုိယ္တုိင္သည္ ဒီမုိကေရစီကုိ ယုံႀကည္ေသာသူၿဖစ္လွ်င္ ႏုိင္ငံအေနၿဖင့္ သက္သာမည္။ အစုိးရကုိယ္ကပင္ ဒီမုိကေရစီကုိ ဖ်က္စီးလုိေသာသူၿဖစ္လွ်င္ ႏုိင္ငံအတြက္ အလြန္အႏၱရယ္မ်ားသည္။ အေရးအခင္းကာလသည္ ဒီမုိကေရစီကုိပ်က္စီးေစလုိေသာ အစုိးရအတြက္ ေဝဖန္မႈမ်ားကုိ ႏွိမ္နင္းရန္ အခြင့္ေကာင္း၊ ဒီမုိကေရစီအဖြ႔အစည္းမ်ားကုိ ဖ်က္စီးရန္ အခြင့္ေကာင္း၊ အတုိက္အခံမ်ားကုိ အားေလ်ာ့ရန္ လုံးဝအားမရွိေတာ့သည့္အၿဖစ္ေရာက္ေအာင္ အခြင့္ေကာင္းၿဖစ္သည္။ အေရးအခင္းမ်ားေႀကာင့္ ဒီမုိကေရစီ ပ်က္စီးေစေသာ အလုပ္မ်ားကုိ လြတ္လြတ္လပ္လပ္အလ်င္အၿမန္၊ “တရားဝင္” လုပ္ႏုိင္သြားသည္။

ထုိ႔ေႀကာင့္ အာဏာရွင္ၿဖစ္ခ်င္ေသာသူႏွင့္ အေရးအခင္းႏွစ္ခုေပါင္းသည္ ဒီမုိကေရစီအတြက္ အလြန္အႏၱရယ္မ်ားေသာ အတဲြၿဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာႏုိင္ငံံ့ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အေရးအခင္းအတြင္း တြင္ၿဖစ္ေပၚလာၿခင္းၿဖစ္သည္။ ဤက့ဲသုိ႔ေသာ ဥပမာမ်ား - ႏုိင္ငံတကာတြင္ရွိသည္။

သုိ႔ေသာ္ အခ်ိဳ႕ေသာႏုိင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အေရးအခင္း၏အသုံးဝင္ပုံကုိ သိေသာေႀကာင့္ အေရးအခင္းမ်ားကုိ တမင္ဖန္တီးႀကသည္။ ဥပမာ တစ္ခုၿပရလွ်င္ ဖိလစ္ပုိင္ႏိုင္ငံမွ သမၼတ မားကုိး (Marcos) ၏ ၁၉၇၂ က စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေႀကၿငာၿခင္း၏ ေနာက္ကြယ္ရွိ “အေရးအခင္း” သည္ တမင္ဖန္တီးၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထုိအခ်ိန္က ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံ၏ အေၿခခံဥပေဒအရ ရွိခ့ဲေသာ သမၼတသက္တမ္း၏ ႏွစ္ႀကိမ္ဟူေသာ အကန္႔အသတ္ခ်က္ကုိ ၿပင္ဆင္ရန္ သူ၏အႀကံအစည္ကုိ တရားမွ်တေစရန္ “ကြန္ၿမဴနစ္” ၿခိမ္းေၿခာက္မႈတစ္ခုကုိႏွင့္ အေရးအခင္းတစ္ခုကုိ ဖန္တီးခ့ဲသည္။

ႏုိင္ငံတကာတြင္ ၿဖစ္ခ့ဲေသာ အၿဖစ္အပ်က္မ်ားကုိ ႀကည့္မည္ဆုိလွ်င္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ အာဏာကုိ ရယူလုိေသာသူမ်ားသည္ သူတုိ႔၏ အာဏာရယူၿခင္းကုိ တရားဝင္ၿဖစ္ေစရန္ အေရးအခင္းမ်ားကုိ ေကာင္းစြာ အသုံးၿပဳႀကသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ ၄င္းႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အလြန္ထင္ရွားသည့္ ဥပမာတစ္ခုမွာ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ က ဟစ္တလာ (Hitler) အာဏာရယူခ့ေသာအၿဖစ္ၿဖစ္သည္။ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၇ က ရုိက္(ခ်)စတက္အေဆာက္အဦးတြင္ ၿဖစ္ခ့ေသာ မီးေလာင္မႈၿဖစ္ၿပီး တစ္လအႀကာတြင္ ဟစ္တလာသည္ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ ရာထူးကုိ ရရွိခဲ့သည္။ ဤကိစၥတြင္ ကြန္ၿမဴနစ္မ်ားက ဘာလင္၏ ပါလီမန္အေဆာက္အဦကုိ မီးရိႈ႕ခ့ဲသေလာ၊ သုိ႔မဟုတ္ နာဇီေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိယ္တုိင္ မီးရိႈ႕ခ့ဲသေလာ ဟူေသာ ေမးခြန္းသည္ သမုိင္းပညာရွင္မ်ား ႀကားတြင္ ယခုတုိင္အၿငင္းပြားေနရဆၿဖစ္သည္။ ဘာေတြၿဖစ္ေစကာမူ၊ မီးေလာင္ေနေသာ ပါလီမန္အေဆာက္အဦဆီသုိ႔ ဟစ္တလာ၊ ဂုိရင္းႏွင့္ ဂုိဘယ္(လ) (Hitler, Goring, Gobbels တုိ႔ ခ်က္ခ်င္းေရာက္လာၿပီး ထုိအၿဖစ္ကုိသုံး၍ လူမ်ား၏လြတ္လပ္မႈတုိ႔ကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ေသာ အေရးေပၚဥပေဒမ်ားကုိ ၿပဌာန္းခ့ဲသည္ဟူသည္မွာကား အၿငင္း ပြားစရာမလုိေသာ အၿဖစ္အပ်က္ၿဖစ္သည္။ ထုိအေရးအေပၚဥပေဒမ်ား ၿပဌာန္းၿပီး၊ ေနာက္တစ္လအႀကာတြင္ အတုိက္အခံမ်ားကုိ နလံမထူေအာင္ ဖ်က္စီးလုိက္ၿပီး နာဇီပါတီ၏အာဏာကုိ ဒုတိယကမာၻစစ္ၿပီးသည္အထိ တည္ၿမဲေစခဲ့ေလသည္။

လုံၿခံဳေရးဆုိင္ရာ အက်ပ္အတည္းအေရးအခင္းမ်ားသည္ ရုရွားႏုိင္ငံ၏ အာဏာရွင္ပူတင္ Putin ကုိ အာဏာတည္ရန္ ကူညီပံ့ပုိးခဲ့သည္။

  ၁၉၉၉ တြင္ ေမာ္စကုိႏွင့္ အၿခားၿမိဳ႕မ်ားတြင္ အႀကမ္းဖက္သမားမ်ားႏွင့္ သူပုန္မ်ား၏ လက္ခ်က္ဟု အမည္တြင္ေသာ ဗုံးေပါက္ကြဲမႈမ်ားစြာ ၿဖစ္ခ့ဲသည္။ ယင္းဗုံးေပါက္ကြဲမႈမ်ားသည္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္က နာဇီဂ်ာမဏီတြင္ ၿဖစ္ခ့ဲေသာ မီးေလာင္မႈက့ဲသုိ႔ပင္  သမုိင္းပညာရွင္မ်ားႀကားတြင္ သေဘာထားအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိခ့ဲသည္။ ၁၉၉၉ ၿဖစ္ရပ္မ်ား တြင္လည္း အႀကမ္းဖက္သမားသူပုန္မ်ားေလာ၊ ရုရွားႏုိင္ငံ၏ ေထာက္လွမ္းေရးမ်ားေလာ ဟူသည့္ အၿငင္းပြားစရာၿဖစ္ခ့ဲသည္။ ရွင္းေနေသာအခ်က္တစ္ခုမွာ ဤအႀကမ္းဖက္မႈမ်ားအၿပီးတြင္ ရုရွအာဏာရွင္ပူတင္ကုိ ေထာက္ခံသူမ်ားစြာတုိးလာသည္။

ၿမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၁၉၈၈ အေရးအခင္းကုိယ္တုိင္သည္ အာဏာရွင္အစုိးရလက္ခ်က္မဟုတ္ေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္း (မင္းမဲ့စရိုက္) လုပ္ရပ္မ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီဘက္ေတာ္သားမ်ားက ဘယ္ေတာ့မွ လုပ္မည့္အရာမ်ား မဟုတ္ႀကပါ။ ဒီမုိကေရဘက္ေတာ္သားမ်ား ဘယ္ေတာ့မွမလုပ္မည့္အရာမ်ားကုိ ဘယ္သူလုပ္သနည္း? ဤသည္ကား ေနာင္သမုိင္းပညာရွင္မ်ား ႀကိဳးစား၍ ေၿဖရမည္ၿဖစ္ပါသည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)