ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း(သခ်ၤာ) - ဒီမုိကေရစီကုိ အားေလ်ာ့ေစျခင္း

Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႔ ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE  စာအုပ္မွ Gatekeeping in American အခန္းကို ဆက္လက္၍ ဘာသာႁပန္ႁခင္းႁဖစ္သည္။

ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း(သခ်ၤာ)  - ဒီမုိကေရစီကုိ အားေလ်ာ့ေစျခင္း  
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၀ 
  (မိုးမခ) ေအာက္တိုဘာ ၁၂၊ ၂၀၁၈

အကယ္၍ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ ကလင္တန္ ႏွင့္ ေဒၚနယ္ထရန္႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ခ့ဲေသာ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ပါတီႏွစ္ခု ယွဥ္ၿပိဳင္ျခင္းထက္ ပုိမုိ၍နက္နက္ေသာအဓိပါၸယ္ရွိသည္ဟု ျပည္သူလူထုႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားကသာၿမင္ခဲ့လွ်င္ ရရွိခဲ့ေသာ ရလဒ္သည္ လုံးဝေၿပာင္းလဲသြားႏိုင္သည္။ ထုိေရြးေကာက္ပဲြကုိ ဒီမုိကေရစီႏွင့္ ဒီမုိကေရစီကုိ ဆန္႔က်င္ေသာဝါဒ၏ ၿပိဳင္ပဲြဟု ၿမင္ရမည္ၿဖစ္သည္။ ဤက့ဲသုိ႔ေသာ အၿမင္မ်ိဳးကုိရရွိေစရန္ မစြမ္းေဆာင္နုိင္ၿခင္းသည္ ဒီမုိကေရစီဘက္ေတာ္သားအားလုံး၏ အားနည္းခ်က္ၿဖစ္ေလသည္။

ရီဘက္ဘလစ္ကန္ပါတီဝင္မ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီစကားမ်ားကုိ ေလလုံးမုိးလုံးၿဖင့္  ဟန္ေဆာင္ပန္ေဆာင္ ေၿပာေနၿပီး တကယ္လက္ေတြ႔တြင္ ရီဘက္ဘလစ္ကန္ပါတီ ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ကုိသာ ဦးစီးေပး၍ ေဒၚနယ္ ထရန္႔ဘက္ကုိသာ လုိက္ခဲ့ႀကသည္။

ဒီမုိကေရစီကုိအားေလ်ာ့ေစေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ယခုၿပန္လည္၍သုံးသပ္ႀကည့္ပါမည္၊ ဤကိစၥ ႏွင့္ပတ္သက္၍တခုသိထားသင့္သည္မွာ  ဒီမုိကေရစီပ်က္စီးၿခင္းသည္ တေၿဖးေၿဖးျဖစ္လာၿခင္းၿဖစ္သည္။ သာမန္လူမ်ားအေနၿဖင့္ ဒီမုိကေရစီပ်က္စီးလာၿခင္းကုိ ၿမင္ခ်င္မွၿမင္မည္မဟုတ္ပါ၊ မၿမင္ရသည့္အေႀကာင္းမွာ လည္း ရွင္းပါသည္။ ဒီမုိကေရစီ၏ လကၡဏာမ်ားၿဖစ္ႀကေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားသည္ ဆက္လက္၍ ရွိေနသည္။ အတုိက္အခံပါတီမ်ားသည္ လႊတ္ေတာ္တြင္ ဆက္လက္၍ တက္ေရာက္လ်က္ရွိသည္။ လြတ္လပ္ေသာသတင္းစာမ်ားသည္လည္း ဆက္လက္၍ထုတ္ေဝလ်က္ရွိသည္။ ဒီမုိကေရစီပ်က္စီးသည့္ အဆင့္မ်ားသည္ အလြန္ေသးငယ္္၍ၿမင္ရဖုိ႔ေတာင္ မလြယ္ပါ၊ ဤ အဆင့္ကေလးမ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီကုိ ၿခိမ္းေၿခာက္ေနသည္ဟု လုံးဝမထင္ရပါ။

ဒီမုိကေရစီကုိ ပ်က္စီးေအာင္လုပ္ေသာအစုိးရသည္ ပ်က္စီးေအာင္ ျပဳလုပ္ေသာလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကုိ သူတုိ႔ဘက္က တရားဥပေဒေဘာင္အတြင္းမွ ၿပဳလုပ္ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအၿဖစ္ ထင္ေယာင္ထင္မွားၿဖစ္ေအာင္ ၿပဳလုပ္ႀကသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ၿဖစ္ေအာင္လည္း သူတုိ႔သည္ တရားဥပေဒကုိ ေႀကညက္ေနေအာင္ ေလ့လာထား ႀကသည္။ တရားဥပေဒကုိ ကြ်မ္းက်င္ေသာ ေရွ႕ေနမ်ား၏ အကူအညီကုိလည္း ယူထားႀကသည္။ ဤက့ဲသုိ႔ေသာ အလုပ္မ်ိဳးကုိ ဒီမုိကေရစီဘက္ေတာ္သားမ်ားသည္ ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ႏုိင္ႀကပါ၊ သူတုိ႔၏လုပ္ငန္းမ်ားကုိ လႊတ္ေတာ္ကပင္ သေဘာတူေအာင္ ေနာက္ဆုံးအဆင့္တြင္ တရားရုံးခ်ဳပ္ကပင္ လက္ခံ သေဘာတူေအာင္ လုပ္ႏုိင္စြမ္းရွိႀကသည္။

ဒီမုိကေရစီကုိ ပ်က္စီးေအာင္ ၿပဳလုပ္ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကုိ တရားဝင္ေအာင္၊ တခါတရံတြင္ ခ်ီးက်ဴးခံ ရသည့္အၿဖစ္ကုိ ေရာက္ေအာင္ပင္ လုပ္ႏုိင္ႀကသည္။ ဒီမုိကေရစီကုိ ပ်က္စီးေစေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ အလြန္လွပေသာ အမည္မ်ားေပးထားၿခင္းသည္လည္း အေႀကာင္းတစ္ခုၿဖစ္သည္။ ဥပမာ-အက်င့္ပ်က္မႈမ်ားကုိ ထိိန္းသိမ္းၿခင္း၊ စာရိတၱေကာင္းေစေရး၊ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကုိ တရားမွ်တေစေရး၊ လုံၿခံဳေရးေကာင္းမြန္ၿခင္း၊ ဒီမုိကေရစီ၏ အရည္အေသြးကုိ တုိးတက္ေစၿခင္းဟူေသာ အမည္မ်ား၏ေအာက္တြင္ ၿပဳလုပ္ၿခင္းၿဖစ္ရာ မည္သူကမွ လက္မခံဘဲေန၍ မရပါ၊ လက္မခံေသာသူပင္လွ်င္ အဖ်က္သမားၿဖစ္ေနေလသည္။

ဒီမုိကေရစီကုိ အားနည္းေအာင္ၿပဳလုပ္သူမ်ား၊ ပ်က္စီးေအာင္ၿပဳလုပ္ေသာသူမ်ားသည္ အၿခားအၿပင္လူ မ်ားမဟုတ္ပါ၊ ၿပည္သူမ်ား၏ သေဘာဆႏၵအရ ေရြးေကာက္တင္ေၿမွာက္ထားသူမ်ားကုိယ္တုိင္ပင္ ၿဖစ္သည္။ မည္ကဲ့သုိ႔ ၿပဳလုပ္သည္ဟူသည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ဥပမာအေနၿဖင့္ ေဘာလုံးပဲြကုိ ဥပမာေပးရမည္ၿဖစ္သည္။ ေဘာလုံးပြဲတစ္ခုကုိ အႏုိင္ရေအာင္ လုပ္ရေသာ အဆင့္တစ္ခုမွာ ဒုိင္လူႀကီးမ်ားကုိ ကုိယ့္ဘက္ပါေအာင္ လုပ္ရၿခင္း၊ ၿပိဳင္ဘက္အသင္း၏ အေကာင္းဆုံးကစားသမားမ်ားကုိ တစ္နည္းနည္းန႔ ေဘးဖယ္ၿခင္း၊ ႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းဥပေဒမ်ားကုိ  ကုိယ့္အတြက္အေကာင္းဆုံးၿဖစ္ေအာင္ ၿပင္ဆင္ၿခင္းအားၿဖင့္ ၿပိဳင္ဘက္အသင္းမ်ားအတြက္ အေၿခအေနဆုိးေစၿခင္းတုိ႔ၿဖစ္သည္။

ဒုိင္လူႀကီးမ်ားကုိ ကုိယ့္ဘက္ပါေအာင္ စည္းရုံးထားႏုိင္ၿခင္းသည္ ေတာ္ေတာ္ပင္အေရးပါပါသည္။ ေခတ္သစ္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဝန္ထမ္းမ်ားကုိလည္းေကာင္း၊ ဝန္ထမ္းမဟုတ္ေသာၿပည္သူမ်ားကုိလည္းေကာင္း စုံစမ္းစစ္ေဆးၿခင္း၊ႏွင့္ အေရးယူၿခင္းတုိ႔ကုိ လုပ္ႏုိင္ေသာ အာဏာရွိေသာ အဖြ႔ဲအစည္းမ်ားရွိႀကသည္။ ထုိအဖြ႔ဲအစည္းမ်ားထဲတြင္ ပါဝင္သည္မွာ တရားေရးဌာနမ်ား၊ ဥပေဒဆုိင္ရာဌာနမ်ား၊ ေထာက္လွမ္းေရး၊ အခြန္ဌာန၊ စသည္တုိ႔ပါဝင္ႀကသည္။ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဤဌာနမ်ားသည္ ဘက္မလုိက္ဘဲ၊ ဥပေဒအတုိင္း လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိႀကသည္။ ထုိ႔ေႀကာင့္ ယင္းဌာနမ်ားသည္ အာဏာရွင္ၿဖစ္မည့္ အစုိးရမ်ားအဖုိ႔ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ၿဖစ္သက့သုိ႔ အခြင့္အလမ္းတစ္ခုလည္းၿဖစ္ႀကသည္။ ဤအဖြ႔ဲအစည္းမ်ားသည္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္အရာရာကုိ ဘက္မလုိက္ဘဲ၊ ေၿဖာင့္မွန္စြာလုပ္ႀကလွ်င္၊ သူတုိ႔သည္ အစုိးရကုိုယ္တုိင္၏ အာဏာအလဲြသုံးစားလုပ္ၿခင္းတုိ႔ကုိပင္ ေဖာ္ထုတ္အေရးယူႏုိင္သည္။ ဤသည္ကား ဒိုင္လူႀကီးမ်ား၏ အလုပ္ၿဖစ္သည္။ ယင္းဒုိင္လူႀကီးအလုပ္ကုိ ဒုိင္လူႀကီးပီပီသသလုပ္လွ်င္ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံပီပီ သသၿဖစ္ လာမည္ၿဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ဤကဲ့သုိ႔မဟုတ္ဘ၊ ဤအဖြ႔ဲအစည္းမ်ားကုိ အစုိးရကုိုယ္တုိင္က ထိမ္းခ်ဳပ္ ထားဦးမည္ဆုိလွ်င္ အာဏာရွင္အစုိးရဝန္ထမ္းမ်ားကုိ အေရးမယူဘဲ၊ အကာအကြယ္ပင္ေနသည့္ အေၿခအေနဆုိက္ေရာက္ေနမည္ၿဖစ္သည္။

ထုိအေၿခအေနေအာက္တြင္ သမၼတသည္ ဥပေဒကုိခ်ဳိးေဖာက္ႏုိင္သည္ ၿပည္သူတုိ႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ၿခိမ္းေၿခာက္ႏုိင္သည္၊ အေၿခခံဥပေဒကုိပင္ ထိပါးေစာ္ကားႏုိင္သည္၊ သူ႔ကုိ ဘယ္သူကမွ အေရးယူႏုိင္စြမ္းမရွိပါ၊

ဒုိင္လူႀကီးမ်ားကုိ ခ်ဳပ္ကုိင္ထားၿခင္းသည္ အစုိးရအတြက္ အကာအကြယ္ၿဖစ္ရုံသာမက၊ အလြန္အားေကာင္းေသာ လက္နက္ပင္ၿဖစ္ေလသည္။ ဥပေဒကုိ ကုိယ့္စိတ္ႀကိဳက္ လုိသလုိလည္း သုံးႏုိင္သည္။ ဆန္႔က်င္ေသာအဖြ႔ဲအစည္းမ်ား၊ အတုိက္အခံအဖြ႔ဲအစည္းမ်ားကုိ ေရြး၍ အေရးယူၿပီး ကုိယ့္ဘက္ပါေသာသူမ်ား၊ အဖြ႔ဲအစည္းမ်ားတုိ႔ကုိ အကာအကြယ္ေပးနုိင္သည္။

အခြန္ဝန္ထမ္းမ်ားသည္ အစုိးရကုိ ဆန္႔က်င္ေသာ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား၊ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ မီဒီယာမ်ားကုိ ပစ္မွတ္ထား၍ အေရးယူႏုိင္သည္။ ရဲအဖြ႔ဲသည္ အစုိးရကုိ ဆန္႔က်င္ေသာ ကန္႔ကြက္မႈမ်ားကုိ အေရးယူၿပီး အစုိးရဘက္က အႀကမ္းဖက္မႈမ်ားကုိ အေရးမယူဘဲ လႊတ္ထားႏုိင္သည္။ေထာက္လွမ္းေရးအဖြ႔ဲမ်ားသည္ အစုိးရကုိ ေဝဖန္သူမ်ားကုိ စုံစမ္းၿပီး ၿခိ္မ္းေၿခာက္အက်ပ္ကုိင္ၿခင္းမ်ားကုိ လုပ္ႏုိင္သည္။

အေရးပါေသာအတုိက္အခံမ်ားကုိ ႏွိမ္ႏွင္းရာတြင္ အလြယ္အကူဆုံးေသာ နည္းလမ္းမွာ  လာဘ္ထုိးၿခင္းၿဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ လာဘ္ထုိးၿခင္းဟူေသာ အသုံးအႏႈန္းသည္ ႀကမ္းတမ္းေနပါသည္။ ဧကန္တကယ္လုပ္ေသာ အလုပ္မ်ားမွာ လာဘ္ထုိးသည္ဟုပင္ မထင္ရေအာင္ သိမ့္ေမြ႔ပါသည္။ လာဘ္ထုိးခံရေသာ သူမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရးတြင္အေရးပါသူမ်ား၊ စီးပြားေရးသမားမ်ား၊ မီဒီယာသမားမ်ားၿဖစ္ ႀကပါသည္။ ေပးေသာအရာမ်ားမွာ အေရးပါေသာရာထူးမ်ား၊ လုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ား စသည္တုိ႔ၿဖစ္ႀကသည္။

ဒုိင္လူႀကီးမ်ားကုိထိန္းခ်ဳပ္ၿခင္း၊ ႏွင့္ အေရးပါေသာအတုိက္အခံမ်ားကုိ လာဘ္ထုိးၿခင္းတုိ႔ၿဖင့္ မလုံေလာက္ေသး လွ်င္ ေနာက္လုပ္ရေသာအလုပ္မွာ ဥပေဒ၊ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကုိ ၿပင္ဆင္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ဥပမာ- စီးပြားေရး သမားမ်ား၊ မီဒီယာသမားမ်ားကုိ ႏုိင္ငံေရးကင္းရွင္းစြာၿဖင့္ သူတုိ႔အလုပ္မ်ားကုိ လြတ္လပ္စြာလုပ္ႏုိင္သည္ဟု ဆုိရာတြင္ နုိင္ငံေရးကင္းရွင္းရန္ ဟူေသာစာပုိဒ္သည္ ဒီမုိကေရစီကုိ ပ်က္စီးေစရာတြင္ အလြန္ထိေရာက္ ေႀကာင္းေတြ႔ရပါသည္။ ဤမွ် ေလာက္ရုိးသားရွင္းလင္း တုိေတာင္းေသာအခါ ပုိဒ္ကေလးသည္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ႀကီးတစ္ခုလုံးကုိ ပ်က္စီးေစေသာအဆင့္တစ္ဆင့္ၿဖစ္သည္ဟူသည္ကုိ ၿပည္သူမ်ားက သိရွိထားသင့္ပါသည္။

အက်ဥ္းအားၿဖင့္ၿပန္ေၿပာရလွ်င္-

ဒီမုိကေရစီက်ဆုံးေအာင္ၿပဳလုပ္ေသာ သူမ်ားသည္ ၿပည္သူမ်ား ကုိယ္တုိင္ ေရြးေကာက္ တင္ေၿမွာက္ထားသူမ်ားက၊ တရားဥပေဒႏွင့္အညီၿပဳလုပ္ၿခင္းၿဖစ္သည္၊ ၿပဳလုပ္ရာတြင္ စာရိတၱေကာင္းေစေရး၊ တရားမွ်တၿခင္း၊ စေသာစကားလုံးလွလွေလးမ်ားကုိ သုံး၍ ၿပဳလုပ္ၿခင္းၿဖစ္၏။ ၿပဳလုပ္ေသာအဆင့္မ်ားမွာ- ဒုိင္လူႀကီးမ်ားကုိ ကုိုယ့္ဘက္ပါေစၿခင္း၊ အေရးပါေသာ အတုိက္အခံမ်ားကုိ ရာထူးေပး၍ လာဘ္ထုိးၿခင္း၊ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားကုိ ၿပင္ဆင္ၿခင္း တုိ႔ၿဖစ္သည္။

သုိ႔ေသာ္ လက္ေတြ႔အားၿဖင့္ ဤအလုပ္မ်ားသည္ ဤေနရာတြင္ ေရးထားသလုိ မသိသာပါ၊ မထင္ရွားပါ၊ ဤက့ဲသို႔ မသိသာ၊ မထင္ရွားေသာ အရာမ်ားကုိ ၿပည္သူလူထုအေနၿဖင့္ မွတ္မိဖုိ႔လုိအပ္ပါသည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)