ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) – အားလုံးအတြက္ ယုံႀကည္စိတ္ခ်ရေသာအစုိးရ

ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) – အားလုံးအတြက္ ယုံႀကည္စိတ္ခ်ရေသာအစုိးရ
 ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၃
(မိုးမခ) ႏို၀င္ဘာ ၂၊ ၂၀၁၈

Steven Levitskyႏွင့္ Danicl Ziblatt တုိ႔ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE မွ The Guardrails of Democracy ဘာသာၿပန္သည္

(၁၃)

ဤေခါင္းစဥ္ကုိႀကည့္၍ စာဖတ္သည့္အေနၿဖင့္ ဒီေဆာင္းပါးကုိဖတ္လုိက္ရင္ေတာ့ အားလုံးအတြက္ ယုံႀကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ အစုိးရဟာ ဘယ္လုိအစုိးရဆုိတာကုိ သိမွာဘဲ ဟုထင္လွ်င္ မွားပါလိမ့္မည္။

ထုိေဆာင္းပါးတြင္ အထင္အရွားဆုိထားသည္မွာ "အားလုံးအတြက္ ယုံႀကည္စိတ္ခ်ရေသာ အစုိးရတစ္ရပ္ကုိ ဖြ႔ဲစည္းေပးႏုိင္သည့္ အသိဥာဏ္မ်ိဳးကုိ ဘုရားသခင္က မည္သူ႔ကုိမွ ဖန္ဆင္းေပးမထားပါ" ဟူ၏၊ ယင္းအဆုိကုိ အေမရိကန္သမတၿဖစ္ခ့ဲေသာသူ ဘင္ဂ်မင္ဟယ္ရီစင္ (Ben Jamin Harrison)က ဆုိခ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏ အေၿခခံဥပေဒသည္ စာမ်က္ႏွာအားၿဖင့္ ေလးမ်က္ႏွာသာရွိပါသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ၄င္းကုိ အမ်ိဳးမ်ိဳးအဓိပၸါယ္ေကာက္ႏုိင္သည္ကုိေတြ႔ရသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အဓိပါၸယ္ေကာက္ႏုိင္ေသာနည္းမ်ားသည္ အဓိပါၸယ္ကိုပင္ ဆန္႔က်င္ဘက္မ်ားပင္ၿဖစ္ေနႀကပါသည္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏အေၿခခံဥပေဒတြင္ အားနည္းခ်က္မ်ားရွိပါသည္။ ၄င္းတုိ႔ထဲမွ အခ်ိဳ႕ကုိ ေၿပာရလွ်င္ လြတ္လပ္စြာဖြ႔ဲစည္းခြင့္ရွိသည္ဟူေသာ အသင္းအဖြ႔ဲမ်ားထဲတြင္ အစုိးရ၏လူမ်ားသာရွိႏုိင္သည့္ အၿဖစ္မ်ိဳးၿဖစ္ ႏုိင္သည္။

အေမရိကန္သမၼတသည္ ဒုိင္လူႀကီးမ်ားကုိ အတုိက္အခံမ်ားအား ႏွိမ္နင္းရာတြင္အသုံးၿပဳႏုိင္သည္။ အေမရိကန္သမၼတ၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာကုိ အကန္႔အသတ္ၿပဳလုပ္ထားၿခင္းမရွိပါ၊ ဥပမာ- အႀကပ္အတည္း ကာလ၊ အေရးအခင္းကာလတြင္ သမၼတအာဏာဘယ္ေလာက္ရွိသည္ဟူသည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေၿပာမထားပါ၊ ထုိ႔ေႀကာင့္အေမရိကန္၏ အေၿခခံဥပေဒသည္ ဒီမုိကေရစီကုိ ဆန္႔က်င္ေသာေခါင္းေဆာင္လက္ထဲတြင္ အလြန္လြယ္ကူစြာ ႀကိဳက္သလုိလုပ္ႏုိင္သည္။

ယခုဆုိခ့ဲသည့္အတုိင္းဆုိလွ်င္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ ယခုအထိတည္ၿမဲေနေသာ ဒီမုိကေရစီစနစ္သည္ အေၿခခံဥပေဒေႀကာင့္မဟုတ္ ဟု အဓိပၸါယ္သက္ေရာက္ေနသည္။ ဒါဆုိရင္ ဘာေႀကာင့္လည္း ဟုေမးစရာၿဖစ္ ေနသည္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍ ထင္ရွားေသာအရည္အခ်င္းတစ္ခုမွာ အလယ္အလတ္လူတန္းစားပမာ ဏမ်ားၿပားၿခင္းၿဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ ထြန္းကားၿခင္း၏အေရးပါေသာ အေႀကာင္းမွာ အားေကာင္း ေသာ ဒီမုိကေရစီဆုိင္ရာ စံႏႈန္းမ်ားရွိၿခင္းၿဖစ္သည္။ ဤသုိ႔ဆုိလုိက္ၿခင္းသည္ ေယဘုယ်က်လြန္း၊ စိတ္ကူးယဥ္ ဆန္လြန္းေသာေႀကာင့္ ဘာကိုဆုိလုိသည္ကုိ သိဖုိ႔ခက္လွ်င္ ပုိမုိ၍ တိက်ေသာစကားလုံးမ်ားၿဖင့္ ေဖာ္ၿပမည္ ဆုိလွ်င္ ေအာင္ၿမင္ေသာဒီမုိကေရစီစနစ္မ်ား၏ ေသာ့ခ်က္မွာ ေရးသားထားၿခင္းမရွိေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း မ်ားေႀကာင့္ၿဖစ္သည္။ ဥပေဒမ်ားထဲတြင္ ေရးထားၿခင္းမရွိေသာ္လည္း အလုိအေလ်ာက္ သိရမည့္စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကုိ က်ယ္က်ယ္ၿပန္႔ၿပန္႔သိရွိႀကၿပီး ရုိေသေလးစားလုိက္နာၿခင္းသည္ ဒီမုိကေရစီ ရွင္သန္ၿခင္း၏ အဓိ ကအေႀကာင္းၿဖစ္သည္။ အေမရိကန္ ဒီမုိကေရစီအတြက္လည္း ၄င္းသည္ အေရးအပါဆုံးအခ်က္အခ်ာက်ဆုံး ၿဖစ္ေနေလသည္။

ထုိ႔ေႀကာင့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ ယခုထိဒီမုိကေရစီ ရွင္သန္ေနၿခင္း၏ အဓိကအေႀကာင္းအရင္းမွာ ေရးသားထားေသာ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားေႀကာင့္မဟုတ္ပါ၊ ေရးသားထားၿခင္းမရွိေသာ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားကုိ အလုိအေလ်ာက္ အလုိက္သိ၍ ရုိေသေလးစားလုိက္နာၿခင္းေႀကာင့္ၿဖစ္သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ရမည္ၿဖစ္သည္။

လူမႈေရးကိစၥမ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်း၊ ႏုိင္ငံေရးကိစၥအဝဝ၊ ပညာေရး၊ စသည္တုိ႔တြင္ ေရးသား ထားၿခင္းမရွိေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမး္မ်ားသည္ အေရးပါဆုံးၿဖစ္သည္ဟုဆုိသည္။ ဒီမုိကေရစီရွင္သန္ေရး ကိစၥတြင္လည္း ဤနည္းအတုိင္းၿဖစ္သည္း။ သုိ႔ေသာ္ ဒီမုိကေရစီကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ေရးသားထားေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားမရွိေသာေႀကာင့္ မဟုတ္ပါ၊ ေရးသားထားေသာစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားသည္ အေၿခခံဥပေဒတြင္ ရွိပါသည္။ အကဲၿဖတ္ဒုိင္လူႀကီးမ်ားလည္းရွိပါသည္။ ၄င္းတို႔သည္ တရားရုံးမ်ားၿဖစ္ႀကသည္။ ဤက့သုိ႔ရွိေသာလည္း အေၿခခံဥပေဒႏွင့္တရားရုံးမ်ားသည္ တရားမွ်တေစရန္၊ ထိေရာက္ေစရန္အတြက္ ေရးသားမထားေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားၿဖင့္ ပံ့ပုိးရန္လုိအပ္သည္။ ဤေရးသားမထားေသာအရာမ်ား၊ အလုိလိုအလုိက္သိ၍ ေလးစားစြာ က်င့္သုံးရမည့္အရာမ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီအတြက္ စံႏႈန္းမ်ားအၿဖစ္ရိွေနရ မည္ၿဖစ္သည္။ ဤက့ဲသုိ႔ရွိေနေတာ့မွသာလွ်င္ ေန႔စဥ္ၿဖစ္ေနေသာ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ပြဲမ်ားသည္ ပဋိပကၡ၊ အေရးအခင္းမ်ားအၿဖစ္ ေၿပာင္းသြားၿခင္းကုိ တားဆီးႏုိင္မည္ၿဖစ္သည္။

စံႏႈန္းမ်ားသည္ ကုိယ္ေရးကုိယ္တာကိစၥမ်ား သက္သက္မဟုတ္ႀကပါ။ ၄င္းတုိ႔သည္ ႏုိင္ငံေရးေခါင္း ေဆာင္မ်ား၏ အက်င္စာရိတၱ တမိ်ဳးတည္းအေပၚတြင္ တည္မေနပါ။ ၄င္းတုိ႔သည္ အဖြ႔ဲအစည္း၊ အုပ္စုတစ္ခုအ တြင္းတြင္ အားလုံးသေဘာတူ မွ်ေဝေသာ အေလ့အက်င့္မ်ားၿဖစ္ႀကသည္။ ၄င္းတုိ႔ကုိ အားလုံးက သေဘာတူ လက္ခံထားၿခင္းၿဖစ္သည္။ အားလုံးက ေလးစားသည္။ ထုိအဖဲြ႔အစည္းအုပ္စုထဲတြင္ ပါဝင္ေသာသူအားလုံးက အခ်င္းခ်င္းကုိ လုိက္နာရန္ တြန္းအားေပးေနေသာ အရာမ်ားၿဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔ကုိ ေရးသားထားၿခင္းမရွိေသာ ေႀကာင့္ မေတြ႔ရ၊ မၿမင္ရပါ၊ အထူးသၿဖင့္အရာရာအဆင္ေၿပေနလွ်င္ မေတြ႔ရ၊ မၿမင္ရပါ။

စံႏႈန္းမ်ားသည္ မေတြ႔ရ၊ မၿမင္ရေသာအရာမ်ားၿဖစ္ေသာေႀကာင့္ ၄င္းတုိ႔သည္ မလုိအပ္ေသာအရာမ်ားဟူ၍ ပင္ အထင္မွားႏုိင္သည္။ ဥပမာ ေၿပာရလွ်င္ ေလႏွင့္ေရ ကဲ့သုိ႔ အလားတူၿဖစ္သည္။ မရွိေတာ့ သည့္အခါတြင္ ခ်က္ခ်င္းသိသာထင္ရွားသည္။ စံႏႈန္း၏အေရးပါမႈသည္လည္း ထုိစံႏႈန္းမ်ားမရွိေတာ့သည့္ အခါတြင္ ၄င္း၏အေရးပါမႈသည္ သိသာထင္ရွားေစသည္။ စံႏႈန္းမ်ားသည္ အားေကာင္းေသာအခါတြင္ ၄င္းတုိ႔အားခ်ိဳးေဖာက္ၿခင္းသည္ လူအမ်ား၏ႀကားတြင္ အရွက္တကြဲ ၿဖစ္ႏုိင္သည္။ ေဝဖန္ခံရမည္။ ထုိစံႏႈန္းမ်ားကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ေသာႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ ခံရမည္ၿဖစ္သည္။

ေရးသားမထားေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားနွင့္ စံႏႈန္းမ်ားသည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံေရးေလာကတြင္ ေနရာတုိင္း၌ရွိေနပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ထြန္းကားေရး၊ ရွင္သန္ေရးအတြက္ အေၿခခံက်ေသာ စံႏႈန္းႏွစ္ခုရွိသည္။ ၄င္းတုိ႔မွာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္သည္းခံၿခင္းႏွင့္ အမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ေသာအဖဲြ႔အစည္းအေပၚစိတ္ရွည္ႏုိင္ၿခင္းတုိ႔ၿဖစ္သည္။ ထုိစံႏႈန္းႏွစ္ခုကုိ ရွင္းရမည္ဆုိလွ်င္-

ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္သည္းခံၿခင္းဆုိသည္မွာ ကုိယ္၏ၿပိဳင္ဘက္မ်ားသည္ အေၿခခံဥပေဒ၏ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားအတုိင္း လုိက္နာက်င့္းသုံးေနသ၍ သူတုိ႔သည္ ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔က့ဲသုိ႔ပင္ ရွိႀကရန္ အခြင့္အေရးရွိသည္ဟု လက္ခံထားၿခင္းၿဖစ္သည္။ သူတုိ႔သည္ အာဏာရရွိရန္ ႀကိဳးပမ္းခြင့္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ပုိင္ခြင့္တုိ႔အတြက္ ႀကိဳးပမ္းခြင့္သည္လည္း တန္းတူရည္တူရွိသည္ဟု လက္ခံၿခင္းၿဖစ္သည္။ ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔သည္ ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔၏ၿပိဳင္ဘက္မ်ားႏွင့္ သေဘာထားကဲြလြဲႏုိင္သည္။ သူတုိ႔ကုိ မႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည့္အၿပင္ မုန္းတီးႏုိင္သည္။ ဤသည္ကား ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔၏ အခြင့္အေရးၿဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဒီမုိကေရစီစနစ္ေအာက္တြင္ သူတုိ႔၏ တရားဝင္မႈကုိ လက္ခံထား ရမည္ၿဖစ္သည္။

ႏုိင္ငံေရးေလာကတြင္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္သည္းခံၿခင္းတြင္ ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔၏ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားသည္ ယဥ္ေက်းေသာ ၊ ႏုိင္ငံကုိခ်စ္ေသာ၊ ဥပေဒကုိေလးစားေသာ ၿပည္သူမ်ားၿဖစ္ၿခင္းကုိ အသိအမွတ္ၿပဳၿခင္း လည္းပါဝင္သည္။ သူတုိ႔သည္ ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔က့ဲသုိ႔ပင္ အေၿခခံဥပေဒကုိ ေလးစားသည္။ ႏုိင္ငံကုိခ်စ္သည္ကုိလည္း လက္ခံရမည္ၿဖစ္သည္။ ဆုိလုိသည္မွာ ၎တို႔သည္ အသိဥာဏ္ကင္းမ့ဲသည္၊ မွားယြင္းသည္ဟုပင္ ယုံေသာ္လည္း ၄င္းတုိ႔သည္ ပ်က္စီးေစေသာအရာမ်ား၊ ဘဝပ်က္ေစေသာအရာမ်ားဟု ယူဆရန္ မလုိအပ္ပါ၊ ၄င္းတုိ႔သည္ သစၥာေဖာက္ေသာအရာမ်ားဟူ၍ ယူဆရန္မလုိပါ။

ေရြးေကာက္ပြဲညတြင္ ကုိယ္ေထာက္ခံေသာပါတီရႈံးေသာေႀကာင့္ မ်က္ရည္က်ခ်င္ က်ႏုိင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ဤအၿဖစ္သည္ ကုိယ့့္ဘဝကုိ ပ်က္စီးသြားေစႏုိင္ေသာအရာဟု ယူဆစရာမလုိပါ။ ထုိ႔ေႀကာင့္အၿပန္အလွန္ သည္းခံၿခင္းသည္ အားလုံးသည္ ညီညီညြတ္ညြတ္ အရာရာကုိ သေဘာတူရန္ သုိ႔မဟုတ္ သေဘာထား ကြဲလဲြရန္ အခြင့္အေရးရွိသည္ဟူသည္ကုိ လက္ခံထားၿခင္းၿဖစ္သည္။

ဤေနရာတြင္ ႏုိင္ငံေရးအတုိက္အခံမ်ားသည္ ရန္သူမ်ားမဟုတ္ ဟူေသာ အေတြးအေခၚသည္ ေတာ္ေတာ္ထူးၿခားပါသည္။ အဆင့္လည္းၿမင့္ပါသည္။ ေခတ္လည္းမွီပါသည္။

အုပ္ခ်ဳပ္သူကုိ ဆန္႔က်င္ၿခင္းကုိ သစၥာေဖာက္ၿခင္းၿဖစ္သည္ဟု မယူဆၿခင္းသည္ အေမရိကန္၏ ဒီမုိကေရစီစနစ္တြင္ ေတာ္ေတာ္ႀကာမွ ၿဖစ္လာၿခင္းၿဖစ္သည္။

(ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါမည္)