ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) – ဒီမိုကေရစီမွာ မူထက္ လူက အေရးပါ

ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) – ဒီမိုကေရစီမွာ မူထက္ လူက အေရးပါ
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၈

(မိုးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၁၃၊ ၂၀၁၈

Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႕ေရးသားေသာHOW DEMOCRACIES DIE ကို ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) က ဘာသာျပန္ျခင္း ျဖစ္သည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီ ရွင္သန္၍ေနျခင္းအေၾကာင္းမွာ အေျခခံဥပေဒေၾကာင့္ မဟုတ္၊ သမၼတသည္လည္းေကာင္း၊ လႊတ္ေတာ္သည္လည္းေကာင္းရွိသမွ် အာဏာကို အကုန္မသံုးဘဲ ထိမ္းသိမ္းႏိုင္ျခင္းႏွင့္ အျပန္လွန္သည္းခံျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟူသည္ကို ေျပာခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ အတိုခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္- မူေၾကာင့္မဟုတ္၊ လူေၾကာင့္-ဟုဆိုရပါလိမ့္မည္။
လႊတ္ေတာ္သည္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္တြင္ သမၼတက ခန္႔အပ္သူတိုင္းကို ပယ္ခ်ရန္ အာဏာရွိသည္။ သို႕ေသာ္လႊတ္ေတာ္သည္ ထိုအာဏာကို သံုးရာတြင္ အလြန္ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္းရွိခဲ့သည္။ အမ်ား အားျဖင့္လႊတ္ေတာ္သည္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္၏ တရားသူႀကီးမ်ားခန္႕အပ္ရာတြင္ သမၼတ၏ သေဘာကို လက္ခံခဲ့သည္။

 အေျခခံဥပေဒအရ လႊတ္ေတာ္ကို ေပးထားေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္တစ္ခုမွာ- သမၼတကို အက်င့္စာရိတၲအမႈျဖင့္ ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၄င္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ၿဗိတိသွ်ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ ဂ်ိမ္းဘ႐ိုက္ (Jame Bryce) က မွတ္ခ်က္ခ်သည္မွာ- " အဲဒီလက္နက္ဟာ အလြန္ျပင္းလြန္းလွပါ တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း သာမန္အားျဖင့္ သံုးစြဲရန္ မသင့္ေသာ အရာျဖစ္ေနပါတယ္။ အကယ္၍မ်ား အဲဒီလက္နက္ျဖင့္တဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကိုသာ အခ်ိန္မေရြးသံုးေနမယ္ဆိုရင္၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြကိုပါ အဓိပၸါယ္ကင္းမဲ့သြားေစႏိုင္ပါတယ္"။

 သီအိုရီသေဘာတရားအရ ေျပာရလွ်င္ အေမရိကန္သမၼတမ်ားသည္ အက်င့္စာရိတၲအမႈျဖင့္ ဖယ္ရွားခံရႏိုင္သည့္ အလားအလာသည္ အၿမဲရွိေနပါသည္။ အေျခခံဥပေဒသည္ လႊတ္ေတာ္၏ ဤလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ကိုယ္မလိုခ်င္ေသာ သမၼတမ်ားကို ဖယ္ရွားႏိုင္သည္။ လက္နက္အျဖစ္သံုးႏိုင္ပါ သည္။ ဤကဲ့သို႕လက္နက္သဖြယ္ သံုးႏိုင္ရန္၊ တရားဥပေဒနည္းအရ တားျမစ္ခ်က္သည္ သိပ္မ်ားမ်ား မရွိပါ။ လႊတ္ေတာ္တြင္ ဆႏၵမဲမ်ားမ်ား (သံုးပံုႏွစ္ပံု) ရဖို႕သာလိုအပ္ပါသည္။

 အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ လႊတ္ေတာ္သည္ ဤလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို သည္းခံစိတ္ျဖင့္ ထိန္းထား ေသာ သမိုင္းအစဥ္အလာရွိပါသည္။ အေမရိကန္သမၼတမ်ားထဲတြင္ လႊတ္ေတာ္မွ အက်င့္စာရိတၲအမႈ ျဖင့္ တရားစြဲခံရေသာ ပုဂၢိဳလ္မွာ သမၼတအင္ဒ႐ူးဂြ်န္စင္ (Andrew Johnson) ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ လႊတ္ေတာ္တြင္ မဲတစ္မဲျဖင့္ကပ္၍ သမၼတဘက္က အႏိုင္ရသြားခဲ့ပါသည္။ ဤကဲ့သို႕ အလားတူအမႈ မ်ိဳးေနာက္ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္အၾကာတြင္ သမၼတနစ္စင္ (Nixon) လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။

 တရားဥပေဒဆိုင္ရာ ပညာရွင္မာ့တပ္ရွနက္ (Mark Tushnet) က ဤကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ မွတ္ခ်က္ခ်သည္မွာ "အက်င့္စာရိတၲအမႈနဲ႕တရားစြဲဆိုျခင္းကို၊ လႊတ္ေတာ္ဟာ စဥ္းစဥ္းစားစားလုပ္ သင့္ပါတယ္။ ဒီအလုပ္ကိုတကယ္လုပ္မယ္ဆိုရင္၊ တရားစြဲခံရသူက တကယ္ဘဲျပဳတ္ဖို႕ ေသခ်ာေတာ့ မွလုပ္သင့္ပါတယ္။"

အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ အေမရိကန္သမၼတတို႕ၾကား အျပန္အလွန္ထိန္းသိမ္း ျခင္းလုပ္ငန္းသည္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ မပ်က္စီးေစျခင္းျဖစ္သည္။ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအခ်င္းခ်င္း သည္းခံႏိုင္ျခင္း ႏွင့္ထိန္းသိမ္းႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္သာ ျဖစ္သည္။ အေျခခံဥပေဒေၾကာင့္မဟုတ္ပါ။ သို႕ေသာ္ ဤသို႕ျဖစ္ ျခင္းသည္ အလြယ္တကူအလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္ေနျခင္းေတာ့မဟုတ္ပါ။ သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လွ်င္၊ ဒီမိုကေရစီဆိုင္ရာ စံႏႈန္းမ်ားကို အႀကိမ္ႀကိမ္ၿခိမ္းေျခာက္ခံရေသာအျဖစ္အပ်က္မ်ား၊ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္း မ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္ေသာအဆင့္ကိုပင္ ေရာက္ခဲ့ေသာ အျဖစ္မ်ားရွိခဲ့ပါသည္။ ဤအျဖစ္အပ်က္မ်ား သည္ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းပါသည္။ ဤကဲ့သို႕ေသာအျဖစ္သံုးခုရွိပါသည္။

 ပထမတစ္ခုမွာ ေစာေစာက ေလ့လာခဲ့ေသာ သမၼတ႐ူးစဘယ္ (Roosevelt) ၏ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ လုပ္ကိုင္မႈ မ်ားျဖစ္သည္။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ကို ႏိုင္ငံေရးေရာေႏွာေသာလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္လာေသာလုပ္ရပ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ဆံုးသူ၏ သမၼတသက္တမ္းကို သံုးႀကိမ္ (ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေလးႀကိမ္အထိ) ထပ္တိုးရန္ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀ တိုင္တိုင္ရွိခဲ့ေသာ (ေရးသားမထားေသာ) စံႏႈန္းကိုပင္ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ႐ူးစဘယ္သည္ သူမဆံုးမွီေျပာသြားေသာ သူ၏ (မျဖစ္ႏိုင္ေသာ) အလိုဆႏၵမွာ ဤသို႕ျဖစ္ သည္။

"ကြ်န္ေတာ္တို႕အလိုရွိေသာအရာမွာ၊ စစ္ႀကီးၿပီးဆံုးသြားတာ တစ္ခုတည္းမဟုတ္ပါဘူး၊ စစ္ေတြအားလံုးျဖစ္ေစမယ္ အစေတြဟူသ၍ ၿပီးဆံုးသြားတာျဖစ္ပါတယ္။" ထိုအခါခ်ိန္မွာ ၁၉၄၅ ခု – ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးၿပီးဆံုးခါနီး အခ်ိန္ျဖစ္သည္။

 ႐ူးစဘယ့္၏ အာဏာရွင္ျဖစ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားသည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို အာဏာရွင္စံနစ္ဆီ သို႕ပို႕မေပးခဲ့ႏိုင္ပါ။ အေၾကာင္းမွာ ႐ူးစဘယ့္ကို ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ေလးစာၾကည္ညိဳျခင္းကို ဦးစားမေပးဘဲ၊ ႐ူစဘယ့္၏ ပါတီႏွင့္ ႐ူစဘယ့္ကိုဆန္႕က်င္ေသာ ပါတီႏွစ္ရပ္စလံုးသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္မက်ဆံုးေရးကိုသာ ဦးစားေပးျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

 ဒုတိယစိန္ေခၚမႈမွာ ၁၉၅၀ ၏ ေစာေစာပိုင္းတြင္ျဖစ္ခဲ့သည္။ သမိုင္းကို ျပန္ေျပာရလွ်င္ ၁၉၄၆ မွ ၁၉၅၄ ၾကားကာလမွစရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုကာလတြင္ ရွရွားႏိုင္ငံ (Soviet Union) သည္ ကြန္ျမဴနစ္ ဝါဒ (Communism) ကိုက်င့္သံုးၿပီး၊ နယူကလီယာ စြမ္းအင္ျဖင့္ (Nuclear Power) အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။

ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒဟူသည္ အမ်ားနားလည္ေသာစကားျဖင့္ အတိုခ်ဳပ္ဖြင့္ရလွ်င္ – ထိုဝါဒသည္ လူမ်ားအား လြပ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္၊ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္၊ ေရးသားခြင့္၊ စည္း႐ံုးခြင့္ တို႔ကို ပိတ္ပင္ထား ေသာ ဝါဒျဖစ္သည္။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ ဒီမိုကေရစီဝါဒ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္သည္။

 ထိုကာလတြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒလႊမ္းမည္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင့္က်ၿပီး အလြန္တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားေနၾကသည္။ ထိုျဖစ္ရပ္ကို အခြင့္ေကာင္းယူ၍ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအျမတ္ထုတ္ၾကသည္။ သူတို႕ႏွင့္မတန္ေသာ လူပုဂၢိဳလ္၊ ပါတီစသည္တို႕ကို သိကၡာခ်လိုလွ်င္ ထိုလူ (သို႕မဟုတ္) ပါတီသည္ ကြမ္ျမဴနစ္ဝါဒကို ေထာက္ခံသူျဖစ္သူဟု သတင္းျဖန္႕လိုက္႐ံုျဖင့္ သိကၡာခ်က်ဆင္းသြားသည္ နာမည္ပ်က္သြားေလသည္။ ကိုယ္ဘက္က လက္ဦးဖို႕သာလိုသည္။

 ထိုအခါ ႏိုင္ငံေရးအရ အျမတ္ထြက္သြားေသာပါတီမွာ ရီပါဘလစ္ကန္ပါတီ (Republican Party) ျဖစ္သည္။ ဒုကၡေရာက္ေသာပါတီမွာ ဒီမိုကရက္ပါတီ (Democratic Party) ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကရက္ ပါတီဒုကၡေရာက္ျခင္းမွာ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒကိုေထာက္ခံေသာေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ၊ အမည္ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ ဤသို႕ျဖစ္၏ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကိုက်င့္သံုးေသာ ပါတီမ်ားသည္လည္ေကာင္း၊ ႏိုင္ငံမ်ား သည္လည္းေကာင္း၊ သူတို႕၏အမည္ေရွ႕တြင္ "ဒီမိုခရက္တစ္" ဟူ၍တပ္၍ေခၚေလ့ရွိၾကသည္။

စာေရးသူ၏ဖခင္ ဦးခင္ေမာင္လတ္ႏွင့္ မိခင္ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္တို႔ကဆိုၾကသည္ - "သူတို႕ေရွ႕က ဒီမိုကရက္တစ္ဆိုတဲ့ အမည္ပါလာရင္ အဲဒီႏိုင္ငံ၊ အဲဒီပါတီက အာဏာရွင္စနစ္ကိုက်င့္သံုးတဲ့ပါတီ၊ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျဖစ္ရမယ္လို႔သာ မွတ္လိုက္။ ဥပမာ ဒီမိုကရက္တစ္အီေကြဒါႏိုင္ငံ(Democratic  Republic of Ecuador) ဒီမိုကရက္တစ္ပါရာေဂြးႏိုင္ငံ (Democratic Republic of Paraguay) ေတြဟာ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

 ဤေဆာင္းပါးကို၏ အခ်က္အလက္မ်ားကို အတိုခ်ဳပ္ျပန္ေျပာရလွ်င္ –
အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီရွင္သန္ေနျခင္းမွာ မူေၾကာင့္မဟုတ္၊ လူေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
အေျခခံဥပေဒအရ သမၼတသည္ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ျပဳက်င့္ႏိုင္ေသာ္လည္း လုပ္ေလ့မရွိပါ။
လႊတ္ေတာ္သည္ မဲသံုးပံုႏွစ္ပံုရလွ်င္၊ သမၼတကို အက်င့္စာရိတၲအမႈျဖင့္ စြပ္စြဲ၍ ျဖဳတ္ပစ္ႏိုင္သည္။
သို႕ေသာ္ သမၼတႏွင့္ လႊတ္ေတာ္တို႕သည္ အျပန္အလွန္ထိမ္းသိမ္းေနျခင္းေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီ မဆံုး႐ံႈးျခင္းျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ျငားလည္း၊ အျပန္အလွန္ထိမ္းသိမ္းျခင္းႏွင့္ သည္းခံျခင္းတို႕ကို စိန္ေခၚေသာအျဖစ္ မ်ားရွိခဲ့ပါသည္။ ယင္းစိန္ေခၚမႈမ်ားအေၾကာင္းကို ေနာက္ေဆာင္းပါးတြင္ ေဖာ္ျပပါမည္။