ခြာညဳိ ● ရဲသားႀကီးနဲ႔အိပ္... ပညာေရး က်ဆံုးပါေစ...

ခြာညဳိ ● ရဲသားႀကီးနဲ႔အိပ္... ပညာေရး က်ဆံုးပါေစ...
(မုိးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၄၊ ၂၀၁၈

သယ္ ဟက္-ဘစ္ အစ္စ္ ဝီ ဒူး ဆမ္းသင္း အဂန္း အန္ အဂန္း
(The habit is something we do again and again.)

စာတလံုးနဲ႔တလံုးၾကား ဘစ္ကားတမွတ္တုိင္စာျခားၿပီး ေလးတိေလးတဲြ ဖတ္ေနတဲ့ တူေတာ္ေမာင္ကို က်မ သက္ျပင္းခ်ၿပီး မဆူမိေအာင္ ေနရင္းက ဖ်တ္ကနဲ ေမးခြန္းတခု ေကာက္ေမးလိုက္ပါတယ္။

“Habit ဆိုတာ ဘာလဲ။”

သူကလည္း မဆုိင္းမတြ ျပန္ေျဖပါတယ္။ “က်န္းမာေရး..” တဲ့။

လြန္ခဲ့တဲ့ တလကလည္း က်မကို အသံမထြက္တတ္တဲ့ စာလံုးေမးခ်ိန္မွာ သူဘာေရးထားသလဲ စာအုပ္ကို စစ္ၾကည့္ေတာ့ “is” ေရးရမယ့္ ေနရာေတြမွာ “in” ေတြ ေရးထားတာကို ေတြ႔ရတယ္။

အထူးထုတ္စာအုပ္နဲ႔ ဆရာမက သင္တယ္၊ စာကို အတန္းေခါင္းေဆာင္က ေက်ာက္သင္ပုန္းမွာ ေရးေပးတယ္-တဲ့။

က်မ ရန္ကုန္ေက်ာင္းကို စေျပာင္းေျပာင္းခ်င္း ကေလးတေယာက္က ျမင္းခြာတခ်က္ေပါက္ရင္ မီးဟုန္းဟုန္းေတာက္ေစရမယ္- ဆိုတဲ့စာမွာ ျမင္းခါ ျဖစ္ေနလို႔ ကေလးကို ေခၚၿပီး "သားေရးတဲ့စာမွာ ဘာက်န္ခဲ့သလဲ ေသခ်ာျပန္ၾကည့္စမ္း။" လို႔ စိတ္ရွည္လက္ရွည္ အခ်ိန္ေပးၿပီး သူ႔အမွားသူ ရွာခုိင္းေတာ့ သူက ရယ္က်ဲက်ဲေလးနဲ႔ သူ႔အမွားကိုသူ ျမင္ခဲ့ၿပီး က်မကို အခုလို အေျဖေပးပါတယ္။
"ေမ့သြားလို႔ဆရာမ၊ သုည က်န္ခဲ့တယ္"

ေလးတန္းေရာက္တဲ့အထိ အဲဒီ ဝိုင္းဝုိင္းေလးဟာ သခ်ာၤမွာ သုညေပမယ့္ ျမန္မာစာမွာ အထက္မွာရွိရင္ လံုးတင္၊ ေအာက္မွာေနရင္ ဝဆြဲ၊ အလယ္မွာဆို ဝလံုး - ဆိုတာေတြကို သူမသိရွာဘူး။

တခန္းမွာ လူ ၇၀၊ အခန္း ၃ ခန္းက ကေလး ၂၀၀ ေက်ာ္မွာ ဒီလိုကေလးမ်ဳိး အေယာက္ ၅၀ ပဲ ရွိအံုး။ ေအာက္သက္မေျခ၊ ေအာက္ေျခမခုိင္ခဲ့တဲ့ ဒီလိုကေလးေတြကို ေလးတန္းအဆင့္ ပညာတတ္ဖို႔ ဘယ္လို အခ်ိန္ေပးရမလဲ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လေလာက္ကလည္း က်မ အေပၚထပ္ကို တက္သြားခ်ိန္ ေဆးဗူးအဖံုးနဲ႔ စက္ဝိုင္းဆြဲေနေလရဲ႕။
ဒါနဲ႔ သူ႔စာအုပ္ယူၾကည့္ေတာ့ အဲလိုအဝုိင္းေတြကို ဆရာမက မွင္နီျခစ္ၿပီး အမွတ္ေပးထားတာ ေတြ႔ရျပန္ပါတယ္။ ဒီကေလးကို စက္ဝုိင္းရဲ႕ဗဟို၊ အခ်င္း၊ အခ်င္းဝက္ေတြအေၾကာင္း ဆရာမ ဘယ္လိုသင္မလဲ၊ ဘယ္လိုသင္သလဲ က်မ မစဥ္း စားတတ္။

သူ႔ကြန္ပါဗူးေတာင္းၾကည့္ေတာ့ စက္ဝုိင္းျခမ္းလည္းမရွိ၊

ကြန္ပါေဒါက္ေတြလည္းမရွိ။ ေဘာလ္ပင္ေလးငါးေခ်ာင္းထည့္တဲ့ container တခုအျဖစ္သာ ရွိေနပါတယ္။

အဲဒီအေၾကာင္း က်မတို႔အိမ္နီးခ်င္း တေယာက္ကို စကားစပ္မိလို႔ ေျပာျပေတာ့ သူက "ဟုတ္တယ္အမ၊ က်ေနာ့္သမီး ဆယ္ တန္းေက်ာင္းသူမွာလည္း စက္ဝိုင္းျခမ္းေတြ ကြန္ပါေဒါက္ေတြ သံုးတဲ့အက်င့္မရွိိဘူး။ က်ေနာ္က အဲဒါေတြကို ဘယ္လို သံုးရ တယ္၊ ဘယ္ေနရာမွာ သံုးရတယ္ဆိုတာကို ေျပာျပေနရတယ္" တဲ့။

ခုနစ္တန္းေက်ာင္းသားတင္ ဒီျပႆနာရွိသလားမွတ္တယ္။ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူမွာလည္း အလားတူပါပဲ-ဆိုေတာ့ က်မ ဘာမ်ားေျပာႏိုင္ပါအံုးမလဲ။

လြန္ခဲ့တဲဲ့ ႏွစ္သံုးဆယ္ေက်ာ္ က်မ ဆရာမေပါက္စဘဝကလည္း တေက်ာင္းတည္းအလုပ္အတူလုပ္တဲ့ ဆရာမ ေဒၚခင္ခင္ ေလးရဲ႕တူမက p-a-g-o-d-a ပ႐ိုးဂါး ဘုရား - ဆိုၿပီးဖတ္တာကို ဆရာမ ႏွစ္ေယာက္ေပါင္းၿပီး အမွန္ျပင္ေပးေပမယ့္ ဆရာ ေလးက ဒီအတိုင္းပဲ ေရးေပးလို႔ ဒီအတုိင္းပဲ ဖတ္ပါမယ္ဆို မ်က္ရည္လည္ရြဲနဲ႔ အမွန္ကို ျပင္ေပးလို႔ မရခဲ့တဲ့အျဖစ္လည္း ရွိခဲ့ ဖူးေလရဲ႕။

အဲဒီတူေတာ္ေမာင္ ခုနစ္တန္းတက္စက က်မက သူ႔အေမ က်မအမ၊ ဆရာမေဟာင္းကို ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္သင္၊ သူ႔ကို က်ဴ ရွင္ခေပးရမယ့္ေငြကို နင္ယူ-ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တုန္းက သူ႔အေမ က်မ အမက - အတန္းပိုင္ဆီမွာ က်ဴရွင္မထားရင္ သူ႔သားကို အတန္းထဲမွာ ဂ႐ုမစိုက္မွာတို႔၊ စာေမးပြဲ ခ်မွာတို႔ စိုးရိမ္တဲ့သေဘာမ်ဳိးေတြ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

က်မက သူ႔ကို အခုလို ျပန္ေျပာခဲ့တယ္။

“ဆရာမတေယာက္ဟာ ေအာင္ေနတဲ့ကေလးကို ခ်လို႔မရဘူး။ ေက်ာင္းေတြရဲ႕ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြမွာ ကေလးေတြရဲ႕ အေျဖ လႊာေတြကို သံုးႏွစ္ထားရတယ္။ သံုးႏွစ္အတြင္း ကေလးမိဘေတြဆီက မေက်နပ္လို႔ တုိင္ရင္ ေက်ာင္းအုပ္က အဲဒီအေျဖလႊာကို စစ္ၾကည့္ၿပီး အမွန္အမွားကို လက္ေတြ႔ အသိေပးရတယ္။ ေနာက္ၿပီး အခု CAPTS လို႔ေခၚတဲ့ စနစ္မွာ စာေမးပြဲမရွိေတာ့ဘဲ ကေလးေတြအရည္အခ်င္းကို ၾကည့္ၿပီး အမွတ္ေပးစနစ္နဲ႔ သြားတာျဖစ္လို႔ ကေလးေတြမတတ္ရင္ ဆရာမေတြက ကုစားတယ္ဆိုၿပီး ေက်ာင္းပိတ္ရက္ေတြမွာ မတတ္တဲ့ ဘာသာ၊ က်သြားတဲ့ဘာသာကို ျပန္သင္ေပးၾကရမွာမို႔လို႔ သူတို႔ အခ်ိန္ကုန္ အလုပ္႐ႈပ္မခံရေအာင္ တတ္တတ္၊ မတတ္တတ္၊ လက္ေဆာင္ေပးေပး မေပးေပး၊ သူ႔ဆီမွာ က်ဴရွင္ယူယူ၊ မယူယူ အေအာင္ေပးမွာပဲ၊ မေအာင္မွာ မပူနဲ႔၊ မတတ္မွာကိုပဲပူ။ ဆယ္တန္း က်မွသာ အတုန္းအ႐ံုး တဗုန္းဗုန္းက်မွာ။ ကိုးတန္းအထိကေတာ့ ေအာင္ ေနမွာပဲ။”

ကေလးအေမက သိပ္မေက်နပ္ေပမယ့္ က်မကို မလြန္ဆန္သာလို႔ စိုးရိမ္စိတ္တဝက္နဲ႔ သူ႔ကေလးသူ စာသင္ပါတယ္။ ႏွစ္လေလာက္ရွိေတာ့ ေက်ာင္းက ဆရာမက ေခၚတယ္ဆိုေတာ့ လက္ေဆာင္ေပးရေကာင္းႏိုး၊ သူ႔က်ဴရွင္မတက္လို႔ပဲ ရစ္ေတာ့သလိုလို ေျပာေနလို႔ က်မက အရင္ သြားၾကည့္လုိက္ပါအံုး- လို႔ ေျပာရပါေသးတယ္။
ကေလး လက္ေရးေတြက ဘယ္လိုမွ ဖတ္မရလို႔ ေခၚျပ သတိေပးတာ-တဲ့။

အဲဒါက ဆရာမက တန္စိုးလက္ေဆာင္ လိုခ်င္တာနဲ႔ ဘယ္လိုမွ မဆိုင္။ ငယ္ငယ္ကတည္းက မိဘဘက္က လက္ေရးလက္ သားကို စနစ္တက် ေလ့က်င့္ေပးရမယ့္အပိုင္း။ ကိုယ့္သားသမီးလက္ေရး ကိုယ့္ဖာသာမွ ျပဳျပင္မေပးတာ ဆရာမက ခုနစ္ တန္းက်မွ ေခၚသတိေပးရတယ္ဆိုတာ အလြန္႔ကို ေနာက္က်ေနတာေလ။ အဲဒါက မိဘ အုပ္ထိန္းသူဘက္က ပ်က္ကြက္မႈ။

ပထမသံုးလပတ္စစ္ေတာ့ ႏွစ္ဘာသာက်ပါေလေရာ။

ေနာက္တပတ္က် က်တဲ့ဘာသာရပ္ဆရာမႏွစ္ေယာက္က အေမးနဲ႔အေျဖ အစံုလိုက္လာခ်ေပးၿပီး အေျဖလႊာမွာ ဒါေတြ ကူး ေရးလိုက္-ဆိုၿပီးေျပာေတာ့ အဲဒီႏွစ္ဘာသာ ျပန္ေအာင္သြားပါတယ္။ (ကုစားနည္း-ဆိုတာ အဲဒါ-လို႔ က်မ ႀကိဳတင္ေျပာ ခဲ့ၿပီးသားေလ။)

၁၉၉၇ ခုႏွစ္က က်မ အစိုးရေက်ာင္းဆရာမအလုပ္က ရပ္နားခဲ့ေပးမယ့္ က်မ ဘာလို႔ တပ္အပ္ ေျပာႏိုင္သလဲဆိုေတာ့ ရန္ ကုန္မွာ က်မ တာဝန္က်တဲ့ေက်ာင္းက UNICEF က ေဆာက္ေပးတဲ့ေက်ာင္းျဖစ္ၿပီး အဲဒီႏွစ္မွာ စဥ္ဆက္မျပတ္အကဲျဖတ္၍ အတန္းတင္ေပးေရးစနစ္ - CAPTS ဆိုတဲ့ စနစ္ကို စမ္းသပ္တဲ့ဆယ္ေက်ာင္းထဲမွာ တေက်ာင္းအပါအဝင္မို႔ က်မက ဒီ အေၾကာင္းကို အဲဒီကတည္းက နားလည္ၿပီးသားေလ။

က်မက ေလးတန္းမွာ သမုိင္းနဲ႔ပထဝီသင္ရတယ္။ အခန္းက လူတရပ္ လြတ္႐ံု သစ္သားခန္းဆီးေတြသာျခားထားတယ္။ အခန္းတခန္းမွာ ေက်ာင္းသား ၇၀ နဲ႔ ၈၀ ၾကားမွာရွိတယ္။ က်မက အလယ္ခန္းမွာ ဝင္ၿပီး ပထဝီရွင္းျပမယ္လုပ္တုန္း သခ်ၤာ ဆရာမက သူ အမွတ္ျခစ္ေနတုန္း ကေလးေတြ ၿငိမ္ေအာင္ အလီေတြ ေအာ္ခုိင္းထားတယ္။ ျမန္မာစာ ဆရာမက ငါးေယာက္ တတန္းျမန္မာစာ ဖတ္စာကို တပုဒ္စီ ေအာ္ခိုင္းထားၿပီး စာစစ္ေနတယ္။ က်မက ဟိုဘက္ဒီဘက္ ကေလးေတြရဲ႕ ဆူညံပြက္ ေလာ႐ိုက္ေနတဲ့ အလီေအာ္သံ၊ စာအံသံ၊ ဆရာမ ေခါင္းငံု႔ ထားတဲ့အေျခအေနကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး တြန္းထုိးရန္ျဖစ္၊ ရယ္ေမာ စေနာက္ေနသံေတြၾကားမွာ စာဘယ္လိုမွ မရွင္းႏိုင္။ ပထမ မိနစ္ငါးဆယ္မွာတင္ က်မ ရင္ဘတ္ေရာ၊ လည္ ေခ်ာင္းေတြပါ နာေနၿပီးၿပီ။ တရက္မွာ ငါးနာရီ။ တပတ္ငါးရက္ ဆရာမေတြ ရင္ဆိုင္ရတဲ့ ေက်ာင္းတြင္းအေျခအေနက အခုထိ ဒီအတိုင္း။
*********

တေလာက MyMee ေရႊ႕လ်ားပညာေရးစနစ္ကို ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ကိုတင္ေမာင္ေအးနဲ႔ သူ႔အေဖရဲ႕ စ်ာပနမွာ ပညာေရးအေၾကာင္း စကားေျပာျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ သူက ကေလးေတြကို Critical thinking ရွိလာေစဖို႔၊ Brain storm လုပ္နည္းစနစ္ေတြ၊ child center ပညာေရးေတြအတြက္ ဘယ္လို ႀကိဳးစားေနတဲ့အေၾကာင္း၊ သင္႐ိုးညႊန္းတန္းေတြကို ဘယ္လို ဘယ္အတန္းက စတင္ျပဳျပင္ေနၿပီ ဆိုတဲ့အေၾကာင္းေတြ အားတက္သေရာ ေျပာပါတယ္။ က်မအိမ္နားမွာ တီတီစီကို သူငယ္တန္းပို႔ထားတဲ့ကေလးေလးေတြ ရွိပါတယ္။ critical thinking အတြက္ တကယ္ စိတ္ပါလက္ပါ သင္ေပးေနတဲ့ ေက်ာင္း တခ်ဳိ႕လည္း ေပၚလာေနတာေတာ့ အမွန္ပါ။ ဒါေပမယ့္ ပညာေရးဝန္ႀကီးနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ကိုတင္ေမာင္ေအးကို က်မ တခုပဲ ေျပာလိုက္တယ္။

ကေလးနဲ႔ဆရာ လူဦးေရမမွ်သေရြ႕ ဘယ္လို သင္ၾကားနည္းစနစ္နဲ႔မွ ျမန္မာ့ပညာေရး မေအာင္ျမင္ႏိုင္တဲ့အေၾကာင္း။

****
က်မတို႔ ေခတ္တုန္းက ငါးတန္းက်မွ အဂၤလိပ္စာသင္ခဲ့ရတယ္။ က်မတို႔ ရွစ္တန္းႏွစ္ေလာက္က်ေတာ့ သူငယ္တန္းကစၿပီး အဂၤလိပ္စာကို သင္ေပးလာတယ္။ အဲဒီတုန္းက အဂၤလိပ္ကဗ်ာေလးေတြကိုလည္း ရြတ္ခုိင္းၾကတယ္။

မမ ဝဝ
ထထက။
အကပထမ။
ကပါ ကပါ
မမရာ
ညည လသာသာ။
ညအခါ ငါစာရ။
မမ ဝဝ ထထက။

ဆိုတဲ့ ျမန္မာကဗ်ာေလးက ဗ်ည္းနဲ႔ ဗ်ည္းတြဲေတြကို ကာရံေလးနဲ႔ဆိုတာမို႔ ကေလးေတြအတြက္ အလြန္အဆင္ေျပေပမယ့္ ျမန္မာစကားကိုေတာင္ တခ်ဳိ႕ သိပ္မပီေသးတဲ့ကေလးေလးေတြ၊ ျမန္မာစာလံုးေတြကိုေတာင္ ေဝါဟာရျပည့္စံုေအာင္ မႂကြယ္ေသးတဲ့ ကေလးေတြကို အဂၤလိပ္ ကဗ်ာေတြ ရြတ္ခုိင္းေတာ့ ဘာျဖစ္ၾကတယ္ ထင္ပါလဲ။

ေစာေစာက ေျပာသလို အတန္းတတန္းမွာက ကေလး အေယာက္ ၇၀၊ ၈၀။ ဆရာမက တေယာက္တည္း။ အတန္းေတြက အကာအရံမလံုမၿခံဳ။ ဟိုဘက္အတန္းကအသံက ဒီဘက္အတန္းကို တိုးလ်ဳိေပါက္။
ေရွ႕က ဆရာမက

“Gathering the egg” လို႔ ေရွ႕ဆံုးက တုိင္ေပးေပမယ့္ gathering – egg ေတြကို ဘာမွန္းမွမသိတဲ့ကေလးေတြက အသံတူ အေၾကာင္းကြဲ သူတို႔သိတဲ့ ျမန္မာစကားနဲ႔အစားထုိးၿပီး လုိက္ေအာ္ၾကပါတယ္။

“ရဲသားႀကီးနဲ႔ အိပ္” ….

ဟိုဘက္အတန္းက ဆရာမကေတာ့ Black eye susan သင္ေတာ့ ေနာက္ဆံုးအပိုဒ္
“How are you! How are you?”…

လို႔ တိုင္ေပးေနေပမယ့္ ကေလးေတြက သူတို႔ၾကားတဲ့ကာရန္ထဲမွာ သူတို႔သိတဲ့စကားတလံုးခ်င္းစီ အစာသြတ္လိုက္ၾကေတာ့

“ေအာက္ဟာယူ၊ ေအာက္ဟာယူ..”

ဟိုဘက္အတန္းက ကေလးေတြက ေအာ္ေနတာက “ရဲသားႀကီးနဲ႔အိပ္”
ဒီဘက္အတန္းက ကေလးေတြက "ေအာက္ဟာယူ၊ ေအာက္ဟာယူ"...

ဒါက အေဖ့ေက်ာင္းက ဆရာမ ေဒၚရွယ္လီခင္က အေမ့ကို ညည္းညည္းျငဴျငဴ လာေျပာျပေနတဲ့ က်မအေဖအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ေက်ာင္းက သူငယ္တန္းက တကယ့္ အျဖစ္အပ်က္။
**************

ပညာေရးဟာ တိုက္တလံုးေဆာက္သလိုပါပဲ။ တိုက္တလံုးကို အထပ္ျမင့္ျမင့္တင္ဖို႔ footing မွာ သံတုိင္ေတြမ်ားမ်ားသံုး၊ ကြန္ကရစ္ကို နက္နက္ေလာင္းရပါတယ္။ ေအာက္ေျခခုိင္ေအာင္မထည့္ထားဘဲ အထပ္ျမင့္ျမင့္တင္ရင္ မရႏိုင္သလို

အေျခခံမပိုင္လာတဲ့ ကေလးေတြဟာ ဘယ္လိုမွ ပညာတတ္မျဖစ္လာႏိုင္ပါဘူး။ အခု ပညာတတ္ျဖစ္လာေနတဲ့ လူငယ္ေလး ေတြရဲ႕ေနာက္မွာ တတ္ႏိုင္တဲ့မိဘေတြရဲ႕ အျပင္ပန္းပံ့ပိုးမႈေတြကသာ ပိုၿပီး အဓိကအခန္းက ပါဝင္ေနတာပါ။

အစိုးရေက်ာင္းကေန ဆင္းရဲတဲ့ကေလးေတြ ထူးခၽြန္သြားတာေလးေတြ လည္း ႀကံဳေတာင့္ႀကံဳခဲ ရွိတာ ရွိပါတယ္။ ဒါက တေသာင္းမွာ တေယာက္ေလာက္ အင္မတန္ကို ဉာဏ္ရည္ထက္ျမက္တဲ့ကေလးေတြနဲ႔ ကာယကံရွင္ရဲ႕ ပညာလိုလားမႈက ဦးေဆာင္သြားလို႔သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲလိုမွ မဟုတ္လို႔ကေတာ့ ျမန္မာ့ပညာေရးဟာ ေခြးၿမီးေကာက္ က်ည္ေတာက္စြပ္ပဲ ျဖစ္ေနအံုးမွာပါပဲ။ စနစ္ကတျခား အျဖစ္ကတျခားနဲ႔ပဲ စခန္းသြားေနအံုးမွာပါပဲ။
.
လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ေလးဆယ္က အဲဒီ ရဲသားႀကီးနဲ႔အိပ္- ေအာက္ဟာယူ…ဆိုတဲ့ သင္ၾကားနည္းစနစ္။

လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္သံုးဆယ္က ပ႐ိုးဂါး -ဘုရား-ဆိုတဲ့စနစ္။

အခု စက္ဝုိင္းကို ေဆးဗူးအဖံုးနဲ႔ဆြဲေနတဲ့စနစ္။ …
ဆရာခမ္းလိတ္ရဲ႕ အညာကို ျပန္ခ်င္တယ္ သီခ်င္းထဲကလိုပါပဲ…
“တို႔ၿမိဳ႕ေတာ္ ႐ႈခင္းက ရွည္ၾကာႏွစ္မ်ား ဘာမွမေျပာင္းလဲဘူး”…..